Leiden
Trianon vrijwel zeker
behouden als bioscoop
Oorlog, vechten, doden: dat zijn aangrijpende
L
hechter: Athos-klok
noet van de markt
Leiden vol met jonge
en gezonde inwoners
eugdproject: kansen op
ociale vernieuwingsprijs
Beroep Leidse universiteitsraad afgewezen
iTERDAG 24 SEPTEMBER 1994
kf HENNY VAN EGMOND. 071 -356414. PLV -CHEF HANS KOENEKOOP, 071-356429
Compost
r De milieu-klachten-
I ZJ telefoon staat rood
gloeiend door de fabriek
Stercompost in Alphen aan
den Rijn.
Flitstrein
De flitstrein gaat
I O volgende week
proefdraaien op de
Flevolijn tussen Weesp en
Lelystad; 's nachts, als het
stil is
Jeld jubilerend 'Emilie Knappert'
oor scholenbouw in Cambodja
In bedrag van bijna 45.000 gulden hoopt de Emilie Knappert
nolengemeenschap volgende week over te maken naar de huma-
jaire organisatie Terre des Hommes. Voor dat geld kan een lagere
hooi worden gebouwd in Prek Taten in Cambodja. Het geld is de
Ibrengst van tal van giften en activiteiten die de school heeft ont-
poid ter gelegenheid van het tienjarig bestaan.
Dinsdag 27 september viert Emilie Knappert, een school voor
jddelbaar beroepsonderwijs, het tienjarig bestaan in het hoofdge-
uw aan de Storm Buysingstraat. Wethouder H. Koek van onder-
fis krijgt dan een boekje over tien jaar Emilie Knappert aangebo-
[n. Voorts is er van 17.00 tot 19.00 uur een feestelijk samenzijn
et muziek van salonorkest Wiener Melange.
eidse fabriek veroordeeld
haag/leiden les, waarmee de Maastrichtse
fabriek al tientallen jaren op de
markt komt. De omzet van Be-
rentzen is met zo'n 300.000 gul
den gedaald sinds de veel goed
kopere imitatie-uurwerken in
de winkel hangen.
Zowel de Leidse fabriek die de
klokken verkoopt als het Veldh-
ovense bedrijfje dat ze maakt
moeten van de rechtbank hun
voorraad bij Berentzen inleve
ren en de produktie staken. Zij
moeten bovendien binnen vijf
dagen aan het Maastrichtse be
drijf de adressen geven van alle
winkels waaraan zij de klokken
hebben geleverd. Voor elke dag
dat de veroordeelden geen ge
hoor geven aan het vonnis van
de rechtbank kan Berentzen
een dwangsom eisen van
100.000 gulden.
Statistisch jaarboek gepresenteerd
p rietveld
ii Leidse klokkenfabriek moet
h de rechtbank in Den Haag
e Athos-klokken die het in
orraad heeft inleveren. De
thtbank heeft geoordeeld dat
Leidenaar met de Athos-klok
breuk maakt op het 'auteurs-
cht' van de Maastrichter klok-
nfabriek Ferd. Berentzen. De
nos-klokken lijken als twee
uppels water op de ontwer-
h van Berentzen. „Regelrech-
piraterij", zei de raadsman
i Berentzen twee weken gele-
n bij de rechtbank in Den
ag-
)e rechtbank heeft nu Be-
itzen in het gelijk gesteld. De
tos-klokken zijn bijna iden-
(e afgietsels van de B-pendu-
Twee mogelijke kopers melden zich
leiden frank buurman
In Leiden wonen zeer veel jonge
mensen, er komen veel buiten
landse bezoekers, en de werkge
legenheid ontwikkelt zich voor
spoedig. Ook verkeren de bewo
ners in een blakende gezond
heid, want het sterftecijfer is
laag. Daar staat tegenover dat
de werkloosheid fors is, dat er
veel uitkeringsgerechtigden
zijn, het inkomen gemiddeld
laag en de bevolkingsdichtheid
hoog is. Zomaar wat cijfers uit
het Leidse statistische jaarboek
1994, dat voor het eerst in jaren
weer is uitgebracht. Het eerste
officiële exemplaar is vandaag
tijdens de gemeentedag aan
burgemeester C. (ioekoop aan
geboden door II. Detmar, direc
teur van het onderzoeksbureau
O+S.
Leiden is met 115.000 inwo
ners inmiddels de zestiende
stad van Nederland. Jaarlijks
komen er 1000 bewoners bij.
Veel Leidenaars zijn zich niet
bewust van deze toenemende
bevolkingsdichtheid. Uit een
onderzoek, gehouden onder
1000 inwoners, bleek dat een
derde deel nog steeds denkt dat
minder dan 100.000 mensen in
Leiden wonen.
Leiden groeit in meer opzich
ten. De werkloosheid steeg met
20 procent in 1993, het aantal
leerlingen in het basisonderwijs
blijft ook stijgen. Het aantal eer
stejaars aan de Ix'idse Universi
teit is echter dramatisch terug
gelopen in vier jaar tijd van
1000 naar 3000. Op termijn zal
het totale aantal studenten
daardoor in Leiden dalen van
17.000 naar 12.000. De vrouwe
lijke studenten blijven over
heersen; zij maken inmiddels
bijna 00 procent van het totale
aantal eerstejaars uit. Daar staat
overigens weer tegenover dat
maar een kwart van het aantal
promovendi vrouw is.
Jaarlijks overnachten er meer
dan 75.000 mensen in Leidse
hotels. Driekwart komt uit het
buitenland, liet Museum van
Oudheden is de best bezochte
attractie. Daar komen per jaar
ongeveer 100.000 bezoekers.
Leiden is niet uitzonderlijk
veilig of onveilig. Het aantal in
braken in woningen daalde met
tien procent, maar het aantal
inbraken in bedrijven nam sterk
toe.
Het jaarboek, dat 'Leiden in
cijfers 1994' heet, zal vanaf he
den weer jaarlijks verschijnen.
Het statistisch jaarboek is inte
ressant voor beleidmakers,
maar ook voor bedrijven en or
ganisaties die in Leiden opere
ren. En verder is het boek een
'must' voor Leidenaren die de
mografisch gezien alles tot in
detail van hun stad willen we
ten. Het jaarboek kost 12,50 gul
den en is verkrijgbaar bij liet
stadhuis, het stadsbouwhuis en
verschillendeboekhandels.
t)EN ANNET VAN AARSEN
p project voor kinderen en
pgeren in de oostelijke bin-
Instad van Leiden maakt kans
1 de sociale vernieuwingsprijs
n de provincie Zuid-Holland.
|t project, dat naast twee an-
re is genomineerd,bestaat uit
je onderdelen. Zo mogen kin-
ren twee stalen boten, die op
zolder van het LDM-gebouw
gen, opknappen, is er in het-
Ifde gebouw een jeugdlabora-
fium ingericht en maakten
figeren uit de wijk een video-
[)e initiatiefnemers, jonge-
awerkster Renske Geertsema
Ingrid van Büuren van het
1M-project, gaan met een de-
jatie naar de prijsuitreiking,
Jgende week donderdag in
t provinciehuis in Den Haag.
i hopen daar de prijs te kun-
n ontvangen uit handen van
peputeerde j. Pool. De ge-
feente Leiden diende het pro-
ft in omdat het een concrete
en vernieuwende bijdrage zou
zijn op het gebied van sociale
vernieuwing. Behalve Leiden
zijn projecten in Gouda en
Maaslanden genomineerd.
De drie onderdelen van het
project in de oostelijke binnen
stad, een buurt die door de ge
meente is aangewezen als soci
ale vernieuwingswijk, draaien
inmiddels of zijn afgerond. De
videoclip, waarin jongeren zich
uitlaten over hun buurt en
waarin een raplied de rode
draad vormt, wordt inmiddels
op scholen en in buurthuizen
vertoond. Zo'n tien tot twintig
kinderen werken op de zolder
van het LDM-gebouw aan hun
boten 'Zak en as' en 'Kommer
en kwel', die volgend voorjaar te
water moeten worden gelaten.
In een grote hal in hetzelfde ge
bouw draait tot 23 oktober het
jeugdlaboratorium. waar zes
tot zestienjarigen allerlei proe
ven kunnen nemen, uiteenlo
pend van koffie branden tot
computernetwerken maken.
De Vrienden van Trianon (WT) hebben twee potentiële
kopers gevonden die het monumentale gebouw aan de
Breestraat als bioscoop willen behouden. De twee partij
en presenteren donderdag hun plannen voor Trianon.
De WT hoopt dat een van beide voorstellen wordt uitge
voerd. ,,Want dan is een stukje Leids erfgoed behouden,
zonder dat het de gemeente een cent heeft gekost", aldus
voorzitster C. Bordewijk.
LEIDEN LOMAN LEEFMANS
De bioscoop stamt uit 1927 en
is volgens de WT een van de
weinige bewaard gebleven mo
numentale bioscopen in Neder
land. Toen de eigenares, de we
duwe Ortje, twee jaar geleden
kwam te overlijden, werd door
haar familie aan bedrijfsmake-
laar Smitsloo gevraagd naar een
koper uit te zien. Niet alleen
voor de Trianon, maar ook voor
de Rex-bioscoop, die inmiddels
tot X is omgedoopt en fungeert
als alternatief cultureel cen
trum. Een groep Leidenaars
vreesde dat de bioscoop aan de
Breestraat een andere bestem
ming zou krijgen en de stichting
Vrienden van Trianon werd op
gericht met als doel het behoud
van de historische filmzaal.
Smitsloo wist het pand tot. nu
toe niet te slijten. Een voorstel
van de gemeente om eventueel
het LVC naar het pand over te
brengen, stuitte op verzet van
onder meer de WT die een
aantal prominenten in het co
mité van aanbeveling heeft, on
der wie burgemeester C. (ioe
koop en de schrijver J. Wolkers.
Nu blijken de vrienden twee
geïnteresseerden te hebben ge
vonden. Het gaat om directeur
Wolff van het gelijknamige bio
scoopconcern en om hel onder
nemersduo A. Laheij en E. Ro
zendal van wie de laatste eige
naar is van een Alphens restau
rant. Zowel de WT als beide
potentiële exploitanten hopen
bij de gemeente steun voor hun
plannen te krijgen.
Wolff wil er een bioscoop van
maken met drie zalen. In zijn
opzet koopt de gemeente het
pand en staat hij garant voor de
rente en aflossing. Laheij en Ro
zendal zijn van plan het pand
zelf te kopen maar mikken wel
op een gemeentegarantie. Dit
duo is van plan de grote film
zaal te behouden en op de ver
diepingen een kleine bioscoop
te bouwen met een theater an
nex café-restaurant.
Nieuw deel 'Leiden zoals het was'
de Leidse gemeenteraad en de
gevolgen daarvan voor het ge
meentclijk beleid. De f SDAP-
woordvoerder van het eerste
uur, D.A. van Eek, stond bekend
als een breedsprakige man die
elke gelegenheid aangreep om
de socialistische standpunten
en idealen te verkondigen. De
toenmalige burgemeester N.G.
de Gijselaar ergerde zich daar
zo aan, dat hij Van Eek eens 22
keer onderbrak in diens betoog.
Aflevering 12 van de serie 'Lei
den zoals het was' ligt vanaf
vandaag in de boekenwinkel en
de kiosk. Het nummer handelt
over bestuur en politiek in Lei
den. Er staan artikelen in van do
hand van Rudi van Maanen en
Kees Wal Ie.
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
Het ministerie van onderwijs heeft het be
roep van de Leidse universiteitsraad (UR)
tegen het afnemen van zijn bevoegdheden,
naast zich neer gelegd. Volgens minister
Ritzen is 'de algemene maatregel van be
stuur algemeen bindend' en dat betekent
dat er geen beroep mogelijk is.
De vorige staatssecretaris, I. Cohen, heeft
de besluitvormende bevoegdheden van de
universiteitsraad in juni afgenomen naar
aanleiding van de Leidse Annex-bouwaffai-
re. De staatssecretaris was van oordeel dat
de UR zijn taken te ruim had opgevat door
de vorige collegevoorzitter, C. Oomen, weg
te willen sturen met een motie van wan
trouwen. Oomen wilde niet opstappen
maar vertrok uiteindelijk op nadrukkelijk
verzoek van Cohen.
Maar ook de UR kwam er niet zonder
kleerscheuren vanaf: de raad raakte zijn be
slissende bevoegdheden tijdelijk kwijt. De
raad mag nu alleen adviseren terwijl over
zijn schouders een door Cohen ingestelde
Raad van Toezicht 'meekijkt'. De UR ver
zette zich tegen deze maatregelen door be
roep aan te tekenen. Volgens de raad is dit
voorjaar alles geprobeerd om de verhou
ding met Oomen te herstellen en kan de UR
niet verweten worden dat de raad zijn werk
niet goed heeft gedaan.
De UR beraadt zich nu op andere moge
lijkheden om de maatregelen aan te vech-
Motorrijders klappen op file
HAARLEMMERMEER/LEIDEN
PAUL VAN DER KOOU
Een motorrijder en zijn passagier zijn gisteravond ernstig ge
wond geraakt toen ze achterop een file klapten en van hun mo
tor werden geslingerd. De file stond op de A l, voor het aquaduct
onder de Ringvaart in de Haarlemmermeer. De twee Leidenaars.
onderweg naar hun woonplaats, hadden vermoedelijk te laat
door dat auto's stilstonden voor de werkzaamheden aan het
aquaduct. De 26-jarige bestuurder en zijn 23 jarige passagier
zijn met inwendig letsel overgebracht naar het Rijnland-zieken
huis in leiderdorp. De passagier ligt op de afdeling intensive-ca
re, de verwondingen van de bestuurder lijken wat minder ent
stig.
etra Groen, hoogleraar militaire geschiedenis in Leiden
HAAG/LEIDEN
OLINE VAN OVERBEEKE
is de enige vrouw tussen de
ilitairen op haar afdeling. Ook
ar collega-onderzoekers van
sectie militaire geschiedenis
h mannen. Maar ze voelt zich
Bccepteerd. „Je valt op als
buw in zo'n mannengemeen-
nap. Maar ik heb nooit nare
baringen of reacties meege-
jtakt. Hoewel, je moet wel
innen aan de sfeer hier, die is
bh heel anders dan binnen
i gewoon bedrijf."
Petra Groen (39) moet haar
(itekaartjes veranderen: ze
ïg zich sinds begin september
lofessor' noemen, professor
;de militaire geschiedenis. De
jtorica is benoemd tot bijzon-
r hoogleraar aan de Rijksuni-
siteit Leiden. Ze is de eerste
ederland met een algemene
racht op dit terrein: onder-
k en onderwijs van militaire
chiedenis. „Dit zijn enorme
ongen voorwaarts", reageert
,Het is nooit mijn ambitie
eest maar eervol vind ik het
roen is in Leiden benoemd
de Stichting Schouwen-
Fonds die de militaire ge-
iedenis als wetenschappelijk
ialisme wil stimuleren. Een
in de week zit ze nu in Lei-
waar ze college en werk-
epen geeft en onderzoek
De rest van de tijd brengt
gewoonlijk door in de
anderkazerze in- Den Haag.
idden van mannen met
re stekeltjes-kapsels in
ene uniforms. Ze snuffelt in
hieven of ze gaat op pad om
nsen te interviewen over
beger'.
De Leidse prof. Petra Groen: „Ik ben in de kazerne nooit onheus bejegend op basis van mijn vrouw-zijn."
Vrouwen
Sinds 1982 is Petra Groen we
tenschappelijk medewerker bij
de sectie militaire geschiedenis
van de Koninklijke Landmacht
in Den Haag. Ze schreef hier
historische boeken, onder meer
over de Japanse aanval op Java
in 1942 en het Nederlandse mi
litair-strategische beleid in
Indonesië in 1945-1950. Inmid
dels is ze begonnen met een
nieuw groot project: een onder
zoek naar vrouwen in de Neder
landse krijgsmacht sinds de
Tweede Wereldoorlog. Dat on
derwerp stond hoog op haar
verlanglijstje.
Voor Petra Groen was de mili
taire geschiedenis niet een van
zelfsprekende specialisatie. Het
FOTO LOtK .'UYDERDUIN
was eigenlijk een beetje toeval
dat ze tussen de militairen te
recht kwam. Ooit gaf ze ge
schiedenis op een scholenge
meenschap. Maar bij het onder
zoek lag haar hart. ontdekte ze.
Bij de militairen kwam ze sim
pelweg terecht 'omdat daar een
baan was'. „Ik werkte tot die tijd
op projectbasis voor de
Utrechtse Rijksuniversiteit. En
bij Defensie kon ik wèl een vas
te baan krijgen. Ik had-mij ge
specialiseerd in de geschiedenis
van het voormalig Nederlands-
Indië. Maar pas bij de Land-
macht heb ik me echt toegelegd
op militaire geschiedenis."
„Mijn onderwerpen zijn zel
den echt leuk in de zin van 'ple
zierig'. Het zijn immers geen
dingen waarin het 'goede' in de
mens naar boven komt. Nee,
het zijn aangrijpende onderwer
pen. Het gaat over oorlog, vech
ten, doden, slachtoffers en da
ders. Dus echt opwekkend is dat
niet. Maar ik vind het wel fasci
nerend. Deze zaken hebben een
grote invloed op een maat
schappij die een oorlog onder
gaat en hem voert."
Spannend vindt Groert het
om stukken in handen te krij
gen die nog nooit iemand an
ders. behalve de maker, onder
ogen heeft gehad. Vaak heeft ze
speciale toestertiming nodig
van het ministerie van defensie,
buitenlandse zaken of algemene
zaken. „Daar zitten bijvoor
beeld ook wel eens notulen bij
van de ministerraad. Dat is best
aardig: het zijn woorden van
autoriteiten die je zó voor je
ziet."
De kersverse Leidse professor
is ook van plan om in Leiden
een werkgroep of college te ge
ven over de weerslag van oorlo
gen in literatuur. Ze wil culture
le verschijnselen bekijken zoals
poëzie en romans. ..Ik gebruik
ook wel sociologische en psy
chologische invalshoeken in
mijn werk. Je kunt daarmee die
per ingaan op zaken die teri
grondslag liggen aan historische
ontwikkelingen."
Na 12 jaar is ze als een van de
weinige vrouwen inmiddels 'in
geburgerd' in de Alexanderka-
zerne. „Het went", zegt ze.
„Maar dit is nog steeds groten
deels een mannengemeen
schap, met eigen gebruiken en
gewoonten. En daar val je op als
vrouw. Anders is bijvoorbeeld
het belang dal hier wordt ge
hecht aan hiërarchie. Anders is
ook het informele netwerk bin
nen de organisatie. De meeste
beroepsmilitairen kennen el
kaar al heel goed vanaf de oplei
ding. Dat schept een bijzondere
band. En dat betekent dat men
sen hier nooit superformeel met
elkaar omgaan. I let is wel zake
lijk maar minder afstandelijk en
meer vertrouwelijk."
„Verjaardagen van het ko
ninklijk huis worden hier ook
echt gevierd: met een toespraak
en een borrel. En er zijn ook an
dere rituelen: bij de wisseling
van een commandant bijvoor
beeld. Dan treden hele legeron
derdelen aan. compleet met
vaandel. Daarnaast zijn er ook
informele borrels, want netwer
ken zijn hier heel belangrijk.
Sommige zijn leuk, sommige
niet."
„Maar ik voel me wel een deel
van de organisatie. Ik kan hier
mezelf zijn, en wil hier ook
voorlopig blijven. Het heeft aan
beide kanten wel een zekere
aanpassing gevergd: we moes
ten allebei wennen. Maar ik ben
nooit onheus bejegend op basis
van mijn vrouw-zijn. Ik heb hier
echt mijn eigen plaats ver
overd."
Modeshow in
Bacchus
Grand Gafé Bacchus aan de
Breestraat 49 fungeert zondag
25 september als decor voor een
modeshow van avondkleding,
ontworpen door Marianne Ie
gelaar. Tijdens de show worden
meer dan dertig ontwerpen ge
toond van gala-, coctall- en
bruidskleding.
Marianne Tegelaar is eigena
res van kledinghuis 'Lime Light'
aan de Langeorug. Haar is ge
bleken dat voor speciale avon
den mensen graag iets extra's
uitgeven om er bijzonder uit te
zien. Vooral studenten behoren
tot haar klantenkring. De show
begint om 15.00 uur.
'Leidse'
karaoke op
televisie
Ongeveer een jaar na dato
zendt de Tros haar Karaoke
show uit die in de leidse bin
nenstad is opgenomen. Het
tv-programma waarin perso
nen op straat kunnen mee
zingen met bekende liedjes
onder leiding van Sjoukje
Smit (ex-Mouth MacNeal),
deed vorig jaar op 3 oktober
leiden aan. Nu heeft de om
roep bekondgemaakt dat de
1-eidse opnames op maandag
17 oktober om 19.27 uur op
Nederland 2 worden uitge
zonden.
