Euforische reacties op
bestand Noord-Ierland
Buitenland
Het is echt ernstig. Dit ziet er heel slecht uit'
Lijk van sekteleider Jouret geïdentificeerd
Israëlische soldaat blijft spoorloos
Knuffel voor een goede soldaat
Der Spiegel: PDS-leider
Gysi werkte voor Stasi
PeresDe vredesduif Yasser Arafatkat met zeven levens Yitzhak Rabinnorse pragmatist
VRIJDAG 14 OKTOBER 1994
Laatste noodkreten van veerboot Estonia op radio vrijgegeven
De Finse autoriteiten hebben
gisteren radio-opnamen vrijge
geven van de laatste noodkreten
van de gezonken veerboot Esto
nia. Direct na deze wanhopige
kreten van een van de beman
ningsleden, verdween het schip
met meer dan negenhonderd
passagiers in de koude golven
van de Oostzee. De gisteren
vrijgegeven opname duurt zes
minuten en bevat de bood
schappen die de Estonia uitwis
selde met andere schepen die
op 28 september in het gebied
voeren toen de veerboot kap
seisde voor de Finse kust.
De onderzoekers onthulden dat,
in tegenstelling tot met wat eer
der werd gedacht, er twee
noodoproepen zijn uitgegaan
enkele minuten voor de trage
die. De eerste noodkreet 'May
day, Mayday', die rond 1.20 uur
werd uitgezonden spoorde het
radiopersoneel op de andere
schepen aan de bandrecorder te
starten. Die oproep is blijkbaar
aan land niet opgevangen. De
tweede noodoproep, die wel
werd opgevangen, volgde om 1
24 uur. ,,We weten niet wie op
de Estonia het woord voerde,
maar we verwachten dat ie
mand in staat zal zijn om de
te herkennen", zei Kari Lehtola,
een lid van de onderzoekscom-
In de tweede oproep vraagt een
rustige stem de omliggende
schepen om hulp. Enige secon
den later zegt de stem weer
Mayday, Mayday." De Silja
Europa veerboot die in de buurt
vaart, antwoordt in het Engels
„Geeft u het signaal mayday?
Estonia, wat is er aan de hand?
Kunt u antwoorden?" Een an
dere stem op de Estonia zegt
daarop in het Fins: „Goedemor
gen. Spreekt u Fins? We hebben
dit probleem. We maken ernstig
slagzij naar rechts. Ik denk dat
het om twintig, dertig graden
gaat. Kunt u helpen en Viking
Line ook om hulp vragen?" Van
af dat moment gaat het gesprek
door in het Fins. De Silja Euro
pa vraagt waar de Estonia ligt.
Het antwoord luidt: „Het licht is
uitgevallem. We kunnen het nu
niet krijgen. Ik kan niet zeggen
waar we zijn." Even later kraakt
de radio weer. „Silja Europa,
Estonia...komt u ons te hulp?"
Silja Europa antwoordt dat hulp
onderweg is maar dat ze moe
ten weten waar het schip ligt.
De stem op de Estonia herhaalt
dat ze niets kunnen zien omdat
het licht is uitgevallen. Maar se
conden later geeft dezelfde
stem de ligging aan. Klaarblijke
lijk nadat een ander hem iets
heeft toegeschreeuwd zegt hij
breedte en 21 graden 40 minu
ten oosterlengte. Daarna volgt
een wanhopige, dringende
boodschap: „Het is echt ernstig.
Dit ziet er echt slecht uit." Silja
Europa herhaalt dat hulp on
derweg is. Enige seconden later
zegt een bijna onhoorbare stem
zei u", daarna blijft het
voorgoed stil.
lausanne bob kroon
correspondent
Beide leiders van de Orde van de Zonne
tempel zijn vorige week omgekomen in de
collectieve moord en zelfmoord van 53 aan
hangers van deze sekte. Ook het lijk van Luc
jouret, de leider van de sekte, is geïdentifi
ceerd. Dat hebben specialisten van de Uni
versiteit van Lausanne gisteren bekend ge
maakt. Jouret behoorde tot de groep sekte
leden, die een week geleden in Zwitserland
en Canada omkwamen. Na de identificatie
van sekteleider Di Mambro staat nu vast
dat alle kopstukken zijn vermoord. Het in
ternationale arrestatiebevel tegen de sekte
leiders is ingetrokken. Di Mambro, Jouret
en consorten hebben alles op alles gezet
om al hun Zonnetempels te laten verdwij
nen. De Zwitserse politie ontdekte gisteren
bij Montreux nog een appartement dat
voorzien was van gasflessen en een met de
telefoon verbonden ontstekingsmechanis-
Noodlanding na
poging passagier
om uit te stappen
Een vliegtuig van American Air
lines heeft gisteren in Seattle
een noodlanding gemaakt na
dat een passagier had gepro
beerd een van de deuren te
openen. Het toestel was op weg
van Dallas naar Tokyo. Op 9 ki
lometer hoogte liep een man
naar een van de deuren en wil
de die openen. Hij werd over
meesterd en na de landing ge
arresteerd. American Airlines
zei dat de poging vrijwel zeker
mislukt zou zijn, omdat de deu
ren van de MD-11 zijn beveiligd
met een cijfercode.
Man vervoert
1,2 kilo heroïne
in zijn maag
jakarta ap
Een Nepalese man die op het
vliegveld van Jakarta in elkaar
zakte, bleek bij onderzoek 103
capsules met heroïne in zijn
maag te hebben. De 26-jarige
smokkelaar was met het vlieg
tuig uit Thailand aangekomen.
Om door de douane te komen
had hij de drugs ingeslikt, maar
hij werd onwel nadat een cap
sule in zijn maag was gebarsten.
Bij het leegpompen van zijn
maag ontdekten de artsen dat
hij 1,2 kilo heroïne in zijn li
chaam had. Hij is gearresteerd.
jeruzalem ad bloemendaal
correspondent
De Palestijnse politie in de Ga-
zastrook heeft de afgelopen
nacht opnieuw massale
zoekacties uitgevoerd naar de
zondag ontvoerde Israëlische
soldaat, Nachshon Wach-
sman. Er zijn nu in totaal drie
honderd mensen aangehou
den die sympathiseren met de
islamitische Harnas, de orga
nisatie die Wachsman in han
den heeft.
De speurtocht concentreer
de zich op landbouwgebieden
in het zuiden van de strook,
maar het zoeken had geen re
sultaat. Vanavond om acht
uur Nederlandse tijd loopt het
ultimatum af dat Harnas aan
de Israëlische regering heeft
gesteld voor de vrijlating van
haar leider, Achmed Yassin, en
tweehonderd andere islami
tische gevangenen.
Volgens de PLO in de Gaza
strook gaf voorzitter Arafat op
dracht voor een nieuwe
zoekactie nadat onderhande
lingen met Harnas op niets
waren uitgelopen. De Pales
tijnse politie arresteerde giste
ren voor de tweede maal de
Palestijnse Heulers-journalist
Taher Shriteh en drie fotogra
fen van hetzelfde
nieuwsagentschap. Een Pales
Iers televisie maakte eerder
deze week de video waarop
een van de ontvoerders is te
zien met de identiteitskaart
van soldaat Wachsman. Een
'tweede video, waarop Wach
sman zelf is te zien, zou Keu
ters in handen zijn gespeeld.
Volgens PLO-woordvoerder
Marwan Kanafani zijn de Reu
Iers-journalisten aangehou
den omdat ze nieuws hebben
verspreid dat 'onrust veroor
zaakte en de Palestijnse Auto
riteit in verlegenheid heeft ge
bracht'.
Brunswijk cel in wegens schietpartij
Paramaribo De Surinaamse ex-rebellenleider Ronnie Brunswijk
is gisteren wegens een schietparij veroordeeld tot acht maanden
gevangenisstraf, waarvan zes voorwaardelijk. Het vonnis van de
rechter in Paramaribo houdt in dat de vroegere leider van het
Junglecommando nog elf dagen in de gevangenis Santo Boma
moet doorbrengen. Tegen Brunswijk was twaalf maanden, waar
van zes voorwaardelijk, en 1.650 Surinaamse gulden boete ge-
Straf voor geweldplegers bij Buchenwald
weimar Een Duits gerechtshof heeft gisteren zes neo-nazi's ver
oordeeld voor geweldplegingen in juli bij het voormalige con
centratiekamp Buchenwald. Vijf van de veroordeelden kregen
voorwaardelijke gevangenisstraffen. Een 23-jarige man, die als
de leider van de groep werd beschouwd, kreeg 20 maanden.
NH-kerk Zuid-Afrika schrapt apartheid
pretoria De leiders van de Nederlands Hervormde kerk in
Zuid-Afrika hebben gisteren aanbevolen de religieuze apartheid
die de kerk in drieën verdeelt op te heffen. Alle 400 afgevaardig
den op de generale synode van de Nederlands Hervormde Kerk
in Zuid-Afrika stemden voor het voorstel om de driedeling naar
raciale lijnen te schrappen. In de Nederlands Flervormde kerk
zijn afdelingen voor blanken, zwarten en mensen van indische
afkomst en gemengd.
Directeur omstreden MMM vrij
moskou Directeur Mavrodi van de Russische investeringsmaat
schappij MMM, is gisteren vrijgelaten na twee maanden gevan
genschap op beschuldiging van belastingontduikingen tegen
werking van een onderzoek. Hij moet wel in Moskou blijven.
MMM had investeerders grote winsten beloofd, maar stortte in
nadat duidelijk was geworden dat eerdere kopers van MMM-
aandelen geld kregen uitgekeerd dat afkomstig was van latere
kopers. Enkelen werden rijk van deze praktijk, maar naar ver
luidt miljoenen Russen gingen het schip in.
Weinig geld voor herstel Rwanda
kigali De wereldgemeenschap besteedt 384 miljoen dollar (670
mijoen gulden) aan humanitaire hulp voor Rwandese vluchte
lingen, maar vrijwel niets aan de wederopbouw van Rwanda.
Dat vertelde een woordvoerder van de Verenigde Naties giste
ren. Als er nu 100 miljoen dollar (175 miljoen gulden) op tafel
komt voor het herstel van Rwanda is dat een 'koopje', omdat er
dan straks minder geld voor vluchtelingen nodig is. Die zullen
dan immers naar huis terug gaan.
Hoop op vrede groter dan ooit
Uit pas ontdekte dossiers blijkt
dat leider Gregor Gysi van de
Partij voor Democratisch Socia
lisme (PDS) als advocaat in
Oost-Berlijn mogelijk heeft sa
mengewerkt met de voormalig
Oostduitse staatsveiligheids
dienst Stasi. Dat meldt het
weekblad Der Spiegel. De docu
menten zouden de indruk wek
ken dat Gysi de informele me
dewerker 'Notar' was. Deze gaf
aan de geheime politie van de
DDR informatie door over vier
mensenrechtenactivisten die hij
als advocaat vertegenwoordig
de.
Gysi zou de gegevens in april
1981 hebben doorgespeeld tij
dens een ontmoeting met twee
Stasi-officieren in een woning
in Oost-Berlijn. Een van de offi
cieren was majoor Lohr, die Gy
si in de herfst van 1980 enige
malen in zijn kantoor bezocht.
Der Spiegel beroept zich op
Stasi-documenten die de over
leden Oostduitse burgerrech
tenactivist Robert Havemann
heeft nagelaten. 'Notar' zou
destijds van de Stasi opdracht
hebben gekregen Havemann
thuis te ondervragen. 'Notar'
zou de opdracht hebben uitge
voerd en de volgende dag ver
slag hebben gedaan aan de Sta
si. In de papieren van Have
mann staat dat 'Notar', net als
Gysi, advocaat was.
Gysi heeft de berichten als
'verdachtmakingen' van de
hand gewezen.
port-au-prince» Een Haïtiaanse soldaat krijgt een warm onthaal van een grote groep burgers buiten het militaire hoofdkwartier in de hoofdstad
Port-Au-Prince. De menigte heeft hem zojuist de kwalificatie 'goede soldaat' gegeven. In Haïti worden momenteel de voorbereidingen getroffen
voor de triomfantelijke terugkeer morgen van de in 1991 verdreven democratisch gekozen president Aristide. foto epa matias recart
Van alle kanten is euforisch gereageerd op het staakt-het-
vuren van de protestantse milities in Noord-Ierland dat
vannacht om klokslag twaalf uur is ingegaan. Met de
aankondiging van het bestand, zes weken nadat het ka
tholieke Ierse Republikeinse Leger (IRA) de wapens neer
legde, is sinds gisteren de hoop op vrede in het gebied
toegenomen.
Tot dusver hebben zich onder
het protestantse bestand geen
incidenten voorgedaan. „Op
straat is het rustig en de veilig
heidsmaatregelen in het cen
trum zijn verminderd", aldus
een inwoner. Gisteren was het
na de aankondiging van de pro
testantse groepen drukker in de
pubs en op straat. Dit duidt op
een afname van de spanning,
hetgeen al merkbaar was na de
afkondiging van het IRA-be-
stand.
In een gemeenschappelijke
verklaring kondigden drie para
militaire groeperingen de Ul
ster Volunteer Force (UVF), de
Ulster Freedom Fighters (UFF)
en de Commando's van de Rode
Hand (RHC) aan dat zij vanaf
middernacht alle militaire ope
raties staken. Het protestantse
bestand is wel gekoppeld aan
dat van de IRA. „Als de oorlog
wordt hervat, ligt de verant
woordelijkheid enkel bij hen",
aldus de verklaring.
Met deze stap willen de pro
testantse strijdgroepen ook een
plaats krijgen bij de vredeson
derhandelingen over de toe
komst van de Britse provincie,
die nu door Londen en Dublin
worden voorbereid. Tot dusver
vreesden de protestanten dat
Londen hen zou overleveren
aan aan de overwegend katho
lieke Ierse Republiek zonder,
zoals beloofd, een volksraadple
ging te houden.
„Het is duidelijk heel goed
nieuws", zei de Britse premier
Major op het congres van de
Conservatieve Partij in Bourne
mouth. „Nu is helemaal duide
lijk dat het geweld aan beide
kanten stopt." Voor zijn Ierse
collega Albert Reynolds was het
'een wonderschoon moment'.
„Ik hoop dat het op dit eiland
nooit meer tot politiek geweld
komt. Nu het bestand van de
IRA al zeven weken duurt, moet
het vredesproces versneld wor
den", zei hij. De Amerikaanse
president Clinton noemde de
bestanden van de IRA en de
protestanten „de beste hoop op
vrede sinds een generatie."
Gerry Adams, de leider van
Sinn Fein (de politieke arm van
de IRA), riep Londen op snel
vredesgesprekken te beginnen.
„Dit is een unieke en histori
sche gelegenheid op vrede die
de Britse regering moet aangrij
pen." Minister Patrick Mayhew
(Noordierse zaken) wil echter,
net als bij dat van de IRA, af
wachten of het bestand daad
werkelijk wordt nageleefd.
Ook de protestantse havik do
minee Ian Paisley verwelkomde
het bestand. Wel vond hij dat
het beëindigen van het moor
den moest gebeuren omdat het
moreel verwerpelijk is, en niet
om redenen van politieke op
portuniteit. „Moord is altijd een
schending van Gods wet." Vol
gens Gusty Spence, oud-leider
van de UVF, zullen protestanten
op een dag met Sinn Fein aan
de tafel zitten.
Deze muurschildering ter ere van het UVF in Belfast laat niets te denken
over. Sinds middernacht nemen de de protestantse groeperingen een
staakt-het-vuren in acht. foto epa martinMcCULLOUCH
Shimon Peres (Persky)
werd in 1923 in Polen
geboren. Het gezin Pers
ky verhuisde in 1934
naar Palestina. Zoon
Shimon volgde er een
landbouwopleidingen
werd na de uitroeping
van de staat Israël aan
gesteld op het ministerie
van defensie. Ben Gu-
rion, de eerste premier
van Israël, benoemde de
toen dertigjarige Peres
tot directeur-generaal.
In 1969 werd Peres voor
het eerst minister, in de
regering van Golda Meir.
De regering moest in
1973 aftreden na de ok-
toberoorlog met Egypte
en Syrië.
In 1974 werd Peres op;
nieuw minister van de
fensie. Van 1984 tot 1986
was Peres premier in een coali
tieregering met de Likud-partij.
In diezelfde regering was hij ge
durende de jaren 1986 tot 1988
minister van buitenlandse za
ken onder premier Shamir.
Na de laatste parlementsverkie
zingen in 1992 werd Peres op
nieuw minister van buitenland
se zaken, onder premier Rabin.
den haag anp
„Vandaag is het keerpunt in de
geschiedenis van het Palestijnse
volk en de Arabische natie. Ik
zweer de strijd te zullen voort
zetten tot we elkaar in Jeruza
lem ontmoeten, met dezelfde
lachende gezichten die we hier
vanavond zien. De overwinning
is nabij." Het jaar was 1974, de
plaats Rabat, de spreker PLO-
leider Yasser Arafat.
De Arabische topconferentie
had zojuist een resolutie aan
vaard met alleen Jordanië te
gen waarin het Palestijnse
volk, 'onder leiding van de
PLO', een staat werd toegezegd
op de Westelijke Jordaanoever
en in de Gazastrook. De Pales-
tijnen hadden bovendien het
recht om over hun eigen toe
komst te beschikken.
Het jaar 1974 was niet zozeer
het keerpunt in de geschiedenis
van het Palestijnse volk als wel
het hoogtepunt in Arafats carri
ère als PLO-leider. Vanaf Rabat
zou het alleen nog maar bergaf
waarts gaan. Na de Israëlische
invasie van Libanon in 1982
verloor Arafat zijn laatste opera
tionele basis. Het betekende te
gelijkertijd de opkomst van de
Westelijke Jordaanoever en de
Gazastrook als het Palestijnse
machtscentrum.
Dat proces leidde in 1987 tot
het uitbreken van de Palestijnse
opstand. En na de Golfoorlog
van 1991, waarin de PLO-leider
geen geheim maakte van zijn
hartelijke gevoelens jegens Sad
dam Hussein, begon zijn vrije
val. De kat met de zeven levens
leek definitief aan zijn eind,
toen zich op het laatste mo
ment een reddingsparachute
ontvouwde.
Arafat kreeg de kans om een
deel van de droom van Rabat te
realiseren: een steunpunt in de
Gazastrook en Jericho en mis
schien meer. Niet via eensge
zinde en succesvolle Arabische
strijd, maar via directe onder
handelingen met Israël. De
nieuwe Israëlische premier Ra
bin besloot namelijk kort na zijn
aantreden dat het best direct
zaken konden worden gedaan
met Arafat.
En zo betrad Arafat in de zomer
van 1994 voor het eerst sinds 27
jaar Palestijnse bodem. Verlaten
door veel van zijn oude strijd
makkers en met een formjdabe-
le oppositie tegen zich begon
hij in Gaza-stad een avontuur
dat hij ooit hoopt te beëindigen
als president van een echte
staat.
jeruzalem ad bloemendaal
correspondent
Kort na Yitzhak Rabins verkie
zingsoverwinning, in 1992,
schreef Anthony Lewis, colum
nist van The New York Times
dat het Israëlische volk had be
sloten een pagina vol bitterheid
om te slaan en te kiezen voor
nieuwe.hoop.Rabin is geen
man van grote welsprekendheid
of een verheven visie. Hij is een
wat norse ex-generaal met
pragmatisme als filosofie. Hij
ziet niets in ideologie. En wat
maakt dat een verschil. Want Is
raël is de afgelopen tien jaar
hoofdzakelijk geregeerd door
zeloten, die vastbesloten waren
koste wat kost hun ideologie op
te leggen".
Rabin de pragmatist. De enige
politicus in Arbeid, zo heet het,
die een geheime overeenkomst
met PLO-leider Arafat kan slui
ten en dat nog overleeft ook. De
reden daarvoor is misschien dat
niemand in Israël ook maar de
vage indruk heeft dat Rabin
Arafat persoonlijk vriendelijk
gezind is. Zelfs de beroemde
handdruk op het gazon van het
Witte Huis ging gepaard met de
grimas van de boer die kiespijn
heeft.
Dat Rabin met Arafat onder
handelt, komt alleen voort uit
zijn vaste overtuiging dat Israels
veiligheid uiteindelijk niet is ge
diend met de overheersing van
bijna twee miljoen Palestijnen.
Die nadruk op veiligheid is ty
pisch Rabin. Voor hem is vrede
geen doel op zichzelf, maar een
middel voor het bereiken van
grotere veiligheid. Rabins mees
terproef wordt een verdrag met
Syrië en Libanon. Pas als ook
dat lukt, liggen de kaarten gun
stig voor een definitieve vredes
regeling met de Palestijnen.
Rabin heeft het Israëlische volk
een referendum beloofd voor
het geval de regering besluit tot
een aanzienlijke of zelfs een to
tale terugtrekking van de Golan.
Niet omdat de premier een
vriend is van zo'n volksraadple
ging, maar wel omdat hij alleen
een definitief besluit wil nemen
over een cruciaal veiligheids
vraagstuk in de zekerheid dat
hij het volk aan zijn kant heeft.
jeruzalem ad bloemendaal
correspondent
