Bisschop Rwanda: geen verwijten
J
m
J
fff
Evangelische Alliantie pleit
voor 'verzoening' in Angola
Kerk Samenleving
Bisschop Haïti roept op
tot vertrek militairen
2
DINSDAG 16 AUGUSTUS 1994
BUITENLAND KORT
Geboortenbeperking 1
Honderdduizenden Filipij-
nen hebben onder leiding
van kardinaal laime Sin ge
demonstreerd tegen geboor
tenbeperking. Het was één
van de grootste demonstra
ties in de hoofdstad Manila
sinds 1986, toen de vorige
president Ferdinand Marcos
werd weggejaagd. Maar er
waren bij lange na niet de
één miljoen demonstranten
die de Rooms-Katholieke
Kerk had aangekondigd. De
politie schatte het aantal
aanwezigen op 220.000, van
wie de helft kinderen. De
Rooms-Katholieke Kerk pro
testeert op de Filipijnen ook
tegen de ontwerptekst van
het slotdocument van de ko
mende VN-conferentie over
bevolking en ontwikkeling,
die de volgende maand in
Cairo wordt gehouden. ,,Wij
verwerpen het cultureel im
perialisme van deze organi
satie, die onze religieuze
waarden wil inruilen voor
demografische doeleinden",
zei Sin. Op spandoeken ston
den leuzen te lezen als 'Cairo
is het werk van de duivel' en
'Geld voor onderwijs in
plaats van condooms'.
Geboortenbeperking 1)
Sin bad dat 'God ons zal be
schermen in deze wereldoor
log tegen onze baby's en kin
deren en dat Hij ons zal be
vrijden uit de ketenen van
deze nieuwe dictatuur'. Hij
uitte scherpe kritiek op de re
gering van Fidel Ramos, de
eerste protestantse president
van het overwegend rooms-
katholieke land. Ramos is
voorstander van geboorten
beperking. De Filipijnen heb
ben met 2,4 procent een van
de hoogste geboortecijfers in
Oost-Azië. Een meerderheid
van de bevolking heeft vol
gens recente enquêtes geen
bezwaren tegen het gebruik
van voorbehoedmiddelen.
Zulke enquêtes zijn volgens
Sin gebaseerd op 'ondoor
dachte' meningen. Verder
hekelde hij de verspreiding
van condooms. „Ook de
ziekte aids rechtvaardigt niet
het masaale gebruik van
condooms door onze jonge
ren", aldus de kardinaal.
Joods centrum
Een dure rk-school in
Buenos Aires wil niet dat
joodse organisaties hun in
trek nemen in een gebouw
tegenover de school. Na de
bomaanslag op het joods
centrum op 18 juli, waarbij
95 mensen de dood vonden,
willen de joodse organisaties
zich vestigen in het Mare
Chagall-centrum, dat tegen
over het Lasalle College is ge
legen. Uit wees voor een
nieuwe aanslag hebben eerst
de ouders en vervolgens het
bestuur van de school, voor
kinderen uit traditionele en
welgestelde rk- gezinnen,
zich tegen de komst van de
joodse organisaties gekeerd.
Die kunnen zich beter vesti
gen in een nieuwe kantoren-
wijk op een vroeger haven
terrein. Dat gebied ligt echter
op grote afstand van de wijk
met de meeste joden wonen.
„Willen sommige Argentij
nen dat er weer een joods
ghetto komt", zo waagt Mi
guel Steunemann zich af. Hij
behoorde tot de joden die
met de ouders en het school
bestuur over deze kwestie
heeft overlegd. Sinds de aan
slag zijn de joodse gebouwen
in Buenos Aires zwaar gebar
ricadeerd. In de stad is niet
alleen de discussie over het
gevaar van terroristische
aanslagen op gang gekomen,
maar ook die over het antise
mitisme, dat in traditionele
rooms-katholieke kringen
nogvelig tiert.
'Kerken niet mede-verantwoordelijk voor massamoorden
De Rwandese bisschop Ka-
libushi verwerpt het verwijt
van de Wereldraad van
Kerken dat de kerken in
Rwanda medeverantwoor
delijk zijn voor de massa
moorden. De bisschop van
Nyundo noemt het verwijt
'goedkoop'. ,,Daar voel ik
me niet door aangespro
ken."
den bosch/castelgandolfo
De bisschop zei dit na afloop
van de door hem geleide eucha
ristieviering in de Sint Janska
thedraal in Den Bosch. Paus Jo
hannes Paulus II had zondag 14
augustus uitgeroepen tot we
reldgebedsdag voor Rwanda.
Een delegatie van de Wereld
raad had afgelopen weekeinde
bij terugkeer uit Rwanda gezegd
dat de kerken in Rwanda hun
geloofwaardigheid hadden ver
loren omdat ze gemene zaak
met het afgezette regime had
den gemaakt. „Er zijn altijd
contacten met de overheid",
zegt de 75-jarige bisschop.
„Maar de kerken zijn zeker niet
voorgetrokken. Wij werden ook
verrast door de uitbarsting van
geweld. Het was een complot
van politici, waar de kerk buiten
stond. De burgeroorlog is het
werk van de duivel."
Mgr. Kalibushi verblijft sinds
kort met elf priesters, een frater
en twee seminaristen uit zijn
bisdom in Helvoirt in het confe
rentieoord Emmaüs van de
stichting Getuigenis van Gods
Liefde. Daar komen de geestelij
ken, zowel Hutu's als Tutsi's, op
verhaal van de verschrikkingen
die ze hebben meegemaakt.
Zelf heeft bisschop Kalibushi
geheel uitgekleed op de rand
gestaan van het graf dat al voor
hem was gedolven, wachtend
op het dodelijk schot. Een kolo
nel haalde hem weg. Tien we
ken lang zat hij vervolgens met
de overige leden van deze groep
Rwandese vluchtelingen in opvangkampen aan de Zaïrese grens.
opgesloten in een huis. Daarna
konden ze naar Burundi gaan.
Nieuwe kleren
Op verzoek van Wil Visser, echt
genote van Hans Visser van de
Stichting Vraag en Aanbod, be
middelde bisschop Ter Schure
van Den Bosch bij hun komst
naar Nederland. Bisschop
Schruers van het Belgische dio
cees Hasselt betaalde de vlieg
reis, terwijl Mensen in Nood het
verblijf in Helvoirt financiert.
Andere religieuze organisaties
hebben de aanschaf van nieuwe
kleren mogelijk gemaakt. „Op
Schiphol kon de bagage van de
hele groep op één karretje",
zegt Hans Visser.
Van de 70 priesters in zijn bis
dom zijn er 32 vermoord, zegt
mgr. Kalibushi. Voorzover be
kend zijn er in heel Rwanda drie
bisschoppen, 70 priesters en
ongeveer 50 religieuzen en hon
derdduizenden gelovigen ge
dood. Bij het uitbreken van de
gewelddadigheden in april was
ongeveer 80 procent van de 7,5
miljoen Rwandezen lid van een
kerk, van wie 90 procent lid van
de Rooms-Katholieke Kerk.
De paus heeft in mei erkend
dat onder degenen die de gru
weldaden aanrichten, 'ongeluk
kigerwijs' ook rooms-katholie-
ken zitten. Die zullen zich voor
hun wandaden moeten verant
woorden, zei de paus. Ook mgr.
Kalibushi wil dat de schuldigen
voor het gerecht worden ge
sleept. Hij hoopt dat daardoor
de vrede met een grote V dich
terbij mag komen.
De wereldgebedsdag is een
kans om God nederig te vragen
te helpen bij de wederopbouw
van Rwanda, zegt de bisschop.
Eerst moet God de harten weer
heel maken. „Wij kunnen daar
bij als instrumenten van verzoe
ning dienen." Hij hoopt op de
edelmoedige steun van de gelo
vigen in Nederland. Zij
voor Rwanda en de kerk aldaar
bidden en verder kunnen ze
materiële steun verlenen, zegt
bisschop Kalibushi bescheiden.
„Bij de opbouw moeten we he
lemaal opnieuw beginnen. Er is
geen kerk heel gebleven."
Wijsheid
In zijn vakantieoord Castelgan-
dolfo deed de paus zondag een
beroep op de strijdende partijen
in Rwanda zo snel mogelijk vre
de te sluiten. „Nu meer dan ooit
zij zich redelijk tonen
zich met wijsheid inzetten
>r het welzijn van allen."
Kritiek Zwitserse protestanten
op bijzondere status Vaticaan
epd
De kerken in Angola moeten meer doen voor ver
zoening in het land dat al achttien jaar door een
burgeroorlog wordt geteisterd. Dat zegt Gerard
Verbeek, die sinds 1992 als ontwikkelingswerker
voor het evangelische hulporganisatie TEAR fund
in Angola werkt. Hij is met zijn vrouw Anneke
voor korte tijd terug in Nederland.
De kerken zouden de opdracht van Christus,
dat ze 'zoutend zout' moeten zijn, ook in politiek
opzicht gestalte moeten geven. Dat gebeurt erg
weinig, zegt Verbeek. Voor een deel is dat te ver
klaren uit angst omdat in Angola politieke uit
spraken heel vervelende gevolgen kunnen heb
ben, voor een ander deel uit slechte communica
tiemogelijkheden.
Eerlijk zeggen
Het is volgens Verbeek heel belangrijk als in het
diep verdeelde land kerkelijke delegaties van bei
de kanten met elkaar zouden praten. Er zijn over
en weer veel vooroordelen. Als mensen bij elkaar
gebracht zouden worden, over hun angst spreken
en eerlijk zeggen wat ze van elkaar vinden, zou
dat de meningsvorming van de mensen positief
beïnvloeden. Zulk werk is naar de mening van
Verbeek een heel belangrijke rol voor de kerken.
Verder moeten ze proberen door de eenzijdige
informatievoorziening heen te breken. Ze moeten
de mensen informeren wat er echt in het land
aan de hand is. Verbeek erkent dat dit erg gevoe
lig en moeilijk is. „Maar Gandhi en Martin Luther
King gingen ook de barricades op. Waarom hou
den de kerken geen gebedsmars door de hoofd
stad Luanda?", zo vraagt de ontwikkelingswerker
zich af.
Op een conferentie in mei over kerk en politie
ke veranderingen in Afrika/Angola, georganiseerd
door de Evangelische Alliantie van Angola (AEA),
beleed de kerk zelfs haar schuld. Zij verontschul
digde zich dat haar stem zwak was geweest toen
zij die duidelijk had moeten laten horen om het
onrecht aan te klagen en stelde dat ze zich „als
ambassadeur van Christus" standvastiger had
moeten inspannen voor verzoening.
De kerk is bijna de enige maatschappelijke or
ganisatie in Angola die functioneert. Dat was voor
de Verbeeks een belangrijke reden om ontwikke
lingswerk te doen via een kerkelijke organisatie.
In 1992 werden zij door TEAR fund uitgezonden
naar Angola, waar ze in dienst van de AEA wer
ken.
Als ontwikkelingsadviseur en verpleegkundige
zijn ze in dienst van het overkoepelend orgaan
van tien protestantse kerken in Angola. Ze geven
deze organisatie advies en helpen fondsen te wer
ven, maar de lokale leiders bepalen uiteindelijk
het beleid. Dat is voor Gerard en Anneke van
groot belang. Hun doel is dat zij na een paar jaar
overbodig worden.
Helpen
Deze doelstelling sluit goed aan bij die van TEAR
(The Evangelical Alliance Relief) fund, die de
evangelische en orthodox-protestantse christe-
•nen vertegenwoordigt in de tien samenwerkende
Nederlandse hulporganisaties. Het fonds, dat vo
rig jaar twintig jaar bestond, biedt via kerken en
christelijke organisaties hulp ongeacht geloof of
ras. Onder het motto 'mensen helpen zichzelf te
helpen', en het stelt het structurele ontwikke
lingswerk op de eerste plaats. Om te voorkomen
dat de westerse ontwikkelingwerkers een machts
positie krijgen in hun gastlanden, betaalt TEAR
fund alleen hun reis en verblijf. De fondsen om
projecten mee te financieren, moeten door de lo
kale organisaties geworven worden. Zij kunnen
uiteraard wel gebruik maken van de contacten
die de westerlingen hebben in hun land van her
komst.
De Zwitserse kerken hebben
kritiek geuit op de bijzondere
internationale status van de
Rooms-Katholieke Kerk. Naar
aanleiding van de komende we-
reldbevolkingsconferentie in
Caïro, waartegen het Vaticaan
heftig te keer gaat, heeft de
bond van protestantse kerken in
Zwitserland er gisteren voor ge
pleit dat in internationaal ver
band de religies op één lijn wor
den gesteld.
De Rooms-Katholieke Kerk
mag volgens de Zwitserse pro
testanten niet langer als enige
geloofsgemeenschap een vol
kenrechtelijke status hebben. In
de huidige situatie kan de RK
Kerk de ethische discussie over
de overbevolking met diploma
tieke middelen beïnvloeden, al
dus de eedgenoten.
Met haar houding over ge
boortenbeperking houdt de RK
Kerk een 'menswaardige' ont
wikkeling van de wereldbevol
king tegen. Daarmee blokkeert
het Vaticaan ook een consensus
over het slotdocument van de
conferentie, zegt de Zwitserse
bond van protestantse kerken.
Als staat heeft het Vaticaan de
status van waarnemer bij de
Verenigde Naties. Daardoor is
de RK Kerk in de gelegenheid
als enige religieuze instantie
deel te nemen aan de conferen
tie, die een plan wil vaststellen
om de groei van de wereldbe
volking tegen te gaan.
De Haïtiaanse bisschop Willy
Romelus heeft opnieuw opge
roepen tot het vertrek van de
militaire junta. Romelus staat
bekend als de enige pro-demo
cratisch bisschop onder de con
servatieve rooms-katholieke hi
ërarchie in Haiti. In verschillen
de kerken liet hij afgelopen zon
dag een boodschap voorlezen,
waarin hij zijn collega-bis
schoppen opriep te bidden dat
de Haitianen onder het juk van
de militairen zullen uitkomen.
Romelus herstelt momenteel
in New York van een hartopera
tie. Hij zei dat de misere in Haiti
regelrecht het gevolg is van de
staatsgreep in 1991 tegen presi
dent Jean-Bertrand Aristide. De
militairen en hun aanhang vor
men een machtskliek die de rest
van de bevolking gegijzeld
houdt, aldus de bisschop.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
IK WOU ZO
VLÜG
MoeeuJK
fcUK
W0RD6M.
BhJ A4DNJ VADER ZSi
ALTUD EERL9K
DUURT f+ET LATEST.
Ét
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgeveri) Damiate
DIRECTIE B M. Essenberg, C P Arnold
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor,
Nypels, Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN R.D Paauw, tel. dag. S
15. of per post.
HOOFDKANTOOR:
tooseveltstraat 82,23
Telefoon 071-356356
54.2300 AB Leiden
Rooseveltstraat 82,2321 BM Leiden
Telefooi
POSTAt
Postbus
TELEFAX
85,55 84,55
per |aar 329,30 328.30
klaohten^EZORG"^^3^
ma t/m vrij 18 00-19.30 uur,
zat 10 00-12 00 uur. Tel. 071 -143241
HEINZ
HET WEER
Hollandsezomer
Niet alleen in Europa heeft de
hoogzomervan 1994 indruk ge
maakt. Grote delen van de Verenig
de Staten kregen te maken met
een combinatie van veel warmte en
een zeer hoge luchtvochtigheid. De
maanden juni en juli waren in New
York City het op één na warmste
duo van deze eeuw. Evenals bij ons
sprong de hoge nachttemperatuur
in het oog, die in verhouding grote
re afwijkingen opleverde dan de
temperatuur overdag. De zeewater
temperatuur langs de noordoost
kust van de VS is door de warme
zomer bijna tot recordhoogten ge
stegen. Óp grond daarvan wordt bij
de aanvang van het tropische orka
nen-seizoen rekening gehouden
met grotere stormactiviteit tot bo
ven de 40e breedtegraad.
Hoewel de wateren voor de Europe
se kust ook duidelijk te warm zijn,
hebben wij niets van deze tropi
sche creaties te duchten. De ex-
tropische depressies kunnen wel
met de straalstroom meedrijven in
de richting van West-Europa en
voor veel wind en regen zorgen,
maar voor stormen met tropische
allures zou het zeewater een tem
peratuur van minimaal 25 graden
moeten bereiken. Het koudegolfje
van de laatste dagen heeft het wa
ter voor onze kust tot een niveau
van 19 a 20 graden afgekoeld. Dat
is nog altijd hoog genoeg om onda
gunstige omstandigheden de buiicHEF
heid langs de Noordzeekusten eej
extra stimulans geven, evenals
wind*en waterhoosjes, die de
laatste week reeds werden gesignl
leerd. De warmte, die vandaag
even om de hoek kwam kijken,
wordt snel afgevoerd, nu de west
circulatie op de oceaan in vorm bj
gintte komen.
De doorbraak van oceaanstoringel
naar het continent voltrekt zich in
eerste instantie nog aarzelend. I
Vanavond blijft het nog lang aang
naam warm; de kans op onweer is
vrij gering. Dat zomeravond-gevoe
zal voorlopig wel niet terugkeren;
een eerste front passeert morgen
overdag met een plaatselijke bui,
waarna een periode met westen-1
zuidwestenwinden op gang komt.
Het kwik bereikt vanaf morgen
geen hogere waarden dan 18 tot
22 graden. Een volgende depress
arriveert donderdag bij Schotland
en iswataktiever. Een band met
regen of motregen komt langszij i
de wind trekt aan tot krachtig. Tij
dens het weekeinde is er nog geei
uitzicht op herstel. Opklaringen
zijn er wel, maar een bui is nooit
ver weg. Zo lijkt de Hollandse zo
mer zijn draai weer gevonden te
hebben.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
woensdag.
Noorwegen:
Perioden met zon. Morgen
in het zuidwesten wolken
velden en enige tijd regen.
Maxima langs de westkust
van ongeveer 14 graden in
het noorden tot 17 in het
zuiden. In de omgeving
iddag- tempe-
121 graden.
D
i Oslo r
Perioden met zon Morgen
in het zuiden wellicht be
wolkt weer en hier en daar
buiige regen. Middagtem-
peratuur uiteenlopend
13 graden in het
noorden tot 21 g-
het zuiden.
Denemarken:
Vandaag zonnige pert
en droog. Morgen
king en later
buiige regen. Middagtem
peratuur ongeveer 21 graden
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Tamelijk wisselvallig weer met flink
wolken en van tijd tot tijd enkele bun
Vooral in zuidoost-Engeland ook ge
geld zon. Middagtemperatuur van
graden langs
Schotland t
België en Luxemburg:
Vandaag eerst nog flinke z
Londen.
Dl
WO
DO
o%
50
30
30
a
Neerslagkans
20
40
40
6
Minimumtemp.
13
11
1
Middagtemp.
22
20
18
2
Wind
zo3
w4
zw5
weersbui. Maxima vandaag rond 22 gra
den. morgen iets lager.
Noord- en Midden-Frankrijk:
WEERRAPPORTEN
Middagtemperatuur van
daag van 24- graden bij Rennes tot
dichtbij 30 in de buurt van Annecy;
morgen iets lagere maxima Langs de
WOENSDAG 17 AUGUSTUS 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 06.25 Zon onder 20.
Maan op 18.21 Maanonder02.
Waterstanden Katwijk
Hoogwater23.58 12.49
Laag water 07.56 20.26
westkust misschien ook er
velden. Droog. Middagter
het algemeen tussen 25 en
Spanje:
Weerrapporten 15 augustus 20 u
30 gra
het noorden nu en dan wolkenvelden
en plaatselijk een bui, misschien met
onweer. Verder droog en veel zon. Mid
dagtemperatuur langs de stranden onge
veer 31 graden, in het Spaanse binnen
land plaatselijk boven de 35 graden,
langs de Golf van Biskaje maxima om
streeks 21 graden.
Canarische Eilanden:
In het noorden enkele wolkenvelden en
waarschijnlijk droog. Op de zuidstran-
peratuur rond 28 graden; later iets war-
Verder naast zon ook flink wat wolken
velden en toenemende kans op buiige
regen, misschien met onweer. Maxima
van 23 graden in Les Landes tot iets bo
ven de 30 ten zuiden van Lyon.
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon maar ook stapelwol
ken en morgen een kleine kans op een
bui. Maximumtemperatuur ongeveer 33
Italië:
Vrij zonnig. In het noorden nu en dan
ook wolken en kans op een regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur van 28
graden in het noorden tot wellicht 38
graden lokaal in de zuidelijke helft.
Griekenland en Kreta:
Zonnig. Boven de Egeïsche zee nu en
dan harde noordelijke winden. Maxima
meest tussen de 31 en 36 graden.
Turkije en Cyprus:
Zonnig. Langs de westkust tijdelijk veel
wind. Middagtemperatuur vlak aan zee
van 31 graden rond de Dardanellen en
op Cyprus; ten oosten van Antalya iets
Duitsland:
Vandaag flinke zonnige perioden. Mor
gen meer bewolking en kans op een re-
gen- of onweersbui Middagtemperatuur
van ongeveer 21 graden in het noorden
tot iets boven de 25 in het zuiden en
Zwitserland:
Vandaag flinke zonnige perioden, wel
kans op een lokale onweersbui. Morgen
geleidelijk bewolkt en overal kans op
buien, mogelijk ook onweer Middag-
temperatilrur van 25 graden aan de
noordzijde van de Alpen tot plaatselijk
29 graden aan de zuidzijde.
io 13 26 21 0
w 3 20 8 0.
iw3 32 23 0,
w3 25 15 0
w3 34 27 0.
