'Papa, waarom is het gras
groen en de lucht blauw?'
Wetenschap
Programma van de
Wetenschapsdag
VRIJDAG 7 OKTOBER 1994
976
23
Dat wetenschappers niet alleen al
lerlei onzinnige vindingen uitbroe
den in hun ivoren torentjes bewij
zen ze tijdens de landelijke Weten
schap Techniekweek. Van 8 tot 16
oktober demonstreren wetenschap
pers van zo'n 250 universiteiten,
hogescholen, musea, sterrewachten
en bibliotheken dat wetenschap wel
degelijk zin heeft. Iedereen kan met
eigen ogen zien hoe kennis ont
staat: in laboratoria, bij lezingen,
demonstraties, experimenten en
wedstrijden. Thema dit jaar is
kleur: wat is kleur en hoe beïn
vloedt kleur ons gedrag? Ook de
Rijksuniversiteit Leiden, het be
langrijkste wetenschappelijke bol
werk in onze regio, biedt een uitge
breid programma op de weten
schapsdag, zondag 9 oktober.
Thema van Wetenschapsdag over kleur
Het programma voor de Wetenschapsdag van de Rijksuniversi
teit Leiden, zondag 9 oktober, ziet er als volgt uit:
Gorlaeus Laboratoria
Einsteinweg 55, Leiden
12-17 uur
Chemiemarkt geeft antwoord op vragen als 'I loe zuur is zure
regen 'Is cola zuurder dan sinaasappelsap?', hoe werken geur-
vreters?
Doorlopend: allerlei demonstraties en proeven
Elk half uur rondleidingen langs verschillende afdelingen
Biologie
Van der Klaauw Laboratorium
Kaiserstraat 63, Leiden
12-17 uur
Lezingen: 13 uur: Kleuren zien bij paarden; 14 uur: Kleur in het
dagelijks leven, 15 uur: Planten en kleur; 16 uur: Kleur in vogel
veren
Anatomisch Museum
Wassenaarseweg 62, ingang 2, Leiden
13-17 uur: doorlopend geopend
Faculteit der Rechtsgeleerdheid
Witte Singel/Doelencomplex
Cleveringaplaats 1, zaal 028, leiden
13-14.30 uur
Lezing over het recht van kleur, 'Merkenrecht', door mr. D. Vis
ser. Mag elke producent van babyshampoo een gele fles ge
bruiken om vervolgens van de bekendheid van deze kleur te
profiteren?
Faculteit der Letteren
Witte Singel/Doelencomplex
Centraal Faciliteiten-gebouw
Cleveringplaats 1Leiden
13-17 uur
Drie lezingen. 13 uur: China vision, 14.30: Kleurrijk Nederland,
geen probleem maar een uitdaging; 16 uur: Taal- en spraak
technologie.
Faculteit der Sociale Wetenschappen
WitteSingel/Doelencomplex
centraal Faciliteitengebouw
CleveringaplaaLs 1, l eiden
12-17 uur
Drie lezingen: 13 uur: 'Ook het ambtelijk apparaat moet kleur
bekennen', 14.30 uur: 'De noodzaak van academische kennis
over psychologische functies in de praktijk'; 16 uur: 'Onder
zoek naar verkiezingen en stemgedrag'.
Kamerlingh Onnes Laboratorium
Nleuwsteeg 18, Leiden
12-17 uur
Natuurkunde markt: bezoekers kunnen zelf proefjes doen
Pretlab voor de kleintjes
Lezingen en demonstraties: om 12.30, 14.30 en 16.30 uur proe
ven met lage temperaturen en supergeleiding
13.10 en 15.10 uur: lezing over de voorspelling van het weer
13.50 en 15.50 uur: de werking van de laser
14 en 15 uur: vragenuurtje met prof. dr. C. Beenakker, hoogle
raar theoretische natuurkunde.
Sterrewacht
Hoek Kaiserstraat- Witte Singel, Leiden
12-22 uur
Posterpresentatie over de kleuren in/van het heelal
Computerdemonstraties over wat er in de ruimte gebeurt
Rondleidingen en informatie over het gebruik van sterrekijkers
Extra: maandag 10 oktober om 20.15 uur: lezing 'In verwach
ting van het zesde quark', door prof. dr. P. van Baal
Hortus Botanicus
Rapenburg 73, Leiden
10-17 uur
Hortus is gratis toegankelijk
Rondleidingen door de tuin om 13, 14.30 en 16 uur
Het spel van de bloemen en de bijeen: vanaf 14 uur op het gro
te grasveld voor kinderen en hun ouders
Tentoonstelling 'Varens varens varens - van Adderton tot
Zwartstcel' in Oranjerie.
Elke vraag die wij onszelf of an
deren stellen, is de kiem van
wetenschap. Zonder die vragen,
zonder de wetenschap en de
kennis die vervolgens kan ont
staan, lazen wij vandaag deze
krant niet. En zetten wij geen
koffie in ons koffieapparaat, de
den we onze contactlenzen niet
in en maakten we geen ritje met
de auto. Ons dagelijkse leven is
in feite gevuld met de produk-
ten van wetenschap.
„Papa, waarom is het gras
groen en de lucht blauw?",
vraagt de peuter aan zijn vader.
Daar begint het al. En weinig
vaders zullen hun kroost kun
nen vertellen waar deze kleuren
vandaan komen. En hoe zit het
met de kleuren van de zee, de
natuur en de kleuren die wij zelf
maken? Waar komt de populari
teit van de blauwe spijkerbroek
vandaan? Waarom werden de
gele zonnebloemen van Vincent
van Gogh zo wereldberoemd?
Hoe beïnvloedt kleur ons ge
drag? Kleur is een vanzelfspre
kend onderdeel van ons leven
maar als je er over nadenkt, we
ten we er weinig van.
Daarom komen deze en an
dere vragen aan de orde tijdens
de wetenschapsweek: het the
ma 'kleur' is dit jaar de leidraad.
Niet alleen volwassenen kun
nen aan de wereld van de we
tenschap en techniek ruiken,
ook voor kinderen §n jongeren
is aandacht. Luisteren, kijken en
zelf doen. Ook moet duidelijk
worden dat wetenschap men
senwerk is. Daar gaat het om op
de wetenschapsdag zondag 9
oktober: die dag zijn alle instel
lingen voor iedereen gratis toe
gankelijk.
Kinderen
Speciaal voor de leerlingen van
4 HAVO en 4 VWO heeft de
Leidse universiteit twee hele da
gen ingeruimd: op 11 en 12 ok
tober zijn zij welkon) op de
scholierenmanifestatie 'kleur
stellingen'. De jongeren kunnen
kennismaken met de wereld
van wetenschap en techniek.
Het gaat hierbij niet zozeer om
studievoorlichting. De scholie
ren lopen in groepjes van 15
een dagje mee met weten
schappers en kunnen met eigen
ogen zien waarmee zij hun da
gen vullen. Zij kunnen ook
meedoen aan een wedstrijd: wie
bedenkt en verdedigt de leukste
of de beste 'stelling'. De stellin
gen van de winnaars worden
gepubliceerd in deze krant.
Scholieren van de brugklas
kunnen meedoen aan een ont
werpwedstrijd voor papieren
vliegtuigjes. De bedoeling is om
een vliegtuig van papier te vou
wen dat zolang mogelijk blijft
vliegen. Vorig jaar slaagde een
scholier erin een vliegtuigje te
maken dat 9,2 seconde in de
lucht bleef; het wereldrecord
staat op 15 seconden. Doel is de
kinderen te laten kennismaken
met de technische aspecten van
het bouwen van vliegtuigen.
Vorig jaar is het nieuwe vak
techniek op school ingevoerd.
De beste leerling van elke
school mag meedoen aan de fi
nale begin 1995 op vliegveld
Valkenburg.
Kinderen van 8 tot 12 jaar
kunnen zondag terecht in een
'pretlab'. Hier kunnen ze een
bouwpakketje kopen (3,50) en
zelf een bouwsel maken met
een soldeerbout Begeleiders
helpen hen daarbij. Ook zijn er
proefjes, spelletjes en
workshops in het pretlab: kin
deren kunnen een waterorgel
maken of haargel. Omdat kleur
het thema is, kunnen de klein
tjes ook een Romeins mozaïek
leggen of zelf verf maken.
Het echte vuurwerk van de
wetenschapsweek begint op
zondag 9 oktober: de landelijke
wetenschapsdag. Bijna alle we
tenschappelijke bolwerken in
Leiden openen die dag hun
poorten. Ook de Leidse musea,
Boerhaave, Oudheden en Vol
kenkunde, zijn van de partij
met een eigen programma.
De Hortus Botanicus is de he
le dag open. Medewerkers be
antwoorden vragen zoals: waar
om verkleuren blaadjes in de
herfst? Kinderen en hun ouders
kunnen vanaf twee uur hun lol
op in de Leidse heemtuin bij
het 'spel van de bloemen en de
bijen'. Dit spel is een soort gan
zenbord over insecten en kruis
bestuiving. Ook leuk voor kin
deren die nog seksueel moeten
worden voorgelicht.
Musea Leiden
De 'chemiemarkt' in het Leidse Gorlaeus Laboratorium wordt elk jaar tijdens de landelijke wetenschapsdag druk bezocht, foto dickhogewoning
Het Gorlaeus Laboratorium, een var
Plaats: het Kamerlingh Onnes
Laboratorium, Nieuwsteeg 18 in
Leiden. Tijd: 12-17 uur.
Tv-experiment
De officiële opening van de We
tenschap- Techniekweek was
gisteravond: prof. dr. W. Wage
naar sprak oris op de televisie
toe. Wagenaar, vooral bekend
als getuige-deskundige tijdens
geruchtmakende processen
zoals de Eper incestaffaire, pre
senteerde een onderzoek over
de waarneming van mensen en
de nauwkeurigheid daarvan. De
Leidse professor ging tijdens de
'nationale proef in op de nauw
keurigheid van onze herinne
i de Leidse wetenschap.
ring.
Voor zijn psychologische ex
periment heeft hij zoveel moge
lijk mensen nodig: daarom is de
tv heel geschikt. Hij vroeg tv-kij-
kers gisteravond naar hun her
innering van een gebeurtenis
uit de recente Nederlandse ge
schiedenis. Kijkers konden on
middellijk telefonisch reageren.
Wagenaar maakte in dezelfde
uitzending de uitslag bekend en
leverde commentaar.
Zoals elk jaar is er ter gelegen
heid van de Wetenschapsweek
een speciaal, toegankelijk,
boekje van een bekende weten
schapper verschenen. Dit jaar is
het de beurt aan de hoogleraar
middelnederlandse letterkunde
Herman Pleij. Hij schreef: 'Kleu
ren van de middeleeuwen'. In
dit boekje vertelt hij dat de mid
deleeuwen helemaal niet zo
kleurrijk waren als we denken.
Bontgekleurde wapenrokken,
kleurige uniformen, wandtapij
ten... Ze zeggen weinig over het
grauwe bestaan van boeren,
monniken en dorpelingen. Pleij
legt in zijn boekje uit wat kleur
voor de middeleeuwers, vooral
de rijken, betekende.
Chemie
Zaterdag 8 oktober staat in het
teken van de chemie: de Ener
gie- en Watervoorziening Rijn
foto loek zuyderduin
land in Katwijk en de Leidse
Hogeschool in Leiderdorp hou
den deze dag open huis. Kinde
ren en volwassenen zijn wel
kom in een speciale 'proeven-
hoek' en kunnen vragen stellen
als: 'Wat zit er in tandpasta en
hoe voorkom je een lekke fiets
band?' Ook museum Boerhaave
doet aan chemie 'voor kleuters':
'Maxi's Mix, chemie voor kleu
ters' heet een toneelstuk dat
hier wordt opgevoerd. Theater
gezelschap Pandemonia laat 's
middags om drie uur zien welke
leuke en spannende proefjes je
kan doen met huis- tuin- en
keukeningrediënten. Voor kin
deren van 4 tot 10 jaar.
Museum Boerhaave, aan de
Lange St. Agnietenstraat 10 in
Leiden biedt zondag vanaf 13
uur een doorlopend program
ma waarbij de restaurateurs be
langstellenden rondleiden door
hun restauratie-ateliers. Om
half drie is er een lezing over het
thema 'kleur'. Een verffabrikant
toont hoe verf wordt gemaakt.
Kinderen kunnen ter plekke zelf
verf maken. Woensdag 12 okto
ber is er bovendien een
'ontdekhoek' voor kinderen. De
kleintjes van 6 tot 14 jaar kun
nen hier zelf verf maken en een
schilderij schilderen. Vanaf tien
Het Rijksmuseum voor Oud
heden heeft ook een doorlo
pend programma vanaf 13 uur.
Elke tien minuten begint een
museumspel dat bezoekers leidt
langs verldede figuren. Zij stel
len vragen over voorwerpen in
het museum met als thema: de
kleuren van de farao. Om 13 uur
is er ook een lezing 'kleurge
bruik door de eeuwen heen' van
een medewerker van Akzo. Om
half drie vertelt conservator M.
Brouwer een verhaal over de
kleuren van Romeins glas in
zijn lezing 'Glas, een kleurrijk
verleden'.
Het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde staat zondag in het
teken van Japan. Om 13 uur be
gint een lezing over de 'Beteke
nis van kleuren in Japan'. Aan
de hand van voorbeelden van
de Japan-collectie zal Japan
conservator, Ken Vos, ingaan op
traditionele kleuren en seizoe
nen in dit mysterieuze oosterse
land. Het Japanse eten komt
aanbod tijdens een demonstra
tie van assistent chefkok Ishe-
kawa van het Amsterdamse
Okura Hotel. Hij zal vanaf 14
uur een traditioneel Japans ge
recht bereiden en maakt van
verschillende groenten een eet
baar herfstboeket.
De Japanse kok gaat in op de
kleuren van de Japanse keuken
en legt de symboliek en beteke
nis ervan voor het verfijnde eten
uit. Om 14.30 uur legt een me
dewerker van een verffabriek uit
hoe Japanse verven en lakken
worden gebruikt in dit land. Om
15 uur wordt het programma
van 13 uur herhaald, om 16.00
uur het programma van 14 uur.
Speciaal voor kinderen: zij kun
nen hun creativiteit botvieren
met de kleuren van Japan.
De Leidse Hortus Botanicus is op zondag 9 oktober gratis toegankelijk.
foto'
i dijkman
