Koning Hussein vredestichter
Kroegbaas moest prijs bij inkomen optellen
Feiten&Meningen
Syrië sleutel tot
vrede Midden-OostéS
ZATERDAG 22 OKTOBER 1994152DAG 2'.
Zo maar een berichtje uit de
krant. Een Newyorkse underco
ver-agente heeft bij een bezoek
aan een kroeg een auto gewon
nen. De wagen was de hoofd
prijs in een loterij van een brou
werij, waaraan .ze door het be
stellen van een biertje automa
tisch deelnam. De vreugde
duurde echter niet al te lang.
Haar chefs meenden namelijk
dat de gewonnen auto aan de
Newyorkse politie toebehoorde.
Ze had immers het 'lot' (het
biertje) tijdens werktijd gekocht
en betaald met geld van de be
lastingbetaler.
Win je een keertje wat in de
tijd van je baas, moet je het
weer afstaan. Een typisch Ame
rikaans geval, denk je op het
eerste gezicht. In Nederland zou
de commissaris wellicht niet
moeilijk hebben gedaan en zijn
personeelslid wellicht zelfs heb
ben gefeliciteerd. Toch blijken
dergelijke zaken zich ook in Ne
derland voor te doen, al ligt dan
niet de commissaris dwars,
maar probeert de belasting
dienst een graantje mee te pik
ken.
Neem bijvoorbeeld een geval
dat laatst aan de Amsterdamse
belastingrechter werd voorge
legd. Een kroegbaas ging naar
een vakbeurs voor horeca en
grootverbruik. Niet om inkopen
te doen, maar om een vriendin
te adviseren bij het kopen van
een koelkast. Op de beurs aan
gekomen stuitte de kroegbaas
op een aanbieding: vier flessen
whisky plus zes glazen voor 95
'gulden. Als klap op de vuurpijl
kreeg hij een lot waarmee hij
een motor ter waarde .van
28.500 gulden kon winnen.
Een wel heel aantrekkelijk
aanbod, vond de uitbater. Eerst
twijfelde de kroegbaas nog. Een
maand geleden had hij voor zijn
kroeg reeds zes flessen van het
zelfde merk aangeschaft en per
jaar schonk hij in de kroeg
slechts twee flessen van dit
merk leeg. Hij had dus een
voorraadje voor pakweg drie
jaar. Hij besloot de whisky toch
te kopen. Niet voor de kroeg,
maar voor zichzelf. De kroeg
baas mag zelf ook graag whisky
drinken.
Dat geldt niet voor motorrij
den. De kroegbaas won de mo
tor, maar verkocht hem direct,
vermoedelijk omdat hij zich
met zijn zestig jaar toch wat tc
oud vond om rond te toeren op
zo'n grote motor. Niets aan de
hand, zou men op het eerste ge
zicht zeggen. Totdat de belas
tinginspecteur tijdens een on
derzoek op het geval stuitte.
De belastinginspecteur wilde
vervolgens dat de gemeenschap
ook haar portie zou krijgen, de
gewonnen motor is volgens
hem belast. Waarom? De in
specteur is duidelijk. Volgens
hem is de kroegbaas als onder
nemer naar de vakbeurs gegaan
en heeft dus als ondernemer de
motor gewonnen. Dus is sprake
van winst uit onderneming en
daarover moet inkomstenbelas
ting worden betaald. Men kan
begrijpen dat de kroegbaas hier
niet blij mee was. Won hij een
keer wat, moest hij er ook nog
eens inkomstenbelasting over
betalen.
De kroegbaas kaartte de zaak
aan bij het Amsterdamse Ge
rechtshof. Daar gaf men de
kroegbaas gelijk. Volgens de
rechters is alles gewoon 'in pri
vé' gebeurd en daarom dus on
belast. Dit in tegenstelling tot
bijvoorbeeld de staatsloterij,
waar burgers een kwart kans
spelbelasting moeten betalen
op geldprijzen. Bij prijzen in na-
tura moet dat kwart door de or
ganisator van de loterij worden
!ju:
;m
lm
kc
opgehoest, in dit geval was I
prijs dus 'in privé' voor (m
kroegbaas onbelast.
Daarnaast stelde het Hof va
dat het 'duidelijk' is dat i0'
kroegbaas de flessen whi$l,w
niet nodig had voor zijn cal
Hij had namelijk al een voö
raad voor drie jaar, aldus hl
Hof. De belastingrechters gjt n
gen dus mee met de bewerii 0
van de kroegbaas, dat hij o 8
whisky slechts had aangescha!' v
omdat de aanbieding zo aa&r
trekkelijkwas.
F
BELASTING BELICHT
inum
\acDe
;tratie w
antrekk
nand w<
Jordanië: van iedereen afhankelijk en geen echte vrienden
Misschien is koning Hussein van Jordanië wel een zeer onwaarschijnlijke koning van een nog onwaarschijnlijker koninkrijk. Een stukje
bijeengeharkte woestijn, dat door koloniale machten werd ingepalmd en afgedankt, ingeklemd tussen machtige buren als Israël, Irak en
Saudi-Arabië. Jordanië heeft daarom altijd steun proberen te zoeken bij Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Irak. Maar van geen van
deze 'bondgenoten' heeft Hussein ooit veel sympathie ontvangen. Jordanië bleek het patent te hebben op de term 'bufferstaat par
excellence': van iedereen afhankelijk en zonder echte vrienden.
THE INDEPENDENT
Door de bom die deze week tij
dens het spitsuur in het cen
trum van Tel Aviv ontplofte,
vonden meer mensen de dood
dan bij alle Scud-aanvallen van
Saddam Hussein in 1991. Tij
dens de lange jaren van con
ventionele oorlogsvoering leken
de kuststeden van Israël bijna
immuun voor schade. Nu moet
Yitzhak Rabin, de havikachtige
premier die Israël naar onder
handelingen met haar vijanden
heeft geleid, uitleggen waarom
'vrede' plotseling geweld en on
voorspelbare dood met zich
meebrengt.
Furieuze rechtse politici eisten
bloed, gepolitiseerde rabbi's
smeten met banvloeken, oppor
tunisten in Rabins eigen partij
Arbeid weifelden. Maar de pre
mier heeft zijn naaste collega's
al een feit gemeld dat voor een
Israëlische leider veel belangrij
ker is dan welke andere overwe
ging dan ook: vrede met alle Is
raëlische buurlanden kan spoe
dig binnen handbereik zijn, be
zegeld door een overeenkomst
met Syrië. Dat zou een resultaat
zijn waarvoor het woord histo
risch als omschrijving tekort
schiet. Daarmee zou worden
geaccepteerd dat het joodse
volk voor het eerst sinds de tijd
van keizer Titus is gevestigd in
zijn zelfgekozen staat.
Rabin en zijn ministers weten
ook dat de weg naar wede zeer
waarschijnlijk is geplaveid met
bloediger wreedheden dan Is
raël in tientallen jaren oorlog
heeft meegemaakt of begaan.
De sleutel tot dit alles is Syrië.
Zestien jaar geleden heeft Israël
de Camp David-akkoorden met
Egypte getekend. Het land heeft
vrede gesloten met de Palestij-
nen, waarbij feitelijk een klein
staatje werd gevestigd, en heeft
zojuist het initiatief genomen
tot een vredesverdrag met Jor
danië. Nu is Damascus het
scharnier waarop alle hoop van
Israël zich richt.
Voor waarnemers zijn er meer
dere tekenen dat president Ha-
fez al-Assad niet zozeer van ge
dachten is veranderd, maar wel
dat hij anders redeneert. De Sy
rische leider bekritiseerde deze
week maatregelen in het ont
werpakkoord om bevrijd
Jordaans land aan Israëlische
kolonisten te pachten. Maar
nergens maakte hij bezwaar te
gen het principe zelf: dat ver-
drageukunnen worden geslo
ten tussen de Arabische landen
en de plek die door Syrische
media ooit is onderscheiden als
'de zionistische entiteit'.
De kwestie die Syrië en Israël
blijft verdelen is de Golanhoog-
te, die president Assad in de
Zesdaagse Oorlog in 1967 kwijt
raakte en niet terugkreeg tijdens
de Jom Kippoer-actie in 1973.
Maar in deze tijd van raketten
en doelzoekende bommen
heeft de Hoogte veel van zijn
strategische belang voor Israël
verloren. In tegenstelling tot Sy
rië, waarvoor het gebied een
symbool is van nationale waar
digheid. Het zal uiteindelijk niet
moeilijk zijn daarvoor een com
promis te vinden.
Vorig jaar hield Assad zijn ge
hoor tijdens een bijeenkomst
voor zich 'voor te bereiden op
de vrede van de dapperen'. De
ze week sierden affiches met
zijn beleid de eeuwenoude mu
ren van de Syrische hoofdstad.
Bijna de gehele gemeenschap
van Syrische joden heeft toe
stemming gekregen uit Da
mascus en Aleppo te emigreren.
Deze exodus volgde op aanhou
dende Amerikaanse druk, die in
1992 een overeenkomst ople
verde dat een paar joden kon
den vertrekken. Deze week ont
hulde de Israëlische regering
dat zich 1.300 Syrische joden in
Israël hadden gevestigd. Zelfs
hun belangrijkste rabbi is nu in
Tel Aviv gearriveerd.
De Syrische regering heeft be-
ssiscl
)EN He
roensda
peilijkhi
en. De'
d gehae
iboot V\
op slei
schuldigingen van aritisen
me altijd verworpen en scl
de, toen de spanningen tij<
de Golfoorlog opliepen, ze!
geheime politie in om syn^UW
gen en joodse zaken te bes
men. Toch is het vertrek v£RDAMj
joden een levend bewijs vastaat,
verandering. in de 1
Door het uiteenvallen van «en wer
Sovjetunie beroofd van eer doorb
machtige bondgenoot, is A ingele
zich er tevens van bewust <?teken<
zijn pragmatische bondger
schap met Iran niet langer
tig is. Met de onuitgesproku~ tfy,
goedkeuring van de rest va^<*1A<
wereld heeft hij de Libanes^TRICHT
machthebbers tot vrede ku^ een
dwingen. De Syrische troefkbben
steunen de regering van pr^jge st
mier Rafiq Hariri van Libanongen
En hij wordt gelokt door de^gi^
lofte van op olie gebaseerd^pgid.
welvaart de krakkemikkig aar
Syrische economie is al tus:_
de zeven en elf procent ge
groeid. r
Een verdrag met Syrië zou
worden gevolgd door een a
verdrag met Libanon. De h<
opbouw van Beiroet symbo^-v-»*
seert zowel de Libanese veef_jj..
kracht als de aspiraties van
rië om haar rol terug te krijg
als handelsnatie tussen ArajAAG
en het Middellandse-Zeege,
Syrië heeft een seculier regiten e>
dat zeer vijandig staat tegenensta
islamitischfundamentalisrm pa:
De grondwet is gebaseerd oj. De
islam, maar vrouwen zijn vu voor
van religieuze beperkingen age, e
zijn prominent aanwezig infij. H
vrije beroepen. Assads gevretst in
de veiligheidsdiensten voercden
in de jaren '80 een gewelddfbescl
ge Algerije-achtige verdedigdoor
tegen fundamentalistisch tezieke
risme en sloegen een islamih k
tische opstand in Hama neewaar
ten koste van 25.000 doden.j de
de door Syrië en Israël behecfing
ste oostelijke Middellandse- bom
Zeelanden is geen plaats vocage.
de fanatiekelingen van Ilarrfaansl;
of Hezbollah. „Het specifiek?'
doel van de terroristen is hef(
hele proces in de regio de v
nieling in te helpen", aldus i
Israëlische minister van buil
landse zaken, Shimon PeresC
Voor eenmaal spreken IsraëK
haar islamitisch extremistisa
vijanden precies dezelfde tafl
Beide partijen begrijpen watj
het spel staat. Voor de isla
mieten dient het ondermijn^
van het bombastische en ind'
ciënte regime van PLO-leide£
Arafat in de Gaza hetzelfde o
als het afvuren van raketten F
Israëlische soldaten in de kal
heuvels van Libanon. Voor d
toegewijden zijn dergelijke d
den zelfs onlosmakelijk verbi
den met de strijd voor islami
tische superioriteit in Algerijèi
en het gevecht om presidentf
Mubaraks ongelukkige reger[
in Egypte omver te werpen.
Dat is de reden waarom pre-|
mier Rabin zo vast van plan I
door te gaan met de verdrage
waarom de Amerikaanse miij
ter van buitenlandse zaken, i gei
Warren Christopher, zoveel tjterrr
heeft besteed aan het bij elka!
brengen van Syrië en Israël, e
waarom president Bill Clintoi
volgende wéék naar het Mid Ou
den-Oosten gaat.
Vandaar het fanatisme van d« J
bommenlegger van Hamas in
zijn zelfmoordactie, de actie tj
van zijn verdoemde kameradl
vorige week met het ontvoere
en vermoorden van een jongr
Israëlische soldaat. En het trcAc"
geroffel van de bezwering vairer
de onderhandelingen vanuit *ya
Gaza, Beiroet en Teheran. He"°*
een race tegen de klok in het
Midden-Oosten, en iedereen^
weet dat. n?
me
LONDEN •MICHAELSHERIDAN lnl
Koning Hussein als student van Harrow's in Engeland. archieffoto
Misschien is in dat laatste, met het sluiten van het
vredesakkoord tussen Jordanië en Israël,
enigszins verandering gekomen. De Israëlische
premier Yitzhak Rabin heeft zijn bewondering en
sympathie voor de Jordaanse vorst niet onder
stoelen of banken gestoken en uit de inhoud van
het vredesakkoord valt ook op te maken dat beide
partners elkaar met groot wederzijds respect te
gemoet zijn getreden.
Koning Hussein is de bindende factor van een
monarchie die bedoeïen, Syriërs, Circassiërs, Ar
meniërs, Palestijnen en woestijnvolken uit de Hij-
az verenigt. Het grotendeels uit zand bestaande
land, dat tijdens de Zesdaagse Oorlog van 1967
met Israël werd verkleind en toen tevens Jeruza
lem verloor, was door de eeuwen heen toe
vluchtsoord voor vluchtelingen uit omringende
gebieden.
PROFEET
Hussein stamt in directe lijn af van de profeet
Mohammed. Als 37ste in de erfelijke lijn werd
Sjarif Hussein geboren als de bewaarder van de
Heilige Plaatsen van de Hijaz in westelijk Arabië,
een taak die sindsdien is overgenomen door de
Saudische dynastie. Husseins overgrootvader
Hussein bin Ali, Koning van de Hijaz, Groot-Sjarif
van Mekka, leidde de Arabische opstand tegen de
Ottomanen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Zijn
grootvader Abdallah was in de daaropvolgende
periode een van de invloedrijkste Arabische poli
tici.
Abdallah werd door de Britten op de troon gezet
toen de Arabische Revolutie de Ottomanen uit
Arabië had verdreven. Maar na de Tweede We
reldoorlog had Groot-Briïtannië niet langer de wil
en de middelen om mensen als Abdallah te steu
nen. Abdallah deed toen een beroep op zijn klein
zoon Hussein, en niet diens geestelijk minder ge
schikte vader Kalal, om de Hasjemitische nalaten
schap door turbulente tijden te loodsen.
Hussein werd inderdaad op de proef gesteld. Het
Arabische nationalisme had onder de nieuwe on
derdanen van Hussein zeer aan kracht gewon
nen. Tienduizenden verslagen en gefrusteerde
Palestijnen die na de oorlog van 1948 met het on
afhankelijk geworden Israël naar Jordanië waren
gevlucht, vormden een waar kruitvat.
Abdallah stierf door de hand van een Palestijn in
juli 1951, toen hij na het vrijdaggebed in de Al-
Aqsa moskee van dichtbij met een pistool werd
doodgeschoten. De moordenaar richtte vervol
gens het wapen op de zestienjarige Hussein, die
zijn grootvader begeleidde, maar de kogel ketste
af op een medaille die Hussein op de borst had.
Het zou niet de laatste keer zijn dat Hussein op
miraculeuze wijze aan de dood ontsnapte.
TAXICHAUFFEUR
Husseins vader Kalal, die lijdend aan schizofrenie
in een Zwitsers sanatorium werd verpleegd,
kwam naar Jordanië terug om Abdallah op te vol
gen, terwijl Hussein naar Engeland vertrok om
onderwezen te worden op Harrow's, de school
van Winston Churchill. Daar verbleef hij twee jaar
temidden van de Britse elite, totdat zijn vader on
geschikt werd verklaard om te regeren. Hussein
besteeg op 18-jarige leeftijd op 2 mei 1953 de
Jordaanse troon.
Husseins regering heeft zich altijd gekenmerkt
door haar liberale karakter. In tegenstelling tot de
Arabische buurlanden als Syrië, Irak en Saudi-
Arabië bestaat in Jordanië persvrijheid en kunnen
politieke groepen vrijelijk opereren. Het was een
van de eerste maatregelen die de jonge koning
nam. In die tijd vond hij het belangrijk om te we
ten hoe de bevolking over zijn bewind dacht.
Omdat hij zich voor een oordeel niet afliankelijk
wilde maken van adviseurs, werkte hij twee nach
ten incognito als taxichauffeur.
Zijn bewind kwam echter onder zware druk te
staan toen Gamal Abdel Nassers coup in Egypte
de golven van Arabisch nationalisme hoog deden
opslaan. Hij moest zelf in 1957 een coup neer
slaan die door zijn eigen leger tegen hem werd
uitgevoerd. Hij vroeg om westerse steun toen zijn
neef in Irak werd vermoord, uit vrees dat de na
tionalistische revolutie ook aan zijn rijk een einde
zou maken.
In feite stond hij onder voortdurende bedreiging.
Cairo riep het Jordaanse volk herhaaldelijk op te
gen Hussein in opstand te komen: Israël terrori
seerde grensdorpen en moordenaars vergiftigden
zijn voedsel. Op een keer werd hij, terwijl hij de
tweedekker van zijn grootvader bestuurde, door
twee Syrische jachtvliegtuigen onderschept. Maar
de uiterst koelbloedige en behendige piloot wist
aan dit gevaar te ontkomen.
JERUZALEM
In 1967 verklaarde hij Israël de oorlog. Het was
vooral een poging om weer goede betrekkingen
aan te knopen met het Egypte van Nasser. Maar
zes dagen later bleek Hussein een belangrijk deel
van zijn koninkrijk te hebben verloren. De 'Bezet
te Westoever' moest hij overlaten aan Israëlische
controle.
In de nasleep van de Zesdaagse Oorlog begonnen
de Palestijnen onder leiding van Yasser Arafat in
Jordanië te ijveren voor een zelfstandige Pales
tijnse staat. Maar in 1970 gaf Hussein opdracht
aan zijn bedoeïense troepen om het bolwerk van
de Palestijnse fedayin ('zij die zichzelf opofferen')
te ontmantelen. De operatie die de geschiedenis
is ingegaan als 'Zwarte September' duurde onge
veer een maand en kostte naar men aannneemt
aan 20.000 Palestijnen het leven.
Deze actie verstoorde de relaties tussen de Pales
tijnen en koning Hussein aanzienlijk. Toen Pales
tijnse terreurgroepen, waarvan eentje zich Zwarte
September noemde, vliegtuigen begonnen te ka
pen en zelfmoordcommando's oprichtten, kozen
ze het Arabische Jordanië als eerste doel en niet
'erfvijand' Israël. Tijdens de Zwarte September
vluchtten talloze Palestijnen liever in Israëlische
gevangenschap dan in handen te vallen van de
meedogenloze bedoeïen.
LIBANON
De Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) richt
te daarna haai aandacht op Libanon waar naar
het oordeel van de PLO belangrijker vijanden wa
ren te bestrijden. Maar in deze strijd werd de Pa
lestijnse beweging in feite verscheurd door het
gelegenheidsduo Israël en Syrië. Voor Hussein
was dat het moment om de PLO te erkennen als
de 'enige wettige vertegenwoordiger van het Pa
lestijnse volk'. Tegelijkertijd zag hij in feite af van
zijn claims op de westelijke Jordaanoever.
Zijn streven om vrede te stichten, liever dan oor
log te voeren, voert Hussein zelf terug op de taak
die de volgens hem de Hasjemitische dynastie
de jaren vijftig tijdens een tussenstop op Schiphol.
archieffoto united photos
heeft. Zij moet de verdeelde Arabische wereld
proberen te verenigen door overal waar het kan te
bemiddelen in onderlinge conflicten. Bij afwezig
heid van een democratisch gekozen 'president
van de Verenigde Arabische Staten', of een derge
lijke droom, meent hij als de leider van de oudste
Arabische stam in het Midden-Oosten dat het
zijn taak is om de Arabische natie bij te staan, een
idee dat zijn grootvader heeft nagelaten.
Sommige waarnemers menen dat zijn wens om
in de voetsporen van zijn grootvader te treden
hem ertoe heeft verleid in te gaan op de Israëli
sche uitnodiging om op te treden als bewaarder
van de islamitische heiligdommen in Jeruzalem.
Jordanië zal de heiligdommen alleen technisch
beheren, want Hussein staat er op te verklaren
dat de souvereiniteit alleen aan God is.
LOONLIJST
De Palestijnen hebben moeite met de politieke
semantiek en met het religieuze uitgangspunt
van Hussein. Sommige Palestijnen kunnen de
'Zwarte September' niet vergeten. Cynici beweren
dat het akkoord met Israël het resultaat is van het
feit dat hij twintig jaar op de loonlijst van de
Amerikaanse inlichtingendienst (CIA) heeft ge
staan, zoals de Amerikaanse journalist Bob
Woodward schreef. Andere critici sommen de ge
heime akkoorden op die Hussein in de loop van
zijn bewind met de Israëli's heeft gesloten.
Toch kan niemand om het feit heen dat zijn staat
van dienst als vredestichter door slechts weinigen
kan worden geëvenaard. Die faam berust onder
meer op zijn uitgangspunt dat zijn nooit nalaten
de plichtsbesef en taakvervulling uiteindelijk wor
den beloond met de loyaliteit van zijn onderda
nen.
Hussein is tenslotte volledig in het voetspoor ge
treden van zijn illustere grootvader Abdoellah, die
zeventig jaar geleden de eerste was die droomde
van een eervolle en vreedzame manier van sa
menleven tussen Hasjemieten en zionisten. In
Amman is die droom vorige week een stuk dich
ter bij de werkelijkheid gekomen.
AMMAN IPS
