Boskalis-miljonairs werken gewoon door Australiërs zoeken hun heil in de riolen en latrines van Madras Feiten Meningen Verplichte beveiliging van auto gaat echt te ver De lokroep van rijkdom VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1994 Europese personenauto's en vrachtwa gens moeten een electronisch beveili gingssysteem krijgen om de enorme auto diefstal een halt toe te roepen die West- Europa teistert sinds het wegvallen van de Berlijnse Muur. En liefst nog dit jaar moet Brussel daartoe regels uitvaardigen, zei de Duitse minister Kanther met instemmend geknik de Nederlandse ministers Dijkstal en Sorgdrager in Berlijn. En zo dreigt er dus binnenkort weer een nieuwe regel bij te komen. Een regel die op de iets langere termijn waarschijnlijk niets oplevert, een regel die de autobezit ter met een forse lastenver/waring con fronteert, maar bovenal een regel die prin cipieel onjuist is. Autodieven maken net als andere men sen een afweging tussen de kosten en ba ten van wat ze doen. In dit geval: de moei te die het kost om een beveiliging te kra ken plus de pakkans, versus de opbrengst van de verkoop. Electronische beveiliging werkt nu in de praktijk redelijk, maar dat komt vooral omdat er zoveel andere (ver gelijkbare) auto's ziin die zo'n systeem niet hebben. Als elke auto electronisch wordt beveiligd, valt de meerwaarde van de electronica grotendeels weg. De auto dieven maken zich het kraken van electro nische systemen noodgedwongen eigen en de toestand is weer als vanouds. Met dit verschil dat iedere automobilist hon derden of duizenden guldens lichter is ge maakt voor die 'beveiliging'. Het laat zich raden wat dan de volgende stap van Brus sel wordt: het uitvaardigen van een de creet dat iedere auto met een nog veel ge avanceerder systeem moet zijn uitgerust. Vervolgens herhaalt het hele verhaal zich. Er is echter nog een andere reden waar om de ministers hun plan maar moeten inslikken: de overheid heeft hier niets te zoeken. Overheden dienen te waken over het algemeen belang. Dat betekent in het Nederlandse maatschappelijk systeem dat de overheid pas ingrijpt wanneer dingen niet via de markt geregeld kunnen worden zonder maatschappelijk niet-acceptabele gevolgen. Een voorbeeld: geen particuliere verzekeraar wil werkloosheid verzekeren. Omdat niemand het maatschappelijk ac ceptabel vindt dat je bij werkloosheid let terlijk met lege handen komt te staan, re gelt de overheid de WW. Nu autodiefstal. In de eerste plaats re gelt 'de markt' daar wel degelijk. Menig verzekeraar geeft zijn verzekerden pre miekorting wanneer ze een electronische beveiliging aanschaffen of stelt die voor dure auto s zelfs verplicht. AMEV maakte deze week nog bekend dat iedere AMEV- verzekerde het kenteken van zijn auto gra tis in de ruiten kan laten etsen. Maar zelfs als de heren en dames ministers dat alle maal niet genoeg vinden, dan is dat nog geen reden om in te grijpen. Autodiefstal is natuurlijk vervelend, maar je kunt toch niet met droge ogen beweren dat daar door het algemeen belang onaanvaard baar wordt geschaad. Dan zou je ook ie dereen moeten verplichten om zijn huis electronisch te beveiligen, zijn fiets, zijn autoradio. En waar blijft het electronisch beveiligd handtasje? 'De leidende gedachte in dit program ma is het herijken van de verhouding tus sen gemeenschappelijke regelingen en ei gen verantwoordelijkheid', stond er in het regeerakkoord. Winnie Sorgdrager en Hans Dijkstal moeten die zin voor straf maar eens honderd keer overschrijven. SJAAK SMAKMAN Aandelen uit beroerde tijd zijn nu goud waard Onder de werknemers van Boskalis bevindt zich sinds dinsdag een aan tal miljonairs. Die dag werden de personeelsaandelen te gelde gemaakt die de werknemers vijf jaar geleden voor weinig geld konden kopen. Toen redden ze hun bedrijf, nu houden ze er gemiddeld een kwart mil joen per persoon aan over. Een kabeltrekker van Boskalis in actie. Werknemers die e geren zat, kregen deze week het elfvoudige terug. Vijfjaar geleden kochten ongeveer vierhonderd Boskalis-werknemers certificaten van aandelen in hun bedrijf, dat destijds een beroerde periode door maakte. Mede door een flinterdunne wereldbagger- markt was er weinig werk en werd het noodge dwongen gedaan tegen uitgeknepen prijzen. Menig beleggingsanalist verklaarde je voor gek als je toen je geld 'in de bagger' zou hebben gestoken. De per- soneelsuitgifte was destijds vooral bedoeld was als steun in de rug. Door een groot aantal aandelen bij werknemers onder te brengen, kreeg de wankelen de baggeraar rust en stabiliteit aan het aandelen- front. Ook werd bereikt dat het personeel nog nau wer betrokken raakte bij het eigen bedrijf. „Op dat moment hebben de medewerkers getoond toch vertrouwen te hebben in de toekomst van hun be drijf', aldus Boskalis-woordvoerder Van Oosten. Heel diep hoefden de personeelsleden niet in de beurs te tasten om dat vertrouwen uit te dragen. Terwijl de aandelen op dat moment op de beurs een tientje waard waren, konden de personeelsle den ze kopen voor 3,75 gulden. Het verschil zou in de loop der jaren worden verrekend door deze aan deelhouders geen dividend te betalen. Gezien de slechte gang van zaken was een dergelijke winstuit kering toen echter geenzins te verwachten. Maxi maal mochten de personeelsleden voor twee ton aandelen kopen. Bij elkaar kochten de werknemers 2,5 miljoen certi ficaten, gemiddeld voor 23.000 gulden per persoon. Dinsdag bracht elk certificaat meer dan veertig gul den op. ruim elf keer de aankoopprijs. Daarmee kwam de onbelaste koerswinst voor de werkne mers op gemiddeld bijna een kwart miljoen gulden. Het merendeel van die vierhonderd mensen had echter geen duizenden stukken, maar veel minder. De meeste mensen strijken volgens de woordvoer der 'slechts enkele tienduizenden guldens' op. Een kleine minderheid jaagt het gemiddelde fors op met miljoenenwinsten. Dat zijn de mensen die des tijds ook meer geld (en vertrouwen) hadden om aandelen te kopen en wellicht tot het maximum van twee ton zijn gegaan. Die strijken nu een netto winst op van twee miljoen gulden. Van Oosten spreekt tegen dat alleen de staf en het hogere personeel toentertijd certificaten zouden hebben gekocht. Het aandelenbezit was volgens hem over het personeelsbestand gespreid. Volgens ingewijden hebben destijds ook sommige gewone schippers en baggeraars fors ingeschreven. Het gaat om mensen die aan de andere kant van de wereld riante salarissen verdienen, maar zo lang van huis zijn dat ze weinig uitgeven. Buiten de vierhonderd mensen van het eerste uur, zijn er ook nog andere personeelsleden die aande len te gelde hebben gemaakt. Het gaat om de werk nemers die later zijn binnengekomen en toen tegen de geldende beursprijs aandelen konden kopen. Zij hebben meer betaald, en behalen nu dus ook een geringere winst. De kassa rinkelt en dat terwijl de achtergrond van de personeelsuitgifte destijds vooral bedoeld was als steun in de rug. Door een groot aantal aan delen bij werknemers onder te brengen, kreeg de wankelende baggeraar rust en stabiliteit aan het aandelenfront. Ook werd bereikt dat het personeel nog nauwer betrokken raakte bij het eigen bedrijf. Het is hun beloning, dat ze een graantje meepikken nu Boskalis van een kale kip een goudhaantje is ge worden. Wie precies de nieuwbakken miljonaris zijn, is nog niet duidelijk geworden. Niemand bleef dinsdag thuis om met de bank te overleggen over de herbe legging van de koerswinst en er kwamen al even min nieuwe Jaguars, Porsches en Rolls Royces het parkeerterrein op rijden. Het was ook niet te ver wachten: baggeraars blijven onder alle omstandig heden een uitermate nuchter volk. PAPENDREHT PI ETER KERKWUK EN BART VERKADE Genieten De vakantie is over. Dit kun je in Italië op 1 september zeggen: net als l rome je op 31 juli kunt zeggen dat de vakantie gaat beginnen. Vakantiespreiding is een onbe kend fenomeen: in augustus gaat iedereen weg - en ligt het land plat. Daar is natuurlijk van alles op aan te merken, maar het heeft ook wel wat. De nukkige natie is één maand één grote familie. Er ontstaat dat typisch Italiaanse 'onder-ons-gevoel': we gaan al lemaal genieten van een welver diende vakantie; de zorgen zijn voor morgen. De media begelei den ons naar het 'moment su prème'; we worden ingelicht over de eerste en de tweede grote 'exodus' op 's lands we gen; we krijgen van vaderlijke en moederlijke experts tal van adviezen; zelfs de premier wenst ons een goede reis. Ik gebruik de wij-vorm, omdat ik ook dit jaar deel uitmaakte van de Italiaanse vakantie-mas sa. Tien dagen heb ik, samen met Italiaanse vriendin, doorge bracht aan de onder Napels ge legen kust van Amalfi. Net als de rest van Italië, is deze streek in augustus in handen van de Italianen. Buitenlanders die wel aan vakantiespreiding doen en luisteren naar de adviezen van hun ANWB's zijn er rela tief weinig. Ik voel me een beetje een spion en geniet van de wijze waarop Italianen weten te genieten. In augustus is alles vol, minder schoon en extreem duur, maar dit lijkt niemand te deren. Inte gendeel. Het credo is: hoe meer zielen, hoe meer vreugd. ,,We hebben vakantie en het belang rijkste is genieten: van de omge ving, het eten en vooral van el kaar", zo hoor ik meerdere ke ren. En dat lukt. De dissonanten worden misschien wel geregi streerd, maar krijgen niet de kans in te werken op het ge moed. Een bezoek aan een wat dubieuze attractie de 'sma ragd-grot' bij Amalfi moge g, dit illustreren. Alle toeristische folders spreken over de bijzondere blauwe kleuhf r die het zeewater hier heeft g dankzij een bijzondere lichtspe-g ling. Een must dus. We betalen d 13 gulden ieder en gaan aan 0 boord van een klein bootje dat ons in een kwartier naar de grol brengt. Het gezelschap, 15 per- sonen onder wie vier kinderen, 1 is geheel Italiaans. De stem ming is uitstekend; er wordt 1 - druk gepraat, vriendschap ge- s sloten en net niet overgegaan v tot het uitwisselen van adresser. '1 en telefoonnummers. Bij aankomst betalen we nog v eens 7 gulden p.p. en stappen over op een wankel vlotje, waar-J op een twintigtal Italiaanse c toeristen reeds plaats heeft v genomen. De gids/bootsman h manoeuvreert de duisternis in. Er klinken gilletjes, kinderen be ginnen te huilen en dan zien we het blauwe wonder. Het is mooi, maar is dit echt alles? De t grot is niet meer dan een grote huiskamer en de beloofde boot- v tocht een wat zielig gedobber. Protest? Geld terug? Niets van dit alles. We genieten van de Napolitaanse gids die prachtig vertelt op wie, met een beetje fantasie, de weinige druip steenformaties lijken. Mussoli ni, Andreotti, Bossi 'Lincoln voor de Amerikanen en Hiro- hito voor de Japanners' pas seren de revue. De grot stelt nie veel voor en de gids geeft dat in feite volmondig toe. Aan het einde van de 'rit' zegt hij bete kenisvol 'dames en heren, de komedie is afgelopen'. Even hoor ik de Nederlander ii mij die fluistert: 'dit is je reinste verneu...'. Maar dan zie ik mijn reisgenoten, die lachen en in tense voldaanheid uitstralen. Op de weg terug mijmer ik ovei vorm en inhoud; over illusie en dromen en de Italiaanse kunst van het genieten. Of misschien is het de kunst van het leven. EELCO VAN DER LINDEN CORRESPONDENT Niet alle slachtoffers van Rus- lands pijnlijke overgang van het communisme naar het kapita lisme zijn zo zichtbaar als de dakloze zwervers die dagelijks rijke Moskovieten en buitenlan ders met hun acute materiële nood confronteren. Mijn vrienden Valeri en Irina (niet hun echte namen) zijn muzikant. In het Sovjettijdperk kwam ik vaak bij hen over de vloer. Hun huis was een van de warme toevluchtsoorden die het een westerling mogelijk maakten in de vijandige omge ving van een communistisch land te overleven. Ze waren net zo arm als miljoenen andere Russen, maar ze waren geluk kig. Mijn bescheiden kado's werden altijd in dank aanvaard en in de vorm van gastvrijheid in tienvoud terugbetaald. Maar een jaar geleden veran derde dat abrupt. De hervor mingen van president Jeltsin begonnen effect te sorteren en Moskouse winkels vulden zich met aanlokkelijke gebruiksarti kelen die voor de gemiddelde werkende Rus onbetaalbaar wa ren. Op een avond waren Valeri en Irina niet hun gebruikelijke vriendelijke zelf. Ze zeiden dat ze hun armoede beu waren en dat ze vastbesloten waren om rijk te worden. Het was aardig van me dat ik thee en chocola meenam, en speelgoed voor hun kinderen, maar ze wilden een auto, goede kleding en exo tische vakanties zoals de mooie mensen in de reclame. En om deze luxe te bemachtigen, gin gen ze in 'biznes'. Begin dit jaar stond Valeri on aangekondigd voor mijn deur. Hij was mager en gespannen en de nagels van zijn vingers waren tot aan het vlees afgebeten. De maffia zat hem en Irina op de hielen voor de afbetaling van een aanzienlijke schuld in dol lars. Ze hadden zich ingelaten met een van de gevaarlijkste ondernemingen in het heden daagse Rusland: de handel in onroerend goed. Daarin gaan grote bedragen om, maar wor den nog grotere risico's gelo pen. Valeri en Irina hadden ondanks hun gebrekkige zakeninstinct redelijk wat geld verdiend. Dat hadden ze echter allemaal aan alcohol uitgegeven waardoor ze in grote financiële problemen waren beland. Valeri beschreef hoe met geweren bewapende mannen aan zijn keukentafel hadden gezeten om 'afspraken' te maken over de afbetaling van zijn schuld. Inmiddels is Valeri door een diep dal gegaan. Hij doet zijn best om voor zijn twee kinderen te zorgen. Hij heeft zijn schuld grotendeels afbetaald en is te ruggekeerd naar zijn oude lief de, de muziek. Dat betekent dat hij zijn kinderen slechts brood en aardappelen kan voorzetten. Irina heeft hem verlaten en is er vandoor met een jonge profi teur met een snelle auto en geld om haar alcoholverslaving te bekostigen. Valeri hervond zichzelf in de kerk. In het diepst van zijn wan hoop bekroop hem een groei ende behoefte om zijn zonden op te biechten. Hij verwijt de bolsjewieken dat ze de morele ruggegraat van de Russische sa menleving hebben gebroken, waardoor de mensen op drift zijn geraakt in de golf van mate rialisme die het land overspoelt. Zijn belangrijkste zorg betreft nu zijn kinderen. „Ik moet ze le-, ren dat geld niet alles is. Ik moet ervoor zorgen dat ze tot mensen opgroeien." MOSKOU HELEN WOMACK VERTALING: MARGREET HESLINGA Toen Craig Hendry, een bebaarde Australiër die in Madras woont, zijn visum wilde laten verlengen, smeet de ambtenaar zijn paspoort in een la en sneer de: „Denkt u dat u India gaat veranderen? Dat kunt u niet." Hendry (32) is naar India gekomen om WC's schoon te maken, gratis. Daarmee nemen hij en zo'n tien an dere buitenlandse vrijwilligers uitgerust met lies laar/en en wasknijpers op hun neus tegen de misse lijkmakende stank, een uitdaging aan waarin zelfs Mahatma Gandhi heeft gefaald: een radicale veran dering teweegbrengen in het idee dat slechts de kas telozen geschikt zijn voor het opruimen van het menselijke afval. Dat idee zit sterk verankerd in de hindoestaansekaste-hiërarchie. De ambtenaar van Madras houdt Hendry's paspoort nu al enige maanden in zijn bureaula. De Australiër verkeert wettelijk in het ongewisse. Hij kan India, of zelfs Madras, niet zonder zijn paspoort verlaten. Maar Hendry vindt dat wel best: hij is het gelukkigst wanneer hij de afschuwelijke latrines en open riolen van de stad kan uitmesten. Een walgelijker baan is moeilijk voor te stellen. Openbare toiletten worden in india zelden schoon gemaakt. Madras wordt ook nog geplaagd door ern stige watertekorten zodat de armen van de stad geen andere keus hebben dan samen met de varkens en de wilde honden in de open riolen te hurken. Met een potje water bij de hand om zich te wassen. Net als de meeste inwoners van Azië en het Midden- Oosten vinden Indiërs het gebruik van toiletpapier walgelijk. Beroemd is het geval van een Indiase klas sieke danseres die in de Albert Hall in Londen klaag de dat ze zich niet kon concentreren omdat ze werd afgeleid door de gedachte aan al die ongewassen bil len in haar publiek. De Australiërs hebben niet de bedoeling het eeuwen oude hindoestaanse kaste-systeem omver te werpen. Zij willen alleen maar het sanitair voor de miljoenen krotbewoners van Madras verbeteren. Hun motto is: 'Poep doodt', en zij weten dit uit de eerste hand. ge troffen als ze zijn door de gebruikelijke ziekten die op de loer liggen voor de armen van India: typhus, dy- sentrie en steenpuisten. McKay (33) is een getalenteerd illustrator die van de premier van Australië de opdracht heeft gekregen zijn officiële kerstkaarten te ontwerpen. In Australië zou hij comfortabel kunnen leven, in plaats van dat hij zijn dagen tot zijn knieën in de uitwerpselen en in onophoudelijke moesonregens doorbrengt. Waarom THE IM)KPE\I)E\1 doet hij het dan? Het idee om de armen van Madras te helpen kwam van Kevins vader. David McKay, een onstuimige voormalige Methodistische priester die de georgani seerde religie is gaan zien als een bijl die de mens heid in tweeën klieft. Hij nam Kevin en de rest van zijn gezin mee de stad uit om een spartaans bestaan te gaan leiden in tenten langs de rivier in het Austra lische binnenland. Het gezin werkte onder Aborigi nes die waren getroffen door werkloosheid, ziekte en dronkenschap. Anderen sloten zich bij de McKays aan, aangetrokken door de goede daden van de va der. Veel tijd van het gezin werd gestoken in pogingen aan geld te komen. Zij schilderden de huizen van rij ke inwoners van Sydney, totdat het allemaal zinloos leek. „We vonden dat als we werkelijk wilden dienen, we naar de plek moesten gaan waar we het meeste nodig waren", zegt Kevin McKay. De inspiratie kwam t de film van Richard Attenborough, Gandhi „De i ons hadden nooit van Gandhi gehoord voordat we de film zagen", aldus Hendry, een voor malige luchtvaarttechnicus. Dus kozen zij India. De Australiërs kwamen in Triplicane terecht, een buurt aan de rand van de ellendigste krottenwijk van Madras. „We begonnen met het schoonmaken van de straat voor ons huis", aldus Hendry. Tegelijkertijd zocht de groep, die zichzelf niet als religieus be schouwt 'alleen spiritueel' begeleiding via col lectieve meditatie. „We vroegen God wat we moesten doen we bleven vage boodschappen ontvangen over water." Dat kwam overeen met sommige van Gandhi's geschriften. De Indiase filosoof stond erop zijn eigen WC schoon te maken, ondanks protesten van zijn aanhangers uit de hogere kasten. De Australische 'blanke sahibs' hebben niet alleen te maken gekregen met het wantrouwen van de krotbe woners die deze inmenging in hun meest private ge woonten afwijzen, maar ook van de bestuurderen van Madras. De vrijwilligers vestigen de aandacht op het feit dat het de stad niet lukt om veel van de 5 mil joen inwoners zelfs maar van het meest eenvoudige sanitair te voorzien. De Australiërs waren ook een plaatselijke attractie geworden: er verzamelden zich honderden mensen om zich te vergapen, maar slechts weinig toeschouwers waren bereid een borstel te hanteren. Toen verscheen M. B. Nirmal ten tonele, een onstuit bare voormalige bankmanager die de Australiërs te gen ziedende stadsbestuurders beschermde. Hij overtuigde de Australiërs ervan hun verwachtingen te temperen en het riool van Mambalam aan te pak- - ken. Het riool slingert zich door de krottenwijken, was in geen 40 jaar schoongemaakt en een bron van afschuwelijke ziekten. Nirmal en Hendry stonden er een week lang midden in. Zij lieten zelfs een tafel neer in de drek en hielden een banket. Vlak daarop kreeg Hendry tyfus. „In het begin bleef iedereen alleen maar kijken", al dus Hendry. „maar nu nemen de mensen uit de ene straat het over als de anderen het laten afweten." Als altijd realistisch voegt hij er aan toe: „Er komen hier ongeveer 50 kinderen per dag. Als ze komen werken, geven we ze eten. Misschien dat ze daarom komen." NEW DELHITIM MCGIRK VERTAUNG: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2