'Fikkie' stoken voor de ingang
'We vochten voor Nederland'
Leidato
HET NIEUWTJE
DE BEZOEKER
NSDAG 14 SEPTEMBER 1994
De open haard staat aan op het Groenoordterrein
lak dient de mens, dus
land zit te wachten op
lekkende kraan. Of een
tl die muurvast zit. Het
gen van een leertje is
s geen pretje en zal
Jig doe-het-zelver al de
e zweetdruppels heb-
ïekost.
j allemaal verleden
(als het aan Wim Bakker
jDe Oostzaner staat sa-
I met collega Paul Mak op
ng: de Hostaform-kraan.
|adt het al: dat is een
it die niet lekt en niet vast
ten. „Ideaal bij-
Jbeeld voor rheumapa-
i. Of voor oudere men-
s niet zo veel kracht
n hun handen heb-
heim van de Hosta-
ï-kraan is vrij simpel, legt
Het kraanboven-
I is niet, zoals bij andere
i, gemaakt van messing
an speciaal soort
fetstof. Kalkafzetting door
p water is daardoor niet
jelijk. Bovendien is de
n uitgevoerd met een
oppeling, wat het open-
ichtdraaien aanmerkelijk
De kraan die niet slipt en niet
vast komt te zitten.
FOTO DICK HOGEWONING
vergemakkelijkt. Een leertje is
dus niet langer nodig.
En alsof dat nog niet genoeg
is, meldt Bakker trots: „Met
deze kraan is minimaal twin
tig procent waterbesparing
mogelijk."
HERMAN JOUSTRA
ntaM°-debutant F v.d Lelij uit Wassenaar
Ddr alles is een eerste keer.
ljni ook voor een bezoekje
,en; de I.eidato. F. van der Le-
'edjit Wassenaar is een van
En dat op 69-
dajge leeftijd. Altijd in de
aprt gewoond en nog nooit
elüj bezoekje gebracht aan de
huishoudbeurs uit
„Nee, want ik heb
de Huishoudbeurs in
bezocht. In de
Maar dit jaar niet. Op de
aaM of andere manier kwam
niet van. Dan wil ik
de Leidato, zei ik tegen
der Lelij behoort dan ook
t tot de groep bezoekers
zo maar wat rondloopt,
elk bezoekje aan een huis-
- ^idbeurs zoekt hij iets spe-
pls. „Dus nu ook. Ik zit
lis met een grootbeeldtele-
e die me eigenlijk te groot
yijfentachtig centimeter
maar liefst. Nou, ik heb hier
best wat aardige alternatieven
gezien. Alleen heb ik nog geen
andere tv gekocht. Ze bieden
me te weinig voor mijn oude
toestel."
Wat niet wil zeggen dat hij,
samen met zijn vrouw, hele
maal voor niks naar de
Groenoordhallen is getogen.
„We hebben een nieuwe stof
zuiger gekocht met een lucht
reiniger. En lijm. En een
sponszeem. Ja, en ook nog
een douchekop."
Naar zijn glimiai
len heeft hij het
reuze naar zijn z
hier best gezellig. Niet zo druk
ook. Maar misschien heb ik
wel een gunstige dag uitgeko
zen. Hoewel, ik vind het hier
wel veel intiemer dan op de
Huishoudbeurs in de RAI. Wel
zo leuk eigenlijk."
HERMAN JOUSTRA
i te oorde-
elk geval
„Het i:
De tentzeilen schudden en trek
ken. Af en toe valt een haard
scherm om en een gesprek voe
ren is soms onmogelijk. Het
stormt buiten, maar de impor
teurs van inbouwkachels vinden
het wel best zo. Het vuur in de
tent van Flam BV houdt binnen
alles lekker warm en dat is pre
cies wat de verkopers Theo
Nieuwets en Ingrid Uyttewaal
willen. „De mensen moeten
zien dat je het met deze kachels
zelfs buiten warm krijgt," aldus
Nieuwets.
Achteraf zijn ze wel blij met hun
plekje buiten, al was dat op de
voorhand dan wel niet de be
doeling. Het bedrijf reageerde te
laat op de intekening voor een
standplaats op de Leidato en
met een continu brandend vuur
is de keuze voor hen beperkt.
„Maar we vallen wel lekker op
zo," vindt Uyttewaal, en 's
avonds doen ze dat zeker.
Vuurtje
De tentdeur staat wijd open en
het oplaaiend vuurtje is niet te
missen voor iedereen die de
Groenoordhallen verlaat. Daar
om werken de twee nog lang
door, als de overige standhou
ders al lang aan het opruimen
zijn. Menig bezoeker komt als
laatste even bij hen naar bin
nen. Aan het einde van de dag
doen zij dan ook de beste za
ken. De Leidato is voor hen nu
al een groot succes.
Theo Nieuwets houdt z'n hele
leven lang al van 'Fikkie' stoken.
„Maar alleen in de open haard
hoor, niet buiten. Ik zit zelfs bij
de vrijwillige brandweer in
Waddinxveen. dus je hoeft niet
bang te zijn." Zijn droom is om
ooit nog eens een echte brand
weerman te worden. „Maar dat
niet eenvoudig. In grotere ste
den zoals Rotterdam en leiden,
nemen ze bij de beroeps toch
eerder bekenden aan van de
vrijwillige brandweer uit die
plaats. Als Waddinxvener zit ik
dus moeilijk. Ook moet je een
behoorlijk aantal diploma's ha
len en ik heb het al zo druk met
mijnwerk."
Toch is Nieuwets tevreden met
zijn beroep, het een na mooiste
ter wereld, zoals hij het zelf
zegt. „Ik praat met veel verschil
lende mensen en zie heel wat
van het land. En altijd met vuur
bezig. hé. ik ben echt helemaal
knettergek van vuur."
Brandwacht
Daarbij komt nog zijn werk als
monteur en installateur waar
door de aankomend brand
wacht - het diploma waar hij nu
voor leert - ook nog eens bij de
thuis korat. Met zijn
i vol inbouwkachels be
zoekt hij jaarlijks menig brade
rie, jaarmarkt en beurs. „Wat ik
doe is zo afwisselend, geen dag
ziet er hetzelfde uit."
Verkopen doen de importeurs
hier niet; ze leggen uitsluitend
contacten. „Kan ook niet," zegt
Uyttewaal, „die dingen zijn so-
optre-
Muziek galmt
door de hal
Hanny vereert de leidato
met een bezoekje, inclusief
kijkdoos ongetwijfeld. En
Marco Borsato verhaalt de
bezoekers van vino en amo
ve. |a. de organisatie van de
I rul.ii.i is n m geslaagd
strikken v
dentjc.
Maar er valt nog veel meer
van muziek te genieten. De
orgels en piano's die staan
opgesteld in het standje van
Van der Marei laten gere
geld hun fraaie klanken ho
ren. Bespeeld door een ver
tegenwoordiger van deze
firma. Of vaker nog. door
een belangstellende bezoe
ker van de Leidato.
En wat krijg je dan? luist,
een alleraardigste potpour
ri. Een vrolijke optocht
waarin onder anderen The
s ('On n>p
i Dorus ('Kr zitten
twee motten in m'n oude
jas 'i schitteren
Bovendien, zulke muziek
hoort te galmen. En waar
kun je dan beter zijn dan i
de Groenoordhallen.
AGENDA
WOENSDAG
19.30 - 20.00 uur Voorronde Modellen
20.00 20.4b uur Modeshow
21 00 - 21.30 uur Voorronde Modellen
21 30 22 15 uur Modeshow
DONDERDAG
14 30 15 15 uur Modeshow
19 45 20.30 uur Modeshow
20 30 uur Prijsuitreiking bruidspaar
21 00 21 30 uur Optreden Marco
Borsato
21 00 - 21 45 uur Voorronde rellmaak
21 30 22.15 uur Modeshow
VRIJDAG
14 30 - 15 15 uur Modeshow
19 45 20 30 uur Modeshow
20.30 21 00 uur Finale Modellen
DE GOEDKC
GARANTIE'
Polen Jaworski en Uncevicz met hun medaille waarop staat gegrafeerd "The battle of Arnhem. A bridge to the future.
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
Polen uit Leiden en Leiderdorp geëerd wegens Market Garden
Kaarsrecht en stram poseren
twee vitale mannen voor de fo
tograaf. Ze zijn hun gediscipli
neerde verleden nog niet verge
ten. Hoewel ze beiden bijna de
zelfde militaire loopbaan had
den, leerden ze elkaar pas ken
nen toen ze naar Nederland
emigreerden. De Polen Alexan
der Jaworski (79) uit I-cidcrdorp
en Basil Lincevicz (80) uit lei
den worden morgen in Arnhem
met vele andere veteranen on
derscheiden wegens hun aan
deel als parachutist in operatie
Market Garden, nu 50 jaar gele
den. Op de medaille staan de
woorden "The battle of Arn
hem. A bridge to the future." De
revers op de jasjes van de Polen
spreken boekdelen. Wegens
hun verdiensten in de Tweede
Wereldoorlog in het algemeen
en die bij Arnhem in het bijzon
der.
Operatie Market Garden staat
diep in hun herinnering gegrift.
Nadat twee keer eerder de tocht
met de Dakota vanuit Engeland
niet doorging wegens de weers
omstandigheden "het was tel
kens inpakken, naar het vlieg
veld en weer terug" - werden ze
ten slotte boven het Gelderse
plaatsje Driel gedropt. „De in
vasie verliep niet gelijk, ook
door slecht weer. Daar konden
de Duitsers van profiteren",
zegt Jaworski.
Beiden - toen nog onbekend
met elkaar - zaten in het eerste
bataljon. Parachutist Jaworski
kan zich zijn sprong nog goed
herinneren. „Dat was op 21
september 1944, vier dagen na
het begin van Market Garden. Ik
sprong met een overladen zak
met daarin voecjsel. munitie en
zovoort. Toen ik aan mijn nylon
koord trok om te remmen, viel
die zak naar beneden. Nadat ik
geland was, wees een vrouw in
een aardappelveld waar die zak
lag. Maar alles was kapot. loiter
kwamen jonge meisjes bloemen
naar ons gooien. Alle soldaten
moesten naar het zwembad en
nieuwe kleren aantrekken, om
dat we naar het front moesten.
In Driel dansten de meisjes op
straat toen ze de soldaten za-
gen
Het waren gevaarlijke tijden
daar bij Driel. „De Duitsers lie
ten met llchtkogels zien waarde
Poolse mortieren stonden. Even
later volgde dan een granaat.
Dan was het voor ons inpakken
en wegwezen", vertelt I.ince-
wicz. En Jaworski stond twee
keer de dood voor ogen toen
mortiervuur rakelings langs
hem schoot.
Ter plekke sneuvelden 96 man
schappen, maar toch raakten
beide Polen niet eens gewond.
Ten slotte kwamen de twee in
het Noordbrabantse Herpen te
recht. Jaworski: „We zijn er
veertien dagen geweest. Ook
een keer een paar uurtjes bij
een boer en boerin geweest, na
dat ik om melk hadden ge
vraagd. Die boerin was echter
bang, had met Duitsers te ma
ken gehad. Maar de boer zei:
het is goed. In Herpen zou een
boerin voor mij en mijn kame
raden zorgen. De balen stro la
gen al klaar om in de voorkamer
te slapen. Toen moesten wc
plotseling naar Engeland te
rug
De oorlog begon overigens voor
beiden al veel eerder. Nadat ze
eerst in Polen hadden gevoch
ten, werden ze als krijgsgevan
gen naar Rusland gevoerd. IJn-
ccvicz werd gepakt in een
klooster hij Smolensk, waar ook
officieren zaten die later in Ka-
tyn werden omgrbi.u lil „Maar
ix was maar gewoon soldaat."
Hij werd gedeporteerd in de
buurt van Tasjkent, Oezbekis
tan.
Jaworski's broer sneuvelde in
september 1939 in Polen. Ja
worski kwam in Ix'tland als ge-
interneerde terecht, maar werd
na Stalins amnestie vrijgelaten.
In Iran dienden ze in de zand
woestijn onder de Poolse gene
raal Anders, /onder dat ze het
van elkaar wisten monsterden
ze uiteindelijk aan op een groot
verbouwd passagiersschip dat
hen vanuit het Suezkanaal, via
Kaapstad en Rio de Janeiro uit
eindelijk naar Glasgow bracht.
„I let was de bedoeling, dat we
in Amerika zouden oefenen om
dan weer naar Polen te gaan.
Maai Men was dom de I mh
sers bezet, dus dal kwam er niet
van. Vanwege de Duitse mij
nenvelden duurde de reis met
het schip erg lang", vertelt Ja
worski. En toen begon hun car
rière bij het Britse leger, waar ze
vrijwillig parachutist werden.
„Mijn zwager zei nog eens: het
is maar goed dat je dat gedaan
hebt. Van mijn compagnie van
120 man zijn er 105 Dij Monte
Casino gesneuveld. Parachutis
ten vormden een apart onder-
dool."
laworski en Uncevicz keerden
na de oorlog met het Engelse
bevrijdingsleger In I Juitsland te
rug. „We kwamen In Kleef. Dat
was een uitgestorven stad. it-
derecn zat In een kelder. Dat
kwam. omdat de stad toch ge
bombardeerd was geweest, na
dat de witte vlag al was uitge
hangen. Nu zeiden ze: de Polen
komen ons vermoorden. Maar
dat gebeurde niet."
Uiteindelijk kwamen ze in het
plaatsje Brahmse bij Osnabrück
terecht, waar Lincewlcz latere
i hiitM vrouw bij do Poolse
compagnie werkte. Jaworski
trouwde in de jaren vijftig een
Poolse vrouw.
Beiden tonen ze nog Juin de
rnobllisatieformu lier. 'Gedrag
zeer goed', staat er bij Jaworski,
terwijl dat van Lincewicz 'goed'
vermeld'. Uncevicz is Nederlan
der geworden, Jaworski niet „Ik
l)lijf Pool, je blijft toch buiten
lander, maar ik heb gevochten
voor Nederland."
laworski werkte In de glasfa
briek In leerdam en kwam In
de I-eldse textielfabrieken van
Zaalberg. Krant/ en Van Wijk
terecht. IJncewicz moet van het
hart dol hom oon vÉkopMdfng
was toegezegd, die niet door
ging. „Ik was graag machine
bankwerker geworden." Hij
werkte ook bij Zaalberg, bij de
Rotogravure en bij Fasson. Ver
gcnocjjd: „Ik heb een goed pen-
EMIEl FANGMANN
