'De Wandelende Tak'
is meer dan een
exotisch programma'
Jonge tekstschrijvers dromen niet van roem
Radio 2 opnieuw terug bij af
Rtv show
VRIJDAG 16 SEPTEMBER 1994
Willy Vermaas wist ook de 'Cosby-show' naar Nederland te halen. foto archief
NCRV verliest topinkoper series aan derde net
De NCRV is Willy Vermaas, topinkoper van
Amerikaanse televisieseries, kwijtgeraakt aan
Nederland 3. Vermaas ontdekte voor de NCRV
uiterst succesvolle series als de Cosby-show, Hill
Street Blues en Cheers. Als laatste haalde ze voor
de christelijke omroep de serie New York Police
binnen, die deze week in de Verenigde Staten
werd bekroond met zes Emmy Awards, de Os
cars voorTV-produkties.
Vermaas werkt met ingang van het komende
winterseizoen voor de drie omroepen die op
Nederland 3 uitzenden: NOS, VARA en VPRO.
Een woordvoerder namens dit drietal wijst erop
dat het voor omroepen zeer belangrijk is men
sen te hebben die kunnen inschatten of buiten
landse produkties een kans maken ook in Ne
derland te scoren. Tegenwoordig is dat extra
moeilijk, omdat in de Verenigde Staten niet zel
den de rechten van een serie al moeten worden
gekocht voordat er zelfs maar een letter op pa
pier staat.
Wnlscht^rnuzlek.
Muziek uit niet
westerse culturen VPRO-radio
presentator Walter Slosse wor
stelt na tien jaar nog steeds met
de vraag welke term het beste
past bij de muziek die te horen
is in zijn wekelijkse radiopro
gramma l)c Wandelende Tuk.
/.elf houdt hij het maar op Tak-
muziek, een titel die hem eens
werd aangeleverd door collega's
van Radio 3. „Ja, we draaien
ren, maar we brengen ook wel-
eens muziek uit Spanje of Grie-,
kenland. Dus ik weel ook niet
welk etiket we moeten gebrui
ken. We zijn niet zo strikt bezig.
Wel zullen we muziek waarin
electrische gitaren te horen zijn,
niet gauw uitzenden."
Hoe dan ook, het jubilerende
Radio 4-programma heeft in de
afgelopen tien jaar een kleine,
maar zeer trouwe luisterschare
opgebouwd. Dat is volgens
Slosse te merken aan de
'positieve post' die wekelijks in
VPRO Villa 63 wordt bezorgd.
Dat zijn met name brieven
waarin mensen om informatie
vragen over bepaalde muziek
die ze in het programma heb
ben gehoord. Inmiddels gaat er
regelmatig een mailing uit
waarin de luisteraars worden
'bijgepraat'. Ook is er veel inte
resse om zelf bijdragen te leve
ren aan het programma.
Want l)e Wandelende Tak is
voor een belangrijk deel opge
bouwd uit materiaal van luiste
raars die op reis zijn geweest.
Het programma heeft een vast
netwerk van zo'n vijfduizend
'correspondenten' uit binnen-
en buitenland die weieens ma
teriaal voor het programma
aanleveren. „Dat zijn weten
schappers, musicologen, foto
grafen of antropologen die een
cassetterecorder meenemen op
reis. Daaromheen kunnen wij
dan een programma maken. De
Wandelende luk leunt op het
engagement, de betrokkenheid
van die mensen. Ze gaan regel
matig terug naar de plekken die
ze bezoeken, niet alleen voor de
radio-opnamen, maar voor de
VPRO 's radiomaker Walter Slosse:
Walter Slosse raakte in v
zen door Spanje.
haalde in zijn moederland mis
standen boven tafel in voor die
tijd ontoegankelijke instituten
als bijvoorbeeld de psy
chiatrie. De opzienbarende re
portages bezorgden hem be
paald geen goede reputatie in
zijn thuisland, waar hij werd ge
zien als vijand van de Belgische
radio. Maar ook 'onze' Telegraaf
vroeg zich in een hoofdredac
tioneel commentaar af of het
programma niet gezien moest
worden als onwenselijke in
menging in de politiek van een
bevriend land.
Wandelende tak
I 'oen de VPRO In 1984 de B-sta
tus verkreeg, en daarmee meer
zendtijd op radio en televisie,
werd De Wandelende Tak gebo
ren. Slosse had al eens eerder
kleine radioseries gemaakt over
niet-Westerse muziek en voelde
er wel voor om dit op regelmati
ge basis te doen. Zijn interesse
was gewekt tijdens zijn reizen
door Spanje, waar hij in vuur en
vlam geraakte door de Flamen
co, de muziek die zeker niet al
leen van de zigeuners is, maar
voorkomt uit de volkscultuur
van de arme boeren.
Sindsdien heeft de volksmu
ziek hem niet meer losgelaten.
„Muziek is de meest toeganke
lijke manier om te laten zien
hoe een samenleving in elkaar
zit. Je bent veel directer. Ik wil
de betekenis van de muziek in
zo'n samenleving laten zien. En
het leuke is dat er klaarblijkelijk
toch veel aandacht voor al die
onbekende muziek is. Kijk, Ra
dio 4 is nog steeds een beetje
teveel behangzender. Ik vind
dat deze zender juist aandacht
moet schenken aan onbekende
muziek. Met alle respect voor
meneer Beethoven, ik vraag me
echt af of het nodig is dat we
hem tien keer per week horen
op Radio 4."
(De Wandelende Tak, elke
maandag om 18.00 uur, Radio
4)
ménsen, om iets voor ze terug
te doen. Dat wil ik met De Wan
delende Tak bereiken."
Zigeuners
De Wandelende 'Tak, dat is mu
ziek uit Noord-Griekenland. Of
opnamen van Taoïstische mon
niken uit Suzhou. Een blinde
straatzanger uit Burkina F'aso.
Maar ook muziek van de Eko-
na-stam uit Zaïre. Of Servische
blaasmuziek. Vooral in de eerste
jaren kreeg Slosse nog welcens
geunerorkestje kenden dat zo
leuk speelde. Maar daarin is hij
niet geïnteresseerd. „Wat wel
weer leuk is als het zigeuners
zijn in Hongarije. Want let wel,
ik wil geen exotisch program
maatje maken. De Wandelende
'Tak moet een soort doorgeef
luik zijn van de ervaringen die
mensen hebben in andere cul
turen. We gebruiken volksmu
ziek als spiegel die de maat
schappij toont waaruit het
voortkomt. I let draait om de
vraag: hoe is de muziek ont
staan?
We schenken vaak aandacht
aan hele kleine gemeenschap
pen, muzikanten uit het regen
woud van Zaïre, Bauls uit West-
Bengalen. Dat is nu ook het in
teressante, om een samenleving
voetlicht te brengen. Een land is
een mozaïek van verschillen,
die verschillen vindt ik interes
sant. En de muziek uit dat land
fungeert dan weer als geschie
denisboek."
Staatsomroep
Walter Slosse werkt al sinds het
begin van de zeventiger jaren
bij de VPRO. De Belg voelde
zich niet thuis bij de BRT. „Ik
luisterde naar de VPRO omdat
ik mij in de programma's her
kende. Er sprak een sociale be
wogenheid uit die ik miste bij
de BRT. In die tijd was het nog
een échte staatsomroep, met
strakke hand geleid door een
Raad van Bestuur die was opge
bouwd uit vertegenwoordigers
van politieke partijen. Er heer
ste volstrekte censuur, en er was
geen ruimte voor andere ideo
logieën. Daar hoorde ik niet
thuis."
Als snel werd Slosse door de
VPRO 'ingelijfd' als vaste corres
pondent in België. Wekelijks
was hij te horen in het journa
listieke Radio Vrij België. De
maker van het programma
Walter Slosse: „We draaien graag muziek uit niet-westerse culturen,
maar we brengen ook weieens muziek uit Spanje of Griekenland."
foto cpd
Winnaars songtekst-wedstrijd bij NCRV
Het is leuk als je een
winnende tekst
hebt geschreven,
maar als tekstschrijver krijg je
toch weinig eer. Het gaat er om
wie het liedje neerzet. De arties
ten staan toch in de schijnwer
pers. Niemand vraagt zich af
van wie de tekst nu eigenlijk is."
Het klinkt misschien allemaal
w.u verongelijkt of teleurge-
steld, maar realistisch is in dit
geval een betere omschrijving.
konden daarna hun tekst bij
stellen en daaruit koos de jury
Daar werden vervolger
bijgezocht, die de
meeste affiniteii
tekstschrijvers
hadden verder gee
wie het
der V«
één
van de tien scholieren die de
songtekstwedstrijd 1994, uitge-
schreven door Bulkboek, Cona-
mua en RV, hebben gewon
nen. Zijn tekst is door een be
kende Nederlandse artiest op
muziek gezet en staat inmiddels
op de vierde BulksongBock-CD.
anavond zendt de NCRV een
programma uit met daarin en
kele van de liedjes en gesprek
ken met de winnende schrij-
Dromen va
de middelba
bij. Ze relativi
bijvoorbaat
doordrongen
de rol van de tekstschrij
ver een onopvallen-
de
het feit dat 'jouw
liedje op een
komt te staan
natuurlijk n
minder leuk op.
Vijfhonderd
dingen kwamen er dit
jaar binnen bij de
NCRV. Na
lectie boog de jury, be
staande
journalist lip Golsteijn,
muzikant Henny Vrien
ten. muzikanie Fa
Lovsky en tekstschrijv
Ivo de Wijs, zich over i
overgebleven teksten
selecteerden er 25. De
schrijvers daarvan
mochten deelnemen
aan een masterclass.'
waaraan onder meer
Huub van der Lubbe,
zanger van De Dijk
en Stef Bos meede
den. De jongeren
Verrassingen
Dat dit tot verrassingen bij de
jongeren leidde zal duidelijk
zijn. Zo werd het nummer Een
malige Aanbieding door de Am
sterdamse Raggende Manne
onder handen genomen. Wie de
compromisloze muziek van de
Manne kent kan zich voorstel
len hoe Guido de Vos uit
Zeeland even
moest slikken
toen hij de
uitvoering
de. Nadat hij echter her en der
opgetogen reacties In ontvangst
mocht nemen gingen bij hem
ook de duimen omhoog. En hij
sprak de historische woorden:
„We hebben een hit!." Ie moet
als tekstschrijver niet alleen
kunnen relativeren, maar een
beetje opportunisme is ook
Eenmalige Aanbieding werd
door de Raggende Manne uitge
kozen, vanwege „de direktheid
van de tekst", aldus zanger Bob
Fosko. Het begon voor Guido
de Vos allemaal met de zin: Je
mag me ruilen met het bonnetje.
„Daar moest ik iets mee doen",
aldus Guido. De interpretatie
van de tekst door de Raggende
Manne is een heftige geworden,
maar ook zeer indringend en
direkt. Bob Fosko: „Maar Guido
had misschien wel iets anders
in zijn hoofd."
Voor een en-
tekstschrijver bevatte de uitein
delijke uitvoering weinig verras
sends, omdat er bij het schrij
ven van de woorden op de ach
tergrond vaak toch ook zoiets
als een ritme of melodie ont
staat. Zo kon het nummer Snel
treinvaart van Annemarie
Hoogervorst bijna niets anders
worden dan het door Fay I.ovs-
ky gejaagd uitgevoerde eindre
sultaat.
Eentonig
Maar vaker nog bleek de inter
pretatie anders dan verwacht,
zoals Marc van der Voorn zich
realiseerde toen hij Hallo Ven-
ray zijn tekst Je Weet Het Niet
Meer hoorde spelen, „ik vond
hun versie eerst heel eentonig
en moest er ontzettend aan
wennen. Maar nu vind ik het
toch wel geslaagd."
kunnen
tevreden zijn over het
hun
goed
De Amsterdamse 'Raggende Manne' met In het midden tekstschrijver Guido de Vos.
sultaat dat nu als BulksongBoek
te koop is. De zieieroerseien van
de jongeren tot 21 jaar, met
toch een vrij hoog gehalte aan
gebroken liefdes, zijn door de
medewerkende artiesten over
het algemeen met veel zorg op
muziek gezet. Alleen The Bob
Color Band moet hun liedje nog
maar eens naast Herman
Brood's Saturday Night leggen.
Voor het overige bijvoorbeeld
een gedegen Specs Hildebrand
die de grappige tekst van Kurt
Seegers van 14 April 1912 recht
doet, een onnavolgbare Jacques
Herb met 16 Dagen en The Cats
die voor het eerst in het Neder
lands zingen met het lied Jou
Vergeten. Tien nummers met
teksten van jongeren die er hard
aan hebben gewerkt. Of niet na
tuurlijk. zoals één van de win
naars in de uitzending vertelt.
„Ik heb het in een kwartiertje
geschreven, want het was een
huiswerkopdracht.".
(Uitzending, vanavond, 19.00
uur, Nederland 1)
Nieuw reddingsplan voor zorgenkind publieke radio
i Radio
2 onder de aan
dacht van de luis
teraars te brengen.
Achtereenvolgens
heette het station
de familiezender,
de warmste zen
der, dé amuse
mentszender, dé
gezelligste zender
van Nederland, de
full-service ont
spanningszender.
En dat alles in een
tijdspanne van
nog geen twee
jaar. Vooralsnog
vermochten al die
naamswijzigingen
het massaal weg
gelopen luisterpu
bliek niet terug te
lokken naar het
zorgenkind van de
publieke radio. Voor geen mens
is het nog duidelijk waar Radio
2 voor staat. Ook het jongste
plan voor de zender lijkt ge
doemd te mislukken. De om
roepen zijn niet op één lijn te
krijgen. Voor de VPRO hoeft Ra
dio 2 helemaal niet meer en de
zendercoördinator heeft uit
wanhoop zijn functie neerge
legd. Voorlopig blijft het tobben
met Radio 2.
HILVERSUM »GPD
iJdJ3dS
Jan Haasbroek, VPRO's hoofd
redacteur Radio, is niet het type
dat een blad voor de mond
neemt. „Zouteloze voorschrif
ten". noemt hij de nieuwe richt
lijnen voor Radio 2. Toeristische
tips. gezellige Schlagers en veel
gouwe ouwe-hits zijn aan hem
in het algemeen en zijn omroep
in het bijzonder niet besteed.
Sterker nog: Haasbroek vertikt
het aan zo n programmering dankbare klus
mee te werken. De VPRO wenst
zich met ingang van januari
1995 dan ook niet meer te be
moeien met Radio 2.
Het NOS-bestuur besloot vo
rige maand Radio 2 voor de
vierde keer in twee jaar nieuw
leven in te blazen. Voor de ver
andering kreeg Radio 2 de zo
veelste nieuwe opzet. Niet ge
schoten, altijd mis, moeten de
enigszins in paniek gebrachte
omroepbestuurders hebben ge
dacht. Met ingang van volgend
jaar richt Radio 2 zich met mu
ziek uit de jaren '60 en '70 en
veel service-informatie op de
luisteraar tussen de 35 en 64
jaar. Voor wie de house op Ra
dio 3 niet meer hoeft, moet Ra
dio 2 het eerste alternatief zijn.
De luisteraars die gruwen van
Radio 3 zijn in meerderheid
overgelopen naar de commer
ciële stations. Het marktaandeel
van Radio 2 heeft in nauwelijks
twee jaar tijd een dieptepunt
van zo'n zeven procent bereikt.
En dat moet volgens het althans
optimistisch naar buiten tre
dende NOS-bestuur met het
jongste plan te verhogen zijn
naar ongeveer twaalf procent.
Voorwaar een pittige opgave,
want het grootste probleem met
Radio 2 is dat het maar niet lukt
de neuzen van de omroepen
dezelfde kant op te krijgen.
Historisch moment
Oud-NOS-voorzitter Max de
Jong had het over een historisch
1992 het
Meerjarenplan voor de radio
werd aangenomen. De vijf pu
blieke radiozenders zouden
vanaf oktober dat jaar voorzien
worden van herkenbare profie
len teneinde het marktaandeel
boven de vijftig procent te hou
den. De slag om de luisteraar
werd immers steeds zwaarder
met de komst van commerciële
stations.
Voor Radio 2 heette van dat
moment af een familiezender.
Er was niet langer plaats voor
actualiteitenrubrieken. Tussen
negen en elf uur 's morgens
rustte er zelfs een verbod op ge
sproken woord. Muziek moest
er gedraaid worden, veel mu
ziek. Met de nieuwe zenderpro
filering werd tevens het feno
meen van de zendercoördinator
geïntroduceerd.
Weldra bleek dat Radio 2 dat
deze functionaris met een on-
opgezadeld.
De bevoegdheden van de zen
dercoördinatoren strekten en
strekkenniet ver genoeg om
een omroep terug te fluiten, in
het geval er een programma
wordt ingepast dat niet beant
woordt aan het profiel van de
zender. De coördinator was
en isslechts gehouden de be
trokken omroep op de overtre
ding te wijzen. Niet meer en
niet minder. Eventuele geschil
len tussen de zendercoördina
tor en de omroepen kunnen
voorgelegd worden aan speciaal
daarvoor in het leven geroepen
omroepgeschillencommissies.
Zo heeft de voormalige zen
dercoördinator van Radio 2,
Cees Toering, tevergeefs alles in
het werk gesteld om NCRV's
Wie Weet Waar Willem Wever
Woont van Radio 2 af te halen.
Naar zijn oordeel bevatte het
bewuste programma te veel ge
sproken woord, daar waar vol
gens de richtlijnen op het zen
duur tussen negen en elf 's
morgens alleen lichte muziek
gedraaid mocht worden.
Diezelfde Toering diende me
dio 1993 een nieuw plan voor
Radio 2. Elke dag op hetzelfde
tijdstip een zelfde soort pro
gramma; de zender moest in
zijn visie horizontaal gepro
grammeerd worden. Toering
had een gezelligheidszender
voor ogen. dè amusementszen
der van Nederland. Het moest
maar eens afgelopen zijn met
het ratjetoe op Radio 2. Enthou
siaste reacties alom van de
mensen op de vloer, maar het
NOS-bestuur vondt dat omroe
pen te weinig vrijheid kregen in
de nieuwe opzet en deponeerde
het plan in de prullenmand.
Cees Toering stapte zwaar te
leurgesteld op.
Begin dit jaar had opnieuw
een restyling van Radio 2 plaats.
De nieuwe coördinator Menno
Mendera zette daar fluitend zijn
schouders onder. Met de slogan
Radio 2, je voelt je thuis richtte
de zender zich op muziek van
Nederlandse artiesten. Zanger
Albert West werd ingehuurd om
elke werkdag tussen twaalf en
twee e?n spelletje te presente-
Halsstarrigheid
De basis van het vernieuwde
Radio 2 was volgens Menno
Mendera dat alle omroepen
hun sterkste kant zouden in
brengen. Maar al wat werd in
gebracht was halsstarrigheid en
onenigheid, resultaat bleef uit.
En het marktaandeel bleef ste
ken op zeven procent. Ten ein:
de raad werd het profiel van Ra
dio 2 maar weer eens onder de
loep genomen. F.O, KRO. NCRV
en VARA ontwierpen een nieuw
structuurplan voor de zender.
Het NOS-bestuur kon zich daar
in vinden en besloot medio au
gustus dit jaar het roer op de fa
miliezender nog eens om te
gooien. Het nieuwe concept
luidde: een horizontaal gepro
grammeerde full-service ont
spanningszender voor luiste
raars van 35 tot 64 jaar. Per 1 ja
nuari volgend jaar moet het al
lemaal ingaan. Maar wel zonder
Menno Mendera, want die heeft
zijn buik inmiddels vol van alle
goede voornemens. „In januari
hadden we een mooi plan. Het
zag er goed uit, maar na drie
maanden bleek dat een groot
aantal omroepen zich niet hield
aan de afspraken. Ik was ge
dwongen als een soort politie
agent op te treden."
Mendera ziet nu weer hetzelf
de gebeuren. EO, KRO, NCRV
en VARA maken een nieuwe op
zet voor Radio 2, maar tijdens
de eerstvolgende vergadering
van de zenderredactie blijken
deze omroepen nog met allerlei
twijfels over de uitvoering te zit-
ten. Radio 2 is weer terug bij af.
Het wachten is op de volgende
restyling.