'Kerktraditie is ook van mij'
'Religie helpt moslims om beter te integreren'
Kerk Samenleving
ri
ZATERDAG 22 OKTOBER 1994
REDACTIE DICK VAN DER PLAS 071 -356443
BUITENLAND KORT Feministisch theologe nuchter onder afwijzing door kardinaal Simonis
Excuses 1
De blanke Nederduits-Gere-
formeerde Kerk heeft zich bij
dr. C.F. Bevers Naudé ver
ontschuldigd. In een una
niem aangenomen motie
zegt de synode dat de kerk
'geen acht heeft geslagen op
de profetische getuigenis van
leden als Beyers Naudé. die
wegens hun verzet tegen de
apartheid uit de kerk zijn ge
dreven'.
De 79-jarige predikant, die
met zijn vrouw de slotzitting
van de synode bijwoonde,
werd toegesproken door
praeses ds. F. Swanepoel, die
namens de synode de ver
ontschuldigingen aanbood.
Prof. P. Meiring, secretaris
oecumene van de kerk, be
dankte hem voor de 'profeti
sche stem' die jarenlang had
geklonken.
Excuses 2
Beyers Naudé. toen nog pre
dikant van de NGK. was aan
het begin van de jaren '60
één van de eerste blanken
die met de apartheid brak.
Van 1977 tot 1984 was hij
door het apartheidsregime
..geband". Dat hield onder
meer in: huisarrest en een ui
terst spaarzaam contact met
de buitenwereld.
Zelf sprak 'Oom Bev', zoals
hij in Zuid-Afrika liefkozend
wordt genoemd, van een 'ge
weldig moment. Ik ben de
synode zeer dankbaar om
wille van het getuigenis waar
ik voor stond, en omwille van
de kerk zelf.'
Naar zijn mening heeft de
blanke kerk nu definitief de
apartheid achter zich gela
ten. De laatste hindernis op
weg naar eenwording met de
zwarte dochterkerken is
overwonnen. ..Zonder enige
twijfel heerst er een nieuwe
'spirit' in de synode, die een
weerslag is van een veran
derde mentaliteit in de kerk."
Excuses 3
Beyers Naudé werd net als
president Mandela biddend
door de synode toegezongen:
'Laat Heer U seen op hom
daal'. Mandela, die met zijn
toespraak in het Afrikaans
veel indruk maakte, had de
synode opgeroepen zich bij
mensen als Beyers Naudé te
verontschuldigen.
Prof. J. Heyns. één van de
„verlichte" NGK-leiders in de
donkere jaren van de apart
heid, beloofde eenheid van
de blanke en zwarte kerken
als verjaardagsgeschenk voor
Bevers Naudé, die volgend
jaar 80 wordt.
Excuses 4
Behalve een principebesluit,
dat tot hereniging moet lei
den, besloot de synode tot
meer samenwerking met de
Zuidafrikaanse Raad van
Kerken. Verder vond de sy
node dat het tijd is geworden
dat de Wereldbond van Her
vormde en Gereformeerde
Kerken de NGK weer als vol
waardig lid accepteert.
Meiring sprak van een
„historische" synodezitting.
Het proces om met de apart
heid te breken, begon in
1986 toen de synode uitsprak
dat zwarte leden welkom wa
ren en dat de jarenlange
steun aan de apartheid een
fout was, maar geen zonde.
De gehele NG-Kerk vindt het
een enorme opluchting, zo
ging hij verder, dat ze het
verleden achter zich kan la
ten en zich met de toekomst
kan bezighouden. Daaronder
verstond hij het overtuigen
van de gemeenten van de
noodzaak van het hereni
gingsproces en van de nood
zaak om deel te nemen aan
de opbouw van het nieuwe
Zuid-Afrika.
Haar bakermat ligt
in Boxmeer, één
van de histori
sche heerlijkheden waar
kloosters zich vrij konden
vestigen en het katholieke
leven zich rijkelijk manifes
teerde. Het heeft een heel
beslissende invloed op
haar gehad, vertelt Trees
Versteegen. Als jongste uit
een gezin van zeven kinde
ren is ze de enige die van
haar religie een beroep
heeft gemaakt en theologie
ging studeren. „Niet om
een supergelovige te wor
den", zegt ze, „maar ik wil
de handen en voeten ge
ven aan mijn gevoel voor
christen-socialisme.
BORNE. JAN TER HAAR
Ze komt uit de traditie van het
opkomen voor de zwakken,
waarbij het bij haar thuis ook
zelf poot aan spelen was om
zich een betere positie in de
maatschappij te verwerven. In
de jaren zeventig ging ze Neder
lands en Engels studeren, werd
gegrepen door de feminise-
ringsgolf, liep mee met 'Vrou
wen eisen de straat terug', iden
tificeerde zich met de Derde-
Wereld-beweging en nam deel
aan de studentenkerk in Nijme
gen. Na een tijdje in het onder
wijs te hebben gezeten begon
ze een theologisch-agogische
opleiding en rondde die af met
een doctoraal studie aan de Ka
tholieke Theologische Universi
teit in Utrecht.
Hamvraag, wat drijft Trees
Versteegen? „Ik vind dat, als je
de zwakke loslaat, je iets heel
fundamenteels laat schieten."
Die houding komt volgens haar
niet zozeer voort uit bemoei
zucht als wel uit een principieel
open willen staan naar groepen
die in de knel zitten. „Omdat
die zowel de Kerk als de hele sa
menleving wat te vertellen heb
ben." Uit hoe het mensen op
zwakke plekken vergaat, is vol
gens Versteegen de kwaliteit
van de maatschappij af te lezen
en daar valt anno 1994 genoeg
aan bij te spijkeren.
De huidige positie van de
Kerk is er niet bepaald één om
met vliegende vaandels en
slaande trom aan de slag te
gaan. Wil de Kerk de almaar
vernieuwende maatschappij
bijbenen, dan zal ze zich zelf
moeten aanpassen. De Acht
Mei Beweging is zich daar maar
al te zeer van bewust. „Met ver
ouderde geloofstradities kun
nen veel mensen niet meer uit
de voeten. Je kunt van hen niet
zomaar vragen om bijvoorbeeld
pater of zuster te worden. Dat
wil niet zeggen dat hun tradities
Pastoraal werkster mocht ze van kardinaal Simonis niet worden. Omdat ze binnen de
Rooms-Katholieke Kerk vice-voorzitter is van de vernieuwingsgezinde Acht Mei Beweging.
Feministisch theologe Trees Versteegen (38) uit Borne blijft er rustig onder. „Ik weet dat ik
niet de eerste en ook niet de laatste zal zijn die daar tegen aanloopt, je bent met een volk
onderweg dat weet dat dit gebeurt." De karavaan trekt verder. Niet zonder een juridische
procedure die haar organisatie bij de hoogste instanties in Rome heeft aangespannen. Sedert
1 september is drs. Versteegen stafmedewerkster van het Twentse bezinningscentrum De
Zwanenhof in Ambt Delden. Portret van een vrouw die zegt zich haar geloofs-traditie niet
zomaar te laten afpakken.
Trees Versteegen: ,,lk wilde handen en voeten geven aan mijn gevoel voor christen-socialisme."
Als voorbeeld noemt ze hoe
ze vorig jaar in het zuiden van
het land bij het afscheid van de
Zusters van Sambeek was. Die
gingen in een kloosterbejaar
denoord. „Ik vind het een ver
lies voor de samenleving dat er
dan zomaar een plek verdwijnt
waar voor de ander gebeden
wordt, waar mensen belange
loos aan een ander denken."
Toch iets heel essentieels, of je
nu gelovig bent of niet, dat
mensen om een ander geven,
meent ze. „Zoiets daagt me uit
om na te denken of. en zo ja,
hoe je aan zo'n houding een ei
gentijdse vorm zou kunnen ge
ven."
Emancipatie
Trees Versteegen zegt zich te re
aliseren dat de samenleving
steeds verder individualiseert.
De emancipatie van de vrouw
heeft automatisch een nadruk
op het 'ik-zijn' meegebracht. Als
sympathisante van die bewe
ging staat ze daar ook achter.
Maar of die mogeliik te veel is
doorgeschoten? Ze meent dat er
een spanningsveld is ontstaan
van waaruit er momenteel in
vele geloof-en-vrouw-groepen
aandacht is voor begrippen als
'de ander' en 'ik'. De achter
grond is dat diverse groepen
mensen in de Nederlandse sa
menleving naar de rand toe
worden gedreven en 'vreemden'
worden. Niet alleen mensen uit
een andere cultuur en van een
ander geloof, ook groepen als
uitkeringsgerechtigden die geï
soleerd geraken. „Daar zie je
een onderklasse ontstaan die,
voordat je het wéét, vergeten
wordt, terwijl het juist essentieel
is dat je als mens weet dat de
ander bestaat."
In haar zorg om die ander
solliciteerde Trees Versteegen
eerder dit jaar naar de functie
van pastoraal werkster in het
aartsbisdom Utrecht. Het pakte
negatief uit, want kardinaal Si
monis gaf haar te kennen een
dergelijke baan niet te willen
koppelen aan het vice-voorzit-
terschap van de Acht Mei Bewe
ging. Trees Versteegen bekleedt
die functie sinds een tweetal ja
ren. Op de afwijzing volgde een
storm van kritiek. De theologe
zegt ettelijke tientallen kaartjes
en brieven met troostende en
bemoedigende woorden in de
bus te hebben gekregen. Ze
blijft er tamelijk rustig onder.
„Ik zag het als een normale
sollicitatie, waarvoor ik dacht
goede papieren in huis te heb
ben. Maar ik ben het gewoon
niet geworden. Daarin was ik
niet de eerste en ik zal ook niet
de laatste zijn. Je bent met een
volk onderweg en weet dat zo
iets gebeurt."
Achteraf beschouwt ze het ze
ker niet als een vergeefse sollici
tatie, want haar zaak heeft in-
FOTO GPD
middels een symbolische func
tie gekregen. Ër is namelijk een
juridische procedure tegen haar
afwijzing aangespannen die tot
in het Vaticaan in Rome reikt.
Wanneer de uitslag daarvan los
komt, is op dit moment niet te
overzien.
Of ze als feministisch theolo
ge niet heeft overwogen om uit
de RK Kerk te stappen. Ver
steegen (beslist): „Ik laat me er
niet uitzetten. De kerktraditie is
ook van mij, en anderen zullen
niet bepalen dat het mijn tradi
tie niet is." Tegelijk is er bij haar
de laatste jaren een zeker ac
ceptatieproces in getreden. Het
zich almaar teweerstellen tegen
kerkelijk onwelgevallige regels
voert bij haar niet langer de bo
ventoon 'omdat je daarin niet
kunt blijven steken. Dat vreet
energie die je beter kunt steken
in het zoeken naar nieuwe
theologische begrippen die het
bestaan voor mensen zinvol
maken."
HAARLEM GPD
Bij Nederlandse moslims is geen sprake
van een bewust gekozen isolement. Ook
zetten zij zich niet af tegen de Neder
landse samenleving. Tot deze conclusie
komen Gerard Blees en Marcel Bos in
hun boek 'Moslims in maatschappij en
bedrijf. De islam hoeft naar hun idee
geen belemmering voor moslims te zijn
om in deze maatschappij te integreren.
Juist als moslims meer gelegenheid heb
ben om hun eigen godsdienstige identi
teit te beleven, zullen zij volgens de
schrijvers des te beter kunnen integre
ren.
Het boek van Blees en Bos, beiden
theoloog en onder meer docent aan de
Hogeschool Haarlem, is min of meer een
cursusboek. 'Islam voor personeelwerk,
management en sociale dienstverlening',
luidt de ondertitel (uitgegeven door H.
Nelissen BV in Baarn). Het boek is dan
ook het resultaat van een cursus voor ge
noemde groepen. De beide docenten
hadden namelijk daaronder 'een groot
gebrek aan kennis over de islam' gecon
stateerd. Bovendien gaat de bestaande
literatuur volgens Blees en Bos onvol
doende in op de specifieke problemen
die moslims in de alledaagse praktijk
meemaken. Anderzijds blijft, zo menen
zij, de islamitische achtergrond in litera
tuur en trainingen op het terrein van in
terculturele communicatie onderbelicht.
En dat is jammer, vinden zij. „Wij zijn
ervan overtuigd dat goede informatie
van belang is in de strijd tegen discrimi
natie en vooroordelen. Kennis van de
leefwijze van deze specifieke groep men
sen kan communicatiestoornissen en
onnodige conflicten voorkomen." Erg
enthousiast doen de auteurs niet over de
rol van de media, die zij overigens niets
willen verwijten 'gezien hun beperkte in
terpretatie van het begrip nieuwswaar
de'. Zo is naar hun idee veel negatieve
beeldvorming veroorzaakt door berich
ten in de media over extreem-funda
mentalistische moslims elders in de we
reld. „Daardoor blijft de islam 'om de
hoek', met al zijn gradaties en verschil
len, onderbelicht."
De auteurs zien een rijke taak wegge
legd voor het onderwijs. Dat is in hun
ogen de eerst aangewezen instantie om
'representatieve en juiste kennis van
godsdiensten en stromingen' op de ge
middelde Nederlander over te brengen.
Blees en Bos hebben de indruk dat er op
zich wel de bereidheid is om zich te ver
diepen in de cultuur van mediterrane
migranten, maar dat er weerstand is om
kennis te nemen van de religie. Zij den
ken dat dit enerzijds te wijten is aan het
christelijke stempel op onze cultuur en
ook aan het gebrek aan een 'brede tradi
tie van gedegen onderwijs in de verschil
lende godsdiensten op zowel basis- als
middelbaar niveau en in zowel bijzonder
als in openbaar onderwijs'.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
JAw/eu
Si GAREWWiAJKEUB-R.-
...VCASS'fER S'J
SoPERMARjcTT... g>AAJK-
B&DieMPE:
A
COLOFON
LE1DSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgeveni Damiate bv
DIRECTIE. B.M Essenberg. G P. Arnold (adj), J
Kiel (adj).
HOOFDREDACTIE. Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj).
OMBUDSMAN. R D Paauvv, tel dag 9 30-
11.30 uur 071 -356215, ot per post
HOOFDKANTOOR:
Rooseveltstraat 82 2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356
POSTADRES
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertenties071-323508
Fam benchten 071 -323508
Redactie 071-321921
ADVERTENTIES
ma-vrij van 08 30-17 00 uur
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma -vr.) van 8 30-17 00 uur
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel 071 -128030 bij vooruitbet. (incl BTW)
per acc.giro autom bet.
per maand 29,30
per kwartaal 85,55 84,55
per jaar 329,30 328,30
VERZENDING PER POST
Nederland, per kwartaal 125,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
ma t/mvri| 1800-19.30 uur,
zat. 10 00-12 00 uur Tel 071-143241
HET WEER
Pluvius neemt wraak mat
Met uitzondering van de eerste
paar dagen van de maand heèft ok
tober een overmaat aan zonne
schijn opgeleverd en voor een ech
te droogteperiode gezorgd. Van
daag gaat er voor het eerst sinds
17 dagen weer eens regen van be
tekenis vallen. Het effekt van een
koude luchtmassa boven warm
zeewater - zoals dat zich in sep
tember boven Nederland voordeed
- zorgt dezer dagen ook in heel wat
Mediterrane landen voor een over
vloed aan hemelwater. De onstabi
liteit komt in die subtropische ge
bieden in het najaar veel sterker tot
uiting dan in de landen rond de
Noordzee De afgelopen dagen wa
ren kletsnat langs de Noord-Afri
kaanse en Zuid-Franse kust-, nu
zijn Griekenland en Zuid-ltalie het
toneel van heftige onweersbuien.
Na een hete zomer met zes
maanden van droogte is de toorn
van Pluvius niet misselijk. Boven
zeewater van 25, 26 graden stijgen
enorme hoeveelheden warme en
vochtige lucht op, die condenseert
in machtige buiencomplexen. Op
H E T W E E R
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Zaterdag in de noordelijke
helft nog flink wat opkla
ringen. Verder veel wol
kenvelden en op beide da
gen kans op regen. Vooral
langs de zuidkust veel
wind. Stijging van temper-
tauur, met op zondag
maxima van 6 graden
langs de oostgrens tot 12
langs de kust.
Zweden:
In het noorden eerst nog
opklaringen. Verder in
hoofdzaak veel bewolking
en vooral zondag nu en
dan regen, in het noorden
ook sneeuw. Geleidelijk
wat warmer, met zondag
middag temperaturen van
2 graden in het noorden
tot circa 10 ten zuiden
van de grote meren.
Denemarken:
In het algemeen veel bewolking en in de
loop van het weekeinde perioden met re
gen Vooral zaterdag flink wat wind.
Middagtemperatuurrond 11 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Wisselvallig weer met veel bewolking en
van tijd tot tijd buien. Middagtempera-
tuur van 11 graden in Schotland en Ier
land tot rond 14 in Engeland.
België en Luxemburg:
Zaterdag veel bewolking en enige tijd re
gen. Zondag naast een paar opklaringen
nu en dan een bui. Middagtemperatuur
van 13 graden in Luxemburg tot 16 in
West-Vlaanderen.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zaterdag langs de oostgrens eerst nog
opklaringen. Verder veel bewolkmg en
grote kans op buiige regen. Vooral langs
de kust erg winderig. Maximumtempera
tuur rond 16 graden, in de omgeving
van Clermont-Ferrand iets hoger.
Portugal:
Zaterdag met name in de Algarve nog
droog en geregeld zon. Verder in hoofd
zaak veel bewolking en enige tijd regen.
Maximumtemperatuur rond 22 graden,
aan de Costa Verder iets lager.
Madeira:
Wolkenvelden en een kleine kans op wat
regen. Middagtemperatuur omstreeks
25 graden.
Spanje:
Aan de Costa's in het zuidoosten en zui
den vooral zaterdag flink wat zonne
schijn. Verder half tot zwaar bewolkt en
van tijd tot tijd buiige regen Middag
temperatuur zaterdag rond 23 graden,
aan de Costa del Sol en Costa Blanca
enkele graden hoger; zondag vooral in
de noordelijke helft wat koeler weer.
Canarische Eilanden:
Aan de noordzijde van de eilanden van
tijd tot tijd wolkenvelden. Aan de zuids-
tranden zonnige perioden. Droog. Mid
dagtemperatuur rond 27 graden
Marokko:
Westkust; zaterdag perioden met zon en
droog. In de loop van zondag in het
noorden m,eer bewolking en een kleine
kans op wat regen. Middagtemperatuur
rond 24 graden.
Tunesië:
Veranderlijk bewolkt en vooral in het
noorden zaterdag van tijd tot tijd buien,
soms met onweer. Middagtemperatuur
ongeveer 25 graden,
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag in het oosten en zuidoosten
enkele opklaringen. Verder wisselvallig
weer met veel wolkenvelden en grote
kans op buiige regen, mogelijk met on
weer Middagtemperatuur zaterdag rond
22 graden, zondag iets lager.
Mallorca en Ibiza:
Droog en perioden met zon. Middagtem
peratuur ongeveer 25 graden.
Italië:
Half tot zwaar bewolkt en vooral in het
midden en zuiden van tijd tot tijd buien,
soms met onweer. Middagtemperatuur
van 18 graden in het noorden en langs
de kust ten noorden van Pescara tot
rond 23 graden elders.
Corsica en Sardinië:
Zaterdag eerst nog kans op enkele re
gen- of onweersbuien. Daarna iets mooi
er weer met wat meer zon en minder
wind. Middagtemperatuur ongeveer 23
graden.
Griekenland en Kreta:
Onstandvastig weer met veel bewolking,
stevige regen- en onweersbuien en flink
wat wind. Plaatselijk kan veel neerslag
vallen. Middagtemperatuur van 17 gra
den plaatselijk in het noorden van Grie
kenland tot rond 24 langs de meeste
kusten.
het Griekse eiland Samos viel
200 millimeter.
Ook in West-Europa laat de
herfst zich nu van zijn natte kant.NFR
zien, maar de hoeveelheden zijn
minder extreem. Een actief neer-
slaggebied, behorende bij een om
vangrijke Ierse depressie, schuiftPleir
vanmiddagen vanavond met pittpns-
ge regenval en een krachtige tot atiev<
harde zuidenwind over ons land. i wor
De computer berekent plaatselijtjmen
meer dan 20 millimeter. Achter ,fessc
het front klaart het morgen op. El pe
blijft een stevige zuidenwind staa(
met aanvoer van zachte lucht en
maxima rond 15 graden. Later ojJdl8e
de dag neemt de buiigheid weer lerer
toe op de nadering van een trog. tstm
Tijdens de eerste helft van de iansv
nieuwe week blijft West-Europa ii)e w
de greep van de depressie, die ajer
rondtolt in het zeegebied tussen 5C^e
Schotland en Noorwegen. Rond tx
kern circuleren gebieden met ver»
hoogde buiigheid, maar er is ook !e™
ruimte voor zon. Het wordt geleidt.'s:
lijk weer wat kouder met middag-I ,n
temperaturen dalend naar 12 gratring
den. rhoo;
Turkije en Cyprus:
Vooral langs de Turkse westkust vrij veüet
bewolking en van tijd tot tijd buie«ef
soms met onweer. Ten oosten van Antf
lya en op Cyprus blijft het meest dro»t
en schijnt de zon geregeld. Middaig^A
temperatuur van 17 graden rond de Da
danellen tot 29 op Cyprus. pra
•y1,
•IDEf
:.2i
i 1 Ciiorz
ipni
iticf
ZONDAG 23 OKTOBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07 .18 Zon onder
Maan op 19.40 Maan onder
Waterstanden IJmuiden
Hoog water 05.36 17.50
Laag water 01.14 13.35,
MAANDAG 24 OKTOBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07.19 Zon onder 1
Maan op 20.30 Maan onder 1
Waterstanden IJmuiden
Hoog water 06.08 18.20
Laag water 01.44 14.10
_|IDt
Weerrapporten 21 oktober 19 ui
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Vhssmgen
Maastricht
Aberdeen
Boedépest
Bordeaux
Brussel
Genève
Helsinki
Innsbruck
Klagënfurt zwaar bew.
Kopenhagen onbew.
Las Palmas licht bew
Madrid
Malaga
Mallorca
Stockholm
Warschau
Wenen
Los Angeles onbew
New Orleans licht bew
New York onbew.
TelAviv onbew
temp neersgjn(
12 6 o:wal
13 e o.iitra
14 5 pcian
11 3 °4ar
15 6 OüF
9 6 OOfWC
13 7 0'
12 "2 O.ijL
14 7 QJlft.
20 10 -5.(11
14 ail.
29 0.01
14 11 JUiEII
13 3 Ó.Öp
'5
22 5 oo'ne
17 15 ,9öjdii
7 5 O.iri
8 5 OOK
26 20 0.3 r
21 14 0.4Ü
15 11 290Kv<
,aB0
16 11 Oi bi
22 23
20 11 '2.01.
23 0.'7|n
1 -4 00.
16 4 0.0
16 13 9.0
-4 00
18 8 0.2
13 1 -00
24 15 QO
22 11 0.Ó'
9 0 O.O
8 -1 ,0,Q
9 3 O.O
15 4 'OÖ
32 20 -o d'
21 13 00'
29 18 00
20 14 Q.O
32 20 0.0
15 13 J9Q
HEINZ
<-T,_ /-
en hij- zoende als een
tio-bak.