Paus komt met herderlijk Zwitserland
schrijven heilig jaar 2000 te verlaten
Religieuzen kampen met grote problemen
Kerk Samenleving
Jv
Onderscheiding voor zuster Adelia
MAANDAG 17 OKTOBER 1994
979
KORTWEG
Evangelisatie
'Welkom in de strijd!', zo
luidt het thema van een
evangelisatiedienst die op
zondag 23 oktober in de
Bethelkerk aan de Brouwer
straat 45 in Rijnsburg wordt
gehouden. De dienst begint
om 09.30 uur. Voorganger is
kerkelijk werker E.J. Berg
man van de hervormde ge
meente van het bloemen-
dorp. Er is veel ruimte voor
samenzang van oude en
nieuwe geestelijke liederen.
Medewerking wordt ver
leend door de zanggroep
'Kandelaar'.
Bijbelclub
De Samen op Weg-gemeen-
te en de Christelijke Gere
formeerde Kerk van Leiden
organiseren in de herfstva
kantie een Vakantie Bijbel
club. Kinderen van 4 tot en
met 12 jaar zijn op woens
dag 19 en donderdag 20 ok
tober welkom in de Bevrij
dingskerk aan de Van der
Helmlaan in Leiden Zuid-
West. Het thema van de
club is 'Ook jij hoort erbij'.
De toegang is gratis. Meer
informatie is verkrijgbaar
via W. Hendriks (316684) en
mw. T. Huisman (720705).
Ikebana
De 'Dharmadhatu' in de re
gio Leiden organiseert vanaf
17 oktober een cursus Ike
bana, onder leiding van le
rares janine Koster. Ikebana
is de traditionele Japanse
kunst van het bloemschik
ken en heeft zijn wortels in
het shintoïsme en boed
dhisme. Het is van oor
sprong dan ook een prakti-'
sche vorm van meditatie
'waarin harmonie en funda
mentele goedheid woord
loos tot uitdrukking komen'.
De cursus beslaat tien
maandagavonden. Meer in
formatie via telefoonnum
mer 071-174575, Angela van
der Reijden.
Bij hel.school
Tijdens de herstvakantie
wordt in De Bron aan de
Troubadourweg 2 in Alphen
aan den Rijn weer de Va
kantie Bijbelschool gehou
den. Alle kinderen tussen
vijf en twaalf jaar zijn van
dinsdag 18 tot en met vrij
dag 21 oktober welkom tus
sen 10.00 en 12.00 uur.
Aangepaste dienst
De afdeling Katwijk en om
streken van Philadelphia
(de Landelijke Protestants
Christelijke Vereniging van
ouders en vrienden van het
afwijkende kind) houdt op
zondag 23 oktober weer een
aangepaste kerkdienst in de
Bethelkerk aan de Brouwer
straat 45 in Rijnsburg. De
dienst wordt geleid door do
minee D. Verboom, her
vormd predikant in Rijns
burg, en begint om 15.00
uur. Muzikale medewerking
wordt verleend door de
'Flora Brass' onder leiding
van dirigent M. Verhoef.
Moker
1 let radio-programma van
Moker - het media-overleg
van kerken in Rijnland en
de Bollenstreek - staat op 19
en 23 oktober in hel teken
van de kerkelijke 'Service-
dienst' in de Gereformeerde
Kerk van Lissc. De overden
king is van mevrouw I. Has-
seibach-Jongsma uit Lei
den. De uitzending heeft
plaats op woensdag van
16.30 tot 17.00 uur en op
zondag van 19.00 tot 19.30
uur (een herhaling). Moker
zendt uit op de FM 105.7 en
via de kabel op de FM 88.
Paus Johannes Paulus II
komt in december met een
herderlijk schrijven over
het heilig jaar 2000, waar
mee de kerk haar derde
millennium inluidt. Het
stuk wordt beschouwd als
het 'geestelijke testament'
van de huidige paus. Dat is
in het Vaticaan uit be
trouwbare bron vernomen.
VATICAANSTAD AFP/KNA
Het document, getiteld 'Tertio
appropinquante millennio' (Bij
de nadering van het derde mil
lennium), vat de aanbevelingen
samen van de vergadering van
alle rooms-katholieke kardina
len in juni. De kardinalen wer
den op het Vaticaan ontboden
om de viering van het Heilig
Jaar 2000 voor te bereiden.
Eerder dit jaar riep de paus
christenen, joden en moslims
op tot een gezamenlijk gebed
op de berg Sinaï in het jaar
2000. Ook wil hij een grote ge
bedsbijeenkomst in Jeruzalem
organiseren.
Verder ziet de paus het einde
van het tweede millennium als
een goed moment voor een kri
tische bezinning op de kerkge
schiedenis van de afgelopen
tweeduizend jaar. Christenen
zouden schuld moeten belijden
voor historische fouten als de
godsdienstoorlogen, de Inquisi
tie en andere schendingen van
de mensenrechten door de
kerk.
De kardinalen voelden in hun
vergadering van juni echter wei
nig voor een openlijke schuld
bekentenis van de kerk. Volgens
hen moet in het jaar 2000 de
nadruk liggen op 'de levende
Christus als de Verlosser' in
plaats van op het verleden van
de kerk.
Demonstratie tegen
racisme in Rome
L
Johannes Paulus II heeft gisteren op de zestiende verjaardag van zijn ambt als paus talrijke gelukwensen van
wereldleiders gekregen. Op 16 oktober 1978 werd de toenmalige kardinaal van Krakau, Karol Wojtyla, geko
zen tot de eerste niet-ltaliaanse paus in 455 jaar. foto»reuter
De Zwitserse kerken dreigen de
Konferentie van Europese Ker
ken (KEK) te verlaten wegens de
uiterst nationalistische houding
van de Servisch-Orthodoxe
Kerk. De KEK heeft, in tegen
stelling tot de Wereldraad van
Kerken, tot dusver geweigerd de
Servische kerk te veroordelen.
De president van de Bond
van protestantse kerken in
Zwitserland, ds. Heinrich Rus-
terholz, heeft patriarch Pavle
van de Servisch-Orthodoxe Kerk
per brief opgeroepen het Servi
sche nationalisme te veroorde
len. Tegelijkertijd riep hij de
KEK op zich van deze kerk te
distantiëren als die niet op de
oproep ingaat.
Desnoods zullen de Zwitserse
kerken hun lidmaatschap van
de KEK opzeggen, aldus Ruster-
holz. De KEK heeft onder meer
zonder commentaar een verkla
ring van de Servische kerk door
gegeven waarin de verkrachtin
gen door Servische soldaten
werden ontkend.
De Zuidafrikaanse kerken
werden geschorst als lid van de
Wereldbond van Hervormde en
Gereformeerde Kerken (WARC)
en van de Lutherse Wereldfede
ratie omdat ze de apartheid
steunden, zegt Rusterholz. „De
mensen vragen nu: hoe zit het
dan met Bosnië?" De Servische
kerk mag zich best zorgen ma
ken over de eenheid van de na
tie, maar dit is geen excuus voor
het verzwijgen van onrecht, al
dus de predikant.
In een vraaggesprek met ENI,
de nieuwsdienst van de oecu
menische organisaties in Gene
ve, ontkent KEK-secretaris Jean
Fischer dat zijn organisatie de
Servisch-Orthodoxe Kerk alleen
maar heeft verdedigd. „Achter
de schermen hebben wij ook
kritiek uitgeoefend", zegt hij.
i augus-
Met een demonstatie hebben
circa 5000 joden en katholieken
zaterdagavond in Rome de de
portatie van joodse medebur
gers, 51 jaar geleden, herdacht.
Tijdens de demonstratie bracht
opperrabbijn' Elia Toaff van Ro
me de duizend mensen in her
innering, die op 16 oktober
1943 uit de jodenbuurt werden
gedeporteerd. Slechts zestien
van hen keerden terug. De de
monstratie was een gezamenlijk
initiatief van de joodse gemeen
schap in Rome en de St-Egidio-
parochie.
i-RIJNDUK/LEIDEN.
Ze heet eigenlijk mevrouw A.J. Koek, maar ie
dereen kent haar als 'zuster Adelia'. Zestig jaar
geleden trad ze in bij de Zusters Franciscanes
sen van Breda en werkte een belangrijk deel
van haar leven als religieuze in het St. Elisabeth
Ziekenhuis in Leiden en later Leiderdorp. Ze
was hier onder meer verpleegkundige, hoofd
van de kinderafdeling en hoofd van de afdeling
cardiologie. Toen zij haar ziekenhuisloopbaan
in 1974 beëindigde, werd zij pastoraal-assisten-
te van de de parochie Onze Lieve Vrouw Onbe
vlekt Ontvangen ('De Meerburg') in Zoeterwou-
de-Rijndijk. Temidden van de parochianen
vierde ze gisteren haar 60-jarig kloosterjubile
um, waarbij ze uit handen van loco-burge-
meestër J. Walenkamp van Leiden de ere-me-
daille in goud, verbonden aan de Orde van
Oranje Nassau, kreeg uitgereikt.
Onder de Meerburg-parochie valt niet alleen
Zoeterwoude-Rijndijk, maar ook een deel van
Leiden en Leiderdorp. Zuster Adelia verrichtte
onder meer veel werk in de Leidse Rivieren
buurt. Ondanks haar hoge leeftijd bezoekt zij
momenteel nog steeds bejaarden en fungeert
als gastvrouw bij huwelijks- en uitvaartplech
tigheden. Ook is zij actief in de Zonnebloem,
die veel recreatieve bezigheden voor bejaarden
organiseert. Van rustiger aan doen wil zij voor
lopig niet weten.
De Wereldraad
tus kritiek toen de Servische
kerk, in navolging van de leider
der Bosnische Serviërs, Rado
van Karadzic, het vredesplan
voor Bosnië verwierp. De KEK
weigerde daarop te reageren.
De twee Nederlandse leden
van het Centraal comité van de
Wereldraad, ds. A. Westra en dr.
K. Blei, zijn van mening dat het
tijd wordt dat de Wereldraad
stappen onderneemt tegen de
Servische kerk. Het uitvoerend
comité van de Wereldraad heeft
zich vorige maand bezig gehou
den met de vraag wat te doen
met lidkerken die zichzelf bui -
ten de oecumenische gemeen
schap plaatsen. In de statuten
van de Wereldraad wordt niet
gesproken van de mogelijkheid
dat lidkerken geschorst of uit de
oecumenische organisatie kun
nen worden gezet.
Christa Schrama: slachtoffers zijn pas na jaren in staat te praten
Veel religieuzen kampen met grote per
soonlijke problemen. Dat zegt zuster
Christa Schrama van het Pastoraal Ad
viesbureau deze week in het weekblad
De Bazuin. „We moeten het lijden van
religieuzen serieus nemen."
die hulp vragen, hebben
iet heroriëntatie in hun le-
hebben problemen met
celibaat. Een derde groep
is slachtoffer of dader van seksueel mis
bruik geweest. Slachtoffers zijn pas na
jaren in staat daarover te praten. Daders
willen voorkomen dat de zaak uitlekt
omdat zij bang zijn aan de schandpaal te
worden genageld.
Schrama (55) is al 32 jaar lid van de
Congregatie van de Zusters van Voorzie
nigheid. Sinds de oprichting ervan in
Religieuze
vaak moeite
ven. Andere
seksualiteit t
1990 werkt zij bij het Adviescentrum, dat
in de plaats kwam van het opgeheven
Centraal adviesbureau voor priesters en
religieuzen.
De uniformiteit van het kloosterleven
is definitief voorbij, aldus Schrama. Er
wordt meer eigen initiatief verwacht en
er is veelal ruimte voor pluriformiteit en
een eigen invulling. Of iemand die situa
tie aan kan, hangt volgens haar vooral af
van het gezin waarin de persoon is opge
groeid.
„Veel religieuzen zijn bij hun intrede
van de ene autoritaire en hiërarchische
situatie in de andere gestapt. Onbewust
zien zij zichzelf voornamelijk in de rol
van zoon of dochter. Daarom zijn ze in
emotioneel opzicht onvolwassen geble
ven. Dergelijke mensen kunnen de hui
dige vrijheid en onafhankelijkheid vaak
moeilijk aan. Wie van huis uit over emo
tionele stabiliteit beschikt, kan veel heb
ben. zelfs een klimaat dat in feite onge
zond, eisend en kleinerend is", aldus
Schrama.
Een ander probleem is dat veel reli
gieuzen zich te sterk met hun werk heb
ben geïdentificeerd, bijvoorbeeld het on
derwijs of de verpleging. Er is vroeger
veel te weinig aandacht besteed aan de
integratie van spirituele waarden. Als
zulke mensen eenmaal zijn gepensio
neerd, missen ze de noodzakelijke on
dergrond om een bevredigend religieus
leven te leiden. Ze voelen zich overbodig
en vragen zich af w^t het betekent nu
nog religieus te zijn.
In dit verband spreekt Schrama van
een dubbel rouwproces. Enerzijds is er
het verlies van identiteit doordat de ge
zamenlijke projekten zijn weggevallen.
Anderzijds is er de vergrijzing en het feit
dat er geen jongeren meer intreden. Al
leen door dit rouwproces te erkennen en
de betrokkenen systematisch te begelei
den kan er soelaas worden geboden aan
de stille woede en het onbenoemde ver
driet van veel religieuzen. Schrama's
pleidooi voor openheid op dit punt is
overigens vaak beantwoord met het ver
wijt dat zij afbreuk doet aan het engage
ment van medereligieuzen.
Van de bisschoppensynode over de re
ligieuzen, die deze maand in het Vati
caan wordt gehouden, verwacht ze wei
nig. Ze noemt het 'beledigend' en niet in
overeenstemming met de werkelijkheid
dat de vrouwelijke religieuzen, die over
de hele wereld driekwart van alle reli
gieuzen uitmaken, daar maar mondjes
maat mogen spreken. „En dat terwijl de
emancipatie van de vrouw één van de
belangrijkste zaken van deze eeuw is."
HET WEER
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgevenj Damiate bv
DIRECTIE B.M Essenberg, C P Arnold (ad|
Kiel (adj),
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Maioor, Fran
Nypels. Henk van der Post (ad|)
OMBUDSMAN R D Paauw. tel dag 9.30-
071-356215, of per post
HOOFDKANTOOR
at 82.2321 BMl
356356
2300 AB Leiden
323508
'1-322
Redactie 071-321921
Rooseveltstraat 82,2
Telefoon071-3
POSTADRES
Postbus 54
TELEFAX
benchten 071-323508
I vooruitbet find. BTW)
peracc.giro autom bet
29.30
85,55 84,55
periaar ƒ329,30 328.30
VERZENDING PER POST
ovenge landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
mat/m vnj 18 00-19.30 uur.
zat 10 00-12 OOuur.Tel 071-143241
Een graadje vorst
Tijdens het voorbije weekeinde
werd de 'Indian Summer" afgeslo
ten, een periode van tien dagen
met rustig weer, mist en veel zon.
Aan de voorzijde van een polair
front uit het noorden werd het za
terdag andermaal comfortabel
warm. De stations in onze regio no
teerden bij veel zon 15 tot 17 gra
den. Het Limburgse Oost-Maar
land, gedurende het zomerhalfjaar
vaak de warmste plek in Neder
land, haalde nu 20.8 graden.
Tussen een hogedrukgebied op
weg van Groenland naar het Noord
zeegebied en een depressie boven
Noord-Rusland kwam zondag een
stevige noordelijke tot noordooste
lijke stroming op gang. De zachte,
vochtige lucht maakte ruim baan
voor heldere poollucht, die boven
de Noordzee flink was opgewarmd.
Zo steeg het kwik ondanks een
schrale wind nog tot een graad of
12. De zon ging in de middag
steeds meer schuil achter uitge
strekte lappen bewolking van de
Noordzee; neerslag bleef achterwe-
plaatselijk een sneeuwtapijt heeft
neergelegd. In de nachten vriest
het daar al matig tot streng. De ko
mende nacht merken wij ook iets
van de arctische oorsprong van de
luchtsoort, die over ons land is uit
gestroomd. Omdat de kern van ho
gedrukgebied heel dichtbij komt,
zwakt de wind af en als het helder
wordt kan het morgennochtend
vroeg op diverse plekken een
graadje vriezen. De hogedrukkern
komt morgen boven Midden-Euro
pa te liggen. Bij flink wat zon trekt
de wind overdag wat aan, nu uit
zuidoost of zuid, zodat de aanvoer
van kou wordt afgesneden. Dins
dag is het met 11 graden nog fris;
later in de week wordt het normale
oktobermaximum van 14 graden
weer bereikt.
Op de oceaan beginnen depres
sies zich weer te roeren. Na éen
rustperiode van twee weken wordt
het weer tijd voor ee/i uitval naar
het vasteland. Dat proces verloopt
moeizaam, omdat de hogedruk
zich versterkt boven het winterse
Scandinavië. Toch neemt de re
genkans vanaf woensdagavond of
donderdag langzaam toe.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig toten met
dinsdag.
België en Luxemburg:
Noord- en Midden-Frank-
Vandaag nog een k
kans op mist. Verder zon
nige perioden en droog.
Maximumtemperatuur
rond 22 graden
Madeira:
Half tot zwaar bewolkt en
vooral morgen van tijd tot
tijd regen. Miodagtempe-
ratuur omstreeks 23 gra
den.
Spanje:
Half tot zwaar bewolkt en
het zuiden en oosten enkele t
Middagtemperatuur variërend
20 graden in het noorc
Canarische Eilanden:
Vandaag nog vrijwel ov<
af en toe zon. Morgen
king en nu en dan wat regen. Mid
dagtemperatuur rond 25 graden.
Marokko:
Westkust: wolkenvelden, maar vooral
in het zuiden obk perioden met zon.
Plaatselijk kans op een bui. Middag-
temperatuur ongeveer 24 graden.
Wolkenvelden en enkele stevige re
gen- en onweersbuien. Middagtem-
peratuur,ongeveer 24 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zon afgewisseld door wolkenvelden.
Op de meeste plaatsen droog. Mid
dagtemperatuur tussen 15 en 20
Mallorca en Ibiza:
Half tot zwaar bewolkt en enkele re
gen- of onweersbuien. Maximum
temperatuur ongeveer 23 graden.
Stapelwolken, maar ook flink wat
zon en droog. Alleen in Puglia kans
op een enkele regen- of onweersbui.
Middagtemperatuur uiteenlopend
van 16 graden in het noorden tot 23
graden op Siclië.
Corsica en Sardinië:
Flinke perioden met zon, maar ook
stapelwolken en op Sardinië een
kleine kans op een bui. Middagtem
peratuur rond 22 graden.
Griekenland en Kreta:
Half tot zwaar bewolkt en enkele pit
tige regen- en. onweersbuien. Mid
dagtemperatuur op de meeste plaat
sen rond 22 graden.
Turkije en Cyprus:
Wisselend bewolkt en enkele stevige
regen- en onweersbuien. Middag
temperatuur langs de westkust rond
20 graden; langs de zuidkust en op
Cyprus tussen 24 en 28 graden.
Duitsland:
Enkele wolkenvelden, maar vooral
morgen ook veel zon. Droog.'s
Nachts plaatselijk licht vorst en nog
een kleine kans op mist, vooral in
Beieren. Temperatuur in de middag
circa 9 graden.
Zwitserland:
Flinke perioden met zon, maar in de
Middagtemperatuur 9 graden in het
1 noorden van Zwitserland. In Wallis,
Tessin en Engadin warmer met tem
peraturen rond 15 graden.
Oostenrijk:
Perioden met zon, maar ook wolken
velden. In de ochtend plaatselijk
mist. Droog en fris met middagtem-
peraturen tussen 8 en 14 graden.
Polen:
Veel bewolking, maar in de loop van
het zuiden eerst nog wat regen of
motregen. Morgen perioden met zon
en droog. Middagtemperatuur onge
veer 6 graden.
Tsjechië en Slowakije:
In de ochtend nog kans op n
Ver-
r perioden
te plaatsen droog. Middagtempera
tuur rond 9 graden.
Hongarije:
In de'ochtend plaatselijk mist. Ver
der droog en zonnige perioden. Mid
dagtemperatuur vandaag 15 graden,
morgen rond 9 graden.
WEERRAPPORTEN
DINSDAG 18 OKTOBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07.09 Zon onder 17.37
Maan op 17.00 Maan onder05.59
Waterstanden Katwijk
Hoog water 02.18 14.41
Laag water 10.36 22.55
Weerrapporten 16 o
Boedapest onbew
w3- 3 -2 0.1
Luxemburg zwaar be
Madrid halfbew
Malaga half bew
Stockholm
Wenen
Zünch
Bangkok
Buenos Aires
Casablanca
Johannesburg
nwl 11 8 00
nno2 15 6 00
nnw3 21 13 0.0
zzo2 21 14 0.0
HEINZ
frits -vif/a/z /s
sr m/st tr/j /s sks/v
os 1//f/.ats*/.
BOES
ÉÉM
•-V"- - --
«T
