Ritzen mordicus
tegen leenstelsel
Het lege-nestsyndroom bestaat helemaal niet
Binnenland
Stotterweek haalt kwaal uit taboesfeer
Politie pakt moordenaarsbende
Broeder Ignatius wacht
Groen Links-kamerlid Varma
komt verder in opspraak
Groepsleider weg wegens oude incestzaak
Makelaar mag van
Wijers reclame maken
VRIJDAG 14 OKTOBER 1994
Prins Claus bij overleg over hulp
Prins Claus heeft gistermiddag bij een overleg van de vaste kamer
commissie van buitenlandse zaken met minister Pronk voor ontwik
kelingssamenwerking gezeten. Het ging om een rapportage over de
resultaten van de Nederlandse ontwikkelingshulp aan India, Mali,
Tanzania en Somalië. Claus had van te voren te kennen gegeven dat
hij als inspecteur-generaal ontwikkelingssamenwerking en als bij
zonder adviseur belangstelling had voor de vergadering. De prins
heeft gewoon op de publieke tribune gezeten, maar wel op een spe
ciaal voor hem gereserveerde plaats. Het is volgens de RVD niet de
eerste keer, maar wel 'uitzonderlijk' dat de prins in de Kamer was.
foto gpd
Arbeidsbureaus binden in
den haag De kans is klein dat de arbeidsbureaus minister
Melkert van sociale zaken voor de rechter slepen om een bezui
niging van 100 miljoen gulden volgend jaar te voorkomen. De
korting op het budget zal grotendeels worden opgevangen door
beleidsmedewerkers te ontslaan. Het direct uitvoerende perso
neel wordt zoveel mogelijk ontzien. De aanslag op het budget is
in strijd met schriftelijk vastgelegde toezeggingen van het vorige
kabinet. Overleg tussen ambtenaren van Sociale Zaken en de ar
beidsbureaus deze week heeft niet tot een oplossing geleid. De
arbeidsbureaus beraden zich of de gang naar de rechter alsnog
moet worden gemaakt.
Minister neemt afstand van 'verkenningvan eigen PvdA
PvdA-minister Ritzen van onderwijs is fel tegen het volle
dig afschaffen van de basisbeurs voor studenten. De dis
cussie die binnen zijn eigen partij wordt gevoerd over
een stelsel waarbij studenten het volledige bedrag voor
hun studie moeten lenen, is volgens hem 'volstrekt niet
opportuun'.
Op een onderwijsconferentie
gisteren in Den Haag zei Ritzen
dat de recente bezuinigingen op
de basisbeurs en de voorgeno
men invoering van de prestatie
beurs nopen tot rust in het stel
sel van studiefinanciering. Hij
kwam met cijfers op de prop
pen, waaruit blijkt dat bij de in
voering van een zogenoemd
leenstelsel het aantal studenten
in het wetenschappelijk onder
wijs en hoger beroepsonderwijs
met zo'n 3 procent terugloopt.
De daling van het aantal stu
denten uit de lagere inkomens
groepen kan oplopen tot 10
procent.
Volgens PvdA-voorzitter Rot
tenberg, die vorige maand een
besloten discussiebijeenkomst
organiseerde over de toekomst
van de studiefinanciering, is
slechts sprake van een 'verken
ning' naar de mogelijkheden
van een leenstelsel. „Die ver
kenning maakt deel uit van een
veel bredere discussie over de
toekomst van de studiefinancie
ring. Zo'n open debat voeren
we ook over de sociale zeker
heid."
Ritzen zal zich verre houden
van die discussie. Hij sloeg een
uitnodiging voor de bijeen
komst dan ook af. ,,Het is tijd
voor rust. Ik ben voor open de
batten, maar niet over dit punt.
'Het is opvallend dat er geen blinde stotteraars zijn
hellevoetsluis
Stotteren. Iedereen denkt dat hij weet wat het is,
maar bar weinig mensen weten hoe ze ermee
moeten omgaan. Om dat te veranderen, wordt
volgende week de Nationale Stotterweek gehou
den. Voornaamste doelen zijn het bespreekbaar
maken van stotteren en het voorkomen van dit
De PvdA zal tot de conclusie
moeten komen dat de onder
wijsbegroting geen verdere
ruimte laat voor bezuinigingen.
De studiefinanciering is een af
gegraasd terrein. Een discussie
over een leenstelsel is een
beetje esoterisch, buiten de
werkelijkheid."
Ritzen heeft zijn ambtenaren
de gevolgen van een leenstelsel
op een rijtje laten zetten. Zo
stijgt de tijd dat een academicus
de investering in zijn studie te
rugverdient bij invoering van
een leenstelsel naar 25 jaar. Nu
is die 'terugverdientijd' nog
achttien jaar. Een HBO'er zal
zijn investeringen zelfs niet voor
zijn pensionering kunnen te
rugverdienen. De terugloop van
het aantal studenten in het ho
ger onderwijs leidt volgens hem
tot onaanvaardbare tekorten op
de arbeidsmarkt. En de effecten
voor studenten uit de lagere in
komensgroepen zijn voor de
PvdA-bewindsman niet te ver
teren.
i de
Eén tot twee procent
De kwaal heeft drie hoofdkenmerken: de herha
ling (poe...poe...poe...poes). de verlenging
(mmmmmmamma) en de blokkade (L.k). Het
verschijnsel komt tussen het tweede en zesde jaar
opzetten en blijft sommige mensen hun leven
lang hinderen. Niet iedereen die aanleg heeft,
gaat ook stotteren. Maar als er te hoge eisen aan
een kind worden gesteld of als een kind teveel
van zichzelf eist, is de kans op ontwikkeling van
de kwaal optimaal.
,,Eén van de grootste misverstanden is dat
mensen denken dat je pas rond het zevende jaar
actie tegen het stotteren moet ondernemen. Er
zijn zelfs nog wel huisartsen die dat zeggen. Maar
ook hier geldt: hoe eerder, hoe beter", zegt stot-
tertherapeute Esther Verwoest uit Hellevoetsluis.
„Mijn jongste patiëntje is twee jaar en vier maan
den."
Het taboe dat over stotteren ligt, moet worden
doorbroken. Het is namelijk één van de factoren
die stotteren bevordert. Mensen schamen zich er
voor, doen er alles aan om het te voorkomen en
zo wordt het alleen maar erger. Vooral de bijbe
wegingen kunnen dan verergeren: capriolen met
de lippen, de tong, de kaak, de ogen, de armen en
de ademhaling.
Verwoest: „De ongeveer tweehonderd thera
peuten in ons land hanteren verschillende me
thoden. )e hebt de 'vloeiend spreken-methode',!'
die volledig is gericht op het stottervrij maken
met behulp van technieken. Maar dal betekent
dat een stotteraar zich voortdurend van die tech
nieken moet bedienen. Hij kan dus nooit spon
taan zijn. Daarom gebruik ik de 'stotter vloeiend-
methode'. Deze is gericht op het accepteren van
het stotteren, Als je dat doet, stotter je al minder."
De acceptatiemethode kan snel succes opleve-
ren, blijkt uit de verhalen van Verwoest. ..Ik heb
nu pas een jongen van acht. Daar heb ik alleen
nog maar een paar simpele oefeningen mee ge
daan. Ik heb zelf ook expres gestotterd. Dat werkt
heel ontzenuwend. Zijn ouders zijn inmiddels
heel enthousiast. Hij heeft twee weken niet ge
stotterd, zeggen ze. Hij wordt ook anders, vrolij
ker en hij meldt weer dingen spontaan."
Eigenlijk moeten niet alleen de stotteraars in
therapie, maar de hele samenleving. Die samen-
leving zorgt er immers voor dat het stotteren er-
ger wordt. Verwoest is rigoreus. „De ouders van
mijn patiëntjes moeten ook een cursus doen.
Tien avonden lang. Willen ze niet, dan accepteer
ik hun kind ook niet."
Het zal echter moeilijk blijven om een stotte
raar niet op de zenuwen te werken. „Mensen rea
geren altijd op stotteren en dat ontgaat zeker de
kinderen niet. Die zijn heel gevoelig voor non-
verbale boodschappen, die aan het gezicht zijn af
te lezen. Opvallend is dat er niet of nauwelijks
blinde stotteraars zijn. Het is nooit onderzocht,
maar je zou denken dat blinde mensen met aan
leg voor stotteren de kwaal niet verder ontwikke
len doordat ze de reacties niet zien."
Bende pleegde vier moorden en 250 zware misdrijven
De politie in Noord-Limburg
heeft een bende opgerold die
wordt verdacht van betrokken
heid bij de dubbele moord op
een echtpaar uit Venlo, twee
andere moorden en zeker 250
andere ernstige misdrijven.
Tien bendeleden uit Venlo en
omgeving - voor het merendeel
jeugdigen - zijn gearresteerd. Ze1
pleegden hun criminele daden
vanaf 1993 tot mei van dit jaar.
De politie kwam de bende in
mei op het spoor, toen zij een
onderzoek instelde naar 85 dief
stallen van zogenoemde assimi
latielampen in tuinderskassen
in Venlo en omgeving. Tuinders
gebruiken deze kostbare lam
pen om hun gewassen beter te
laten groeien.
De politie hield voor deze
diefstallen zes verdachten aan.
Bij de verhoren kreeg de politie
concrete aanwijzingen dat en
kelen van hen ook betrokken
waren geweest bij de moord op
een man uit Reuver. Later bleek
nog een verband met de dubbe
le moord op een bejaard echt
paar uit Venlo in februari. Vier
bendeleden belden met carna
val aan bij het echtpaar. Zij be
dreigden de vrouw met geweld
als zij niet de plaats aanwees
waar het geld lag. Na de bero
ving werden man en vrouw
doodgestoken.
Bij het voortgezet onderzoek
kwam aan het licht dat de ben
de ook te maken heeft gehad
met de moord op een 23-jarige
man, wiens stoffelijk overschot
op 18 juni vorig jaar in het
struikgewas langs de Genooier-
weg in Venlo werd aangetroffen.
Het onderzoek naar deze
moord was vastgelopen. In juli
van dit jaar werd wel een ver
dachte aangehouden, maar bij
gebrek aan bewijs moest hij
worden vrijgelaten.
Behalve van de vier moorden
worden de bendeleden verdacht
van zeker 250 zware delicten,
zoals berovingen, afpersingen,
overvallen en inbraken in wo
ningen en bedrijven. Dertig re
chercheurs onderzoeken al deze
zaken verder. Ook gaan ze na
wie wat heeft gedaan. In het be
lang van het onderzoek doet
Justitie geen nadere mededelin
gen.
Oud-CPN'ers uiten nieuwe beschuldigingen
den haag gpd-a
Het omstreden kamerlid Varma
van Groen Links is verder in op
spraak geraakt door nieuwe be
schuldigingen over financiële
malversaties. Bij de redactie van
het Groen Links magazine zijn
twee nieuwe beschuldigingen
binnengekomen dat ze in het
verleden met geld heeft gerom
meld.
De positie van Varma staat al
enige tijd onder grote druk. Een
commissie onderzoekt haar be
trokkenheid bij twee financiële
affaires uit het verleden. De re
dactie van Groen Links magazi
ne heeft de nieuwe beschuldi
gingen aan de onderzoekscom
missie doorgegeven.
Volgens redacteur Broere, die
op verzoek van de aanklagers
niet inhoudelijk op de nieuwe
beschuldigingen in wil gaan,
gaat het bij de kwesties op
nieuw om het zoekraken van
geld en leugens van Varma hier
over. „Het lijkt wel een vast pa
troon te zijn als het over dit ka
merlid gaat. Telkens is er sprake
van leugen en bedrog".
De zaak-Varma ligt zo gevoe
lig dat de partijleiding de redac
tie verbiedt hier meer over te
schrijven. In een eerder deze
maand verschenen artikel over
de oude affaire-Varma worden
tal van nog onopgeloste vragen
opgeworpen. De partij en de
fractie hadden deze met de
mantel der liefde bedekt. Naar
aanleiding van de publikatie en
de commotie die daarover ont
stond, heeft Groen Links oud-
CDA-staatssecretaris De Graaff-
Nauta gevraagd een onderzoek
in te stellen.
Kamerlid Varma over wie CPN'ei
zeggen dat ze liegt. foto ai
Het gaat hierbij om het zoek
raken van 12.000 gulden van het
Grenada Komitee, waarvan Var
ma halverwege de jaren tachtig
penningmeester was. Een groep
prominente CPN'ers heeft 6.500
gulden aan de stichting gegeven
om te voorkomen dat Varma
voor de rechter zou moeten ver
schijnen wegens verduistering.
In ruil daarvoor beloofde het
toenmalige CPN-raadslid af te
zien van een politieke carrière,
zo stellen onafhankelijk van el
kaar de twee voormalige CP
N'ers Hellema en Karsten.
Hellema: „Wij waren bang dat
Varma de CPN in diskrediet zou
brengen. Dat was de overwe
ging om haar te helpen. Wij
hebben toen wel gezegd dat zij
uit de politiek moest treden.
Daar was zij natuurlijk totaal
ongeschikt voor geworden. Ik
ben nog altijd erg kwaad omdat
zij in de publiciteit altijd is blij
ven liegen over die zaak."
Volgens Karsten had Varma
zich daarnaast verplicht maar
ook om de 6.500 gulden terug te
betalen zodra zij het spoorloos
verdwenen geld weer gevonden
zou hebben. „Maar dat is dus
nooit gebeurd." Hij. zegt zich
niet te verbazen over Varma's
betrokkenheid bij een ander
geldschandaaltje, waarvan Suri
naamse vluchtelingen in Frans
Guyana in 1992 de dupe zijn ge
worden.
Onder de vlag van de stich
ting Vrienden van Damsko is
toen geld opgehaald tijdens een
gala-avond in de Amsterdamse
Meervaart. De opbrengst daar
van plus de op een gironummer
gestorte bijdragen zouden wor
den overgemaakt naar de Fran-
ciscanesser zuster Gerda, die in
een opvangkamp in het Suri
naamse buurland werkte. Zij
heeft nooit een cent gezien.
Als toenmalig bestuurslid van
de Vrienden van Damsko ont
kent Varma elke betrokkenheid
bij die acüe. „Dat verbaast mij
niets. Van dit soort sfeertjes
kennen wij deze dame", zegt
Karsten.
Varma liet gisteravond via
haar advocaat weten dat haar
nooit voorwaarden zijn gesteld
voor de CPN-reddingsactie. Vol
gens raadsman Kemper raakt
de bewering kant noch wal. De
kamerfractie en het partijbe
stuur geven overigens geen re
actie.
nunspeet anpdeling hoorde de directie van Valentijn pas nadat
een van de slachtoffers het opvangcentrum had
ingelicht.
Volgens directeur Hoekzema is het minder ge
slaagd dat iemand met een dergelijk verleden be
trokken is bij kinderhulpverlening. Wel laat hij
weten dat de groepsleider altijd prima heeft ge
functioneerd. Ook zijn er nooit klachten binnen
gekomen over seksuele vergrijpen bij het opvang
centrum.
Hoekzema zegt dat het bestuur bereid is samen
met de man te zoeken naar een andere baan, bij
voorbeeld in hulpverlening aan volwassenen.
Het bestuur van het opvangcentrum voor min
derjarige vluchtelingen Valentijn in Nunspeet
heeft donderdag een 42-jarige groepsleider op
non-actief gesteld. Het heeft de maatregel geno
men na een tip over een veroordeling van de man
wegens incest.
De groepsleider was vijfjaar geleden betrokken
bij een incestzaak. Daarvoor werd hij door de
Zutphense rechtbank veroordeeld. De straf werd
omgezet in onbetaalde arbeid, die de man mocht
uitdienen op een kinderboerderij. Van die veroor-
berkel-enschot» Trappistenbroe-
der Ignatius van de abdij Onze
Lieve Vrouw van Koningshoeven
in het Brabantse Berkel-Enschot
opent de toegangsdeur tot de
gastenverblijven. De monniken
willen zich samen met andere reli
gieuzen en niet-religieuzen bezin
nen op hun toekomst. Sinds de ja
ren zestig zijn er weinig intredin
gen in de kloosters. Wel ontvangt
Koningshoeven jaarlijks duizen
den mensen die zich enkele dagen
komen bezinnen. Zaterdag wordt
Geruchtenmachine op volle
toeren na brand in Nijkerk
De politie van Nijkerk wordt
vrijwel dagelijks bestookt
briev
de
brandstichting in shoarmazaak
Sphinx. De tips hebben het
korps evenwel nog niet verder
geholpen en passen volgens
woordvoerder Van Meerveld in
het roddelcircuit. Intussen heeft
het Landelijk Bureau Bestrijding
Racisme besloten de gang van
zaken in Nijkerk te onderzoe-
De
brieven e
geven volger
foontjet
Meerveld de
Nijkerk leeft en nog is versterkt
na de brandstichting begin deze
Week in het Surinaams afhaal-
centrum Sandra Kings. „Heel
-«Nijkerk schijnt te weten wie de
brandstichters zijn, maar ieder
een noemt weer een andere
naam. Wij kunnen daar tot op
dit moment helemaal niets
De politie zit op een dood
spoor. Wel is zij sinds de explo
sie in de shoarmazaak Sphinx
verhoogd waakzaam in de bin
nenstad van Nijkerk. Vooral in
de vroege ochtenduren wordt
rond de afgebrande shoarma
zaak gesurveilleerd. De zaak ex
plodeerde daar om half zeven.
De politie hoopt personen aan
te treffen die vaak rond dat tijd
stip in de binnenstad vertoeven,
zoals krantenbezorgers of leve-
ranciers. iIet Landelijk Bureau
Bestrijding Racisme heeft geen
meldingen ontvangen over mo
gelijk racisme in Nijkerk dat ten
grondslag zou kunnen liggen
aan de branden bij de Egypti
sche en Surinaamse eethuisjes.
Het bureau zegt wel 'zeer geïn
teresseerd' te zijn in de Nijkerk-
se gevallen.
Behalve de politie staat ook
de politiek op scherp. De frac
tievoorzitters worden door bur
gemeester Borgman tot in de
kleinste details geïnformeerd
over de Sphinx-explosie en dat
is een ongebruikelijke gang van
zaken bij branden.
De Nijkerksc middenstand
wacht de resultaten van het on
derzoek met spanning af. Eige
naar Bakker van het pand waar
in het Surinaamse restaurant
was gevestigd, vindt het 'op zijn
minst opvallend' dat er weer
een brand is gesticht in korte
tijd. „Een brand kan op zich
overal gebeuren. Maar ik merk
dat hel door dat gedonder hier
in Nijkerk met dit soort zaken
steeds moeilijker wordt om aan
huurders te komen." Bakker
weet nog niet of er straks weer
een eethuisje in komt. „Ik ver
huur de appartementen er bo
ven. Je moet er niet aan denken
wat er met die mensen had
kunnen gebeuren als de brand
later was ontdekt."
'Dan kunnen de tarieven omlaag
in de abdij een conferentie gehou
den over zingeving en de rol van
monniken in de hedendaagse
maatschappij. Oud-premier Lub
bers is een van de gastsprekers.
foto anp raymond rutting
den haag«anp
Minister Wijers van economi
sche zaken vindt dat het adver
tentieverbod dat de Nederland
se Vereniging van Makelaars
(NVM) aan zijn leden heeft op
gelegd in strijd is met de wet
economische mededinging. Dat
heeft hij gisteren geantwoord
op schriftelijke vragen uit de
Tweede Kamer.
De wet bepaalt dat bindende
prijsafspraken in een bedrijfstak
verboden zijn. Wijers geeft toe
dat het advertentieverbod van
de NVM strict juridisch gezien
de vrijheid om eigen prijzen
vast te stellen niet aantast. Hij
vindt het advertentieverbod
echter wel in strijd met de geest
van de wet.
De kwestie van het advertcn-
tieverbod kwam een maand ge
leden in de publiciteit toen de
Apeldoornse makelaar Goos ru
zie kreeg met de NVM. Hij had
via bill-boards en advertenties
bekendheid gegeven aan zijn
bedrijf en stuntte met zijn tarie
ven. Goos kreeg te horen dat als
hij daar niet mee ophield, hij
werd geroyeerd. De Vereniging
Eigen Huis is blij met de actie
van Wijers omdat er dan echt
vrije concurrentie mogelijk is
waardoor de tarieven lager wor
den.
utrecht karin swiers
Moeders vallen helemaal niet in een
zwart gat als de kinderen het huis uit
gaan. Het lege-nestsyndroom is een fa
beltje, zegt de Utrechtse sociologe Ineke
Lam. Als er al sprake is van negatieve ge
voelens bij het vertrek van de kinderen,
dan hebben vader en moeder daar even
veel last van. Lam (32) promoveert eind
deze maand op 'De mythe van het lege
Schrijfsters uit de feministische hoek
hadden, al ontdekt dat de lege-nestfase
voor vrouwen helemaal niet zo'n pro
bleem was als iedereen wel dacht. „Er
zijn genoeg vrouwen die het vertrek van
de kinderen juist leuk vinden, omdat dat
hun eigen kansen vergroot. Vrouwen zijn
al gewend aan het langzaam afscheid
nemen van de kinderen. Zij brengen ze
naar de lagere school, zij maken het mo
ment mee waarop het kind naar de mid
delbare school vertrekt. Je zou eerder
verwachten dat ménnen er problemen
mee hebben. Zij werken meestal en zijn
niet bij dit proces betrokken. Op het mo
ment dat zij hun kinderen leuk beginnen
te vinden, op het moment dat ze volwas
sen worden, dat ze er echt mee kunnen
praten, gaan ze het huis uit", stelt Lam.
Na het interviewen van ruim twintig
echtparen en het schriftelijk enquêteren
van tweehonderd echtparen tussen de
45 en 55 jaar moest de sociologe echter
concluderen dat ook vaders geen last
hadden van het lege nest. Al wordt de
vlag evenmin uitgehangen. „Ja, ze wo
nen hier niet meer", zegt een vader uit
het onderzoek, „maar dat nest is niet
leeg. Ze zitten alleen een beetje verder
op dat nest. Het nest is een beetje groter
geworden". Hooguit vijf procent van de
vrouwen en vier procent van de mannen
vinden het uit huis gaan van hun kinde
ren een droeve gebeurtenis.
Waar de mythe vandaan komt, weet
Lam niet precies, maar ze heeft wel een
vermoeden. „Onderzoeken naar de mid-
delbare-leeftijdsfase zijn een beetje een
ondergeschoven kindje. Jongeren en ou
deren staan veel meer in de belangstel
ling. Eerdere onderzoeken onder de
groep mensen van middelbare leeftijd
waren vooral klinisch, dus afgenomen in
ziekenhuizen en psychiatrische instellin
gen. De kans is groot dat je daarjuist wel
depressieve, onzekere en ontwortelde
mensen aantreft. De resultaten zijn ech
ter vertaald naar alle vrouwen en dat is
een grote fout geweest".
Veel ouders reageerden ronduit opge
lucht over het vertrek van hun kroost.
Sommigen waren zo blij dat ze meteen
de kamer van zoon- of dochterlief gin
gen verbouwen: eindelijk een eigen
werkplek. Vrouwen die winkelden of
klusten met de kinderen, gingen dat met
hun man doen. Veel echtparen hebben
het uitvliegen van eigen vlees en bloed
voorzichtig gestimuleerd, ontdekte I.am.
Het 'nest' wordt na het vertrek wel
grondig geïnspecteerd. De ouders wor
den weer met elkaar en met hun relatie
geconfronteerd. „Toen zij zo'n dertig
jaar geleden in het huwelijksbootje stap
ten, was er sprake van een burgerlijk hu
welijksmoraal. Na het vertrek van de kin
deren moeten zij hun relatie vormgeven
in onze moderne tijd. Hoe hen dit afgaat,
hangt af van de soort relatie die zij neb
ben".
Echtparen die gewend zijn alles samen
te delen komen er het beste van af. Zij
merken dat er na het vertrek juist een
opleving in hun huwelijk plaatsvindt.
Echtparen die minder met elkaar delen
of juist alles gescheiden houden, worden
evenmin minder gelukkig. Van een sleur
was bij driekwart van de huwelijken ook
na dertig jaar nog geen sprake. Lam
vindt dat het hoog tijd wordt een nieuwe
term te verzinnen voor de lege-nestfase.
Wat het moet worden, weet ze nog niet.
„De schrijfster Lilian Rubin heeft het
over 'droeve blijdschap', Marjan Berk
over 'een licht traumatische bevrijding'.
Zo iets moet het worden. Een beetje ne
gatief, maar voor het grootste deel posi
tief'.