Boskalis-miljonairs
werken gewoon door
Australiërs zoeken hun heil in de riolen en latrines van Madras
Feiten Meningen
Verplichte
beveiliging van
auto gaat echt
te ver
De lokroep van rijkdom
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1994
Europese personenauto's en vrachtwa
gens moeten een electronisch beveili
gingssysteem krijgen om de enorme auto
diefstal een halt toe te roepen die West-
Europa teistert sinds het wegvallen van de
Berlijnse Muur. En liefst nog dit jaar moet
Brussel daartoe regels uitvaardigen, zei de
Duitse minister Kanther met instemmend
geknik de Nederlandse ministers Dijkstal
en Sorgdrager in Berlijn.
En zo dreigt er dus binnenkort weer een
nieuwe regel bij te komen. Een regel die
op de iets langere termijn waarschijnlijk
niets oplevert, een regel die de autobezit
ter met een forse lastenver/waring con
fronteert, maar bovenal een regel die prin
cipieel onjuist is.
Autodieven maken net als andere men
sen een afweging tussen de kosten en ba
ten van wat ze doen. In dit geval: de moei
te die het kost om een beveiliging te kra
ken plus de pakkans, versus de opbrengst
van de verkoop. Electronische beveiliging
werkt nu in de praktijk redelijk, maar dat
komt vooral omdat er zoveel andere (ver
gelijkbare) auto's ziin die zo'n systeem
niet hebben. Als elke auto electronisch
wordt beveiligd, valt de meerwaarde van
de electronica grotendeels weg. De auto
dieven maken zich het kraken van electro
nische systemen noodgedwongen eigen
en de toestand is weer als vanouds. Met
dit verschil dat iedere automobilist hon
derden of duizenden guldens lichter is ge
maakt voor die 'beveiliging'. Het laat zich
raden wat dan de volgende stap van Brus
sel wordt: het uitvaardigen van een de
creet dat iedere auto met een nog veel ge
avanceerder systeem moet zijn uitgerust.
Vervolgens herhaalt het hele verhaal zich.
Er is echter nog een andere reden waar
om de ministers hun plan maar moeten
inslikken: de overheid heeft hier niets te
zoeken. Overheden dienen te waken over
het algemeen belang. Dat betekent in het
Nederlandse maatschappelijk systeem dat
de overheid pas ingrijpt wanneer dingen
niet via de markt geregeld kunnen worden
zonder maatschappelijk niet-acceptabele
gevolgen. Een voorbeeld: geen particuliere
verzekeraar wil werkloosheid verzekeren.
Omdat niemand het maatschappelijk ac
ceptabel vindt dat je bij werkloosheid let
terlijk met lege handen komt te staan, re
gelt de overheid de WW.
Nu autodiefstal. In de eerste plaats re
gelt 'de markt' daar wel degelijk. Menig
verzekeraar geeft zijn verzekerden pre
miekorting wanneer ze een electronische
beveiliging aanschaffen of stelt die voor
dure auto s zelfs verplicht. AMEV maakte
deze week nog bekend dat iedere AMEV-
verzekerde het kenteken van zijn auto gra
tis in de ruiten kan laten etsen. Maar zelfs
als de heren en dames ministers dat alle
maal niet genoeg vinden, dan is dat nog
geen reden om in te grijpen. Autodiefstal
is natuurlijk vervelend, maar je kunt toch
niet met droge ogen beweren dat daar
door het algemeen belang onaanvaard
baar wordt geschaad. Dan zou je ook ie
dereen moeten verplichten om zijn huis
electronisch te beveiligen, zijn fiets, zijn
autoradio. En waar blijft het electronisch
beveiligd handtasje?
'De leidende gedachte in dit program
ma is het herijken van de verhouding tus
sen gemeenschappelijke regelingen en ei
gen verantwoordelijkheid', stond er in het
regeerakkoord. Winnie Sorgdrager en
Hans Dijkstal moeten die zin voor straf
maar eens honderd keer overschrijven.
SJAAK SMAKMAN
Aandelen uit beroerde tijd zijn nu goud waard
Onder de werknemers van Boskalis bevindt zich sinds dinsdag een aan
tal miljonairs. Die dag werden de personeelsaandelen te gelde gemaakt
die de werknemers vijf jaar geleden voor weinig geld konden kopen.
Toen redden ze hun bedrijf, nu houden ze er gemiddeld een kwart mil
joen per persoon aan over.
Een kabeltrekker van Boskalis in actie. Werknemers die e
geren zat, kregen deze week het elfvoudige terug.
Vijfjaar geleden kochten ongeveer vierhonderd
Boskalis-werknemers certificaten van aandelen in
hun bedrijf, dat destijds een beroerde periode door
maakte. Mede door een flinterdunne wereldbagger-
markt was er weinig werk en werd het noodge
dwongen gedaan tegen uitgeknepen prijzen. Menig
beleggingsanalist verklaarde je voor gek als je toen
je geld 'in de bagger' zou hebben gestoken. De per-
soneelsuitgifte was destijds vooral bedoeld was als
steun in de rug. Door een groot aantal aandelen bij
werknemers onder te brengen, kreeg de wankelen
de baggeraar rust en stabiliteit aan het aandelen-
front. Ook werd bereikt dat het personeel nog nau
wer betrokken raakte bij het eigen bedrijf. „Op dat
moment hebben de medewerkers getoond toch
vertrouwen te hebben in de toekomst van hun be
drijf', aldus Boskalis-woordvoerder Van Oosten.
Heel diep hoefden de personeelsleden niet in de
beurs te tasten om dat vertrouwen uit te dragen.
Terwijl de aandelen op dat moment op de beurs
een tientje waard waren, konden de personeelsle
den ze kopen voor 3,75 gulden. Het verschil zou in
de loop der jaren worden verrekend door deze aan
deelhouders geen dividend te betalen. Gezien de
slechte gang van zaken was een dergelijke winstuit
kering toen echter geenzins te verwachten. Maxi
maal mochten de personeelsleden voor twee ton
aandelen kopen.
Bij elkaar kochten de werknemers 2,5 miljoen certi
ficaten, gemiddeld voor 23.000 gulden per persoon.
Dinsdag bracht elk certificaat meer dan veertig gul
den op. ruim elf keer de aankoopprijs. Daarmee
kwam de onbelaste koerswinst voor de werkne
mers op gemiddeld bijna een kwart miljoen gulden.
Het merendeel van die vierhonderd mensen had
echter geen duizenden stukken, maar veel minder.
De meeste mensen strijken volgens de woordvoer
der 'slechts enkele tienduizenden guldens' op. Een
kleine minderheid jaagt het gemiddelde fors op
met miljoenenwinsten. Dat zijn de mensen die des
tijds ook meer geld (en vertrouwen) hadden om
aandelen te kopen en wellicht tot het maximum
van twee ton zijn gegaan. Die strijken nu een netto
winst op van twee miljoen gulden.
Van Oosten spreekt tegen dat alleen de staf en het
hogere personeel toentertijd certificaten zouden
hebben gekocht. Het aandelenbezit was volgens
hem over het personeelsbestand gespreid. Volgens
ingewijden hebben destijds ook sommige gewone
schippers en baggeraars fors ingeschreven. Het gaat
om mensen die aan de andere kant van de wereld
riante salarissen verdienen, maar zo lang van huis
zijn dat ze weinig uitgeven.
Buiten de vierhonderd mensen van het eerste uur,
zijn er ook nog andere personeelsleden die aande
len te gelde hebben gemaakt. Het gaat om de werk
nemers die later zijn binnengekomen en toen tegen
de geldende beursprijs aandelen konden kopen. Zij
hebben meer betaald, en behalen nu dus ook een
geringere winst.
De kassa rinkelt en dat terwijl de achtergrond
van de personeelsuitgifte destijds vooral bedoeld
was als steun in de rug. Door een groot aantal aan
delen bij werknemers onder te brengen, kreeg de
wankelende baggeraar rust en stabiliteit aan het
aandelenfront. Ook werd bereikt dat het personeel
nog nauwer betrokken raakte bij het eigen bedrijf.
Het is hun beloning, dat ze een graantje meepikken
nu Boskalis van een kale kip een goudhaantje is ge
worden.
Wie precies de nieuwbakken miljonaris zijn, is nog
niet duidelijk geworden. Niemand bleef dinsdag
thuis om met de bank te overleggen over de herbe
legging van de koerswinst en er kwamen al even
min nieuwe Jaguars, Porsches en Rolls Royces het
parkeerterrein op rijden. Het was ook niet te ver
wachten: baggeraars blijven onder alle omstandig
heden een uitermate nuchter volk.
PAPENDREHT PI ETER KERKWUK
EN BART VERKADE
Genieten
De vakantie is
over. Dit kun je
in Italië op 1
september
zeggen: net als
l rome je op 31 juli
kunt zeggen
dat de vakantie gaat beginnen.
Vakantiespreiding is een onbe
kend fenomeen: in augustus
gaat iedereen weg - en ligt het
land plat.
Daar is natuurlijk van alles op
aan te merken, maar het heeft
ook wel wat. De nukkige natie is
één maand één grote familie. Er
ontstaat dat typisch Italiaanse
'onder-ons-gevoel': we gaan al
lemaal genieten van een welver
diende vakantie; de zorgen zijn
voor morgen. De media begelei
den ons naar het 'moment su
prème'; we worden ingelicht
over de eerste en de tweede
grote 'exodus' op 's lands we
gen; we krijgen van vaderlijke
en moederlijke experts tal van
adviezen; zelfs de premier
wenst ons een goede reis.
Ik gebruik de wij-vorm, omdat
ik ook dit jaar deel uitmaakte
van de Italiaanse vakantie-mas
sa. Tien dagen heb ik, samen
met Italiaanse vriendin, doorge
bracht aan de onder Napels ge
legen kust van Amalfi. Net als
de rest van Italië, is deze streek
in augustus in handen van de
Italianen. Buitenlanders die
wel aan vakantiespreiding doen
en luisteren naar de adviezen
van hun ANWB's zijn er rela
tief weinig. Ik voel me een
beetje een spion en geniet van
de wijze waarop Italianen weten
te genieten.
In augustus is alles vol, minder
schoon en extreem duur, maar
dit lijkt niemand te deren. Inte
gendeel. Het credo is: hoe meer
zielen, hoe meer vreugd. ,,We
hebben vakantie en het belang
rijkste is genieten: van de omge
ving, het eten en vooral van el
kaar", zo hoor ik meerdere ke
ren. En dat lukt. De dissonanten
worden misschien wel geregi
streerd, maar krijgen niet de
kans in te werken op het ge
moed. Een bezoek aan een wat
dubieuze attractie de 'sma
ragd-grot' bij Amalfi moge g,
dit illustreren.
Alle toeristische folders spreken
over de bijzondere blauwe kleuhf r
die het zeewater hier heeft g
dankzij een bijzondere lichtspe-g
ling. Een must dus. We betalen d
13 gulden ieder en gaan aan 0
boord van een klein bootje dat
ons in een kwartier naar de grol
brengt. Het gezelschap, 15 per-
sonen onder wie vier kinderen, 1
is geheel Italiaans. De stem
ming is uitstekend; er wordt 1 -
druk gepraat, vriendschap ge- s
sloten en net niet overgegaan v
tot het uitwisselen van adresser. '1
en telefoonnummers.
Bij aankomst betalen we nog v
eens 7 gulden p.p. en stappen
over op een wankel vlotje, waar-J
op een twintigtal Italiaanse c
toeristen reeds plaats heeft v
genomen. De gids/bootsman h
manoeuvreert de duisternis in.
Er klinken gilletjes, kinderen be
ginnen te huilen en dan zien we
het blauwe wonder. Het is
mooi, maar is dit echt alles? De t
grot is niet meer dan een grote
huiskamer en de beloofde boot- v
tocht een wat zielig gedobber.
Protest? Geld terug? Niets van
dit alles. We genieten van de
Napolitaanse gids die prachtig
vertelt op wie, met een beetje
fantasie, de weinige druip
steenformaties lijken. Mussoli
ni, Andreotti, Bossi 'Lincoln
voor de Amerikanen en Hiro-
hito voor de Japanners' pas
seren de revue. De grot stelt nie
veel voor en de gids geeft dat in
feite volmondig toe. Aan het
einde van de 'rit' zegt hij bete
kenisvol 'dames en heren, de
komedie is afgelopen'.
Even hoor ik de Nederlander ii
mij die fluistert: 'dit is je reinste
verneu...'. Maar dan zie ik mijn
reisgenoten, die lachen en in
tense voldaanheid uitstralen.
Op de weg terug mijmer ik ovei
vorm en inhoud; over illusie en
dromen en de Italiaanse kunst
van het genieten. Of misschien
is het de kunst van het leven.
EELCO VAN DER LINDEN
CORRESPONDENT
Niet alle slachtoffers van Rus-
lands pijnlijke overgang van het
communisme naar het kapita
lisme zijn zo zichtbaar als de
dakloze zwervers die dagelijks
rijke Moskovieten en buitenlan
ders met hun acute materiële
nood confronteren.
Mijn vrienden Valeri en Irina
(niet hun echte namen) zijn
muzikant. In het Sovjettijdperk
kwam ik vaak bij hen over de
vloer. Hun huis was een van de
warme toevluchtsoorden die
het een westerling mogelijk
maakten in de vijandige omge
ving van een communistisch
land te overleven. Ze waren net
zo arm als miljoenen andere
Russen, maar ze waren geluk
kig. Mijn bescheiden kado's
werden altijd in dank aanvaard
en in de vorm van gastvrijheid
in tienvoud terugbetaald.
Maar een jaar geleden veran
derde dat abrupt. De hervor
mingen van president Jeltsin
begonnen effect te sorteren en
Moskouse winkels vulden zich
met aanlokkelijke gebruiksarti
kelen die voor de gemiddelde
werkende Rus onbetaalbaar wa
ren.
Op een avond waren Valeri en
Irina niet hun gebruikelijke
vriendelijke zelf. Ze zeiden dat
ze hun armoede beu waren en
dat ze vastbesloten waren om
rijk te worden. Het was aardig
van me dat ik thee en chocola
meenam, en speelgoed voor
hun kinderen, maar ze wilden
een auto, goede kleding en exo
tische vakanties zoals de mooie
mensen in de reclame. En om
deze luxe te bemachtigen, gin
gen ze in 'biznes'.
Begin dit jaar stond Valeri on
aangekondigd voor mijn deur.
Hij was mager en gespannen en
de nagels van zijn vingers waren
tot aan het vlees afgebeten. De
maffia zat hem en Irina op de
hielen voor de afbetaling van
een aanzienlijke schuld in dol
lars. Ze hadden zich ingelaten
met een van de gevaarlijkste
ondernemingen in het heden
daagse Rusland: de handel in
onroerend goed. Daarin gaan
grote bedragen om, maar wor
den nog grotere risico's gelo
pen.
Valeri en Irina hadden ondanks
hun gebrekkige zakeninstinct
redelijk wat geld verdiend. Dat
hadden ze echter allemaal aan
alcohol uitgegeven waardoor ze
in grote financiële problemen
waren beland. Valeri beschreef
hoe met geweren bewapende
mannen aan zijn keukentafel
hadden gezeten om 'afspraken'
te maken over de afbetaling van
zijn schuld.
Inmiddels is Valeri door een
diep dal gegaan. Hij doet zijn
best om voor zijn twee kinderen
te zorgen. Hij heeft zijn schuld
grotendeels afbetaald en is te
ruggekeerd naar zijn oude lief
de, de muziek. Dat betekent dat
hij zijn kinderen slechts brood
en aardappelen kan voorzetten.
Irina heeft hem verlaten en is er
vandoor met een jonge profi
teur met een snelle auto en geld
om haar alcoholverslaving te
bekostigen.
Valeri hervond zichzelf in de
kerk. In het diepst van zijn wan
hoop bekroop hem een groei
ende behoefte om zijn zonden
op te biechten. Hij verwijt de
bolsjewieken dat ze de morele
ruggegraat van de Russische sa
menleving hebben gebroken,
waardoor de mensen op drift
zijn geraakt in de golf van mate
rialisme die het land overspoelt.
Zijn belangrijkste zorg betreft
nu zijn kinderen. „Ik moet ze le-,
ren dat geld niet alles is. Ik moet
ervoor zorgen dat ze tot mensen
opgroeien."
MOSKOU HELEN WOMACK
VERTALING: MARGREET HESLINGA
Toen Craig Hendry, een bebaarde Australiër die in
Madras woont, zijn visum wilde laten verlengen,
smeet de ambtenaar zijn paspoort in een la en sneer
de: „Denkt u dat u India gaat veranderen? Dat kunt u
niet."
Hendry (32) is naar India gekomen om WC's schoon
te maken, gratis. Daarmee nemen hij en zo'n tien an
dere buitenlandse vrijwilligers uitgerust met lies
laar/en en wasknijpers op hun neus tegen de misse
lijkmakende stank, een uitdaging aan waarin zelfs
Mahatma Gandhi heeft gefaald: een radicale veran
dering teweegbrengen in het idee dat slechts de kas
telozen geschikt zijn voor het opruimen van het
menselijke afval. Dat idee zit sterk verankerd in de
hindoestaansekaste-hiërarchie.
De ambtenaar van Madras houdt Hendry's paspoort
nu al enige maanden in zijn bureaula. De Australiër
verkeert wettelijk in het ongewisse. Hij kan India, of
zelfs Madras, niet zonder zijn paspoort verlaten.
Maar Hendry vindt dat wel best: hij is het gelukkigst
wanneer hij de afschuwelijke latrines en open riolen
van de stad kan uitmesten.
Een walgelijker baan is moeilijk voor te stellen.
Openbare toiletten worden in india zelden schoon
gemaakt. Madras wordt ook nog geplaagd door ern
stige watertekorten zodat de armen van de stad geen
andere keus hebben dan samen met de varkens en
de wilde honden in de open riolen te hurken. Met
een potje water bij de hand om zich te wassen.
Net als de meeste inwoners van Azië en het Midden-
Oosten vinden Indiërs het gebruik van toiletpapier
walgelijk. Beroemd is het geval van een Indiase klas
sieke danseres die in de Albert Hall in Londen klaag
de dat ze zich niet kon concentreren omdat ze werd
afgeleid door de gedachte aan al die ongewassen bil
len in haar publiek.
De Australiërs hebben niet de bedoeling het eeuwen
oude hindoestaanse kaste-systeem omver te werpen.
Zij willen alleen maar het sanitair voor de miljoenen
krotbewoners van Madras verbeteren. Hun motto is:
'Poep doodt', en zij weten dit uit de eerste hand. ge
troffen als ze zijn door de gebruikelijke ziekten die op
de loer liggen voor de armen van India: typhus, dy-
sentrie en steenpuisten.
McKay (33) is een getalenteerd illustrator die van de
premier van Australië de opdracht heeft gekregen
zijn officiële kerstkaarten te ontwerpen. In Australië
zou hij comfortabel kunnen leven, in plaats van dat
hij zijn dagen tot zijn knieën in de uitwerpselen en in
onophoudelijke moesonregens doorbrengt. Waarom
THE IM)KPE\I)E\1
doet hij het dan?
Het idee om de armen van Madras te helpen kwam
van Kevins vader. David McKay, een onstuimige
voormalige Methodistische priester die de georgani
seerde religie is gaan zien als een bijl die de mens
heid in tweeën klieft. Hij nam Kevin en de rest van
zijn gezin mee de stad uit om een spartaans bestaan
te gaan leiden in tenten langs de rivier in het Austra
lische binnenland. Het gezin werkte onder Aborigi
nes die waren getroffen door werkloosheid, ziekte en
dronkenschap. Anderen sloten zich bij de McKays
aan, aangetrokken door de goede daden van de va
der.
Veel tijd van het gezin werd gestoken in pogingen
aan geld te komen. Zij schilderden de huizen van rij
ke inwoners van Sydney, totdat het allemaal zinloos
leek. „We vonden dat als we werkelijk wilden dienen,
we naar de plek moesten gaan waar we het meeste
nodig waren", zegt Kevin McKay. De inspiratie kwam
t de film van Richard Attenborough, Gandhi „De
i ons hadden nooit van Gandhi gehoord
voordat we de film zagen", aldus Hendry, een voor
malige luchtvaarttechnicus. Dus kozen zij India.
De Australiërs kwamen in Triplicane terecht, een
buurt aan de rand van de ellendigste krottenwijk van
Madras. „We begonnen met het schoonmaken van
de straat voor ons huis", aldus Hendry. Tegelijkertijd
zocht de groep, die zichzelf niet als religieus be
schouwt 'alleen spiritueel' begeleiding via col
lectieve meditatie. „We vroegen God wat we moesten
doen we bleven vage boodschappen ontvangen
over water." Dat kwam overeen met sommige van
Gandhi's geschriften. De Indiase filosoof stond erop
zijn eigen WC schoon te maken, ondanks protesten
van zijn aanhangers uit de hogere kasten.
De Australische 'blanke sahibs' hebben niet alleen te
maken gekregen met het wantrouwen van de krotbe
woners die deze inmenging in hun meest private ge
woonten afwijzen, maar ook van de bestuurderen
van Madras. De vrijwilligers vestigen de aandacht op
het feit dat het de stad niet lukt om veel van de 5 mil
joen inwoners zelfs maar van het meest eenvoudige
sanitair te voorzien. De Australiërs waren ook een
plaatselijke attractie geworden: er verzamelden zich
honderden mensen om zich te vergapen, maar
slechts weinig toeschouwers waren bereid een
borstel te hanteren.
Toen verscheen M. B. Nirmal ten tonele, een onstuit
bare voormalige bankmanager die de Australiërs te
gen ziedende stadsbestuurders beschermde. Hij
overtuigde de Australiërs ervan hun verwachtingen te
temperen en het riool van Mambalam aan te pak- -
ken. Het riool slingert zich door de krottenwijken,
was in geen 40 jaar schoongemaakt en een bron van
afschuwelijke ziekten. Nirmal en Hendry stonden er
een week lang midden in. Zij lieten zelfs een tafel
neer in de drek en hielden een banket. Vlak daarop
kreeg Hendry tyfus.
„In het begin bleef iedereen alleen maar kijken", al
dus Hendry. „maar nu nemen de mensen uit de ene
straat het over als de anderen het laten afweten." Als
altijd realistisch voegt hij er aan toe: „Er komen hier
ongeveer 50 kinderen per dag. Als ze komen werken,
geven we ze eten. Misschien dat ze daarom komen."
NEW DELHITIM MCGIRK
VERTAUNG: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET