Progressief geluid tussen kardinalen en mullahs
Feiten &Meningen
Moordenaartje wacht moederziel alleen op wat komen gaat
Rosa Parks: zwart
trots en wanhoop
SEPTEMBER 1994
2 NA
Geef fiscus
deel van winst
op softdrugs
Iedere Nederlander kent die berichten uit
de krant. Grote hasjvangst door Kustwacht
in samenwerking met marine op het strand
bij Bergen aan Zee. Of grote hennepvangst
in Idandestiene kwekerij bij tuinder in
Westland. De betrokken tuinder wist van
niets. Agenten in burger, nijver rukkend aan
de goddeloze planten om ze op te stoken in
een groot vreugdevuur op het erf van de
zondige tuinder.
Iedere grote-stadbewoner kent het beeld,
hen coffeeshop is geen plek waar je koffie
drinkt, maar waar je geestverruimende
middelen aanschaft. De verkoop van die
produkten is weliswaar officieel verboden,
maar in onnavolgbaar Nederlands toch te
verkrijgen. Dat noemen wij in dat prachtige
verhullende ambtenarenjargon gedoogbe
leid. De burger denkt ondertussen dat het
dus is toegestaan om zo af en toe een
stickie op te steken en gelukzalig weg te
dromen.
In dit land is het beleid om het gebruik
van geestverruimende middelen geen stro
breed in de weg te leggen, maar om de pro
duktic en adnvoer van die middelen streng
te verbieden. Ken deel van de politionele
capaciteit wordt voor een dergelijk idioot
beleid vrijgehouden en ingezet. De zelf af
en toe een stickie rokende overheidsdienaar
wordt ingezet voor de achtervolging van
transporteurs, producenten en groothande
laren. Dal kost ons een hoop geld, afgezien
nog van het feil dat een belangrijke bron
van belastinginkomsten achteloos terzijde
wordt geschoven. De rokers en drinkers on
der ons weten daar
over mee te praten.
Zij betalen zich
blauw aan accijns
om aan hun gerief
te komen, de stickie
rokende medemens
kan het zonder stel
len.
Momenteel valt een
verharding waar te
nemen op beleids
niveau bij de cen
trale overheid en bij
sommige gemeen
lelijke overheden.
Die lijn is ingezet
door fatsoenridder
I Ilrsch Ballin die
ooit als minister,
gelijk een stout jon
getje, heel voorzichtig zijn hoofd om de
hoek van de deur van een coffeeshop stak
om daarna, gossie gossie roepend, de af
tocht te blazen. Op het departement van
justitie circuleert nu een rapport waarin
staat dat een stickie wel degelijk de gezond
heid kan schaden, och heden, en waarin
wordt betoogd dat de produktie. het ver
voer en de groothandel in hennepproduk-
ten in handen is van het criminele circuit.
Dat laatste moet een hele ontdekking ge
weest zijn voor onze nijvere speurders.
Kerst al deze activiteiten ten strengste ver
bieden en hij ontdekking behoorlijk zwaar
straffen, en dan verbaasd zijn dat zich cri
minelen over deze activiteiten ontfermen.
Daar zijn criminelen nu juist voor. Als het
zou mogen, dat zou het ordentelijke Neder
landse zakenleven, dat immer een centje
wil verdienen, zich er wel over ontfermen.
Deze ontdekking kunnen we dus bijschrij
ven in het register van tautologiecën, die
vooral door domme mensen worden gebe
zigd.
Ondertussen tekent zich wel een verharding
af van het beleid dat ertoe moet leiden om
het aantal coffeeshops drastisch terug te
dringen, en is er bij sommigen zelfs de am
bitie om dat aantal op den duur tot nul te
reduceren. Ie vraagt je afin welke werkelijk
heid deze beambten leven. Denkt men nu
werkelijk dat onze jonge mensen en die van
de generatie der oudere jongeren zich door
Justitie op dit punt de wet laten voorschrij
ven:
Ken stickie is maatschappelijk gezien net
zo geaccepteerd als het drinken van alco
holhoudende dranken en het opsteken van
een overheerlijke sigaret, sigaar of pijp. Alk-
anti-reclame. die ons duidelijk moet maken
dat het leven eindig is, verandert daar wei
nig aan. De jeugd begint er zelfs weer aardig
op los te paffen. Het verbieden van de cof
feeshops zal dus de verstrekking van het
stickie volledig in de illegaliteit drukken.
Dat heeft zo zijn charme. Ik herinner me
nog uit het eind van de jaren zestig leuke
bijeenkomsten waar men, met gevaar van
ontdekkingen onderwijl verbroederend, ge
lijk de oude indianen, het stickie als vredes
pijp zijn rondgang liet maken. Van die sfeer
is nog wel iets blijven hangen. Ken sigaret
steek je rustig alleen op. een glaasje alcohol
behoeft ook niet te worden gedeeld, maar
een stickie maakt vrijwel altijd een rond
gang. ook langs mensen die je vreemd zijn.
Uitroeien is dus utopisch en daarmee be
strijding absurd.
Beter is het om de hele handel in één keer
te legaliseren, zodat de godvrezende tuin
der in alle vroegte zijn hennepcultuur kan
verzorgen, de degelijke groothandelaar de
waar kan verhandelen en onze nationale
trots, het vrachtvervoer, de klus van de dis
tributie kan klaren. Achter dit geheel hob
belt dan onze fiscus aan, die op elk punt in
het traject even zijn hand ophoudt. Aardig
voor minister Zalm van financiën en be
hulpzaam bij het oplossen van de hegro-
tingsperikelen van het kabinet-Kok. Als te
genprestatie zie ik dan graag een actievere
Keuringsdienst van Waren die erop toeziet
dat de geleverde produkten van onberispe
lijke kwaliteit zijn.
PIM FORTUYN
medewerker
letterlijk moeder/iel alleen, zonder ooit bezoek van
zijn ouders, familie of vrienden, wacht het jongste
'moordenaartje' van Nederland in een tuchthuis in
Limburg op de verdere beslissingen die zijn leven
zullen bepalen.
Gelaten, bijna apatisch heeft hij inmiddels toegege
ven een vijfjarige kleuter uit Echt te hebben ver
dronken. Op die snikhete zaterdag 23 juli duwde hij
het kind keer op keer met het hoofdje onder het
troebele water van een recreatiepias bij de camping
Hommelheide. Duizenden stonden erbij, maar nie
mand keek ernaar. Pas toen het lijkje kwam boven
drijven, begon voor twee families het uitzichtloze
drama. En voor advocaat Einders uit Valkenburg de
moeilijkste zaak uit zijn loopbaan.
Einders twijfelt, zijn geweten knaagt. Juridisch is de
zaak zwak. Hij zou zelfs, met een beetje moeite, zijn
jonge cliënt vrij kunnen krijgen. Naast zijn bekente
nis en een lijkje is er verder niets aan bewijs. Wel
licht onvoldoende om de jongen vast te houden en
straks te veroordelen, denkt de raadsman. „Er waren
geen getuigen van het onder water duwen. In een
chloorhad met helder water was het misschien an
ders gelopen. Maar het water in de plas, een soort
meertje, was niet doorzichtig. Niemand zag het spar
telen van de twee kinderen. Ze zouden, althans vol
gens de verhalen van mijn cliënt, ruzie hebben ge
had. Waarom en waarover wordt niet duidelijk. Pas
toen het kleutertje kwam bovendrijven werd de el
lende in volle omvang zichtbaar."
Ondanks het ontbreken van ooggetuigen liep de 13-
jarige MAVO-scholier tegen de lamp, omdat hij zich
zelf meldde als getuige. Politie en justitie zaten hem
vervolgens al snel op de nek en de jongen gaf de
daad toe. Op grond van doodslag werd hij gearres
teerd en in een tuchthuis wordt hij vastgehouden tot
eind oktober. Dan moet zijn zaak voorkomen. Lin-
ders zal dan niet pleiten voor vrijspraak, althans zo
denkt hij er nu over. „Mocht echter blijken uit het
psychiatrisch onderzoek dat mijn cliëntje een fan
tast is, dan zou de zaak er anders uitzien. Op verzin
sels wordt nooit iets bewezen geacht".
„Ik probeer bij alles rekening te houden met de jon
gen. Hij is niet gebaat bij loslaten of een paar maan
den tuchtschool. De jongen was al uit huis geplaatst
door de kinderrechter omdat hij moeilijk opvoed
baar was. Deze gebeurtenis maakt zijn leventje tot
een hel. Daar moet hij bij worden geholpen. Daarom
ook wordt hij diep psychiatrisch onderzocht en ik
hoop dat de conclusie 'ontoerekeningsvatbaar' tot
een jeugd-TBS zal leiden".
Hij vervolgt: „Nu is het kind, want dat is een jongen
van dertien toch, volstrekt in de war. Alle grond on
der zijn voeten is weggespoeld."
De ouders kunnen de gebeurtenissen niet verwerken
en kunnen het niet opbrengen de jongen te bezoe
ken. Alleen de gezinsvoogd en de adcocaat ziet hij af
en toe. Volgens Einders moet hij het verder doen met
zijn geweten en zich proberen staande te houden als
'pikvogeltje'. „Want natuurlijk wordt hij in de geslo
ten afdeling het tuchthuis in Cadier en Keer door an
deren op de nek gezeten voor het doden van de kleu
ter. Nee, hij is niet gebaat bij vrijspraak. Intensieve
begeleiding, via het jeugdrecht mogelijk tot zijn een
entwintigste, zal absoluut noodzakelijk zijn."
De raadsman, zelf vader van twee kinderen, begrijpt
de commotie die van alle kanten over de zaak is ont
staan. Zoals politie en justitie echter vindt hij het
moeilijk inhoudelijk over de doodslag te praten.
Achtergrond daarbij is de hetze die vorig jaar in En
geland ontstond na de vele publiciteit over de ge
welddadige dood van Jamie Bulger, de tweejarige
peuter die door twee kinderen van tien werd gedood.
Levenslange gevangenisstraf kregen de kinderen
„Maar in Engeland zijn ze niet goed wijs. Kunnen die
kinderen ooit nog normale mensen worden als ze
uiteindelijk uit de gevangenis komen? Gelukkig is
zo'n straf in Nederland voor kinderen onder de zes
tien jaar onmogelijk. Hier wordt veel meer gekeken
naar het belang van het kind en minder naar de ver
gelding of generale preventie".
Wat justitie in Maastricht de jonge verdachte ten las
te zal leggen is nog niet bekend. Wel verlengde de
kinderrechter de gevangenhouding op grond van
doodslag. Linders vermoedt dan ook dat dit de offi
ciële aanklacht zal zijn. Voor zijn cliënt lijkt het,
ogenschijnlijk, allemaal niets uit te maken.
Achter zijn strakke gezichtje schuilt een wereld van
wanhoop. Voor hem hoeft het allemaal niet meer.
VALKENBURG MADELEEN WESSELING
Kamerlid Hoekema (D66) beleeft butsing van meningen en culturen
TOM JANSSEN
De 81-jarige vrouw lag in bed toen een man de achterdeur
forceerde. Hij vroeg geld. Ze gaf hem een paar dollar. Hij eiste
meer. nam haar stevig onder handen en vertrok uiteindelijk
met 56 gulden. De vrouw belandde met verwondingen en
een kapotte pacemaker in het ziekenhuis.
Het was een laffe roofoverval op een weerloze weduwe, een
veel voorkomend misdrijf in de grote Amerikaanse steden.
Toch heeft dit specifieke incident voor veel Amerikanen een
symbolische betekenis. De dader was een zwarte man en zijn
slachtoffer was Rosa Parks, die in de Verenigde Staten wordt
geëerd als de moeder van de zwarte burgerrechtenbeweging.
Op 1 december 1955 stapte de naaister Rosa Parks nabij haar
werk in een warenhuis in Montgomery in de zuidelijke staat
Alabama op de bus naar huis. Deze rit zou het begin worden
van de lange, moeizame strijd voor gelijke rechten voor zwar
te Amerikanen. De eenvoudige actie die Rosa Parks tijdens de
rit ondernam, vormt een markante episode in de geschiede
nis van de rassenverhoudingen tussen blank en zwart in de
Verenigde Staten.
In de bus nam Rosa gehoorzaam plaats op een van de ach
terste banken, die onder de oude rassenscheidingswetten
aan zwarten waren toegewezen. Maar toen het blanke ge
deelte van de bus vol was en de bestuurder Rosa en drie an
dere zwarten vroeg op te staan om blanke passagiers te laten
zitten, weigerde ze.
Haar verzet en daarop volgende arrestatie zenen zwarte lei
ders in de stad onder wie een jeugdige dominee, Martin
Luther King aan tot actie. Dat resulteerde in een zwarte
boycot van de bussen in Montgomery. De boycot duurde bij
na een jaar en luidde de burgerrevolte in die in 1968 culmi
neerde in een wet die voorzag in gelijke rechten voor zwar
ten.
Maar Rosa Parks, die ooit model stond voor het gevoel van
eigenwaarde van de onderdrukte zwarten, is nu het symbool
geworden van een tragische epidemie die Amerika in zijn
greep heeft: de epidemie van zwart geweld tegen zwarten. De
overvaller herkende zijn slachtoffer, maar liet zich hierdoor
niet weerhouden. „Hé. bent u niet Rosa Parks?", vroeg hij, al
vorens haar toe te takelen. De grijze oude vrouw met bril en
zachte stem geeft toe dat haar droom nog niet is verwezen
lijkt: „Er is veel vooruitgang geboekt, maar we zijn er nog
niet. Zoveel van onze jonge mensen dwalen af van het rechte
pad".
Steeds meer zwarte leiders, onder wie dominee Jesse Jack
son. geloven dat de strijd voor de positie van zwarten in de
Amerikaanse samenleving niet langer hoofdzakelijk voor de
rechtbank moet worden gestreden, maar dat de zwarte ge
meenschap meer bij zichzelf te raden moet gaan. Het groei
ende probleem van sociale desintegratie en misdaad verdient
voorrang. Immers, jonge zwarten die geen uitweg zien uit de
getto's hebben geen boodschap meer aan de strijd om bur
gerrechten.
DETROIT DAVID USBOftNE
VERTALING MARGREET HESUNGA
Met Leidse Tweede-Ka
merlid jan Hoekema
(D66) bezocht de afge
lopen week met enkele
andere parlementariërs
de Wereldbevolkings
conferentie in Cairo.
Speciaal voor deze
krant zette hij zijn in
drukken op een rijtje.
Honderdvijftig landen die het met elkaar eens moeten
worden over, kortweg, minder bevolkingsgroei en meer
ontwikkeling, dat is nog te doen. Heel wat anders is een
discussie tussen zo'n 14.000 gedelegeerden en verte
genwoordigers van niet-gouvernementele organisaties
over ethische en religieuze normen en waarden, kwes
ties van leven en dood, reproductieve en seksuele ge
zondheid en rechten, de autonomie van de vrouw,
AIDS en andere seksueel overdraagbare aandoeningen,
de zelfstandige toegang van jongeren tot seksuele voor
lichting en voorbehoedmiddelen, de factor vergrijzing,
migratie en bet recht op familiehereniging, het (islami
tische) erfrecht en de plaats daarin van de vrouw, con
sumptie- en produktiepatronen in Noord en Zuid,
duurzame ontwikkeling, de definitie van gezin en fami
lie. andere samenlevingsvormen dan het huwelijk, en
nog zo wat meer
Ken Babylonische spraakverwarring en uiterst heftige
discussies tot en met fysiek handgemeen toe waren in
die situatie begrijpelijk. Toch is het wonder van Cairo
geschiedt en heeft de wereldgemeenschap een akkoord
bereikt over een actieprogramma dat op papier de we
reld veiliger en schoner de 21ste eeuw in moet helpen.
De feiten zijn bekend en spreken voor zichzelf. Er ko
men tot het jaar 2015 op de wereld jaarlijks bijna 100
miljoen mensen bij. De overgang van een naar twee
miljard mensen nam 123 jaar. de sprongen naar de vol
gende miljarden respectievelijk 33. 14 en 13 jaar. In
1998 worden de zes miljard bereikt, elf jaar na de vijf.
Lage prognoses verwachten 7,3 miljard mensen in
2015, hoge bijna acht miljard. Het verschil tussen die
twee cijfers is vrijwel gelijk aan de huidige bevolking
van geheel Afrika. Voor 2050 variëren de prognoses van
7,8 tot 12,5 miljard mensen. Wie grote steden in ont
wikkelingslanden kent, slaat de schrik om het hart.
De bakens moeten ver/et. De bevolkingspolitiek is
daarvoor een middel dat al lang wordt toegepast door
regeringen, aangemoedigd door de Verenigde Naties.
Voordat zo'n politiek effect heeft, moeten veel sociale,
culturel^, economische en andere weerstanden worden
overwonnen. Belangrijk is ook de maatschappelijke
context. Vandaar de totaal-benadering die vanaf de eer
ste VN-bevolkingsconferentie in 1974 wordt gevolgd:
'Ontwikkeling is net beste voorbehoedmiddel'. In 1984.
in Mexico, kwam daar het perspectief van de positie
van de vrouw bij.
De meerwaarde van Cairo '94 is de integratie van cle
vele invalshoeken van het onderwerp, inclusief het
milieu, de sociale coipponent, de factor mensenrechten
en de autonomie van de vrouw en haar (gezondheids-
en seksuele) rechten. Niet toevallig thema's die ook op
de andere grote VN-conferenties aan de orde kwamen
en zullen komen.
I-everen dit soort mega-conferenties nu wat op? Als je
door het circus van onderhandelaars en hun entourage
(4.000 journalisten. 16.000 veiligheidsagenten) heen
kijkt: ja. Er vond, ondanks alles, een dialoog plaats tus
sen de verschillende culturen en opvattingen. Univer
sele normen blijven gehandhaafd] maar er is enige
Vooral in de Derde Wereld drukt de snelle groei van de wereldbevolking zwaar. foto epa pascal cuyot
ruimte voor verscheidenheid bij de toepassing, al naar
gelang nationale wet, cultuur en traditie. Oppassen
blijft geboden: vrouwenbesnijdenis wordt bijvoorbeeld
door sommigen als officiële traditie in de islam gezien:
gelukkig is dat echter geen dominante opvatting. De es
sentie van de Nederlandse speech, van minister Pronk,
was dan ook terecht: luisteren naar elkaar, de dialoog.
Die dialoog had ook plaats, in alle hoeken en gaten
van het conferentiegebouw en, daar nog het meest
want niet over woordjes, komma's en haken in het
NGO-forum, een reusachtig sportcomplex waar privé-
organisaties onderdak hadden gevonden. Daar ook de
clash, letterlijk, tussen pro-life en pro-choice vrouwen
groepen.
Tweede winst: De conferentie ging niet alléén over
abortus, al leek het daar wel eens op. Het Vaticaan
heeft zijn opvattingen niet kunnen doordrukken, al is
de slottekst, bekwaam naar de eindstreep geloodst door
Nederlands VN-ainbassadeur Niek Biegman, zeer voor
zichtig en behoudend. Toch ook hier winst door con
sensus. Niemand is voorstander van abortus als metho
de van gezinsplanning. Het Vaticaan heeft, alles bijeen,
verloren: een enkel katholiek land in I^tijns-Amerika
volgde de Heilige Stoel, maar de gevreesde unholy alli
antie met de inoslim-funfamentalisten bleef groten
deels uit, al vielen de standpunten over de gevaren van
(seksuele) normvervaging soms samen.
Ten slotte de Nederlandse rol. Bij een grote conferen
tie past een grote delegatie: 15 ambtenaren van vijf de
partementen, twee bevolkingsdeskundigen/demogra
fen, twee jongeren als enig land en ruimschoots in
de publiciteit vier NGO's (niet-gouvernementele or
ganisaties), die via het Platform Cairo '94 zo'n 48 aan
gesloten organisaties vertegenwoordigden. Een bonte
verscheidenheid van vaak progressief-feministische
signatuur die aan de hoogtijdagen van het linkse actie
wezen doen denken (erbij is ook Stimezo, Stichting Me
dische Zwangerschaps Onderbreking). De invloed van
de NGO's op het Nederlandse beleid is behoorlijk groot
en het wekt dan ook geen verwondering dat minister
Pronk vanwege zijn het zij erkend: voortreffelijk en
gedreven speech in een pamflet van als 'een van de
weinige manlijke progressieve leiders' wordt betiteld,
met een goede houding tegenover de gezondheidsrech
ten van de vrouw.
De bonte verscheidenheid op wereldschaal weerspie
gelt zich in de Nederlandse delegatie. Zo ook in de ka
merleden van de vier grote partijen. Gerrit de Jong
(CDA) legt bij een werkbezoek aan de Nederlandse ont
wikkelingprojecten in Fayoum aan de gouverneur uit
dat het CDA in de oppositie zit. Sharon Dijksma (PvdA),
Sari van Heemskerck (WD) en ik vertonen ons soms
'paarsgewijs' in de talrijke vergaderingen, en gevieren
presenteren wij ons bij een internationale parlementai
re dag in de Egyptische Assemblee.
Ook hier een bonte verscheidenheid: van harde tot
zelfs larmoyante anti-abortusverhalen van Filipijnse
(manlijke) senatoren tot het onversneden progressieve
geluid van een Noorse collega, die impliciet de Filipijn
se heren van morele medeplichtigheid en hypocrisie
beschuldigt. Noorwegen, Nederland, Canada, Australië
en Nieuw-Zeeland vertegenwoordigen, soms met de
VS. het vooruitstrevende geluid dat wel deglijk óók
werd gehoord tussen de kardinalen en de mullahs.
Cairo '94: Een botsing van meningen en culturen, die
toch het besef van de urgentie van een verantwoord en
veelomvattend bevolkings- en ontwikkelingsbeleid be
tekende. Nu de uitvoering en de toetsing van de resul
taten. Veel tijd is er niet.
CAIRO JAN HOEKEMA
TWEEDE-KAMERLID D66