'Ik schrijf eigenlijk voor mezelf1
'Poëtische kracht' levert Japanse
auteur Kenzaburo Oë Nobelprijs op
Venijn, ironie en zelfspot van Vincent Bijlo
Cultuur Kunst
Exultate Deo streeft
naar perfectie
VRIJDAG 14 OKTOBER 1994
23
Nieuwe cultuur compact
leiden Het mapje 'cultuur compact' voor
vanmiddag aan de Leidse wethouder van cultuur Pex Langen-
berg overhandigd. 'Cultuur compact' is een uitgave van Karto-
grafie Kika uit Zoeterwoude en bevat een kaartje van de stad en
een overzicht van allerlei min of meer culturele activiteiten in
Leiden. Behalve de programma's van de theaters geeft het map
je bijvoorbeeld ook adressen van tweedehands kledingwinkels.
Het is gratis te verkrijgen bij de verschillende culturele instellin
gen in Leiden en bij de balies van de gemeenten Leiden, Leider
dorp en Oegstgeest.
Leidse bands op Propop '94
leiden» In de Stadsgehoorzaal zal morgen om 21.00 uur het vier
de Propop festival beginnen. Op Propop spelen alleen Leidse
bands, dit jaar zijn dat The Fellows, de Chris Koenen Band en
the Pub Band. The Fellows bijten het spits af met hun jaren zes
tig-repertoire. De Chrios Koenen Band verzorgt swingende blues
en tenslotte treedt the Pub Band op. De zaal is morgenavond ge
opend vanaf 20.30 uur.
Jazz in Club 'The Conversation'
noordwuk» De Amerikaanse jazz-musicus Ingram Washington
treed morgenavond op in Club 'The Conversation'. De club is
geopend van 22.00 tot 02.00 uur en de toegang is gratis. Club
'The Conversation' is in Grand Café Huis ter Duin aan de Konin
gin Astrid Boulevard 5, in Noordwijk aan Zee.
Oerdans in Leiderdorp
leiderdorp In de Sjelter in Leiderdorp beginnen na de herfstva
kantie cursussen Oerdans onder leiding van Anneke Witter-
mans. Oerdansen is bedoeld om meer greep te krijgen op het
bestaan en iedere deelnemer kan op zijn of haar eigen niveau
dansen. De wekelijkse cursus start op 11 november om 13.15
uur. Voor opgave of meer informatie: Anneke Wittermans Tel
071-143610.
Verhalenwedstrijd Volkshuis
leiden Het Leidse Volkshuis houdt een verhalenwedstrijd in
verband met het 95-jarig bestaan. 'Oud Volkshuizers' die zich
anekdotes of gebeurtenissen herinneren worden uitgenodigd
deze op te schrijven en voor 1 november te sturen naar het
Volkshuis, Apothekersdijk 33 in Leiden, ter attentie van Mienke
van Noort. Het verhaal mag niet langer zijn dan één A4. De tien
beste verhalen worden voorgelezen op het dichters festival dat
op 18 november in het Volkshuis wordt gehouden.
Weer jazz op zondag
leiden Het nieuwe winterseizoen van 'Jazz on Sunday' begint
op zondag 16 oktober in 'Cheers', aan de Doelensteeg 11 in Lei
den. De eerste jazz-zondag wordt verzorgd door Jeffrey Garth,
die met zijn eigen kwartet naar Leiden komt. Het optreden be
gint om 15.30.
Concert verplaatst
den haag Het concert van de Beastie Boys en Urban Dance
Squad op 13 november in Amsterdam zal worden verplaatst van
de Sporthallen Zuid naar de Statenhal in Den Haag. Reeds ge
kochte kaarten voor het concert in Amsterdam blijven geldig
voor het optreden in de Statenhal.
Cassandra Wilson in Vredenburg
utrecht Cassandra Wilson geeft op maandag 14 november een
eenmalig cocert in de'kleine zaal van Vredenburg in Utrecht. De
voorverkoop begint morgen bij de kassa van Vredenburg en bij
de VWtheaterbespreekbureau's.
Leidse kunstenaar debuteert met kinderboek
Wereldpremière 'Rosa' van
Andriessen en Greenaway
AMSTERDAM ANP
Rosa, a horse drama, de nieuwe
opera van Louis Andriessen, be
leeft 2 november zijn wereld
première bij De Nederlandse
Opera in het Muziektheater in
Amsterdam. Het is dit jaar na
Schats Symposion en Janssens
Noach de derde Nederlandse
wereldpremière bij De Neder
landse Opera.
Andriessen heeft samen met
de Britse cineast Peter Greena
way het scenario geschreven.
Het verhaal, dat bizarre trekken
vertoont en Greenaway alle
ruimte biedt voor een theatrale
enscenering, gaat over de
moord op de componist Juan
Manuel de Rosa en de recon
structie daarvan. Rosa is behal
ve componist, liefhebber van
paarden, westerns en van zijn
eigen luiheid. Plaats van hande
ling is een verlaten abattoir in
Uruguay in 1957, in de periode
dat de Westerncultuur een
hoogtepunt bereikte. De opera
biedt twaalf taferelen in een
tachtig minuten durende voor
stelling.
Greenaway gaat bij zijn en
scenering het medium film op
eigen wijze met het muziekthe
ater verbinden. Andriessen sluit
met zijn muziek aan bij de jaren
vijftig. Hij heeft zich laten beïn
vloeden door jazz en bigbands.
De muzikale leiding is in han
den van Reinbert de Leeuw. Hij
dirigeert het ASKO-ensemble en
zijn eigen Schönberg-Ensemble,
die voor deze gelegenheid een
combinatie vormen. Beide or
kesten zijn specialist op het ge
bied van nieuwe muziek.
De Australische bariton
Lyndon Terracini vertolkt de ti
telrol. De sopraan Marie Angel
zingt de'rol van Rosa's verloofde
Esmeralda. Verder zijn jazzzan
geres Phillys Blanford, de so
praan Miranda van Kralingen,
tenor Christopher Gillett en ba
riton Roger Smeets van de par
tij. Acht leden van het Koor van
de Nederlandse Opera
een vocaal ensemble.
,,Ik vond het gewoon heel leuk om een verhaal te schrij
ven, ik had nooit gedacht dat het zou worden uitgege
ven." Christiaan van Tol schreef het kinderboek 'Het re
gende licht' eigenlijk voor een wedstrijd van de schrij
versclub waarvan hij lid is. Als illustrator van kindertijd
schriften zoals Okki en Taptoe had hij tot dan toe alleen
de tekeningen voor andermans verhalen gemaakt. Nu
heeft hij bij de prenten zelf een verhaal geschreven, of
was het andersom?
zien in het boekje. ,,Het slakje
komt veel vreemde figuren te
gen en het beleeft van alles,
zonder dat het zelf veel initiatief
toont of plannen maakt. Ik ge
loof dat dit wel een beetje naar
mezelf verwijst, bij alles wat ik
doe denk ik 'Ik zie wel wat er
van komt', je kunt wel van te
voren plannetjes maken maar
het pakt toch altijd anders uit."
Even later voegt de schrijver
daaraan toe: „Tja... zou ik het
zèlfzijn?"
Sprookjes
Christiaan van Tol is profesio-
neel kunstenaar en maakt voor
al olieverfschilderijen, daar
naast is hij werkzaam als crea
tief therapeut. „Ik heb ook veel
geïllustreerd voor kinderbladen.
Veel van de tekeningen waren
voor sprookjes. Er werd die wel
eens verweten dat ik te ingewik
kelde tekeningen maakte voor
kinderen. In mijn eigen boekje
heb ik de prenten heel simpel
gehouden, ze zijn ook heel ver-
schillerid van elkaar. Ik houd
van heel directe tekeningen, ze
moeten in één keer goed zijn,
met alle uitschieters van dien."
Het boekje is in de Kinder
boekenweek verschenen, maar
de schrijver zal het pas daarna
presenteren. Vanaf 1 november
„Ik begon met het sprookje en
had al snel de plaatjes in m'n
hoofd. Ook de vorm van het
boekje kwam toen in me op, het
was een samengaan van vorm,
tekst en tekeningen, het groeide
vanzelf." Het feit dat ook de
vormgeving door Van Tol zelf is
gedaan heeft volgens hem te
maken met zijn werk als schil
der. „Ik houd van collage-achtig
werk." Midden in het boekje is
een hoofdstuk van het verhaal
uitgewerkt als toneelstukje. „Ik
belandde tijdens het schrijven
ineens in een theater en dacht,
het is leuk als daar ook écht iets
gebeurt."
Slakje
'Het regende licht' gaat over
Saartje het Slome Slakje. Het
beestje gaat op reis en beleeft
van alles. „Alles moet kunnnen
in een verhaal, dat is dan ook de
reden dat het een sprookje is
geworden. Ik heb er gewoon
flink op los gefantaseerd." Van
Tol vindt fantasie en spel be
langrijker dan een moraal. „Het
is niet mijn bedoeling geweest
een moraliserend verhaal te
schrijven, dat vind ik zo pam-
flet-achtig." Toch zegt hij ach
teraf wel een bepaalde lijn te
Leidse kunstenaar Christiaan
zullen de orginele prenten ten
toongesteld worden in de cen
trale bibliotheek in Leiden, één
van de prenten zal gebruikt
worden voor een kleurwed-
verhaal. Ik heb er gewoon flink op los gefantaseerd."
strijd. Kinderen kunnen op 20
november om 14.00 uur naar de
bibliotheek komen, dan leest
Christiaan van Tol zelf voor uit
het boekje.
leiden cees v
De Japanse romanschrijver
Kenzaburo Oë heeft gisteren de
Nobelprijs voor de literatuur ge
wonnen. Dit heeft de Zweedse
Akademie van Letteren in
Stockholm bekendgemaakt. Oë
heeft volgens de jury met „zijn
poëtische kracht een fantasie
wereld gecreëerd waarin het le
ven en de mythe tot een ont
zagwekkend beeld van de situa
tie van de mens in de huidige
tijd worden gecondenseerd".
De roman 'De stomme
schreeuw" (1967) wordt door de
Akademie gezien als zijn mees
terwerk. Kenzaburo Oë werd op
31 januari 1935 in Ose geboren,
een klein dorp in het zuidwes
ten van Japan.
Het werk van Oë wordt in Ne
derlandse vertaling (door de
Leidse vertalers De Vroomen-
Kondo onder anderen in sa
menwerking met de overleden
Noordwijkse dichter Leo de
Ridder) uitgegeven bij Meulen-
hoff. Directeur Laurens van Kre
velen toonde zich in een eerste
reactie „zeer verrast, maar niet
verbaasd." „Oë was bij een van
de tien namen die circuleerden
op de Frankfurter Buchmesse.
Maar de Zweedse Academie
werkt altijd volstrekt in het ge
heim, dus je weet het nooit. Oë
past volledig in de humanitaire
traditie die de Nobelprijs heeft.
Hij is een auteur die zich in zijn
boeken en romans het lot van
de "mensheid aantrekt en daar
zeer aangrijpend over schrijft.
Kenzaburo Oë past in de humanitaire traditie van de Nobelprijs.
foto ap
Over Hiroshima heeft hij bij- Hij is een zeer beminnelijk man
voorbeeld geschreven, maar en zijn werk wordt in Japan
ook over het lot van het kind. goed verkocht en gelezen. Wij
gaan het hier zeker herdruk
ken."
De laatste dagen circuleerden
er geruchten dat Cees Noote-
boom en Hugo Claus in de race
voor de Nobelprijs waren. „Ja",
zegt Van Krevelen, „jammer
voor hen natuurlijk. Er zijn zeer
veel goede auteurs die ik die
prijs erg gun. De Zweedse Aca
demie houdt de literatuur in de
verschillende landen goed bij,
maar je ziet toch altijd weer dat
de prijswinnaars mensen zijn
die in hun boeken een visie op
de toekomst ontwikkelen of al
thans zeer begaan zijn met het
lot van de mens."
Oë heeft een groot oeuvre op
zijn naam staan. Hij hanteert
vele stijlen en is niet altijd even
makkelijk te begrijpen. Zijn ro
man 'Het eigen lot', die in verta
ling bij Meulenhoff verscheen,
doet denken aan 'Lord of the
Flies' van William Golding. In
deze roman moeten kinderen
zich op eigen houtje uit een
zeer bedreigende situatie zien
te redden. Andere romans en
verhalenbundels van Oë die bij
Meulenhoff verschenen, zijn:
'De knoppen breken', 'De dag
dat de keizer hoffelijk mijn tra
nen droogde' en 'De hoogmoe
dige doden'.
De Japanse Nobelprijswin
naar heeft een speciaal gevoel
voor humor. Ooit werd hem
voor de Duitse televisie ge
vraagd of hij het belangrijk vond
dat zijn werk in het Duits werd
vertaald. Oë zei glimlachend
'nee', waarmee hij de studio in
een doodse stilte dompelde.
'Het regende licht' wordt uit- illustraties: Christiaan van Tol.
gegeven door Barabinsk Te koop in de Ixidsc boekhan-
(Bronitoi no 1, prijs F'14,90,-) del en te bestellen bij de uitge-
Het is geschikt voor kinderen ver.
vanaf ongeveer 8 jaar. Tekst en
muziekduurde, was er in het koor geen
enkele inzinking te beluisteren.
Alert en strak zong het zijn par
tijen, waaronder niet de gemak
kelijkste, fugatische koren (And
grant a leader; We never will
bow down).
Het team van solisten kreeg
de grootste muzikale last te dra
gen. Niemand viel uit de toon
door een afwijkende klank of
wijze van zingen. De lichte, hel
dere stem van Saskia Gerritsen
leverde spannende duetten op
met de donkere, soms drama
tisch zingende Lysbeth Rie-
mersma. Tóch was Gerritsen
soms wat onzuiver en zakte bij
Riemersma een enkele aria
(Father of Heav'n) compleet in.
Van de twee tenoren had Ni
colas Mansfield een donker ge
vulde stem en Frank Fritschy
een lichte, vèrdragende die als
een trompet kon schallen. De
wat galmende bas van Jan Aiofs
kon zó uit de opera komen. Na
de wat houterig en ongelijk ge
speelde ouverture draaide het
Randstedelijk Begeleidingsor
kest steeds beter warm en rea
geerde haarscherp op regisseur
en muzikale maestro Sander
van Marion.
RECENSIE Monica Schlks
Judas Maccabaeus van G.F. Handel uitge
voerd door Exultate Deo, Saskia Gerritsen;
sopraan, Lysbeth Riemersma: alt/mezzo,
Nicolas Mansfield en Frank Fritschy: tenor,
Jan Alofs: bas. Tijn van Eljk, Addie de Jong:
clavecimbel en orgel. Randstedelijk Bege
leidingsorkest. Dirigent: Sander van
Marion. Gehoord 13/10Stadsgehoor
zaal, Leiden.
De componist Handel hield wel
van een beetje uiterlijk vertoon.
Waarschijnlijk zou het oratori
um 'Judas Maccabaeus' in de
uitvoering van 'Exultate Deo'
daarom zijn goedkeuring wel
hebben weggedragen. Het stre
ven naar afwerking en perfectie
straalde overal vanaf. Van
bloemstukken en stijlvolle da
meskleding in het koor tot de
inleidende declamaties van Pie-
ter van den Bos.
Het meest verraste (verbaas
de) mij echter de rood- en
blauwkleurige belichting van
het koor. Nogal een uiterlijk
vertoon en daarom misschien
wel Handeliaans. Gelukkig was
bij de muzikale afwerking even
eens naar perfectie gestreefd.
Gedurende de lange avond die
de uitvoering van dit werk
Vincent Bijlo volgt in zijn programma De Zeespiegel de Freek deJonge-methode. foto fransschellekens
recensie wunand zeilstra
'De Zeespiegel' van en door Vincent Bijlo.
Gezien: 13/10, schouwburg, Leiden.
Gek genoeg staat een deel van
het podium vol obstakels. Juist
bij een cabaretier als Vincent
Bijlo zou je dat vanwege zijn
blindheid niet verwachten. Die
obstakels moeten het strand en
de zee verbeelden. En met een
opvallend gemak baant Bijlo
zich hierdoor een weg. Het is
goed merkbaar dat dit program
ma 'De Zeespiegel' ruim een
jaar geleden in première ging.
Vincent Bijlo weet precies wat
hij in dit programma wil en kan.
Zelfs actuele grappen passen in
het grotendeels vastliggende
stramien.
Bijlo volgt de Freek de Jonge-
-methode. Er is een verhaallijn
die met grote regelmaat wordt
onderbroken voor cabareteske
bespiegelingen. Via het verhaal
over een dagje strand anno
1972 stuurt hij aan op een ont
moeting met een Duitser om al
dus bekende anti-Duitse voor
oordelen aan de kaak te stellen.
In de conferences gaat hij met
venijn, niet ironie of met zelf
spot op uiteenlopende onder
werpen in. Dat loopt van de im
mense bouwput bij het Leidse
station ('ik ben me daar toch
over een blindentegel gestrui
keld') tot en met politiek en on
zinnige reclames. Zelfs een licht
moraliserende ondertoon is
soms hoorbaar.
Met grote regelmaat themati
seert Vincent Bijlo daarbij zijn
blindheid, misschien zelfs wel
iets te vaak. Hij maakt het pu
bliek deelgenoot van zijn waar
nemingen. Hij fantaseert bij
voorbeeld in een fraai lied over
het naaktstrand en demon
streert zijn taalgevoeligheid. De
poging van iemand om alle uit
drukkingen met zien en kijken
uit misplaatste beleefdheid te
vermijden, wordt in het bela-
chelijke getrokken. 'Horender-
oren' in plaats van 'zien
derogen' is inderdaad pijnlijke
nonsens. Zulke grappen zijn
sterk, andere woordspelingen
van Bijlo ('leger is de vergroten
de trap van leeg') zijn wel eens
te gemakkelijk.
'Voor Oë moet je
naar De Slegte'
AMSTERDAM ANP
Van de romanschrijver Ken
zaburo Oë is momenteel
geen werk in het Nederlands
beschikbaar. Uitgeverij Meu
lenhoff zal na de toekenning
van de Nobelprijs met werk
van de Japanner op de markt
te komen.
„Er zijn geen voorraden
meer", verklaarde een mede
werkster van de uitgeverij
gistermiddag.
Uitgever L. van Krevelen:
„Binnen zeer korte termijn,
twee weken, komen wij met
dat bekende werk in een
nieuwe uitvoering. Boven
dien wordt gewerkt aan nieu
we vertalingen. Ontwaak,
herborene! verschijnt vol
gend jaar. Net als Voetballen
in 1860."
„De belangstelling voor Ja
panse literatuur is zeer ge
ring", bevestigt een boek
handelaar. „De Nobelprijs
geeft ongetwijfeld een im
puls. Waarschijnlijk zag de
uitgever er eigenlijk niet veel
meer in. Wil je per se nu een
Nederlandse Oë, dan moetje
naar De Slegte."
De Trust naar Lutherse Kerk
Het toneelgezelschap De Trust in Amsterdam, verhuist naar de
voormalige Lutherse Kerk „De Kloof' aan de Kloveniersburgwal.
De eigenaren zijn bereid het pand voor een bedrag van 1,8 miljoen
gulden aan de gemeente Amsterdam te verkopen. In ruil daarvoor
willen ze voor 3,3 miljoen het voormalige Bevolkingsregister aanko
pen. Het college heeft daarmee ingestemd.
De Trust moet in november het huidige onderkomen, hel voor
malige zwembad aan de Heiligerweg verlaten. Dat wordt gesloopt
voor de bouw van een winkelcentrum.
De Trust kan volgens het college rekenen op een gemeentelijke
bijdrage van 1,5 miljoen. De totale verbouwings- en inrichtingskos
ten worden geschat op 3,8 miljoen gulden.
Tot de opening van het nieuwe theater speelt De Trust geen
voorstellingen in Amsterdam. Artistiek leider Theu Boermans
maakte onlangs met de film 1000 Rosen zijn debuut. De film werd
tijdens het Nederlands Film Festival in Utrecht uitgeroepen tot de
beste film van het afgelopen seizoen. Producent Matthijs van Heij-
ningen kreeg er een Gouden Kalf voor. Ook hoofdrolspelers Marie
ke Heebink en Jaap Spijkers kregen ieder een Gouden Kalf..
Collectie Lennon naar nieuw
rock-and-rollmuseum in Ohio
een persconferentie in New
York.
Het uniform droegen de Beat
les op de cover van hun Sgt
Pepper album uit 1967. De gi
taar is Johns elektrische Ricken-
backer 325. De originele teksten
zijn van Lucy in the Sky with
Diamonds en van twee songs
uit het Double Fantasy album
uit 1980, Starting Over en Beau
tiful Boy.
Het flock and Roll Hall of Fa-
me Museum in Cleveland gaat
volgend jaar september open.
Het groengele 'Set Pepper Lo
nely Fiearts Club Band'-uni-
form, eens gedragen door
Beatle John Ix-nnon, verhuist
naar een rock-and-rollmuseum
in Cleveland, Ohio. Samen met
een van zijn gitaren, met de
hand geschreven originele
songteksten, een kraagloos
Beatle-colbert uit 1963, een ty
pische bril van de meester en
andere memorabilia, zo zei zijn
weduwe, Yoko Ono, gisteren op
