Kerken aarzelend op zoek
naar oecumenische ethiek
Kerk Samenleving
Gereformeerde Kerken verhogen
vut-leeftijd voor predikanten
Remonstrantse vrijheid
heeft schaduwkanten
Jongerenwerk kampt met negatief imago
MAANDAG 3 OKTOBER 1994
BINNENLAND KORT
Geweldloosheid
llel begon in oktober 1919
ten huize van de onderwijs
vernieuwer Kees Boeke in
Bilthoven. Met de Eerste We
reldoorlog nog vers in het ge
heugen richtte een kleine
groep christenen de Interna
tionale Verzoeningsbeweging
(IFOR) op. Actieve geweld
loosheid is nog steeds het
motto van de beweging, die
wereldwijd inmiddels
140.000 leden heeft. Het af
gelopen weekeinde vierde ze
in Amsterdam en het inter
nationale hoofdkwartier Alk
maar haar 75-jarig bestaan.
IFOR is uitgegroeid tot een
oecumenische beweging,
waarbij naast christenen ook
joden, boeddhisten, hindoes
en moslims zijn aangesloten.
.Maar volgens adjunct alge
meen-secretaris Fran^oise
Pottier is de 'spirituele basis'
gebleven.
Activisten
IFOR steunde Mahatma
Gandhi's geweldloze strijd
voor de onafhankelijkheid
van India. In de jaren zestig
was Martin Luther King lid
van de beweging. Vandaag
de dag heeft IFOR groepen in
meer dan vijftig landen. In
vrijwel elke conflicthaard in
de wereld zijn geweldloze ac
tivisten aanwezig om te
trachten de wapens het zwij-
gen op tc leggen en bij te
dragen aan preventie of we
deropbouw. Strijd voor het
recht op dienstweigeren, ac
ties voor de hongerende Chi
nese bevolking in de jaren
vijftig, geweldloze strijd te
gen de apartheid in Zuid-
Afrika. vredesmarsen in
Cambodja, en het Balkan-
vredesteam in het voormali
ge Joegoslavië: overal ver
spreidt IFOR de boodschap
dat oorlog nooit iets oplost
en geeft ze steun aan lokale
vredesgroepen.
Moeilijk meetbaar
Ondanks de veelheid aan ac
tiviteiten heeft H OR nooit
een massale aanhang gekre
gen. Volgens Pottier komt
dat doordat IFOR een
'principe-organisatie' is en
niet werkt op basis van cam
pagnes waaraan men inci
denteel kan deelnemen.
„1FOR is een beweging waar
bij je je voor hel leven aan
sluit, en dat vergt nogal wat."
De resultaten van het vredes
werk zijn helaas moelijk
meetbaar, constateert Pot
tier. ..Meestal weet je niet
wat de directe resultaten zijn,
want je weet niet wat er ge
beurd zou zijn als we ons
werk niet gedaan hadden."
Toch is ze er heilig van over
tuigd dat IFOR-acties invloed
hebben gehad. Zo verspreid
de IFOR in de jaren vijftig in
de Verenigde Staten 40.000
zakjes met het opschrift 'als
je vijand honger heeft, geef
hem te eten'. Daarmee wilde
de beweging tegenwicht bie
den tegen de oorlogszuchtige
taal van Amerikaanse politici
tegen het China van Mao.
Die actie heeft een dreigend
Amerikaans-Chinees conflict
afgewend, weet Pottier.
(«handi
Tijdens de jubileumviering
nam IFOR gisteren ook deel
aan de herdenking van de
125e geboortedag van haar
geestverwant Mahatma Gan
dhi. Verder waren er toespra
ken van de Noordierse No
belprijswinnares Méread
Maguire en de boeddhisti
sche activist Sulak Sivaraksa
uit Thailand over verzoening
in de wereld van vandaag. In
het internationale secretari
aat in Alkmaar had gisteren
een interreligieuze dienst
plaats en plaatsen de twee
hoofdgasten een 'vredes-
paal'.
Breed religieus
overleg over
Jeruzalem
AMSTERDAM
De Rooms-Katholieke Kerk en de twee grootste protes
tantse kerken zijn begonnen aan een zoektocht naar een
gezamenlijke oecumenische ethiek. Op een studiedag
van de oecumene-organen van de drie kerken in Amers
foort bleek echter dat zij nog een lange weg te gaan heb
ben.
bel, beroepen.
Reden genoeg om na allerlei
moeizame discussies over het
ambt, avondmaal en eucharistie
en andere kerkelijke twistpun
ten de ethiek centraal te stellen.
Lnkele maanden geleden nog
bleek dat bezinning op dit punt
geen overbodige luxe is: terwijl
de rooms-katholieke bisschop
pen elke vorm van hulp bij zelf
doding faliekant afwezen, spra
ken de protestantse kerken uit
Als het gaat om sociaal-ethische
kwesties lukt het de kerken nog
wel met één mond te spreken,
had dagvoorzitter dr. A. van Eijk
vooraf gememoreerd. Maar over
vraagstukken als seksualiteit en
leven en dood '.leggen zij een
onvermogen aan de dag om tot
eensluidende standpunten te
komen'. En dat terwijl zij zich
beiden op dezelfde bron, de bij
dat suïcide geen zonde is.
De rooms-katholieke moraal
theoloog dr. F. Vosman toonde
zich voorstander van een geza
menlijke bezinning op de
ethiek. Die moet echter niet uit
lopen op 'meningen en geza
menlijke standpunten', maar op
heel concrete aanwijzingen hoe
gelovigen in de praktijk van elke
dag moeten handelen. Vosman
erkende dat hij zich zelden in
het werk van reformatorische
collega's verdiept. „Dat is al
veelzeggend."
De hervormde ethicus prof.
dr. E. Schroten - die op zijn
beurt verklaarde 'niet geweldig
belezen' te zijn op het gebied
van de katholieke moraaltheo
logie - onderstreepte Vosmans
woorden. „Katholieken en pro
testanten staan voor dezelfde
vragen. Het is een leuke uitda
ging om de koppen bij elkaar te
steken. Zolang we ons maar niet
bezighouden met theoretische
problemen, maar een toegepas
te ethiek formuleren."
De kerken moeten zich echter
wel afvragen of hun oecumeni
sche ethiek iets toe te voegen
heeft aan het publieke debat,
dat bijvoorbeeld gevoerd wordt
over hét bevolkingsvraagstuk,
biotechnologie of genetische
manipulatie. Ze moeten zich er
van bewust zijn dat ethiek niet
is voorbehouden aan christenen
en in een open dialoog met an
dersdenkenden willen treden.
De burgemeester van Jeruza
lem. Ehoed Olmert, brengt deze
week een bezoek aan ons land.
In het kader daarvan wordt
morgen in de Portugees-Israëli
tische synagoge in Amsterdam
een bijeenkomst gehouden die
uniek genoemd mag worden.
Praktisch alle religies die er in
Jeruzalem zijn. krijgen op deze
bijeenkomst gestalte door verte
genwoordigers van deze gods
diensten in Nederland. Pro
testanten, rooms-katholieken,
moslims, joden, Kopten, Arme
niërs, Grieks-Orthodoxen en
Russisch-Orthodoxen zullen in
de Amsterdamse synagoge aan
wezig zijn. Centraal thema zal
zijn de toekomst van Jeruzalem,
een stad die een heet hangijzer
is in het kader van het vredes
proces.
'Kardinaal legt
te grote nadruk
op eucharistie'
De Nederlandse bisschoppen
hebben kardinaal Joseph Rat-
zinger, prefect van de Vaticaan
se congregatie voor de geloofs
leer, voorzichtig op de vingers
getikt. De grote nadruk die Rat-
zingcr legt op de eucharistie be
moeilijkt het gesprek met de re
formatorische kerken, schrijven
zij in een brief.
De bisschoppen reageren op
een schrijven van Ratzinger
waarin alle nadruk wordt gelegd
op de eucharistie als basis van
kerkelijke gemeenschap, zo
blijkt uit Een-twee-een, het blad
van de Nederlandse kerkprovin
cie. Zij vragen zich met 'zorg' af
of hierdoor het sacrament van
de doop, dat katholieken en
protestanten wederzijds erken
nen, niet onderbelicht blijft.
„Als inlijving in de kerk stelt
het doopsel ons immers in een
vorm van gemeenschap met
andere gedoopte christenen",
aldus de bisschoppen. „Met het
oog op het oecumenisch ge
sprek mef de christenen uit de
Reformatie, dat wij als kerk in
ons land voeren, is doordenking
van de gemeenschap in dezelf
de doop van belang."
De bisschoppen sluiten zich
hiermee aan bij de kritiek van
de Sint Willibrordvereriiging,
e nadruk op de eucharistie zou het sacrament van de doop onderbelicht kunnen blijven
het adviesorgaan voor de oecu
mene van de Nederlandse kerk.
De vereniging vreest dat door
de opstelling van de congregatie
van de geloofsleer de reforma
torische kerken uit het vizier ra
ken.
Bezorgd zijn de bisschoppen
ook over Ratzingers visie op de
verhouding tussen wereldkerk
en plaatselijke kerken. Zij vin
den het van groot belang dat
aan de verscheidenheid van de
plaatselijke kerken recht wordt
gedaan. Zij vragen zich af of de
geloofwaardigdheid van de kerk
bevorderd wordt als 'de beteke
nis van de universele kerk een
zijdig door centrale organen
van de kerk benadrukt wordt'.
leusden anp de zestig-plussers maakte gebruik van deze rege
ling. een veel grotere groep dan verwacht.
Dat betekende een grote aanslag op het pen
sioenfonds van predikanten. De nieuwe generatie
predikanten heeft protest aangetekend tegen de
lage vut-leeftijd omdat het vele pensioengeld uit
haar zak moet komen. Bovendien zal de nieuwe
lichting zelf geen profijt meer hebben van de re
geling. Naar verwachting gaat na 1997 de pen
sioengerechtigde leeftijd nog verder omhoog.
in de Nederlandse Hervormde Kerk is de vut-
leeftijd al 62 jaar. Ter compensatie van de verho
ging van de leeftijdsgrens krijgen gereformeerde
predikanten jaarlijks een week extra vakantie. Net
als hun hervormde collega's hebben predikanten
onder de 50 jaar dan jaarlijks zes weken vrij en
predikanten boven de 50 zeven weken.
Gereformeerde predikanten kunnen na 1 januari
1997 pas op hun 62ste jaar vervroegd uittreden.
Daarover zijn predikanten en deputaten (deskun
digen) voor personele zaken, financiën en organi
satie binnen de Gereformeerde Kerken in Neder
land het eens geworden. De gereformeerde syno
de moet nog haar goedkeuring hechten aan dit
besluit.
Dat meldt het oktobernummer van Kerkinfor
matie, het officiële orgaan van de Samen op Weg
kerken. Tot op heden was de vut-gerechtigde
leeftijd 61 jaar. In 1984 ging de leeftijdsgrens om
laag van 65 naar 63 jaar, in 1987 naar 62 en in'
1989 naar 61 jaar. Deze regeling bood jonge pre
dikanten meer kans op een baaii. Driekwart van
De alom geroemde vrijheid
binnen de Remonstrantse
Broederschap heeft ook scha
duwkanten. „Voor de liberale,
vrijzinnige christenen is de
wijblijvendheid een reëel pro
bleem", zei de remonstrantse
theologe A. in 't Veld tijdens
de jubileumbijeenkomst ter
gelegenheid van het 375-jarig
bestaan van de Broederschap
Remonstranten gunnen el
kaar de vrijheid, weet In 't
Veld. Haar kerk (10.000 leden)
liet als één van de eerste wou
wen toe tot het ambt en ze
gent met alle liefde homo-hu
welijken in. Maar dat is vol
gens de theologe niet genoeg.
„Vrijheid betekent bij ons
vaak: je mag zijn zoals je bent,
als we er maar niet door ge
stoord worden."
Hét is de waag of remon
stranten wel werkelijk in el
kaar geïnteresseerd zijn. „Het
gaat erom dat mensen gezien
worden en aangesproken op
hun situatie. Een geloofsge
meenschap betekent niet al
leen elkaar vrijlaten, maar
vooral ook elkaar a
amsterdam
Wie jongeren met levensbe
schouwing in aanraking wil
brengen, kan dat woord maar
beter niet in de mond nemen.
Zo luidde het advies van Maar
ten Kleijne, jongerenonderzoe-
ker van het marketingbureau
SARV, aan de progressieve
rooms-katholieke Acht Mei Be-
weging.
De Acht Mei Beweging heeft
geconstateerd dat weinig jonge
ren op haar activiteiten afkó-
men. In zijn rapport Ik? Ik ge
loof in mezelf, dat afgelopen
zaterdag tijdens een studiedag
werd besproken, pleit het jon
gerenproject van de beweging
voor het oppoetsen van het
'stoffige' imago van levensbe
schouwelijk jongerenwerk.
Jongeren die al bij zulke acti
viteiten betrokken zijn, vinden
levensbeschouwelijk jongeren
werk leuk, constateert het rap
port, maar de grote groep jon
geren die er nog nooit mee in
aanraking is geweest, heeft er
een negatief beeld van. Het ant
woord ligt volgens de opstellers
in een landelijk netwerk dat de
herkenbaarheid van dit werk
kan vergroten.
Meer aandacht in de media,
meer festival-achtige gebeurte
nissen en gratis op scholen ver
spreide blaadjes moeten van le
vensbeschouwelijk jongeren
werk een 'rad van avontuur'
maken, zoals een deelnemer het
uitdrukte. „Wij zetten het rad
neer, de jongeren zorgen voor
Waar je uitkomt
laar dat is prima."
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
WAT DE/SJKJE
LCIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgever Damiate I
DIRECTIE B M. Essenberg, G P Arnold
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor, F
Nypels, Henk van der Post (adj).
OMBUDSMAN R D. Paauw, tel dag 9.
11 30 uur 071-356215, of per post
HOOFDKANTOOR
at 82.2321 BM Leiden
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
29,30
85.55 84,55
329,30 328.30
g PER POST
Nederland per kwartaal 125.50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
mat/mvn| 18.00-19 30 uur,
zat 1000-12.00uur Tel 071-143241
HET WEER
Erg guur
September 1994 is één van de
natste maanden van de eeuw ge
worden. Het officieuze record van
september 1984 werd overgeno
men door Sint Maarten in Noord-
Holland met 283 millimeter regen,
terwijl de herfstmaand normaliter
is voor 80 millimeter. Offi
cieel - dat wil zeggen op de KNMI-
stations - was de hoogste neerslag
230 millimeter te Callantsoog. Het
absolute maandrecord van oktober
1932 (Zandvoort, 321 millimeter)
bleef onbedreigd. Nog meer sep-
tember-uitschieters: Bergen 267
meter, Haarlem 217 millime
teren Texel 213 millimeter.
Niet overal was het zo supernat.
Verder naar het zuiden en oosten,
waar de invloed van de Noordzee
minder was, noteerde Leiderdorp
197 millimeter, Valkenburg 154
millimeter en Voorhout 142 milli
meter hemelwater. In de zuidoost
hoek van Nederland kwam Arcen
(L) niet verder dan 67 liter water
per vierkante meter.
Buiten de nattigheid kende sep
tember weinig uitschieters. De ge
middelde temperatuur bleef in De
Bilt steken op 13.5 graden (nor
maal 14.0) en aan zonneschijn
kwamen we 30 uren tekort.
Oktober begon in een milde stem
ming. Een warmtefront gaf op za
terdag nog wat regen, maar giste
ren lag het hele land in de warme
sector van een depressie bij Schot
land. Bij opklaringen werd nog 16
17 graden gehaald. De sterk da
lende barometer wees echter al op
een ophanden zijnde verslechte
ring.
Vandaag trekt de Schotse depres
sie via de Noordzee naar het oos
ten. Na de passage van een inten
sief regengebied komt in de loop
van de dag de weg vrij voor lucht,
die van oorsprong erg koud is. In
de noordelijke aanvoer wordt deze
arctische lucht over de wateren
voor de Noorse kust en boven de
Noordzee sterk opgewarmd, maar
dat proces stimuleert een sterke
onstabiliteit van de atmosfeer.
Tot en met woensdag worden we
bestookt door talrijke regen- en ha
gelbuien, soms vergezeld door een
donderklap. Bij een krachtige of
harde noordwestenwind is het erg
guur en de maxima blijven steken
bij 12 graden, in zware buien nog
een paar graden lager. In de twee
de helft van de week komt een ho-
gedrukgebied van de oceaan dich
terbij met rustiger en droger weer.
Het wordt dan geleidelijk weer iets
zachter.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
dinsdag.
Noorwegen:
Vandaag bewolkt en regen
Koude
Middagtem-
peratuur tussen 2 graden
Vooral vandaag veel regen,
daarna opklaringen en en-
Denemarken:
Vandaag bewolkt en gerui
me tijd regen. Morgen op
klaringen en felle buien,
Middagtemperatuur rond
8 graden, komende nacht
mogelijk n
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Bewolkt en flinke perioden met regen.
In Schotland en in de hogere delen bok
kans op natte sneeuw. Morgen in Ierland
mogelijk wat zon. Middagtemperatuur
tussen 8 en 11 graden
België en Luxemburg:
Vandaag bewolkt en regen Morgen felle
opklaringen, maar ook enkele regen- en
onweersbuien Middagtemperatuur da
lend tot rond 10 graden morgen.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vandaag van tijd tot tijd regen. Morgen
Neerslagkans
Mmimumtemp.
Middagtemp.
Portugal:
Flink wat zon en op de meeste plaatsen
droog. Middagtemperatuur van 21 gra
den in het noorden tot 25 in de Algarve.
Madeira:
Wel zon, maar ook flinke wolkenvelden.
Meestentijds droog en een middagtem
peratuur van 25 graden.
Flinke perioden met zon en vandaag op
de meeste plaatsen droog. Morgen weer
een enkele bui langs de oostkust. Mid
dagtemperatuur van 21 graden in het
noorden tot 28 graden in het zuiden.
Marokko:
Westkust: vrij zonnig en droog. Middag
temperatuur van 23 in het noorden tot
WEERRAPPORTEN
DINSDAG 4 OKTOBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 06.46 Zonondi
Maan op 01.53 Maan on
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 02.0014.29
Laag water 10.35 22.56
Weerrapporten 02 oktober 19 u
Zuid-Frankrijk:
Vrij veel bewolking en toenerrv
bungheid Kleine kans op onweer,
dagtemperatuur rond 23 graden,
gen enkele graden lager. Morgen oo
Mallorca en Ibiza:
Een enkele regen- of o
ook zonnige perioden. Maximumtempe
ratuur ongeveer 25 graden.
In het zuiden nog vrij zonnig en droog.
Meer naar het noorden veel bewolking
en enkele regen- of onweersbuien. Mor
gen ook m het zuiden enkele buien.
Middagtemperatuur van 20 graden in de
Po-vlakte tot 28 op Sicilië.
Corsica en Sardinië:
Enkele regen- en onweersbuien, afge
wisseld door de zon. Maximumtempera
tuur rond 25 graden.
Griekenland en Kreta:
Overwegend zonnig en droog. Morgen in
het noorden ook enkele stapelwolken.
Maxima rond 30 graden.
Turkije en Cyprus:
Overwegend zonnig en droog. Middag
temperatuur op de meeste stranden tus
sen 27 en 32 graden.
Duitsland:
Overwegend bei
regen. Morgen e
wind en af en toe zon. Ook enkele buien,
soms met hagel of onweer. Middagtem
peratuur rond 11 graden, vandaag in het
zuiden nog bijna 19 graden.
Zwitserland:
Half tot zwaar bewolkt en enkele regen
buien. in de hogere delen sneeuw. Mid
dagtemperatuur vandaag rond 16 gra
den, morgen enkele graden lager.
Oostenrijk:
Vandaag, maar vooral morgen regen- en
onweersbuien. Weinig zon Middagtem
peratuur dalend van 20 graden op van
daag naar 13 op morgen.
io 1 22 12 0.0
i pern
nnw2 36 27 0.0
Casablanca half bew.
BOES
