'Wij zijn nieu wbou w-schrijvers
Zwakke pagina's zijn vergeven
Een wanhopige stommiteit
Boeken
Inspirerend gitaarboek
Youp van 't Hek opnieuw
best verkochte schrijver
DONDERDAG 8 SEPTEMBER 1994
24
Gunesekera op voor Booker-prijs
londen De debuutroman 'Reef van de in Azië geboren Romesh
iunesekera is genomineerd voor de prestigieuze Booker-prijs
1994. Andere nominaties zijn Alan Holinghurst (bekend van The
Swimmingpool Library) met zijn roman 'The Holding Star', Ja
mes Keimans 'How Late it Was, How Late', George Mackay
Brown met 'Beside the Ocean of Time', de uit Tanzania afkom
stige Abdulrazak Gurnah met 'Paradise' en jill Paton Walsh
Knowledge of Angels'. De winnaar wordt op 11 oktober bekend
gemaakt. Roddy Doyle won vorig jaar de Booker-prijs met zijn
'Paddy Clarke Ha Ha Ha'. Het domineert sindsdien de bestsel
lers-lijsten.
Duitse boeken op reis
Amsterdam Vanwege het grote succes van de Nederlandse en
Vlaamse literatuur op de Frankfurter Buchmesse in 1993 komt
in drie steden in Nederland en Vlaanderen een grote tentoon
stelling over Duitse literatuur. Te zien zijn 3600 boeken en tijd
schriften: Nederlandse boeken in Duitse vertaling, Duitse boe
ken in Nederlandse vertaling, kunst- en stripboeken, hobby- en
reisboeken en vakbladen. De expositie is te zien in het Goethe
instituut in Amsterdam van 20 september tot en met 4 oktober,
de Centrale Bibliotheek in Rotterdam van 1 tot en met 25 okto
ber en op de Boekenbeurs van Vlaanderen in Antwerpen van 30
tot en met 11 november.
Cursus literatuur in bibliotheken
leiden De Leidse Literaire Salon begint in oktober met cursus
sen moderne literatuur en poëzie in zestig openbare bibliothe
ken. In leeslessen komt onder meer aan de orde het proza van
Christine d'Haen, Charlotte Mutsaers, Jan Wolkers en Cees
Nooteboom. Beginnende poëzieminnaars krijgen een inleiding
in het lezen van gedichten. De Literaire Salon timmert al een
aantal jaar aan de weg met deze cursussen. Oud-deelnemers
blijken nog meer te zijn gaan lezen of hebben een leeskring op
gericht. Inlichtingen over de cursussen zijn te verkrijgen bij de
bibliotheek.
boeken
recensie sander de cocq
Ralph Denyer. De gitaar - handboek voor
de gitarist Uitgave J H Gottmer/H.J W
Becht BV. Bloemendaal, 39,90
Als je je als hele of halve autodi
dact op het spoor van de gitaar
goden waagt, loop je tegen vele
hindernissen op. Hoeveel en
thousiastelingen zijn er niet
vastgelopen na het leren spelen
van 'Stairway to heaven' op
aanwijzing van een buurjongen
of-meisje?
'De gitaar - handboek voor de
gitarist', voor het eerst versche
nen in 1982, heeft zich door de
jaren heen bewezen als een
goede duw voorwaarts, een ex
tra impuls om door te zetten.
Op inspirerende wijze wordt de
lezer geconfronteerd met een
flinke dosis achtergrondkennis,
een ruime introductie in mu
ziektheorie en gitaartcchniek en
vele andere aspecten, het ge
heel verluchtigd met citaten van
bekende gitaristen.
De nieuwe herziene uitgave
heeft een aantal toevoegingen
over voornamelijk moderne
elektronische snu^es als de gi
taarsynthesizer en multi-effect-
apparatuur. Ook zijn gelukkig
aanpassingen gepleegd in het
hoofdstuk biografieën (bij de
'vernieuwers' is bijvoorbeeld
meegenomen dat Frank Zappa
inmiddels overleden is, en Steve
Vai heeft nu ook z'n plaats ver
diend).
Met z'n krappe 250 bladzij
den kan 'De gitaar' natuurlijk
nooit compleet zijn, maar voor
de kleine veertig gulden die het
kost haal je een schat aan over
zichtelijk gepresenteerde infor
matie in huis. Als je bent verge
ten hoe ie ook alweer dat B-sep
tiem-akkoord met overmatige
kwint moet spelen, weet je waar
je het kunt terugvinden.
Rob van Erkelens, hoofdredacteur van het literaire blad Zoetenneer:
'jonge honden' of 'frisse wind' kregen ze als predikaat
mee. Maar ook de door het weekblad De Groene uitge
vonden term 'generatie Nix' is gebruikt als recensenten
wilden aantonen dat de boeken van Joris Moens, Hermi
ne Landvreugd, Ronald Giphart, Jerry Goossens of Rob
van Erkelens zelf eigenlijk 'nix' voorstellen. Drie van deze
rij debutanten van het afgelopen jaar komen nu met het
literaire tijdschrift Zoetermeer. Van Erkelens, Giphart en
Moens vormen de vaste redactie. Het eerste nummer ligt
vandaag in de winkel.
amsterdam inge van den blink
Van Erkelens studeerde algeme
ne literatuurwetenschap in
Nijmegen en werkt bij uitgeverij
In de Knipscheer. Alles wijst
erop dat de literaire wereld heel
veel van ons verwacht. Daar
moeten we mee oppassen, want
Zoetermeer is natuurlijk ge
woon maar een blaadje. Voor
de kwaliteit steek ik absoluut
mijn hand in het vuur, maar
een literair tijdschrift moet rus
tig kunnen groeien. Dat geldt
ook voor ons. Over een paar
jaar zijn we volgroeid, hoop ik,
en dan pas moeten we ons be
wezen hebben."
Dat Zoetermeer iets wil en er
gens voor staat is duidelijk. Her
kenbaar zijn voor jonge lezers,
en voor jonge (aspirant) schrij
vers, dat in de eerste plaats.
Zoetermeer wil een ander soort
literatuur voortbrengen dan de
academische, navelstaarderige,
zoveel-lagige romans waar de
academisten in de jaren '70 de
Nederlandse literatuur zo'n
slechte naam mee bezorgden.
'Fysieke literatuur' willen ze
maken.
Van Erkelens: „Atte Jongstra
en Connie Palmen schrijven
geen slechte boeken, maar het
is een literatuur met een be
perkte houdbaarheid. Met fysie
ke literatuur bedoelen we een li
teratuur die niet de gedachte
maar de daad centraal stelt. Het
is opvallend dat we in Zoeter
meer heel veel ik-literatuur heb
ben, veel authentieke, bijna
autobiografische verhalen."
Die egocentrische manier van
vertellen moet de lezer heel di
rect aanspreken. Maar 'laag
drempelig' wil Van Erkelens
Zoetermeer toch niet noemen.
„Wel in die zin dat mensen niet
met knikkende knieën bijdra
gen naar ons insturen, maar
niet in de zin dat we ook slechte
teksten zouden publiceren. En
kennelijk spreekt het aan, want
hoewel we tot voor kort geen re
dactie-adres hadden, hebben
we al een dertig centimeter ho
ge stapel inzendingen binnen."
Goede lezer
Van Erkelens ontmoette Ronald
Giphart op een boekenbeurs.
Joris Moens is er later bijgeko
men vanwege zijn gewaardeer
de debuut, ,,en ook omdat hij
een hele goede lezer is." Dat
Van Erkelens 'hoofd' van de
Zoetermeer-redactie werd is
gaandeweg zo gegroeid, vertelt
hij, „omdat ik een vervelend ei
genwijs ventje ben, en omdat ik
al een paar jaar in het boeken
vak zit. Dat was een natuurlijk
proces."
Verrassend in het eerste num
mer van Zoetermeer is een 'bij
drage' van A. Aletrino, een van
de minder bekende Tachtigers,
de mannen die eind vorige
eeuw in De Nieuwe Gids aan de
weg timmerden onder aanvoe
ring van Kloos. Dat moeten we
zien als een hommage van Zoe
termeer aan de Godfathers van
de Nederlandse literatuur, legt
Van Erkelens uit. „Want we vin
den niet alleen jonge schrijvers
interessant, we willen ook ou
we, dooie schrijvers eren. De
Tachtigers hebben veel over
eenkomsten met deze tijd: het
fin de siècle, de switch naar na
turalisme en realisme. Het is
ook om te laten zien dat het al
Rob van Erkelens: „We hebben het ook over oude, dode schrijvers."
lemaal niet zo nieuw is wat we
doen."
Zijn opmerkelijke naam heeft
het tijdschrift te danken aan de
burgemeester van de gelijkna
mige slaapstad. Het laatste ge
deelte van Van Erkelens de
buutroman Het uur van lood
speelt zich af in Zoetermeer, en
in een avondblad verscheen een
recensie met de kop 'Nederland
is één groot Zoetermeer'. Van
Erkelens kreeg prompt een brief
en een uitnodiging van de bur
gemeester, die hem wilde laten
zien dat Zoetermeer heus zo
slaperig niet is. „Die uitnodi
ging heb ik aanvaard en ik heb
„Wij hebben Zoetermeer als
naam gehouden. We zijn bo
vendien allemaal in dat soort
steden opgegegroeid. We zijn
nieuwbouwschrijvers. Dat is
veel interessanter dan die
grachtengordel waarin zoge
naamd alles gebeurt. Op dat
grote roddelcircuit bèn je heel
gauw uitgekeken." Over roddels
gesproken: is het waar dat Hugo
Brandt Corstius ook schrijft
voor Zoetermeer? „Ja, moet ik
nou gaan zitten liegen? Die in
zending is met ons medeweten
gebeurd. Nee hoor, we hebben
het zelf geschreven." Verder wil
Van Erkelens er niks over kwijt.
„Een goochelaar vertelt toch
ook niet waar hij z'n duiven
vandaan haalt? Er staan behoor
lijk veel grappen in het blad, die
ga ik echt niet verraden. De le
zer moet ook een beetje gepest
kunnen worden."
Zoetermeer, uitgeverij Nijgh
Van Ditmar, Amsterdam,
14,90.
Anna Enquist maakt prozadebuut met Het meesterstuk
Trage Rendell
derspers, A
Anna Enquist (pseudoniem van
C. Widlund-Broer, geb. 1945)
werd bekend door haar dicht
bundels 'Soldatenliederen'
(1991), 'Jachtscènes' (1992) en
'Een nieuw afscheid' (1994).
Haar poëzie wekt soms de in
druk door een zondagsschrijver
gemaakt te zijn. Met haar eerste
prozaboek Het meesterstuk, een
roman in drie delen geënt op
Mozarts beroemde opera 'Don
Giovanni', doet zich op het eer
ste gezicht iets dergelijks voor.
Enquist is na een bladzijde of
veertig nog bezig met haar in
troductie. Ze gebruikt vooral
veel tijd om Lisa Hannaston
voor te stellen. Overbodig want
de vrouw heeft slechts een bijrol
in de verwikkelingen rond de
schilder Johan en zijn familie
waar het in dit boek om draait.
Zoals bij zondagsschrijvers
gebruikelijk, is Enquist slecht in
het scheiden van hoofd- en bij
zaken. Dus trekt ze rustig drie
pagina's uit om te vertellen hoe
Lisa jam maakt. De schrijfstijl is
dikwijls houterig. Over een lief
desrelatie stelt Enquist onbe
holpen vast: „Maar fysiek is het
nooit echt van de grond geko
men." De beeldspraak is al even
kolderiek als in haar gedichten:
„De zilveren Saab komt in be
weging en glijdt als een vis het
ochtendverkeer in."
In de roman heeft Usa
vriendschappelijke omgang met
de schilder johan en diens ex-
echtgenote Ellen. Een belangrijk
museum wijdt een tentoonstel
ling aan hem. lohan komt uit
een gezin waar het tumultueus
toeging. Zijn bejaarde moeder
Alma is een merkwaardige
vrouw. Haar man Charles heeft
haar van de ene dag op de an
dere verlaten. Het gerucht wil
dat vader op de opening van de
tentoonstelling zal komen. Dan
is er de jaloerse broer Oscar, die
zijn best doet de loopbaan van
lohan zoveel mogelijk te dwars
bomen.
In het derde deel wordt de
opening beschreven. Alles lijkt
heel succesvol te verlopen.
Maar dan duikt Oscar op met
een schilderij van hun vader dat
verdacht veel lijkt op Johans
meesterstuk. Aan melodrama is
er geen gebrek: Oscar komt te
verdrinken, Alma raakt gewond
Verfrissende zondagsschrijver Anna Enquist.
ARCHIEFFOTO LEX v
val, I
plaats. En dat alles vanwege i
vader die zich niet laat zien.
De roman wordt gered door
het tweede deel, over de perio
de dat lohan en Ellen nog sa
men zijn. Hun dochter Saartje
en Johan en wordt ernstig ziek en overlijdt
toenadering het hospitaal. Heel indringend
de scène waarin de moeder
het lijk van haar kindje aan
kleedt. Het is bijna of je een
egodocument leest, de passage
komt over als een authentieke
hartekreet le vergeeft Anna En
quist voor zulke
graag al die breedsprakige blad
zijden. Een meesterwerk is haar
'Meesterstuk' niet bepaald.
Maar in hoeveel opzichten ze
ook aan een zondagsschrijver
doet denken, er gaat een waar
achtig schrijver in haar schuil.
recensie koos post
Ruth Rendell. Asta's boek. Uitgeverij
Het Spectrum, 39,90.
In Asta's boek, Rendells
nieuwste thriller, draait het
helemaal om een stevige sta
pel notitieboekjes die de uit
Denemarken afkomstige Asta
Westerby in de loop der jaren
's dagboek heeft volgeschre-
:n. Na een lange, saaie en
taaie inleiding krijgt Asta's
favoriete dochter Swanny op
57-jarige leeftijd een anonie-
brief krijgt waarin veel
vraagtekens bij haar afkomst
>raen gezet. Van dat mo
ment af is ze gebiologeerd
door de vraag: wie zijn mijn
ouders?
Asta wuift tot haar dood al
le vragen in die richting weg.
Als Swanny zelf overleden is.
weet een kleindochter van
Asta enige aanknooppunten
te vinden. Rendell zorgt voor
een volkomen verrassende
ontknoping. Alles bij elkaar
loopt alles toch te veel door
elkaar heen om tot een lo
gisch en goed volgbaar ver
haal te komen. Ik heb het
(originele) einde van het ver
haal gehaald, maar vraag niet
hoe.
Mooie roman Phyllips over de slaven van het lot
recensie sophie verburgh
Caiyt Phillips, De Rivier Over De Bezige
Bij. 42.50
Een afrikaanse vader verkocht
zijn kinderen als slaven. "Een
stommiteit uit wanhoop. Ik
bezoedelde mijn handen met
koude waar in ruil voor hun
warme lichaam. Een schandelij
ke handel. En kort daarop
werd ik voor het eerst bezocht
door het koor van de collectieve
herinnering. Tweehonderdvijf
tig jaar al luister ik naar het koor
van vele tongen."
Al die tijd hoort de vader hoe
zijn kinderen de moedeloos
makende strijd voeren om het
lot te ontkomen dat hen door
geboorte gegeven is. De schan
de, de pijn, de wanhoop, omdat
ze maar geen betere kansen
krijgen in het leven, zodat ze
zelfs niet voor hun meest dier
baren kunnen zorgen. Die ge
voelens staan centraal in De Ri
vier Over van Caryl Phillips.
Het is de vijfde roman van de
ze auteur die in 1958 in
West-Indië werd geboren, en
nu in Engeland woont. Phillips
laat ons vier verhalen horen die
zich afspelen op verschillende
plaatsen in ruimte en tijd. Nash
Williams is als slaaf door zijn
blanke meester in Amerika op
gevoed tot geletterde Christen.
In de kolonie voor vrijgeworden
slaven Liberia, mag Nash een
door zijn blanke vader ingege
ven ideaal gaan nastreven: ker
stening van de zwarte inboor
lingen. Maar in de woeste, door
vocht en malaria geteisterde
zwarte vrijheidsstaat voelt Nash
zich vooral ontworteld.
Het tweede verhaal betreft
een zwarte vrouw, Martha, die
na de afschaffing van de slaver
nij in de Verenigde Staten te
oud en te arm is om nog echt
wat van haar vrije leven te ma
ken. Haar enige bezif, haar
dochtertje is los van haar ver
kocht. In naam vrij, maar door
het lot aan de ellende gebonden
sterft ze tenslotte in het schuur
tje van een vreemde, verlan
gend naar haar dochter, ver
kleumd en zonder geloof of
hoop.
Het derde deel van De Rivier
Over is een kijkje in de keuken
van een slavenvaarder - via het
logboek en de brieven die de
kapitein aan zijn vrouw schrijft
wordt de wreedheid getoond
van de blanke handelaren die
hele gezinnen uit de rimboe la
ten rukken, om er vervolgens de
beste waar uit te kiezen. Schan
delijke handel.
Het laatste verhaal speelt zich
af in Engeland in deze eeuw. Ar
me, slecht opgeleide vrouw Joy
ce trouwt met botte vent om bij
haar vreselijke moeder weg te
komen. Haar leven is een hel.
Tijdens de oorlog ontmoet ze
een liefdevolle zwarte Ameri
kaanse soldaat, Travis. Ze wordt
zwanger van hem. Hij sneuvelt
vlak voor de bevrijding en Joyce
moet als alleenstaande, arme
vrouw haar ongehoord gekleur
de baby afstaan aan de kinder
bescherming.
Het i§ het aloude verhaal - ar
moe dwingt mensen tot de pijn
lijkste schande: hun eigen kin
deren in de steek te laten. Door
dit thema is De Rivier Over ze
ker geen vrolijk boek, maar wel
een heel mooie en ware roman
over de eindeloze lijdensweg
van de armen en ontwortelden,
de slaven van het lot.
AMSTERDAM^
Youp van 't Hek is opnieuw de
best verkochte schrijver van Ne
derland. Van zijn Eerst de man,
dan de bal gingen afgelopen
jaar 166.000 exemplaren over de
toonbank. Floppie, Youri an
dere helden, de bestseller waar
mee Van 't Hek vorig jaar scoor
de, kende 119.000 liefhebbers.
Dit blijkt uit de Top Honderd
van de best verkochte boeken
1993/94, die de Stichting Col
lectieve Propaganda van het
Nederlandse Boek (CPNB) jaar
lijks samenstelt op basis van ge
gevens van uitgeverijen. De lijst
bevat uitsluitend Nederlandsta
lige boeken, gepubliceerd tus
sen 1 januari 1993 en 1 juli
1994.
Overige top tien-noteringen
zijn:
2. Prisma woordenboek Ne
derlands (156.000 stuks)
3. Prisma woordenboek En
gels-Nederlands/Nederlands-
Engels
4. Het aanzien van 1993
5. De Scorpio obsessie van
Robert Ludlum. Van deze vijf de
toppers werden meer dan
100.000 exemplaren verkocht.
Het eerste vertaalde literaire
boek staat als zevende geno
teerd: De verborgen geschiede
nis van Donna Tartt (90.000
exemplaren). Kees van Kooten.
Wim de Bie en Roel Bazen staan
met Ons kent ons op de 8e
plaats. Een plekje lager staat
Van Kootens Verplaatsingen
(beide meer dan 75.000 ver
kochte exemplaren). De virtu
oos van Margriet de Moor was
met 53.000 exemplaren het best
verkochte Nederlandstalige lite
raire boek. Ze staat daarmee op
de 15e plaats in de Top Hon
derd.
Lezers kunnen de komende
twee maanden in 900 boekhan
dels en bibliotheken aangeven
wat hun favoriet is voor de Pu
blieksprijs voor het Nederlandse
Boek.. De auteur van het win
nende boek krijgt begin novem
ber een sculptuur van Jeroen
Henneman en een bedrag van
15.000 gulden. Vorig jaar was
Heren van de thee van Hella S.
Haasse het Boek van het Jaar.
Best-selling man Van 't Hek.
ARCHIEFFOTO HENK BOUWMAN
