'Leiden' boert goed op antiquarenbeurs Cultuur Kunst 'Bende' bij Ambachts- en Baljuwhuis Een vreemd samenspel van culturele verschillen Broertje Carlos Santana: evenbeeld van mindere klasse Redactie Maatstaf ontbonden 'Abeltje' als film 'Le Nozze di Figaro' volgens Jenkins: Goede Tijden Slechte Tijden Geboortehuis Mondriaan officieel geopend 2 MAANDAG 3 OKTOBER 1994 Bijdrage Dercon aan Biënnale Venetië den haag Chris Dercon. directeur van het Rotterdamse centrum voor beeldende kunst Witte de With, gaat de Nederlandse inzen ding voor de 46e Biënnale van Venetië in 1995 verzorgen. De Mondriaan Stichting, die de verantwoordelijkheid heeft voor de inzending, heeft hem aangezocht als commissaris voor de twee jaarlijkse internationale tentoonstelling van beeldende kunst. Dercon legt half november een plan van aanpak aan de Mondri aan Stichting voor. Daarin staat ook de keuze van de kunste naars die zullen worden gepresenteerd. Simone Otto wint saxofoonconcours eindhoven» Simone Otto uit Enschede heeft zaterdagavond in Eindhoven de finale van het Tromp Muziek Concours voor saxo foon gewonnen. De wedstrijd stond open voor jonge professio nele instrumentalisten uit de Benelux. De tweede prijs ging naar Raaf Hekkema uit Amsterdam, de derde naar Raf Minten uit het Belgische Lummen en de vierde prijs werd toebedeeld aan Sari na Rijlaarsdam uit Nieuwveen. Raf Minten kreeg tevens de Pu blieksprijs. De eerste en de tweede prijswinnaar zullen zich sa men met de Beethoven Academie officieel presenteren op zater dag 22 oktober in het Eindhovens muziekcentrum tijdens het sluitstuk van de Tromp Muziek Biënnale 1994: de Nacht van de Sax. Directeur Holland Filmpromotion weg Amsterdam Fred de Haas, directeur van de Stichting Holland Film Promotion in Amsterdam, heeft zijn functie per 1 oktober neergelegd. Flij verschilt met het bestuur van mening over het te voeren beleid. De Haas was sinds de oprichting in 1990 direc teur van Holland Film Promotion. De eerste twee jaren richtte de stichting zich op het bevorderen van de Nederlandse film in het buitenland. Dat werk werd daarvoor gedaan door de Stich ting ter Bevordering van de Nederlandse Film in het Buitenland en de afdeling film van het ministerie van wvc. AioIoZ verkoopt Kouwenaars aan Letterkundig Museum Het Letterkundig Museum in Den Haag is eigenaar ge worden van de twee ongepubliceerde romans van Gerrit Kouwenaar, die het Leidse antiquariaat Aioloz onlangs op de kop wist te tikken. De vijftiende Internationale An tieke Boek- en Prenten Beurs die afgelopen week in de RAI in Amsterdam werd gehouden, heeft boven verwach ting veel belangstelling getrokken. Bijna 4500 bezoekers bezochten de beurs. De totale omzet bedroeg 6,2 miljoen gulden, aldus de organisatie gisteren. De Leidse antiqua riaten Aioloz en Hotei (Japanse prentkunst) deden er goede zaken. Volgens beursvoorzitter Kuyper waren nog nooit zoveel interna tionaal vermaarde antiquaren in ons land onder één dak vere nigd. De kwaliteit was volgens hem ook hoog. De internationa le belangstelling uitte zich even eens in de verkopen. Zo kocht de Stedelijke Biblio theek van Barcelona een land kaart van Spanje die omstreeks 1670 werd uitgegeven door Danckert. De Koninklijke Bi bliotheek uit Den Haag verwierf het zeldzame theologische werk Imitatione Christie, geschreven door Thomas a Kempis. Het Rijksprentenkabinet in Amster dam voegde de zeldzame hout snede Woman in Summerkimo- no toe aan haar collectie. Verder sloeg een opvallend aantal particuliere verzamelaars uit binnen- en buitenland zijn slag. Een Japanse verzamelaar kocht bijvoorbeeld een prent van kunstenaar Yoshitora, voor stellende de eerste ballonvaart in Japan in 1672, afkomstig van het Leidse Japanse prentenanti- quariaat Hotei. Een Europese verzamelaar kocht voor 90.000 gulden de Ortelius atlas uit 1602. Verder verwierf een Ame rikaan voor 80.000 gulden het belangrijkste boek op het ge bied van de moderne bibliofiele drukkunst, The Kelmscott Chaucer. voorschoten Het stroomde van de regen zaterdagavond. Maar dat mocht de pret bij het Ambachts- en Baljuwhuis niet drukken. De Haagse kunstenaar Lichel van den Ende zorgde daar voor de gebruikelijke bende: een aantal figuranten was uitgedost met de typische Van den Ende-outfit. Zo mocht deze dame zich verheugen in een geit op haar hoofd. Het spektakeitje speelde zich af ter afsluiting van de open dag van de Voorschotense Kunst Kring. Werk van de VKK is hier tijdens een expositie nog tot eind oktober te zien. K>70»8£N4 bruun Combinatie Afrikaanse figuren en motieven uit eerder werk beeldende kunst recensie esther gottschalk Solotentoonstelling Willem van Scheijndel, gemengde techniek Te zien t/m 20 okto ber, di t/m za 9-18 uur. Galerie Bleijen- berg. Breestraat 113, Leiden. Een inmiddels vertrouwde en regelmatig terugkerende expo sant van Galerie Bleijenberg is de Leidse schilder Willem van Scheijndel (Naaldwijk 1952). 'Ik maak eigenlijk elk jaar wel een tentooonstelling met zijn werk', zegt galeriehouder Bleijenberg. Vorig jaar rond deze tijd liet hij een overzicht zien van Van Scheijndel met werken uit de periode 1979-1993. De grote kleurrijke doeken zijn meestal seriematig rond een bepaald thema opgebouwd. Zo maakte hij in de Taffeh-zaal van het Rijksmuseum van Oudheden I een serie geschilderde interpre taties van de antieke wereld. En later bijvoorbeeld een serie over de Lakota-indianen. Na zijn rei zen door Afrika liet hij zich in spireren door de Masai-stam- men in Tanzania en Kenia. De huidige tentoonstelling laat een verscheidenheid aan beelden zien, alle in gemengde techniek. Er zijn werken met decoratief over het vlak verdeel- waarbij vorm en beeldbepalend zijn. Wie zijn werk volgt zal opnieuw zijn Afrikaanse figuren herken nen, die in smalle lijnen het beeldvlak doorsnijden. Binnen het geheel van de nieuwe wer ken is een kleine serie te ont dekken waarin Van Scheijndel teruggrijpt op motieven uit eer der werk. In deze serie combineert hij zijn interesse voor de antieke Egyptische cultuur met die voor het Afrikaanse volk en zijn tra dities. Dit levert een vreemd sa menspel op van culturele ver-, schillen. Vreemd, want wat heb ben de hedendaagse Kenianen en de oude Egyptenaren met el kaar te maken? O.K., het zijn beide Afrikaanse culturen. De één actueel, de ander daterend van ver voor onze jaartelling. Maar wil Van Scheijndel de ge schiedenis van het continent Afrika aan de orde stellen? Of moet ik het niet zo ver zoeken? In de achtergrond van deze schilderijen verwerkte de kun stenaar horizontale stroken ka toenen stof. De stof imiteert een Egyptische papyrusrol met hië rogliefen en beeldtekens. Tus sen twee sierranden zijn de ty pische Egyptische figuurtjes te zien: het lichaam en het gezicht en profile, terwijl de schouders frontaal naar voren zijn ge draaid. De in naiëve of primitie ve stijl afgebeelde figuren zijn ontdaan van persoonlijke ken merken. Ze zijn als het ware veralgemeniseerd. Hierin zijn ze verwant aan de Afrikaanse figuren die Van Scheijndel vertikaal over de Egyptenaren heen schilderde. De ranke langgerekte Kenianen zijn gehuld in kleurrijke doeken. In plaats van stofuitdrukking na te bootsen plakte de schilder een bont gekleurd lapje katoen regelrecht op zijn schilderij. Hij kleedt zo zijn Afrikaanse man nen en vrouwen aan met doe ken, zoals ze die zelf ook zo ge makkelijk om hun lichaam wik kelen. Geheel in de lijn van expres sionistische schilders als Coi^i- Carlos Santana, al een kwart eeuw de ongekroon de koning van de latin-gitaarrock, heeft nooit on der stoelen of banken gestoken dat hij zijn muzi kale talent heeft meegekregen van zijn vader José. Die had het weer van diens pa, eveneens brood muzikant, die op zijn beurt eigenlijk ook al niets anders deed dan de voetsporen van zijn oude heer volgen. Met zijn geestverwantschap met broertje Jorge heeft Carlos altijd veel minder te koop gelopen. Na elkaar jaren bewust te hebben vermeden, sloegen de beide aan de gitaar verslingerde San- tana's uiteindelijk toch de handen ineen, waarbij zij toen ook maar meteen hun neefje (en instru- mentgenoot) Carlos Hernandez betrokken. Het resultaat van dit project ligt een dezer dagen in de winkel onder de titel 'Brothers', zijnde het eerste studio-album van de 47-jarige Carlos Santana op zijn eigen label Guts Grace. Een met 6000 fans gevuld Ahoy kreeg hiervan zaterdagavond een aantal voorschotjes gepresen teerd, met dien verstande dat alleen Jorge deel uitmaakte van de (achtkoppige) tourneeformatie Santana. Vanzelfsprekend kreeg de nieuwkomer, die in eerste instantie voor zichzelf in hersteld fa milieverband slechts een rol als manager zag weggelegd, ook volop de gelegenheid om zijn kunsten te etaleren. Wat de voormalige voorman van de rhythm bluesgroep Malo allemaal liet horen was alleszins aanvaardbaar, dat zeker. Maar daarom nog niet wenselijk. Met Jorge heeft Carlos als bandleider in feite niet meer dan een evenbeeld met minder klasse in huis gehaald. Misschien leuk voor de broertjes zelf, maar toch niet zo slim. Ten eerste omdat naast het precieze, vlijmscherpe maar warme geluid van de oudere Santana de niet zo karakteristieke krachttoeren van de jongere al heel gauw minder boeien. Ten tweede omdat een nieuwe solist het laatste is waar deze band be hoefte aan heeft. Want in de bijna drie uur die Carlos Cie nog altijd wensen vol te maken krijgt iedereen (behalve zanger Alex Ligertwood) al veel eigen 'etalageruimte'. Daardoor begint voor het publiek het echte feest pas aan het eind van de rit bij de kort en bondig uitgevoerde klassiekers uit het begin van de jaren zeventig (met name 'Black Magic Wo man', 'Ove Como Va', 'Soul Sacrifice' en 'Jin-go- lo-ba'). Mocht 'Kralingen' volgend jaar - in navol ging van Woodstock - Santana als 'recidivist' wil len uitnodigen, dan wel graag alleen voor die on verminderd opwindende sprong terug in de tijd. amsterdam De gehele redactie van het li teraire tijdschrift Maatstaf is ontbonden. Directeur Ronald Dietz van uitgeverij De Ar beiderspers heeft de negen redactieleden per brief laten weten dat voor hen in een nieuwe opzet van het tijd schrift geen plaats meer is. De redactie van Maatstaf bestond uit Gerrit Komrij, Peter de Boer, Ethel Portnoy, Harry Prick, Henk Romeijn Meijer, Rob Schouten, Mar tin Ros, Koen foch en Ban Tromp. Alleen de laatste heeft zitting in de groep die zich buigt over de nieuwe formule voor Maatstaf. Het nieuwe Maatstaf wordt volgend jaar in de tweede helft uitgegeven als kwartaal tijdschrift. In de eerste helft volgend jaar verschijnt Maat- stai nog vijf k zes keer. NAARDEN ANP Het boek Abeltje van Annie M.G. Schmidt wordt ver filmd. De schrijfster is ak koord gegaan met het door Buniy Bos geschreven scena rio. Het is de eerste keer dat een film wordt gemaakt naar een boek van de schrijfster. Komende zomer beginnen de opnamen. De regie is in handen van Ben Sombo- gaart. Olivier Tuinier neemt de rol van de liftjongen Abel tje op zich. Abeltje vliegt met zijn lift vol passagiers door het dak van het warenhuis KNO I'S en beleeft vervolgens allerlei avonturen in Ameri ka, Zuid-Amerika en Nieuw Zeeland. De produktiemaatschappij van Burny Bos, Bos Bros, schat de produktiekosten op vijf miljoen gulden. De AVRO neemt een gedeelte daarvan ivqqi haw1a'k.pning.,De oip- roep gaat de film als een vierdelige tv-serie uitzenden in afleveringen van 35 minu ten. Wat hebben de hedendaagse Kenianen en de oude Egyptenaren met elkaar te maken? Willem Van Scheijndel de geschiedenis van het continent Afrika aan de orde stellen? afbeelding pr GOUDEN KALF. Het speelfilm debuut van Theu Boermans, 1000 Rosen, is de beste speel film van het afgelopen jaar. Pro ducent Matthijs van Heijningen ontving er vrijdagavond tijdens het slotgala van het Nederlands Film Festival een Gouden Kalf voor. Voor regisseur Boermans was er geen Kalf. Dat ging naar Rosemarie Blank voor Rit over de Grens. De speelfilm 06 van Theo van Gogh viel niet in de prijzen. Van Gogh moest genoe gen nemen met de prijs van de Nederlandse Filmkritiek. deus Mozart door het Radio Kamer Or kest en het koor van De Nederlandse Opera o.l.v. Graeme Jenkins Solisten Joan Rodgers. Roberto Scaltriti. Isabel Rey, Dean Peterson, Gabriele Ertiard, Susan McCulloch. Franco Fedenci, John Graham-Hall. Chnstopher G.llett. Mansca Mulder en Jan Alofs Gezien 02/10. Mu ziektheater, Amsterdam Herhaling 4, 6, 9,11.18.20.23.26 en 30/10 Wanneer mag een operapro- duktie een reprise heten? Als de uitvoerenden hetzelfde blijven? Als decor en enscenering gelijk zijn aan de vorige serie voorstel lingen? Vorig jaar mei dirigeer de Nikolaus Harnoncourt bij De Nederlandse Opera een luid be jubelde 'Nozze di Figaro' met een uitstekende cast en het Ko ninklijk Concertgebouworkest. Zaterdagavond ging een herha ling van deze Mozar(opcra in première met het Radio Kamer orkest en een totaal andere be zetting onder leiding van Grae me Jenkins. Wat bleef was de zeer be scheiden persoonsregie van Jür- gen Flimm en de gestyleerd tra ditionele decors en kostuums van Rolf en Marianne Glitten- berg, Flimms vaste partners in de operastrijd. De simpele doos die als kamer, slaapkamer en prieeltje dienst doet is geen prachtvondst, maar stoort ook niet. En dat is met de ambitieu ze hedendaagse decorontwer pers in het achterhoofd al heel wat. Ook de regie bleef keurig binnen de door Mozart aange geven grenzen. Het enige dat verbazing wek te was de vrijpostigheid waar mee Flimm Susanna en Figaro met hun broodheer en -vrouw (de graaf en gravin D'Almaviva) om liet gaan. Er wordt op het bed van de gravin gedoken, met planten gegooid en zonder kloppen in- en uit gelopen. Dat ging aan het eind van de acht tiende eeuw wel anders. Nu gaat 'Le Nozze di Figaro' welis waar deels over de opstand van de knecht legen zijn meester, maar dat wordt veel subtieler uitgewerkt. Het strijdperk is de liefde, of beter de lust. De graaf wil im mers zijn recht op de eerste hu welijksnacht met de bruid van zijn onderdanen weer in ere herstellen nu Figaro trouwplan nen heeft met de begerenswaar- dige Susanna. Op de achter grond speelt hierbij het in een sleur geraakte huwelijk van de graaf en de gravin en de rol van de jonge page Cherubino die - geheel naar de aard van zijn jeugdige leeftijd - verliefd wordt op iedere vrouw die hij tegen komt. Wa; Ha zijn tempi en fraseringen juist het drama en de tragiek in deze dolle liefdesklucht vol verkleed partijen benadrukte, maakt Jenkins er een soort Goede Tij den Slechte l ijden op zijn vro lijkst van. Hij jaagt het orkest met zijn flamboyante gebaren op, verlangt kokette zang van de solisten en mikt op de slapstick. Maar vooral het feit dat deze di rigent, die nog steeds denkt dat dirigeren en klavecimbel spelen tijdens de recitatieven te com bineren zijn, hierbij vergeet dat het om muziek, lyriek en sa menklank gaat, maakt deze 'Bruiloft van Figaro' zo anders dan de vorige reeks. Het is on voorstelbaar dat De Nederland se Opera ooit, toen de relatie met Hartmut Haenchen op springen stond, deze Jenkins als artistiek leider heeft willen aan nekken. Isabel Rey (Susanna), de eni ge die ook bij Harnoncourt van de partij was, had het zichtbaar moeilijk met Jenkins' slagers- werk. Pas in de aria 'Deh, vieni, non tardar' uit de vierde en laatste akte kwamen haar on miskenbare kwaliteiten aan het licht. De nieuwelingen in de be zetting voldeden met wisselend succes. De Duitse mezzoso praan Gabriele Erhard zette een vlotte Cherubino neer. De in Duitsland gerijpte jonge Neder landse sopraan Marisca Mulder was een ontdekking in de kleine Barbarina-rol. De sopraan Joan Rodgers bleek in de recitatieven een uitstekende gravin maar kon in haar vol vibrato gezon gen aria's Charlotte Margiono niet doen vergeten. De 25-jarige bas Roberto Scaltriti lijkt ver-I te vroeg voor de leeuwen gewor pen en kwam tot een kleurloos blatende graaf. Ook zijn tegen speler Figaro, gezongen door de bas-bariton Dean Peterson, miste de flair en de juiste diri gent om zijn rol reliëf te geven. Dat de dynamiek in deze voorstelling toch bewaard bleef is slechts te danken aan één man: Mozart. Want uiteindelijk is 'lx? Nozze di Figaro' met nog geen tien Jenkinsen kapot te krijgen. eille en Van Bohemen (met wie hij ooit samen exposeerde), lijkt Van Scheijndel te willen aan knopen bij de oorspronkelijk heid van de (etnische) volks kunst. Hij voert daarbij niet al leen het onderwerp ten tonele, maar zoekt vooral aansluiting bij de directe en vereenvoudig de vormentaal. Op formeel en stilistisch niveau is dan ook een (zij het het enige) logisch ver band te ontdekken tussen de ar chaïsche Egyptische motieven en de Afrikanen van Van Scheijndel. AMERSFOORT ANP Piet Mondriaan (1872-1944) had graag De Staalmeesters van Rembrandt in het Rijksmuseum in Amsterdam willen kopiëren. Maar het mocht niet. Een ande re schilder was hem voor ge weest. Op een tentoonstelling over Mondriaan in Amersfoort, hangt een kopie van de brief waarin de directeur van het Rijksmuseum het verzoek van Mondriaan afwees. De tentoonstelling 'Mondri aan: de mens, zijn ideeën, het werk' vormde zaterdag de offi ciële opening van het Mondri- aanhuis, de plek waar de kun stenaar in 1872 werd geboren. Hij woonde er maar acht jaar. In 1880 verhuisde het gezin naar Winterswijk. De openings expositie loopt tot en met 29 april. „Echte" kunstwerken zijn in het pand niet te vinden. Het ge boortehuis aan de Kortegracht doet dienst als documentatie centrum: er zijn duizenden boe ken, catalogi, tijdschriften, brie ven en foto's. Iedereen die iets wil weten over Mondriaan, zijn tijdgenoten en de invloed die hij heeft gehad op andere kunste naars, kan er terecht. De spe ciaal voor de opening samenge stelde expositie over het leven van Mondriaan is uniek, zo zegt Jan Visser, secretaris van de Stichting Mondriaanhuis. „Nog nooit is zo n tentoonstelling over hem ingericht. In de zaal naast de bezoekers ruimte begint de tentoonstel ling. Aan de hand van veelal ko pieën van brieven en andere documenten, schetst kunsthis torica Corrie van Adrichem- Ammerlaan een beeld van de beginjaren van Mondriaans De laatste voorbereidingen voor de opening van het Mondriaanhuis, dat zaterdag zijn deuren opende. foto kunstenaarsschap. Er is de brief van de directeur van het Rijks museum over De Staalmeesters, maar ook het kopiïstenboek van hpt Rijksmuseum. Daaruit blijkt dat Mondriaan in 1898 De Pa- pegaaienkooi van Jan Steen na schilderde. De kopie is voorzo ver bekend, verloren gegaan. Aardig zijn ook de cijferlijsten van de Rijksacademie in Am sterdam. Mondriaan was ijverig, vonden zijn leraren. Een top- kunstenaar in spe, zagen ze niet in hem, eerder een middelmati ge student, die nogal wat pro blemen had met vakken als ont leedkunde en compositie. 'Aes- thetica', daar was hij wel goed in. In de zaal aan de voorzijde hangen foto's van Mondriaans vrienden. Ook staan er maquet tes van onder meer het atelier in Parijs. Maar ook van het de cor dat hij in 1926 voor het to neelstuk L'Ephémère est éternel van Michel Seuphor maakte. Het ontwerp is nooit uitge voerd. Het decor komt ook weer terug in de achterzaal. Daar is ook een dialoog die Mondriaan in 1919 in het tijdschrift De Stijl publiceerde op geluidsband te horen. Het is een gesprek tus sen een zanger en een schilder. Zanger I.ieuwe Visser en acteur Henk van Ulsen hebben de tekst ingesproken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 23