Joseph Beuys verovert Parijs alsnog
Mauritshuis koopt schilderij van Nicolaes Maes
Portretten zonder gezicht van Kelder
Cultuur Kunst
lollandse
Ontslagen Dunaway klaagt Lloyd Webber aan
Weer vertraging bij
opvolging in Boymans
Theater lokt met cd
annemiek ruygrok 071 l'.u'l r:\ i llll i-\n k im 'au 0 1 v
M|
.b. e
e hij 1
traatër de titel 'De Hollandse
f wordt tot en met 25 sep-
ïl vaper een beeldende kunst-
hoopfestatie gehouden in tien
Is vtfhillende tuinen in Leiden
an o|egstgeest. Aan elf Neder-
aan se kunstenaars is gevraagd
ondaal voor deze tentoonstel-
it u een werk of installatie te
nhe$n. In deze krant volgen
.vel Ie stadsroute die de bezoe-
foert langs dikwijls onge
le tuinen en verrassende
ictieitwerken.
H
is die klok er altijd al, of
1 hij bij het kunstwerk? En
trachtige galerij in Het Pie-
bridanshofje aan de Oude
Bnmarkt, waren daar altijd
I Adijnen opgehangen? Mis-
ICnn om de monumentale ga-
te beschermen tegen in-
|ende blikken? Of om die
fietsenstalling die hierin
^rj^jherbergd aan het oog te
ikken? En die roestvrijsta
bel? Staat die er sinds men-
ïugenis? Om de talrijke
?n uit dit hofje de gelegen
ie geven hun middagslaap-
iriefelijk in het zonnetje
te brengen. En de bewo-
een eettafel te gunnen,
a^enkan zij hun avondmaaltijd
Jen verorberen?
irae .Tolas Dings, een Amster-
le kunstenaar, maakte in
(;ader van 'De Hollandse
-manifestatie een installa-
«staande uit boven be-
jven drie onderdelen. Een
mjstalen tafel van precies
eertngte: 1.86 meter. In tegen-
t, wilg tot vroegere objecten
ïdenlings, die dienen als drager
neldtkel voor een kunstwerk, is
indetafel een zelfstandig kunst-
Li- Als op een neergelegd
lerij ziet de toeschouwer
ovenaf naar in koper inge-
emblemen voor richting,
het aen verhouding. De gulden
nt oö. die ook de maten van de
n enhelpt bepalen, is het uit-
ipunt voor de verdere or-
ig van de emblemen. De
de tafel geplaatste (stads-
:ondimaakt de exacte tijds- en
iet dibepaling volmaakt. Het
is rïiang' voor de galerij is - in
stelling tot de tafel en de
van zachte materialen ge-
t: hout en katoen. Dings
It zie hiermee een ode aan Pie-
zondridan, een rijke lakenver-
en an wie het hofje zijn naam
'en ttnt. Maar de 'gordijnen'.
h ook om een lichte bries
lar te maken en daarmee
Faye Dunaway eist zes miljoen dollar
schadevergoeding van componist-produ
cent Andrew Lloyd Webber wegens haar
ontslag als hoofdrolspeelster in diens mu
sical „Sunset Boulevard".
„Ik hoop dat ik de laatste ben in een
lange rij van artiesten die in goed vertrou
wen tot de produkties van deze man zijn
toegetreden, om vervolgens door diens
toedoen grote persoonlijke en professio
nele schade op te lopen", zei Dunaway in
de aanklacht, waarin zij Lloyd Webber
beticht van beroving van goede naam,
contractbreuk en fraude.
Toen IJoyd Webber Dunaway in mei
contracteerde als opvolgster van Glenn
Close voor de rol van Desmond wekte dat
lichte verbazing, omdat de actrice niet
over zangervaring beschikt. Enkele weken
voordat de musical in de nieuwe bezetting
van start zou gaan gaf Webbers' Really
Useful Company een verklaring uit waarin
werd gezegd dat Dunaway de rol niet aan
kon. De actrice werd ontslagen en de mu
sical werd stopgezet.
Eerder heeft IJoyd Webber Patti Lupo-
ne, de actrice die de rol van Desmond
speelde toen de musical in 1993 in lan
den werd uitgebracht, tegen de afspraken
in vervangen door Glenn Close. Lupone
heeft naar verluidt ruim een miljoen dollar
schadevergoeding bedongen voor die con
tractbreuk.
larré onder water
isterdam De Dogtroep huurde er de scheepswerf van de
)SM voor af, maar het Haagse toneelgezelschap De Appel
?st voor de piste van theater Carré om de confrontatie met het
iter aan te gaan. Voor de komedie 'Trilogie van het Zomerver-
jf van Carlo Goldini wordt van 26 november tot en met 15 de-
mber de piste van Carré onder water gezet. In het voorjaar van
93 zagen ruim 35.000 mensen Goldoni's stuk in de grote zaal
n het Appeltheater in Scheveningen. Vanuit de coulissen zul-
i ook dit keer verscheidene gondels rond het Venetiaanse
v I )omei!and varen. Mensen die verleden jaar de boot hebben
g mist krijgen zo nog een kans.
e
Itatus Quo in concert
haag» De rockgroep Status Quo komt voor een eenmalig
v icert naar Nederland. Op zaterdag 5 november spelen zij in
n Rijnhal in Arnhem. Status Quo draait al ruim een kwart eeuw
al n ie in de popmuziek. De groep heeft in Nederland 23 hitsingles
le v tad, waaronder 'Roll over lay down'. 'The Wanderer' en 'The
le niversary Waltz', een medley van klassieke rocksongs. Het
luwste album van Status Quo sinds drie jaar, 'Thirsty Works',
;ek leze week uitgekomen. De voorverkoop voor het concert be-
hou it zaterdag 3 september.
;eld
larlon Brando schrijft memoires
Het Mauritshuis in Den Haag heeft voor ruim 1,4
miljoen gulden het schilderij De oude kantwerk
ster van de 17de eeuwse schilder Nicolaes Maes
gekocht. Het schilderij is afkomstig uit buiten
lands particulier bezit. In 1985 werd het bij Chris
tie's in Londen voor bijna 1,8 miljoen gulden ge
veild.
Het paneeltje (37,5 x 35 centimeter) is vanaf za
terdag te zien in het museum aan de Korte Vijver
berg. Bijna twee jaar geleden maakte het werk
deel uit van de tentoonstelling De Zichtbare We-
relt in het Dordrechts Museum.
Het museum heeft het schilderijtje via een om
weg in bezit gekregen. Twee handelaren - Noort-
man uit Maastricht en Koetser uit Zürich - waren
bereid het werk te kopen op een veiling van So
theby's in Londen op 6 juli. Afgesproken werd dat
het Mauritshuis het doek binnen drie maanden
voor hetzelfde bedrag zou kunnen overeneinen.
Dankzij financiële bijdragen van het VSB Fonds
Den Haag en Omstreken, de Vereniging Rem
brandt en de Stichting Vrienden van het museum
was het benodigde geld enkele dagen geleden bij
eengesprokkeld.
Het Mauritshuis had nog geen enkel werk van
Maes in de collectie. Het nu verworven paneel
was één van de laatste genreschilderijen van
Maes in particulier bezit.
Maes schilderde De oude kantwerkster in 1655,
de periode waarin hij volgens het Mauritshuis
zijn mooiste genrevoorstellingen maakte. Het
werk verkeert in een uitstekende staat.
Maes (1643-1693) wordt beschouwd als één
van de belangrijkste leerlingen van Rembrandt.
Aanvankelijk schilderde hij bijbelse historiën.
Vanaf 1654 tot het eind van de jaren vijftig con
centreerde hij zich op de uitbeelding van huiselij
ke taferelen met één of meerdere figuren. Kant-
klossende vrouwtjes, spinsters, appelschillende
meisjes en dienstmeiden, vormden de onderwer
pen van zijn stukken in die periode. In de tweede
helft van de jaren 1650 waagde hij zich ook aan
de portretschilderkunst. Vanaf 1660 legde hij zich
volledig toe op het schilderen van elegante por
tretten.
Centre Pompidou zet Duitse vernieuwer in de schijnwerpers
Het gaat wellicht een beetje te ver om te stellen dat het
belang van de in 1986 overleden Duitse kunstenaar Jo
seph Beuys in Frankrijk jarenlang onderschat is. Maar
het staat vast dat Beuys, bij leven al een legende en na
drukkelijk aanwezig op de internationale artistieke voor
grond, in Frankrijk tot voor kort veel minder aandacht
kreeg dan elders in Europa.
Onopgemerkt bleef Beuys des
ondanks ook in Frankrijk be
paald niet. Hoewel zijn eerste
Parijse tentoonstelling pas in
1974 plaats vond, stal de voor
malige Luftwaffe-piloot in 1977
onbetwist de show tijdens de
toch door tal van internationale
grootheden bijgewoonde ope
ning van het Centre Georges
Pompidou. Tijdens de urenlan
ge ceremonie posteerde Beuys
zich tussen twee van zijn sculp
turen, gekleed in een dikke
mantel van wolvebont. On
danks de ondraaglijke hitte - de
airconditioning van de Parijse
'buizenfabriek' werkte nog niet
- weigerde Beuys zich van zijn
mantel te ontdoen. Een 'perfor
mance' van het soort waar
Beuys het patent op had.
Zeventien jaar later en bijna
tien jaar na zijn dood, is Joseph
Beuys door zijn werk nadrukke
lijker dan ooit aanwezig in Pa
rijs. Het Centre Pompidou heeft
tot en met 3 oktober vrijwel de
hele vijfde verdieping inge
ruimd voor een overzichtsten
toonstelling van het werk van
Beuys. Een tentoonstelling die
hem posthuum alsnog de aan
dacht en waardering geeft die
hij bij leven niet kreeg in Frank
rijk. De tentoonstelling bestaat
uit bijna tachtig sculpturen (in
stallaties, objecten en vitrines)
en 456 tekeningen en schetsen,
door Beuys zelf ooit uit zijn im
mense produktie geselecteerd
en bijeengebracht onder de ba
rokke titel 'The secret block for
a secret person in Ireland'. Een
knipoog naar de door hem zeer
bewonderde schrijver James
Joyce.
Het grafisch werk, op het eer
ste oog wellicht minder specta
culair dan zijn vaak extravagan
te sculpturen, vormt de rugge-
graat van de overzichtstentoon
stelling. Niet alleen omdat
Beuys in 1945 begon als graficus
alvorens zijn vondsten, experi
menten en ideeën vanaf het
midden van de jaren vijftig ook
in driedimensionale vorm te
gieten, maar vooral omdat
Beuys zelf het geheel van de 456
schetsen als zijn 'grafisch testa
ment' beschouwde. Het bevat
recensie roos van put
Expositie Reinier Kelder, schilderijen Te
zien t/m 11 sept. do. t/m za. 14 -17.00
uur en op afspraak Galerie Cellini, Hooi
gracht 50 Leiden.
Reinier Kelder (47) is nog maar
net afgestudeerd aan de Acade
mie in Den Haag en in galerie
Cellini is nu zijn eerste solo-ex
positie te zien. De kunstenaar is
zeer bescheiden met de prijzen
van zijn werk, misschien wel
omdat het een eerste soloten
toonstelling is. Variërend van
350 tot 1800 gulden zijn de olie
verfschilderijen -ook drieluiken-
te koop.
Kelder noemt zichzelf een
portretschilder. Wonderlijk ge
noeg ontbreekt op elk schilderij
een gezicht met karakteristieke
trekken. Hij schildert wel diver
se personages naar de realiteit,
mannen en vrouwen. Per schil
derij is telkens één persoon de
geportretteerde. Van het gezicht
zie je niet veel meer dan de kin,
met nu en dan een mond. Het
gaat bij het werk van Kelder met
name om de houding van het li
chaam. Wat je ziet op de schil
derijen is de romp en een deel
van de benen. De personen zijn
allen gekleed, in een donkere,
zware winterjas of in een keu
kenschort.
Het is fascinerend te zien hoe
treffend Kelder, juist door dit
deel van het menselijk lichaam
als onderwerp van het portret te
nemen, een persoon portret
teert. Kelder schildert precies.
Hij geeft exact de plooien van
de mantels weer, maar zo nu en
dan komt in hetzelfde doek de
palettechniek voor. Die past hij
De procedure over de benoe
ming van de nieuwe directeur
van museum Boymans-van
Beuningen duurt langer dan
verwacht. In september zou een
kandidaat worden voorgedra
gen aan het college van B en W
van Rotterdam, maar de externe
commissie die bij de werving
van de directeur is betrokken
heeft meer tijd nodig.
Volgens waarnemend-direc
teur van Boymans, Ter Molen,
komt de commissie pas in okto
ber met een kandidaat. Of de
benoeming vóór de jaarwisse
ling rond is, acht hij niet waar
schijnlijk. „Als de nieuwe direc
teur iemand van buiten is, zal
hij eerst moeten worden losge
weekt. Dat kost tijd."
De adviescommissie is vol
gens een woordvoerder van de
gemeente Rotterdam éénmaal
bijeengeweest. Over het te vol-
dan toe om bijvoorbeeld het
kledingstuk onder de mantel,
een blouse of sjaal, aan te ge
ven. Alleen bij het werk 'Vrouw
met schort' is het schort dat
over de overige kleding wordt
gedragen, met het palet aange
bracht. Dikke, brede plakken
olieverf zijn op een losse, vrije
wijze op het doek aangebracht.
Hierdoor ontstaat een contrast
met de overige kledingstukken.
De achtergrond waartegen de
figuren zijn afgebeeld laat niets
los over de ruimte waarin zij
staan. De vlakken zijn in één
kleur geschilderd, deze kleur is
behoorlijk grauw. Daarnaast
zijn de houdingen van de figu
ren niet levendig. Zij staan met
de handen in de zakken of de
kragen van de jassen staan
overeind. Het lijkt alsof zij zich
zelf willen verbergen in de zwa
re jassen en zo stil mogelijk
staan om maar niets over zich
zelf los te laten. Je kan toch
geen gezicht zien, dus als je
maar stilstaat ziet niemand wat
er in je omgaat of wie je nu wer
kelijk bent. Kelder laat de figu
ren echter geen ruimte om zich
te verbergen. Bijna genadeloos
legt hij de verschillende karak
teristieken bloot. De houding,
de flauwe kromming van de rug
waardoor de plooien van de jas
bijna melancholiek hangen, de
nek die net iets te gebogen is,
de armen die net iets te diep in
de zakken zijn gestoken, het
zegt allemaal genoeg om de
persoon zonder hoofd achter de
jas te zien. Nu eens depressief
en somber gestemd, dan weer
fier en krachtig, de portretten
zijn mensen met een eigen ge
schiedenis.
gen tijdschema wil hij zich niet
uiüaten. In de externe advies
commissie zitten de directeuren
van het Rijksmuseum (Van Os),
het Van Goghmuseum (De
Leeuw), en het Stedelijk Muse
um in Amsterdam (Fuchs), de
plaatsvervangend secretaris-ge
neraal van het vroegere minis
terie van WVC Jesserun en een
vertegenwoordiger van de Ver
eniging Vrienden van Boymans,
Van Caldenborgh.
Eerder dit jaar was de wer-
vings- en selectieprocedure op
geschort in verband met de dis
cussie over de toekomst van de
Rotterdamse musea. Nadat
plannen voor de volledige inte
gratie van de vier Rotterdamse
musea - het Maritiem Museum
Prins Hendrik, Museum Boy
mans-van Beuningen, Museum
voor Volkenkunde en het Histo
risch Museum - van de baan
waren, is het profiel van de
nieuwe directeur opgesteld.
De Riiswijkse Schouwburg bedient zich sinds kort van een ori
gineel wapen in de strijd om de bezoekersaantallen. Het thea
ter biedt een cd te koop aan waarop diverse artiesten die het
komend seizoen in Rijswijk optreden, alvast een voorproefje
van hun kunnen geven.
Zeventien artiesten en groepen hebben belangeloos aan de
cd meegewerkt. Onder hen zijn Jules Deelder (met een jazz
nummer), Jeroen van Merwijk, Tata Mirando, Magna Carta, Ri
ta Reys en Pim Jacobs en de cabaretgroep Niet uit het raain.
Het theaterseizoen in Rijswijk begint op 23 september met
een voorpremière van de musical My Fair Lady.
Pisuisseprijs voor Annick Boer
amsterdam anp
De 23-jarige cabaretière Annick
Boer krijgt voor haar rol in De
Sunshine Boys de Pisuisseprijs
1994. De onderscheiding is ook
bedoeld voor haar aandeel in de
eindexamenproduktie van de
Akademie voor Kleinkunst die
in juni in de Kleine Komedie in
Amsterdam was te zien. Boer,
die onlangs afstudeerde, ont
vangt de prijs op 6 september in
het Akademiegebouw in Am
sterdam.
De Pisuisseprijs gaat jaarlijks
naar een student van de Akade
mie voor Kleinkunst die het af
gelopen seizoen de beste thea-
terprestatie(s) leverde. De on
derscheiding bestaat uit een
oorkonde en een geldbedrag
van tweeduizend gulden.
v york De Amerikaanse filmacteur Marlon Brando heeft on-
iks herhaalde verklaringen dat hij zijn leven een privé zaak
it, zijn memoires geschreven. Het boek kwam tot stand in sa-
fe inwerking met Robert Lindsey, een voormalig correspondent
en de New York Times die ook oud-president Ronald Reagan
het schrijven van zijn autobiografie assisteerde.'Brando',
ils het boek heet, zal op 7 september in de winkel liggen.
roots Afro Caribe Festival
terdam Muziek, dans, theater, film, lezingen en workshops
het gebied van de Afro-Caribische cultuur zijn te zien en te
star uisteren tijdens het Afro Caribe festival, dat van 16 t/m 24
itember in Rotterdam wordt gehouden. Muziek uit Curasao,
re, Cuba, Ghana en Nederland, dans uit de Verenigde Staten
bij vjGroot-Brittannië in de Rotterdamse Schouwburg op 22,23 en
hoOtember. Films zijn er in het Lantaren/Venster op 18 septem-
laair en de workshops zijn gedurende de hele periode op divese
idykken in de stad. De Festivalkrant is verkrijgbaar bij de Rotter-
at inse Schouwburg of het VW, informatie bij World Produc
eer lis, 010-4049332.
pogingen is die 'boodschap'
niet voor iedereen even duide
lijk, zo blijkt tijdens een bezoek
aan de Parijse tentoonstelling.
Vlak achter de installatie 'Richt-
krafte einer neuen Gesellschaft'
die bestaat uit drie ouderwetse
schoolborden op ezels (een ver
wijzing naar de gekruisigden op
de berg Golgotha?) die prijken
op een platform dat door tien
tallen andere schoolborden met
teksten en schetsen van Beuys
bedekt wordt, staat een Frans
man van middelbare leeftijd
van het prachtige uitzicht over
Parijs te genieten. In de verte
parelt de Sacré Coeur op de
heuvel van Montmartre. „Dat
vind ik nou honderd keer inte
ressanter dan al die rommel van
Beuys" zegt de mokkende man
tegen een vrouw die hem van
het uitzicht wil weglokken.
„Loop jij maar door; ik wacht
hier wel tot je klaar bent", zegt
de man. „Zo zie ik tenminste
nog iets voor mijn veertig
franc". Beuys zelf zou de lol er
waarschijnlijk wel van hebben
in gezien.
'Beuys'. Tot en met 3 oktober
1994. I)e tentoonstelling is da
gelijks, behalve op dinsdagen,
van 12.00 uur tot 22.00 uur ge
opend en op zaterdagen en
zondagen vanaf 10.00 uur 's
morgens. Entree: 40 frank
(f13,-); Centre Pompidou, Pa
rijs.
De poezen hebben het kunstwerk in bezit, gezien de vele modderige pootjes op het tafelblad.
foto ben de bruijn
de windrichting te kunnen pei
len.
Op een nazomerse zondag
middag is het hofje een oase
van rust in de verder zo roerige
binnenstad van Leiden. Er is
niemand thuis. De studenten
zijn met weekeindeverlof. Al
leen de poezen, de poezen heb
ben het hofje in bezit. En ook
het kunstwerk, gezien de vele
modderige pootjes op het tafel
blad.
De poezen zijn de hoofdbe
woners van dit hof. De studen
ten die hier doorgaans vertoe
ven, komen op de tweede
plaats. 'Wanneer u de deur sluit,
let u dan op dat er geen poes
met u mee naar buiten loopt',
waarschuwt een bordje aan de
binnenkant van de toegangs
poort. Bakjes met melk voor de
hofjesdeuren.
Het stilleven wordt bezocht
door een vrouw met twee kin
deren. Ze zijn duidelijk op de
'Hollandse Tuin-toer'; „Kijk die
tafel. Daaraan kunnen de bewo
ners barbecuen. En die gordij
nen zijn zo gedrapeerd, omdat
de kunstenaar dat zo bedoeld
heeft. Die klok. ik geloof dat hij
er bij hoort. Maar het lijkt net
alsof hij in het hofje hoort en er
altijd al gestaan heeft, vind je
niet?"
„De schoonheid en gratie van
zowel natuurlijke als door men
selijke kunde geschapen voor
werpen zijn voor mensen van
dinstinctie geschikte zaken om
met elkaar van gedachten te
wisselen en naar waarde te
schatten." Dit citaat uit de vijf
tiende eeuw van Pier Paolo
Viergerio gebruikte Dings als
bron voor zijn installatie. De
tortelduif en de zwarte kraai,
met koper ingelegd op het
roestvrijstalen tafelblad hebben
niets te vrezen. Niet van de
mensen en niet van de poezen.
Want eetbaar zijn ze niet. Een
bijna levend onderdeel van een
tijdelijk stilleven.
ANNEMIEK RUYGROK
rien Western Diamonds treden op tijdens het Afro Caribe Festival, dat
ptember in de Rotterdamse Schouwburg wordt gehouden.
fotopr
Joseph Beuys met karakteristieke vilthoed op: urenlang in dikke mantel met wolvebont tijdens opening Cen
tre Pompidou. foto cpd
tal van sleutels voor het begrip
van zijn monumentale werk en
van zijn vele roemruchte perfor
mances waarvan er enkele tien
tallen in videovorm te zien zijn
in het Centre Pompidou.
Beuys, volgens sommigen 'de
grootste Duitse kunstenaar
sinds Dürer', maakt het zijn pu
bliek bewust niet makkelijk,
probeert mensen uit balans te
brengen om ze vervolgens aan
het denken te zetten en in be
weging te brengen. En dat alles
in het kader van Beuys' rotsvas
te overtuiging dat 'ieder mens
een kunstenaar is'.
Ondanks Beuys' indringende
