Spanningen lopen op in
provincie KwaZulu-Natal
Buitenland
Sinn Fein-leider Adams
noemt Major een dwaas
Felle kritiek Carter op
Haïti-beleid Clinton
[Junta Myanmar spreekt
[met Aung San Suu Kyi
Voor Bill Clinton beginnen de problemen met Haïti nu pas
Franse kopstukken alsnog berecht
voor schandaal met AIDS-bloed
VN in Bosnië dreigen met luchtaanvallen
y
Ex-minister
Italië Gava
gearresteerd
(VOENSDAG 21 SEPTEMBER 1994
tPres» ANP Algcnwn '••I'i.iimi. WAs
«he Prcssc Agenlur GPD Ge.nvxieerdc Per Dienvten Ind
Intef Press Service RTR Reuter UPl United Pre
Bus weggezakt in gat: één dode
münchen» Bij een ongeluk met een stadsbus in München is gis
teravond een vrouw om het leven gekomen en raakten zeker 25
mensen gewond. In de buurt van een metrostation zakte de bus
plotseling weg in een gat in het wegdek. Het voertuig kwam met
zijn achterkant rechtop te staan in het gat dat acht tot twaalf
meter diep was en twintig tot dertig meter breed. foto reuter
Geen hoofddoekjes op Franse scholen
parus De Franse minister Bayrou (onderwijs) heeft zich giste
ren in een circulaire aan de scholen uitgesproken voor een ver
bod van 'opzichtige religieuze symbolen'. Daarmee duidt hij
vooral op het dragen van hoofddoekjes door islamitische meis
jes. Bayrou wil zo een einde maken aan tegenstrijdige beslissin
gen van scholen en rechtbanken over het dragen van doekje.
Linkse groep eist aanslag Athene op
athene De linkse groep Revolutionaire Volksstrijd heeft gisteren
de verantwoordelijkheid opgeëist voor de bomaanslag in Athene
waarbij maandag een hoge politiefunctionaris om het leven
kwam en tien mensen gewond raakten. De stadsguerrillagroep
bracht de bom van afstand tot ontploffing bij een politiebusje,
toen dat stopte om politie- en burgerpersoneel op te pikken.
Demonstranten in India gearresteerd
new-delhi» In India zijn gisteren meer dan tienduizend commu
nistische demonstranten gearresteerd die hadden deelgenomen
aan protestacties tegen het economische beleid van vrije
markthervormingen van de regering. De Centrale Indiase Raad
van Handelsvakbonden, een overkoepelend orgaan van linkse
groeperingen, had opgeroepen tot massale blokkades van trein
verbindingen door het hele land, met als gevolg urenlange ver
tragingen bij de Indiase spoorwegen.
Shuttle Discovery veilig geland
edwards air force base Het ruimteveer Discovery en zijn zes as
tronauten zijn gisteren, nadat slecht weer voor de tweede op
eenvolgende dag een landing in Florida had verhinderd, veilig
geland op de luchtmachtbasis Edwards in California. Discovery
is elf dagen op wetenschappelijke missie geweest.
Jonge gangsters bekennen gruweldaad
seoul» Zes jonge leden van een misdadigersbende hebben be
kend in Zuid-Korea vijf welgestelde mensen te hebbben ont
voerd en vermoord. De lijken van de slachtoffers zijn in stukken
gesneden, verbrand en op diverse plaatsen begraven. De daders
vermoordden hun slachtoffers nadat grote sommen losgeld voor
hun vrijlating waren betaald. Volgens een van de verdachten
pleegden de jongeren de gruweldaden uit haat tegen een wereld
die armen negeert.
Zulu-koning Zwelethini breekt met Inkathaleider Buthelezi
De positie van Inkathaleider Buthelezi is wankel gewor
den, nadat Zulu-koning Zwelethini gisteren alle banden
met hem heeft verbroken en ook de festiviteiten voor
Shaka Dag, de belangrijkste traditionele Zulufeestdag,
heeft geschrapt. Maar waarnemers vrezen dat de situatie
in de Zuidafrikaanse provincie KwaZulu-Natal door de
ontwikkelingen alleen maar onstabieler is geworden.
kaapstad runa helungacie. Aanvankelijk was het een
strijd tussen Inkatha- en ANC-
aanhangers. Nu dreigt daar een
oorlog tussen aanhangers van
de koning en aanhangers van
Buthelezi bij te komen.
De positie van Buthelezi, de
'traditionele eerste minister'
van de koning, ligt onder vuur
sinds de Inkatha-leider twee
weken geleden protest aante
kende tegen het feit dat de ko-
correspondent
Terwijl de toestand in de rest
van Zuid-Afrika aanzienlijk
vreedzamer is dan in de maan
den vóór de verkiezingen, gaat
de burgeroorlog in KwaZulu-
Natal nog steeds in alle stilte
door. Wekelijks hebben de
kranten lijstjes met de doden
aantallen in de roerige provin-
ning op eigen houtje president
Mandela had uitgenodigd voor
de viering van Shaka Dag. De
uitnodigingen zijn, aldus Buthe
lezi, volgens het ceremonieel de
taak van de eerste minister. Hij
waarschuwde dat hij niet kon
instaan voor het gedrag van zijn
aanhangers als Mandela zou
komen. Maandag vloog Mande-
la naar Nongoma om de zaak
met Buthelezi en de koning uit
te praten. Terwijl buiten een
groepje van tweehonderd But-
helezi-aanhangers stenen naar
de presidentiële helikopter
gooide en 'weg met Mandela'
schreeuwde, kreeg hij binnen
van beide Zulu-leiders het ad
vies niet te verschijnen, omdat
te onvoorspelbaar was hoe Sha
ka Dag in het huidige politieke
klimaat zou verlopen.
Volgens Buthelezi was daar
mee alles bijgelegd, maar de ko
ning dacht daar duidelijk an
ders over. Enkele uren later ver
brak hij alle banden met zijn
eerste minister en zei de feeste
lijkheden voor Shaka Dag af.
De breuk tussen de koning en
Buthelezi komt niet geheel on
verwacht. Het is niet voor het
eerst dat de twee met elkaar
overhoop liggen. In 1979 be
schuldigde Buthelezi de pasge-
kroonde koning ervan samen
met een oudere prins van het
Zulu-hof een oppositiepartij te
gen hem te vormen.
Gerry Adams, voorzitter van
de politieke arm van de IRA
Sinn Fein, heeft premier Ma
jor van Groot-Brittannië er
gisteren van beschuldigd zich
als een 'dwaas' te gedragen in
het vredesproces in Noord-
Ierland. Het omzichtige be
leid van Major is naar zijn
mening 'onzin'. Adams was
voor het eerst op de Engelse
TV te zien én te horen sinds
Major vorige week het media-
verbod van het verboden Ier
se Republikeinse Leger op
hief. Dit verbod hield in dat
de stemmen van IRA-leden
bij interviews voor radio of TV
door een acteur moesten
worden ingesproken.
„Major moet daden op zijn
woorden laten volgen. I lij
maakt zich door zijn gedrag
tot een idioot", zei Adams
voor het commerciële station
Channel Four. In een inter
view dat kort daarna door de
BBC werd uitgezonden, om
schreef Adams de belofte van
Major aan de Noordierse pro
testanten dat zij zich in een
referendum over een vredes
overeenkomst kunnen uit
spreken als een 'oplichter
struc'. Hij vindt dat de over
eenkomst onderdeel moet
zijn van gesprekken over 'alle
problemen'.
Major houdt eraan vast dat
de IRA pas aan de onderhan
delingen over vrede in Noord-
Ierland kan deelnemen, als de
verboden organisatie openlijk
uitspreekt dat het bestand
van vorige maand permanent
is. Volgens Adams is deze eis
'onzin'. „Ik ben absoluut ze
ker van ile bedoelingen van
de IRA. Als Major een woord
spelletje met de IRA wil spe
len, is dat een zaak van die
twee partijen", aldus de Sinn-
Feinleider.
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
Jimmy Carter heeft gisteren in
scherpe bewoordingen kritiek
geleverd op het beleid van pre
sident Bill Clinton ten aanzien
van Haïti. De Amerikaanse oud-
president, die zondag de hand
had in het bereiken van een ak
koord met Haiti's militaire jun
ta, zei dat hij generaal Raoul Cé-
dras gezegd heeft 'dat ik mij
schaam voor de politiek van
mijn land'.
Óp de ontboezeming van
Carter is door het Witte Huis
schouderophalend, maar toch
duidelijk geïrriteerd gereageerd.
„Carter heeft recht op zijn me
ning", was de koele reactie van
Clintons woordvoerster Dee
Dee Myers. Carter zei dat zijn
kritische oordeel over het Haïti-
beleid van Clinton heeft meege
holpen de generaals te overtui
gen dat hij van goede wil was en
dat zij moesten meewerken.
Carter en het Witte Huis ver
schillen met name van mening
over de rol van president Emile
Jonassaint, die door de militai
ren aan de macht is geholpen
en door Washington niet wordt
erkend. Jonassaint was het die
uiteindelijk zondagavond het
akkoord aanvaardde en luite
nant-generaal Cédras dwong
dat ook te doen. Washington
beschouwt Jonassaint echter als
een marionet van de generaals.
Carter noemde de president'
een hoofdrolspeler in Haïti.
Maar Myers zei dat dat niets
verandert aan Amerika's hou
ding tegenover hem. „Wij er
kennen zijn regering niet". Jim
my Carter, die later deze week
weer een poging doel om te be
middelen in de problemen tus
sen de VS en Noord-Korea, zei
dat hij contact zal blijven hou
den met Cédras en de andere
militaire leiders.
Hij verweet de Amerikaanse
regering geen enkel contact met
Cédras te willen. „Niemand op
het ministerie van buitenlandse
zaken, niemand op onze am
bassade is zelfs maar bereid
met de fungerende president of
de ministers van buitenlandse
zaken en defensie te praten",
zei Carter. „Ik denk dat dit va
cuüm in de communicatie tus
sen onze beide lauden een ern
stig probleem is".
De Haïtiaanse politie en milities hebben gisteren een demonstratie van aanhangers van president Aristide met harde hand uiteen geslagen. Een
man werd met een knuppel doodgeslagen. Deze vrouw liep een flinke hoofdwond op. De Amerikanen weigerden in te grijpen. foto reuter
BANGKOK Rtr-DPA
IDe militaire leiders van Myan
mar (Burma) hebben gisteren in
de hoofdstad Yangon
(Rangoon) een ontmoeting ge-
1 had met oppositieleidster en
j Nobelprijswinnares Aung San
Suu Kyi. Het was het eerste on-
I derhoud tussen beide partijen
i sinds de 49-jarige Suu Kyi vijf
j jaar geleden onder huisarrest
werd geplaatst.
De Myanmarese televisie ver-
j toonde beelden van de ontmoe-
I ting die Suu Kyi had met het
staatshoofd Than Shwe en de
leider van de militaire geheime
dienst luitenant-generaal Khin
Nyunt. De drie zaten aan een
met bloemen versierde tafel en
I lachten. De autoriteiten lieten
1 geen verdere mededelingen
over de inhoud van het gesprek
los. Het enige dat de staats-TV
kwijt wilde, was dat het onder
houd hartelijk verliep.
Leden van de regerende junta
hebben Suu Kyi herhaaldelijk
de vrijheid aangeboden op
voorwaarde dat ze haar vader
land zou verlaten. Maar de
voormalige leidster van de op
positiepartij Nationale Liga voor
Democratie (NLD) heeft een
vrijwillig" vertrek naar het bui
tenland steeds uitgesloten. Over
alle andere kwesties is ze bereid
te onderhandelen.
In september 1988 schoten
Myanmarese soldaten honder
den demonstranten neer die
maanden lang hadden betoogd
voor meer democratie. De mili
taire leiders onderdrukten vanaf
dat moment alle vormen van
oppositie. In 1990 werden nog
wel algemene verkiezingen ge
houden, maar de junta erkende
de uitslag ervan niet. De grote
overwinning van Suus Nationa
le Liga viel totaal verkeerd bij
het regime.
De Amerikaanse regering heeft zich
gisteren gehaast om Jean-Bertrand
Aristide te informeren over de over
eenkomst met de militaire leiders
van Haïti. Nadat de verdreven Haïti-
aanse president zijn ongenoegen over
het akkoord had laten doorscheme
ren, was de nationale veiligheidsadvi
seur van president Clinton, Anthony
Lake, meer dan een uur bij hem. De
Haïtiaanse regering heeft gisteravond
'elke manifestatie op de openbare
weg' verboden. De regering kondigde
het verbod af enkele uren nadat de
ordediensten demonstraties voor
Aristide uiteen hadden gejaagd.
Daarbij kwam een persoon om het le
ven.
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
Bill Clinton heeft zondag een zucht
van verlichting geslaakt, omdat hij op
het laatste moment kon afzien van een
omstreden gewelddadige invasie van
Haïti. Met dank aan Jimmy Carter die
voor hem de kastanjes uit het vuur
haalde. Maar die dank is de afgelopen
dagen in tandengeknars omgeslagen,
want Clinton heeft alleen noodge
dwongen ingestemd met een akkoord
dat hem de komende maanden nog de
nodige kopzorgen kan opleveren.
De Amerikaanse soldaten die in Haïti
zijn geland 'om de democratie te her
stellen', zijn door de lokale bevolking
hartelijk ontvangen. Maar in Washing
ton herinnert men zich maar al te goed
het avontuur in Somalië. Ook daar
werden de soldaten heel vriendelijk
ontvangen. Maar een half jaar en 32
doden later was hun humanitaire mis
sie totaal uit de hand gelopen en
moesten de Amerikanen zich met het
schaamrood op de kaken terugtrekken.
Dat is ook in Haïti niet denkbeeldig.
Generaal John Shalikashvili, de chef
defensiestaf, gaf dat gisteren ronduit
toe. Als er iets is waarover hij zich zor
gen maakt, dan is het dat de operatie
in Haïti uit de hand loopt en de Ameri
kanen toch in een burgeroorlog be
trokken raken. Daar komt bij dat het
akkoord van Carter veel onvolkomen
heden bevat, die spanningen in de
hand kunnen werken. Het biedt Clin
ton dan ook maar tijdelijk verlichting.
Clintons geloofwaardigheid is nog het
minste probleem. De soldaten moeten
nu samenwerken met Haïtiaanse sol
daten die verantwoordelijk worden ge
acht voor het terreurbewind van de af
gelopen jaren. Carter noemde luite
nant-generaal Raoul Cédras zelfs een
man van eer, die niets dan goeds met
zijn land voor heeft en wiens waardig
heid moest worden beschermd. Daar
om mag hij tot 15 oktober aanblijven
en hoeft Haïti niet te verlaten.
Carter ging zelfs zo ver te stellen dat
een verplicht vertrek van Cédras 'zijn
mensenrechten zou schenden'. De
morele argumenten die Clinton aan
voerde voor zijn militaire ingrijpen
hebben daardoor veel van hun beteke
nis verloren. Clinton stelt nu dat hij
niet anders kon en dat voor hem het
aftreden van de generaals, het herstel
van de democratie, en de terugkeer
van de democratisch gekozen presi
dent Aristide voorop stond.
Maar ook dat is allerminst zeker. F.erst
moet het Haïtiaanse parlement bijeen
komen. Maar veertig leden daarvan le
ven als vluchtelingen in de VS, en die
durven niet terug te gaan voordat Aris
tide weer aan de macht is. Over garan
ties voor hun veiligheid is niets afge
sproken. Cédras heeft vorig jaar verkie
zingen georganiseerd om de openge
vallen plaatsen op te vullen, maar de
VS hebben dat nieuwe parlement
daarna illegaal verklaard.
De parlementariërs moeten dan ook
nog bereid zijn om Cédras en de zij
nen amnestie te verlenen voor de dui
zenden moorden, verkrachtingen en
martelingen van de afgelopen jaren.
Wat als dat niet gebeurt? Dan is er voor
Cédras geen reden om zich aan de af
spraak van zondag te houden. En als
het parlement wel vergevingsgezind is
ook niet. Vorig jaar lapte hij, ondanks
beloften van amnestie, ook de belofte
om op te stappen aan zijn laars.
In Washington zegt men dat de 15.000
Amerikaanse soldaten voldoende ga
rantie zijn dat Cédras straks zal aftre
den. Maar dat is nog geen garantie dat
Aristide zal terugkeren. Over zijn posi
tie wordt in het akkoord van zondag
met geen woord gerept. Daardoor ont
staat de indruk dat Washington het
helemaal niet erg zou vinden als de
komende vier weken nog een alterna
tief kan worden gevonden voor de zeer
omstreden ex- priester- president.
Geen wonder dat Aristide woedend is
over het akkoord. Vooral omdat de
Amerikanen vinden dat de Haïtiaanse
politie en het leger belast moeten blij
ven met de handhaving van de open
bare orde. En daaronder valt ook hel
uit elkaar houden van politieke tegen
standers, zo wordt onomwonden toe
gegeven. De onderdrukkers van Aristi-
des aanhang blijven dus gewoon ver
antwoordelijk voor het toezien op de
mensen die zij vorige week nog terrori
seerden. De onlusten van gisteren in
Port-au-Prince tonen al tot welke pro
blemen dat kan leiden.
Omdat het leger zoveel mogelijk intact
blijft, zullen de opvolgers van Raoul
Cédras, brigade-generaal Philippe
Biambyen politiechef Michel Francois
wel moeten worden gerccruteerd uit
dezelfde kringen die in 1991 Aristide
ten val hebben gebracht. En ten slotte
belet niets Cédras om zich in 1995
kandidaat te stellen voor de presi
dentsverkiezingen en weer een cam
pagne tegen Aristide als die tenmin
ste terugkeert op gang te zetten.
I let akkoord van larter iieeft Bill ilin
ton dus voorlopig even van de kopzor
gen over een binnen de VS zeer om
streden invasie verlost. Maar door de
'vreedzame invasie' van Haïti zijn de
Amerikanen nu voor honderd procent
verantwoordelijk geworden voor de
politieke toekomst van dat land. Mis
schien was een echte invasie, naar ver
wachting zonder noemenswaardige te
genstand en met in elk geval snellere
resultaten, Clinton achteraf toch beter
uitgekomen.
PARUS HANSGE RTS E t*f
CORRESPONDENT
De Franse oud-premier Laurent
Fabius en twee andere voorma
lige socialistische bewindslie
den worden alsnog vervolgd
voor hun rol in het geruchtma
kende Franse bloedschandaal.
Fabius en de oud-ministers Ge-
orgina Dufoix (sociale zaken) en
Edmond Hervé (volksgezond
heid) zullen later deze maand in
staat van beschuldiging worden
gesteld wegens 'vergiftiging' of
'medeplichtigheid aan vergifti
ging'.
In het midden van de jaren
tachtig, toen Fabius premier
was. ging de Franse bloedbank
willens en wetens geruime tijd
door met het verspreiden van
een met het AIDS-virus HIV be
smette partij bloed voor hemo
filie-patiënten. Meer dan dui
zend hemofiliepatiënten raak
ten besmet. Van hen zijn er in
middels meer dan driehonderd
overleden.
Twee topfunctionarissen van
het Nationale Centrum voor
Bloedtransfusie zijn twee jaar
geleden na een slepend en
emotioneel proces al tot on
voorwaardelijke gevangenis
straffen van vier en twee jaar
veroordeeld voor hun rol in het
schandaal. Hun was toen 'pro-
duktfraude' ten laste gelegd.
Tot woede van organisaties
van slachtoffers en nabestaan
den traden de drie oud-be
windslieden tijdens het proces
slechts op als getuigen. Fabius,
Hervé en Dufoix zouden al in
een vroeg stadium hebben ge
weten van de problemen bij de
bloedbank, maar desondanks
niet onmiddellijk hebben inge
grepen.
SARAJEVO» Rtr
De commandanten van de VN-
vredesmacht hebben de Bosni
sche Serviërs gedreigd met
NAVO-luchtaanvallen als zij
niet voor middernacht al hun
zware wapens uit de gedemili
tariseerde zone rond Sarajevo
terugtrekken. Dat heeft een VN-
woordvoerder gisteravond in de
Bosnische hoofdstad meege
deeld.
Volgens een ultimatum dat de
NAVO in februari stelde, moe
ten de strijdende partijen alle
zware wapens uit een straal van
20 kilometer rond Sarajevo te
rugtrekken. NAVO-gevechts-
vliegtuigen en Franse blauwhel
men hebben sindsdien twee
keer Servisch luchtafweerge
schut vernield dat zich in de
verboden zone bevond.
De luchtbrug naar Sarajevo is
voor de zoveelste keer opge
schort wegens aanhoudende
beschietingen. Gisteren werden
de hulpvluchten voor korte tijd
hervat.
Vooft. 1<S MK-yRD MN B£2UlNI6rlNGréM.
WAAR H/Vé N ZÊ DAT VAM[WtW?
DMP- y VANZeCF
Ac«red,
suw voor
■u PWjs.
Roken schaadt de gezondheid Het kan longkanker of hartklachten veroorzakea Koa besluit van 29.4.1981, Stb. 329.
ROME EELCO VAN DER LINDEN
CORRESPONDENT
De Italiaanse politie heeft giste
ren de christen-democraat An
tonio Gava (64) gearresteerd.
Gava, die twee jaar geleden nog
minister van binnenlandse za
ken was in het laatste kabinet
Andreotti, wordt beschuldigd
van banden inel de Napolitaan-
se maffia. De huidige minister
Maroni voorspelde echter ook
een nieuw terreur-offensief van
de maffia.
De arrestatie van Gava - die
vanochtend huisarrest kreeg
vanwege zijn slechte gezond
heidstoestand was onderdeel
van een omvangrijke anti ca
morra-operatie, die gisteren in
alle vroegte werd uitgevoerd. De
politie rekende honderd perso
nen in, onder wie vooraan
staande mafiosi, lokale politici,
maar ook drie ex-parlementari
ërs. Tegen allen is banden met
de maffia ten laste gelegd. De
politie heeft met de operatic
meer dan 50 maffia-moorden
weten op te lossen.
