Nils Holgersson in Arnhem
Plantagebuurt als toeristische attractie
R
Toerisme
ZATERDAG 8 OKTOBER1994
27
Ei SBERICHTEN
Voetpadendagen
In het weekeinde van 15 en 16 oktober wor
den voor het eerst de Noordhollandse voet
padendagen gehouden. Thema: 'Wandelen
langs de waterkant'. Er zijn 15 trajecten uit
gezet met een lengte die varieert van 10 tot
20 kilometer. Er kan worden gestart tussen
10.00 en 15.00 uur. Voor meer informatie
raadplege men de speciale krant, die vanaf
begin oktober gratis is af te halen bij alle
VW-kantoren in Noord-Holland. Bestellen
is ook mogelijk bij de Vereniging van Vrije
Wandelaars, telefoon 020 - 6817013.
Bergen uit de kunst
De Heerlijkheid Bergen in Noord-Holland,
biedt de komende winter meerdaagse hote
larrangementen aan waarin kunst een be
langrijke plaats inneemt. In het program
ma, opgenomen in de folder 'Bergen uit de
Kunst' zijn onder meer opgenomen een be
zoek aan museum Kranenburgh (met wer
ken van de Bergense School), een fietstocht
door bos en duin (waar ooit Herman Gorter
woonde) en een wandeltocht langs de be
langrijkste monumenten van het dorp. De
brochure is op te vragen bij de VW Bergen,
telefoon 02208 - 13100/12124.
Wintersportbrochures
De ANWB heeft acht nieuwe brochures en
kaarten uitgebracht. Ze hebben alle betrek
king op wintersport en zijn in de meeste ge
vallen geactualiseerde versies van eerdere
uitgaven, zoals die over het onderhoud van
en het rijden met de auto bij lage tempera
turen en slechte weersomstandigheden.
Nieuw zijn de edities USA/Canada en Oost-
F.uropa. De brochures zijn voor leden af te
halen bij alle ANWB-kantoren.
Nieuwe Center Parks
In de nieuwe brochure van Center Parks
zijn twee nieuwe parken opgenomen: dat in
Longleat Forest (Engeland) en op de Bispin-
ger Heide (Duitsland) dat overigens pas de
komende zomer zijn poorten opent. Ander
nieuws uit de gids is de mededeling dat op
de Eemhof (Flevoland) het koraalbad is ge
opend. Gasten kunnen in dit reuze-aquari
um tussen de tropische vissen zwemmen.
Nieuwe lift Mallnitz
In Mallnitz (Oostenrijk/Karinthië) wordt in
december de geheel gerenoveerde Ankogel-
bahn (1200 tot 2700 meter) in gebruik ge
nomen. De grote kabines met beperkte ver
voerscapaciteit zijn vervangen door gon
dels. Wachttijden, zo verwacht de liftmaat-
schappij van het dorp dat vooral befaamd
staat als beginners-paradijs, zullen defini
tief tot het verleden behoren.
'Flying Dutchman'
De tochten met de draagvleugelboot 'Flying
Dutchman' door de haven van Rotterdam
zijn zo'n succes, dat is besloten door te blij
ven varen tot en met 16 oktober. De trips
vanuit Arnhem/Nijmegen naar Duitsland
en Rotterdam zijn eind september wel vol
gens schema gestaakt. In Rotterdam zijn er
extra afvaarten op zaterdag 13.30,14.30,
15.30 en 16.30 uur; op zondag om 11.30 en
12.30 uur. Deze rondvaart duurt drie kwar
tier. Op de zaterdagen 8 en 15 oktober
staan anderhalf uur durende tochten door
de 'Delta Rotterdam' op het programma.
Vertrek om half elf.
Info en reserveringen bij de VW Rotter
dam, telefoon 010 - 4134465.
Madurodam 'spoort'
Miniatuurstad Madurodam verandert tot
en met 8 januari in een reusachtig spoorwe
gemplacement; uiteraard voor treintjes op
schaal. Er zijn oude en moderne modeltrei
nen te zien, zowel uit de collectie van Ma
durodam zelf, als uit particuliere verzame
lingen. In de herfst- en wintervakantie to
nen verzamelaars hun mooiste modelbaan.
Er zijn dan ook demonstraties en taxatie
dagen voor oude modeltreinen.
Info: 070 - 3553900.
Biologische klok
Sommige mensen zijn 's morgens hun bed
niet uit branden en er 's avonds met geen
stok in te krijgen. Anderen staan voor het
krieken van de dag op en gaan met de kip
pen op stok. Voor dat alles zorgt het biorit
me, het getik van de biologische klok die
vanuit de hersenen het levensritme van die
ren en mensen dirigeert. Ook planten heb-
bén een bioritme. Een groot aantal vragen
over de biologische klok wordt beantwoord
op de expositie 'Bioritme' die tot en met 6
december te zien is in het Centrum voor
Natuur- en Milieueducatie, Schothorster
laan 31 in Amersfoort. Geopend op werkda
gen van 13.30 tot 17 uur, op zondag van 13
tot 17 uur.
Info: 033 - 803797.
Eusebiustoren na vijf eeuwen eindelijk klaar
M DEN DOBBELSTEEN
Z'n geschiedenis staat in een vier-regelig rijm boven de
ingang: Voor u staat hier/Eusebius rechtop en fier/vaak be
schoten en zo lang gekweld/gerestaureerd en in pracht
hersteld. Hulde aan de dichter, want hij heeft gewoekerd
met de beperkte ruimte. Maar volledig is het poëem niet.
Verre van dat. Neem alleen al de gebeurtenissen in sep
tember 1944 toen tijdens de Slag om Arnhem eerst de
kerk afbrandde en vervolgens de toren aan puin werd ge
schoten. De Gelderse hoofdstad had ineens een ander
silhouet.
gen. Daaruit kwam zij een
maand geleden te voorschijn als
een op de daken van Arnhem
drijvende zwaan. De opening
werd gevierd met de te voor
spellen feestelijkheden. Ont
vangst van de genodigden, toe
spraken, concert, ballet, inwij
ding van het danig uitgebreide
carillon en tot slot een tochtje
naar de op tachtig meter hoogte
gelegen 'panoramische dakka
pel'. Vroeger slechts te bereiken
via een 385 treden tellende 'kur-
ketrekker-trap'; nu met een
computergestuurde glazen lift.
De bouw aan de Grote- of Euse-
biuskerk begon in 1450. In op
dracht van een verontruste Paus
Martinus, die met de opdracht
de enigszins weggegleden devo
tie van de plaatselijke parochia
nen hoopte op te krikken. Dat
bleek een misrekening. Wel ver
schafte het project timmerlui,
metselaars, steenhouwers en
andere handwerkslieden ruim
vijf eeuwen werk. Pas op 15 sep
tember 1994 zweeg het gezaag
en geklop in het godshuis voor
goed. De kerk was klaar. Hoe
wel...
Matser
Met de Eusebius weet je 't
nooit. In 1964 nog schroefde
burgemeester Matser op 93 me
ter hoogte persoonlijk een
gloednieuwe windhaan in de na
het oorlogsgeweld opgelapte to
ren. En net als zijn burgers ver
keerde hij in de vaste overtui
ging dat het karwei nu voor
eens en altijd was geklaard. He
laas, de gebruikte materialen
bleken niet bestand tegen re
gen, vorst, hitte en wind. Ge
volg: vallend gesteente, hekken
om het gebouw en strijdbare
Arnhemmers die de koppen bij
elkaar staken omdat ze 'hun'
kerk niet opnieuw wilden laten
verbrokkelen.
Maar daar bleek een aanzienlijk
bedrag voor nodig. In eerste in
stantie een probleem. Toen
echter bromde iemand langs
z'n neus weg dat je vanaf de
trans van de Eusebius zo'n fraai
uitzicht hebt op de slagvelden
van 1944. Juist op het moment
dat de voorbereidingen op de
herdenking van de luchtlandin
gen in volle gang waren. De ver
binding was snel gelegd. Ge
sprekken met hotemetoten uit
zowel het bedrijfs- als het poli
tieke leven genereerden uitein
delijk zó veel geld dat de kerk in
de lente van 1992 opnieuw in
de steigers kon worden gesla-
Wonderbaarlijk
De wonderbaarlijke reis van
Nils Holgersson. Maar dan bo
ven Arnhem. In ongeveer een
minuut schiet de transparante
shuttle zijn passagiers vanaf de
begane grond naar kruishoogte.
Eerst langs het torenportaal,
vervolgens (met een bijna on
merkbare vertraging, zodat alles
goed kan worden bekeken)
langs het imposante 'zevenge-
lui', daarna het carillon en tot
slot het belvédère. Het Holland
van Marsman. Adembenemen
de vergezichten, waar je ook
staat. Met de wijzers van de klok
mee: Oosterbeek, de bollende
Veluwe, Doesburg, Zevenaar en
tot slot de Rijn met daarover
heen de befaamde brug.
Meer nog dan het Airborn-mu-
seum in Doornwerth is de Euse
biustoren een uitgelezen plek
voor wie iets wil begrijpen van
de onbegrijpelijke moed van
john Foster en zijn rode baret
ten, die de brug in september
1944 in een regen van kogels
bezet moesten houden. Als rat
ten in de val, zaten ze. In het
noorden het gepantserde,
vuurspuwende staal van de
Duitsers, onder zich het geklots
van de brede Rijn, in het zuiden
het open lage land tussen Driel
en Eist. Mission impossible van
af het moment dat de geallieer
de opmars werd gestuit. Als dat
ergens duidelijk wordt, dan is
De glazen lift die zijn passagiers in nog geen minuut naar 80 meter hoogte brengt.
dat wel hier, op tachtig meter
hoogte, zeker als straks de per
manente expositie over dc Slag
bij Arnhem is voltooid.
Arnhems grootste en mooiste
kerk. Uniek door die glazen ka
nonskogel, uniek door het uit
zicht over Betuwe en Veluwe en
uniek ook door de op 68 meter
hoogte aangebrachte beelden
van Henk Vreeling. Goed te zien
vanaf de trans: 28 Disney- en
Toonderfiguren, die ooit de in
zet vormden van een even ver
woede als vermakelijke strijd
tussen enerzijds de Nederland-
sche Christenvrouwen Bond
onder aanvoering van dominee
Foeken Een kunstenaar die zich
laat inspireren door Donald
Duck is een zielepoot) en ander
zijds een leger verlichte geesten,
dat pal achter Vreeling bleef
staan. De laatste partij won.
Glorieus zelfs. Want wie goed
Idjld ontwaar! tussen de zeven
dwergen niet het hoofd van
Sneeuwwitje, maar dat van Foe
ken. Als waterspuwer.
Oude Amsterdamse stadswijk krijgt in hoog tempo een ander gezicht
AMSTERDAM DIRK DE MOOR
De Amsterdamse Plantagebuurt. Hoekjes
van serene rust afgewisseld door brede stra
ten, waar kranige panden staan uit te bla
zen van een lang en slopend leven. Je zou
haast denken dat degenen die zo gelukkig
zijn hier te werken of te wonen, niet bijster
dol zijn op bussen vol dagjesmensen. Maar
de werkelijkheid is anders. De kreet: 'Ver
baas je in de Plantage' moet toeristen gaan
lokken.
Ze vielen elkaar onlangs in de armen: de be
woners, de musea, Artis en allerlei andere
instellingen. Ook werd de vereniging 'Vrien
den van de Plantage' opgericht. Deze orga
nisatie moet een coördinerende rol spelen
bij de presentatie van de Plantagebuurt als
toeristische attractie. De eerste plannen zijn
er al. Zo ligt het in de bedoeling op korte
termijn een zondagsmarkt te gaan houden
op het Jonas Daniël Meijerplein.
De vraag waarom de Plantage zo belust is
op toerisme, wordt door 'Vrienden-voorzit
ter' Ko van Geemert snel beantwoord. ,,Ten
eerste heeft de buurt veel te bieden en ten
tweede is het van belang dat de Plantage
zich in cultureel opzicht verder ontwikkelt.
Dat kan alleen als er belangstelling voor
komt, als er wat gebeurt." Echt te klagen
heeft 'De Plantage' daarover trouwens niet.
Zo werd kort geleden de Hortus Botanicus
aan_ de Plantage Middenlaan vernieuwd,
vond de heropening plaats van de volledige
gerestaureerde Portugese Synagoge en werd
het oude, door Berlage gebouwde hoofd
kantoor van het NW als het 'Nationaal Vak
bondsmuseum' in oude luister hersteld.
Lustoord
De Plantage werd vroeger wel 'het lustoord
van Amsterdam' genoemd, vanwege de
mooie architectuur en het vele groen. En
hoewel er heel wat moois verloren is ge
gaan, kun je er nog altijd aangenaam wan
delen. In de achttiende eeuw huurden veel
Amsterdammers in het gebied grond om er
een groentetuin te beginnen.' Dat groen trok
wandelaars aan wat weer tot gevolg had dat
er veel uitspanningen werden gebouwd.
Ook de Hortus Medicus verrees in die tijd.
Exotische planten, die waren meegebracht
door ontdekkingsreizigers, werden er on
derzocht op hun bruikbaarheid als genees
middel. Maar de zeelieden brachten niet al
leen planten mee, maar ook dieren en aller
lei gebruiksvoorwerpen. Dat leidde weer tot
de oprichting van de dierentuin Artis en het
Tropenmuseum. In de negentiende eeuw
De hal van het Nationaal Vakbondsmuseum, dat in oude luister is hersteld. foto pr
werd de Plantage een buurt voor welgestel- gebouwen en plekjes laten zien. De wande-
den. Vooral joodse diamantairs lieten zich ling begint bij het Joods Historisch Museum
er prachtige stadsvilla's bouwen. aan het Jonas Daniël Meijerplein en eindigt
In de folder 'Verbaas je in de Plantage' zijn bij het Museum Rembrandthuis aan de Jo-
wandelroutes opgenomen die de. mooiste denbreestraat. Je kunt de buurt uiteraard
ook per rijwiel verkennen en zelfs per
terfiets. Wie dat laatste doet, vaart eigenlijk
om de buurt heen (Herengracht, Entrepót-
dok, Nieuwe Keizersgracht).
Schilderachtig
Op die tocht passeer je hij de brug tussen
Artis en het Entrepotdok, in het verlengde
van de Plantage Kerklaan, een schilderach
tige verzameling woonschepen. Het grenst
aan de parkeerplaats van Artis. De bewo
ners van deze boten vinden promotie van
de Plantage-buurt maar zo-zo. Ze organise
ren samen evenementen om de aandacht te
vestigen op hun benarde positie door de ex-
pansie-drang van Artis. Ze zijn bang voor
bezoedeling en mogelijk zelfs verlies van
hun rustieke ligplaatsen.
Meest markante verschijning in de huurt is
zonder twijfel de Hollandsche Schouwburg
aan de Plantage Middenlaan. Het voormali
ge theater is nu een monument ter nage
dachtenis aan allen die tijdens de Tweede
Wereldoorlog vanaf deze plaats werden
weggevoerd naar de concentratiekampen.
De eigenlijke herdenkingsruimte hevindt
zich in het gerestaureerde deel van het ge
bouw. Videofilms en documenten geven
een beeld van de verschrikkingen, die zich
in en om de schouwburg hebben afge
speeld.
Bezoeken aan het Zoölogisch Museum en
het Planetarium in Artis, het Filmtheater
Desmet (Plantage Middenlaan), het Natio
naal Vakbondsmuseum, de ARCAM Galerie
voor architectuur op het Waterlooplein en
het Hugo de Vries Gentrum waarin elf na
tuur- en milieu-organisaties sinds drie jaar
onderdak hebben, worden in de wandel- en
fietsfolder aanbevolen
Wie tijdens zijn wandeling het Tropenmu
seum aandoet en het dan even voor gezien
wil hóuden, zou aan de overkant van de
Linnaeusstraat kunnen neerstrijken in (of
op het terras) van de bar 'East of Eden'.
Daar wordt behalve het gebruikelijke bier
ook het gerstenat van het brouwerijtje 't IJ
geschonken, 't IJ bevindt zich 600 meter
verderop in een meer dan honderd jaar oud
pand aan de Funenkade. Naast die nogal
straffe bieren worden ook Mexicaanse hap
jes geserveerd.
De Plantage-folder met routebeschrijving
is verkrijgbaar bij de VW Amsterdam. In
formatie: 06-340 340 663, Corresponden
tieadres: Postbus 3901, 1001 AS Amster-
E I S B0 EKEN
Mexico (f 57,70) uit de reeks Ditinoo's
gidsen.
De auteurs van de serie reisgidsen van
noogaan in de meeste gevallen uit vat
nauwkeurig beschreven wandel- of auto
routes. In dit geval gaat het om een traject,
dat de automobilist in twintig dagen van
Mexico Stad naar de luxueuze badplaats
Cancun en de even verderop gelegen Maya-
stad Tulum in Yucatén voert. De uitvoering
is - zoals altijd in deze serie - perfect. Veel
praktische informatie, mooie verhalen, uit
stekende plattegronden en magnifieke
kleurenfoto's. Maar dat mag ook wel voor
die prijs.
In dezelfde serie verschenen: Dwars door
de USA 69,50), San Francisco 45,00),
West-Canada 54,50), Provence
49,50), Bretagne 49,50) en Ball
(ƒ49,50).
Bolii'ia (f 39,50) in de reeks Reishandboeken
van uitgeverij Elmar.
Een van de aardige trekjes van uitgeverij El-
mar is, dat men zich er waarschijnlijk iets
aantrekt van kritiek. 'Bolivia' ziet er in elk
geval aanmerkelijk beter uit dan de voor
gangers in deze zeer uitgebreide serie. Dat
is het boek trouwens wel waard ook. In
ruim 360 pagina's wordt een voortreffelijke
opsomming verstrekt van de toeristische
mogelijkheden in dit betrekkelijk onbeken
de Zuidamerikaanse land. I.euke details
(waarom dragen ze in Bolivia nog zo veel
hoeden?), veel praktische informatie (over
onder meer excursiemogelijkheden), per
soonlijke ontboezemingen en goede platte
gronden maken dit deel tot een van de be
tere in de reeks.
Ook verschenen in deze serie: Florida
27,50), Wales 34,50) en Singapore
34,50).
China laat meer
reizigers toe in
Nepal en Tibet
China zal via Nepal meer buitenlandse be
zoekers in Tibet toelaten om zo het toeris
me in beide landen te bevorderen. Dat is
besloten tijdens een bezoek aan Katmandu
van de Chinese vice-premier en minister
van buitenlandse zaken Qian Qichen. Elk
jaar komen ongeveer 350.000 buitenlandse
toeristen naar de Himalaya-staat Nepal.
Veel van hen zouden graag een bezoek aan
Tibet in hun reisprogramma opnemen. I let
aantal mensen dat nu vanuit Katmandu
doorreist naar Tibet, blijft echter beperkt tot
tussen de 7.000 en 10.000, mede door de
hoge kosten van zo'n bezoek. Nepalese
functionarissen verklaarden dat het «aantal
vluchten op IJasa waarschijnlijk wordt uit
gebreid en dat de 950 kilometer lange weg
die in 1967 met Chinese hulp door het Hi-
malaya-gerbergte is aangelegd, zal worden
verbeterd.
Tropeninformatie
Zoals elke winter zal het Koninklijk Instituut
voor de Tropen ook dit jaar voorlichtings
dagen organiseren voor reizigers naar sub
tropische of tropische gebieden. Met ingang
van 1995 wordt de informatie uitgebreid
met een 'specialisten spreekuur' waarin
vragen zullen worden beantwoord over on
der meer verzekeringen, gezondheid en vei
ligheid. De dagen zijn op 5 november
(west-Indonesië), 4 februari (Mexico, Gua
temala en Belize), 18 maart (fietsen in de
tropen) en 22 april (Zuid-Afrika en Zimbab
Veerdienst gestopt
De door Grahundbus geëxploiteerde veer
dienst tussen de Deense steden Korsor
(Seeland) en Lohals (Langeland) is stopge-
zet wegens steeds verder oplopende verlie
zen. De enige mogelijkheid om vanuit het
oosten van Denemarken op het eiland Lin
geland te komen is nu de dienst Tars-Iol-
land.
Verkeersbureau Cuba
Nederland krijgt nog voor het eind van dit
jaar waarsi hijnlijk im iih.i.ms Ynh ri
bureau. Tot nu toe werd de toeristische in
formatie verzorgd door twee reisorganisa
ties: Cubatur en Cubanacan. De toeloop
van de toeristen naar het Caribische eiland
wordt echter zo groot, dat beide touropera
tors het extra werk niet meer aankunnen.
Het ziet er naar uit dat Cubatur (eigendom
van de Cubaanse regering) zal worden om
gevormd tol het nieuwe bureau. Hetzelfde
gebeurde onlangs met deCubatur-kantoren
in Frankfurt, Parijs en landen.
