Een halve eeuw stilte na het kamp
Waterschap begrijpt ophef niet
'Oude dorp steeds verder
in vergetelheid getrapt'
Veertig oldtimers rijden
zondag door Woubrugge
Leiden Regio
HSL kost de tuinbouw
honderden miljoenen
Tri-atleten duiken
gewoon Zegerplas in
Tweehonderd
kwekers op
Plantarium
OVER
LEEFT UW
PENSIOEN
UWEL?
ZATERDAG 13 AUGUSTUS 1994
EGMOND, 071-•
HANS KOENEKOOP. 0
Na drie verschrikkelijke jaren in Jappenkampen, viel het
echtpaar Ten Hove uit Oegstgeest een halve eeuw stil.
Met elkaar hoefden ze niet over de kampervaringen te
praten, want ze wisten hoe het was om een kampcom
mandant met grillen te hebben en tijdenlang niets an
ders te eten dan een waterige 'stijfselpap'.
respect behandeld. Bij familie
en kennissen ging het al net zo:
„Anders zouden het onze ken
nissen niet geweest zijn."
Of verhalen over de Jappen
kampen van toen nog indruk
maken, betwijfelt Ten Hove in
een tijd vol ellende uit Rwanda
en ex-Joegoslavië. „Het is ook
veel te laat", vindt hij. Zijn
vrouw ziet het wat positiever:
„In het begin is nooit naar onze
ervaringen gevraagd, werd niet
naar ons geluisterd. Als mensen
er nu naar vragen, kun je moei
lijk zeggen dat het niet meer
hoeft."
Welnu, beide echtelieden ein
digden in beruchte kampen. Hij
in jongenskamp Bangkong in
Semarang, waar hij elke nacht
nieuwe lijken zag: „Eerst van de
paar oudere mannen in ons
kamp. Later van jongens, ook
van de eigen slaapzaal. En ei
genlijk vond ik dat pas erg." Zij
zat in het toenmalige Batavia
(Jakarta), waar de kampcom
mandant maanziek bleek. Bij
elke volle maan liet-ie bijvoor
beeld zijn gevangenen nachten
lang rond het kamp lopen of
gooide hij het weinige eten weg.
Nooit mishandeld
Beide families overleefden de
oorlog en mishandeld werden
de echtelieden nooit. Maar ge
weld, dood, ongedierte en inti
midatie waren nooit veraf. Er
hoefde maar iets te gebeuren of
je stond weer met het hele
kamp een hele dag in de bran
dende zon, kijkt hij terug. Zij
weet nog goed hoe haar enige
speelgoed, een pop die mama
kon zeggen, kapot werd gesne
den. En dat martelen als ie
mand probeerde te ontsnappen
of er wat was verdwenen uit het
magazijn: het geschreeuw liet je
niet los.
De twee zaten in andere kam
pen en ontmoetten elkaar ook
pas in Nederland. Het gedeelde
verleden bracht veel begrip, dat
niet uitgesproken hoefde te
worden. Begrip dat zo vaak ont-
Hun opgroeiende kinderen wil
den ze niet opschepen met hun
verhalen. „Anders konden die er
ook problemen door krijgen",
zegt de 56-jarige Oegstgeestse,
geboren De Ferrante. Neder
land leek ondertussen niet geïn
teresseerd in hun ervaringen.
Als het al over de obrlog ging,
dan ging het over de oorlog
hier. Tegen de Duitsers. De oor
log overzee leek niet te hebben
bestaan.
„Als op 4 mei de doden wer
den herdacht, waren dat de do
den hier. Niet daar. Na jaren
wijdden ze pas een regeltje aan
ons." En dat stak. Zo rond de
15de augustus, de dag waarop
de Japanners capituleerden, zei
de nu 65-jarige Ten Hove altijd:
„Ik ga de vlag uithangen, net als
op 5 mei." Maar zijn vrouw
vond dat niet zo nodig. Haar
ouders deden dat tenslotte ook
niet. Niemand deed zoiets. Ne
derland moest worden opge
bouwd, zonder al te veel om te
kijken. Achteraf zeggen ze dat
dat doorgaan hun redding is ge
weest: „Als je gaat piekeren, is
het snel afgelopen.
Besmet
Indonesië was ook zo ver weg
en een beetje besmet, leek het
wel. Koud terug in Nederland,
op zijn allereerste schooldag,
kreeg de 16-jarig Ten Hove het
al ingepeperd: „Jullie hebben de
Indonesiërs uitgezogen." In
middels is er een Nederlands-
Indiëmonument in Den Haag,
waar maandag de capitulatie
wordt herdacht.
Als Ten Hove aan de voor
avond van de herdenking de
stilte doorbreekt, doet hij dat
mede om dat negatieve beeld
bij te stellen. „Wij Nederlanders
waren helemaal niet zo slecht,
weet hij uit eigen ervaring.
Thuis bij landbouwconsulent
Teil Hove en hoofdadministra
teur van een theeplantage, De
■Terrante, werden Javanen met
steltenis van de plaatselijke
tuinbouw. De kassen in het ge
bied zijn pas enkele jaren oud
en gelden als de meest moderne
van Nederland.
De Tuinbouwstructuurcom-
missie Zuid-Holland heeft laten
onderzoeken welke schade de
komst van de HSL veroorzaakt.
Het rapport wordt volgende
week aangeboden aan het pro
vinciebestuur. Volgens Hasko-
ning brengt de sloop van de
nieuwe kassen een aanzienlijke
kapitaalsvernietiging met zich
mee. De kosten daarvoor wor
den geraamd op ruim 200 mil
joen guld'en.
Aanleg van de hogesnelheidslijn
(HSL) door het tuinbouwgebied
bij Bleiswijk berokkent de tuin
bouw aldaar honderden miljoe
nen guldens schade. Daarnaast
gaan er in de regio ruim 900 ar
beidsplaatsen verloren. Dat
blijkt uit een onderzoek dat het
ingenieursbureau Haskoning
heeft verricht in opdracht van
de tuinbouw in het gebied.
Het derde kabinet Lubbers
nam in maart het besluit om de
HSL dwars door het kassenge-
bied bij het Zuidhollandse
Bleiswijk aan te leggen. Tot ont-
1J DEN RUN RUUD SEP
„In het begin is nooit naar onze kampervaringen gevraagd. Nu kun je moeilijk zeggen dat het niet n
breekt als in een huwelijk maar
één partner kampervaringen
heeft. Neem nu kampgenoot
Geleijnse: hij predikt verzoening
met de Japanners, maar kan het
maar niet bijleggen met zijn ex-
vrouw en kinderen. Stuk voor
stuk zonder kampervaring.
Ten Hove zag de eigen kam
pen drie jaar geleden terug, tij
dens het eerste weerzien met
Indonesië sinds de oorlog.
Vooraf hadden de Oegstgeeste-
naren getwijfeld. „Doen we er
wel goed aan? Halen we niet te
veel herinneringen boven die
we eigenlijk niet willen oprake
len?" Maar, zeiden ze tegelijk:
„Indonesië is een prachtig
land." En, nu konden ze er ein
delijk naartoe. De kinderen wa
ren uitgestudeerd: ze konden
hun geld zelf gaan besteden.
Terugkijkend zegt hij: „Eigen
lijk was het weerzien met de
kampen een beetje een afgang.
Alles was zo schoon en netjes.
Overal groeiden bloemetjes. Je
kon je niet voorstellen dat het
zo erg geweest was in de oorlog.
Dat je de hele dag over eten kon
dagdromen. Dat je hoopte een
van de vele reigers te kunnen
vangen die in een boom zaten."
Hard werken
Dat de twee het nu zo goed ma
ken, hebben ze aan zichzelf en
hun hardwerkende ouders te
danken. „Toen we in Holland
kwamen, hadden we totaal
niks", zegt hij. Schadevergoe
dingen en andere steun hielden
niet over. 350 gulden van Japan,
in het begin van de jaren '50. En
7.500 in 1981 voor kostwinners
of hun weduwen. De ouders
van Ten Hove waren toen al
overleden. En de regering vond
het blijkbaar niet nodig om het
geld dan maar aan de zoon te
geven, die per slot van rekening
ook kampervaring had.
Waar hij vooral op wachtte
was het moment waarop Japan
om vergiffenis vroeg. Het mo
ment kwam, een paar jaar gele
den: „Wat laat, maar toch. Het
is zeer positief dat ze excuses
hebben aangeboden." Of hij ze
vergeeft? „Ik vergeef ze omdat
er een nieuwe generatie is.
Maar ik blijf negatieve associa
ties houden."
Alleen, zijn jeugd leverde hem
zo véél negatieve associaties op.
Er waren zoveel vijanden. Eerst
de Koreanen die, in opdracht
van hun Japanse broodheren,
FOTO HOLVAST/MARK LAMERS
huis en auto kwamen annexe
ren: „Ze kwamen op fietsjes,
met hun korte beentjes." Later
werd hij geconfronteerd met de
Japanners zelf, die hun gevan
genen "veel te weinig voedsel
gaven. Echt schandalig. Eigen
lijk was ik constant ziek."
En toen waren er de Indone
sische onafhankelijkheidsstrij
ders. Twee weken na de bevrij
ding, zetten die de net herenig
de familie Ten Hove gevangen.
Toen ontsnapte Japanners wat
medegevangenen bevrijdden,
schoten nationalisten vader
dood voor de ogen van zijn
zoons. Of neem de Brits-Indiërs,
die na een tweede bevrijding
over de familie waakten: „Zoals
zij de hele dagen hun messen
slepen. Dat was nog griezeliger
dan de Jappen."
Ondanks waarschuwing provincie
„Zoals het er nu naar uitziet,
met de nogal vage berichten
over het zwemwater, laten wij
de triathlon gewoon doodgaan",
vertelt secretaris R. Hesselmann
van de Stichting Triathlon Al
phen aan den Rijn.
„Waarschijnlijk zal door de la
gere temperaturen de kwaliteit
van het water alleen maar beter
worden. Maar wanneer de plas
de komende dagen toch nog tot
verboden gebied wordt ver
klaard, dan zijn we altijd nog in
staat om maatregelen te ne-
Vorig jaar kreeg de organisa
tie te elfder ure te horen dat
zwemmen in de Zegerplas on
verantwoord was. De triathlon
is toen snel omgebouwd tot een
run-bike-run.
Tot vorig jaar werd het zwem
water in de Zegerplas bedreigd
door de rioolwaterzuivering die
aan de westkant van de plas ge
zuiverd rioolwater loosde. De
waterkwaliteit stond daardoor
met name na zware regenval
sterk onder druk. In die situaties
kon de zuivering het enorme
wateraanbod niet aan, en
stroomde het verdunde riool
water zo goed als ongezuiverd
de plas in. Na de triathlon van
1991 - gehouden kort na een
zware regenbui - werden niet
minder dan 160 deelnemers
ziek.
De provincie Zuid-Holland mag
dan nog steeds afraden om in
open water te zwemmen, de
deelnemers aan de Alphense
triathlon gaan vandaag over een
week gewoon de Zegerplas in.
De organisatie ziet in het nega
tief zwemadvies geen aanlei
ding om de zwempartij uit het
programma te schrappen. Aan
de Alphense triathlon doen on
geveer 800 mensen mee.
Doordat er in het zoete op
pervlaktewater in de 'provincie
veel blauwalgen zitten, wordt
zwemmen in open water al eni
ge tijd afgeraden. Maar afgezien
van de blau walgen, waarvan het
gevaar nog niet helemaal duide
lijk is, blijft de verontreiniging
van het water binnen de nor
men. Volgens de GGD Rijn
streek levert zwemmen in de
Zegerplas een verhoogde kans
op vervelende maar verder vrij
onschuldige gezondheidsklach
ten op. Of iemand al dan niet in
de Zegerplas wil zwemmen, laat
de GGD verder over aan de in
dividuele keuze.
Het gevolg is dat er nog
steeds zwemmers zich bij de Al
phense recreatiepias in het wa
ter wagen. Bij de GGD hebben
zich nog geen zwemmers ge
meld die na een duik in de Ze
gerplas ziek werden.
Aanleg parkeerplaatsen stuit op verzet bij Leiderdorpers
LEIDERDORP JUDY NIHOF
Secretaris D. de Blaeij begrijpt
jde commotie rond de uitbrei
ding van parkeerplaatsen van
het waterschap De Oude Rijn
stromen aan de Hoofdstraat in
Leiderdorp niet zo goed. „Er
j gdat wel groen weg, maar er
pfjóit ook weer groen terug. Het
tórèterschap is net zo zeer gebaat
fcfj-'een goede inrichting van de
Hoofdstraat als de bewoners en
dé-winkeliers," aldus De Blaeij.
De Werkgroep Herinrichting
Hoofdstraat is boos dat de par
keerplaatsen voor de deur van
het net vernieuwde en uitge
breide pand van het waterschap
verdwijnen, en er - meer - par
keerplaatsen bijkomen aan de
Berkenkade, tegen de brug aan.
Daarvoor moet groen wijken.
Over deze kwestie ligt de werk
groep momenteel in de clinch
met de gemeente, die de plan
nen wil uitvoeren.
Het waterschap heeft zich in
deze discussie steeds afzijdig
gehouden. De Blaeij vindt de re
actie van de werkgroep eigenlijk
'een beetje overdreven'. Wat het
waterschap wil is uitbreiding
van de tuin en dat kan door de
huidige parkeerplekken voor de
deur op te heffen. „Ons gebouw
is opgeknapt en voor zover ik
weet zijn de bewoners er geluk
kig mee. Het springt erg in het
oog, ook vanaf de brug. Dan is
een mooie tuin toch beter dan
dat blik voor de deur?"
De tuin is een van de laatste
onderdelen van de grote ver
bouwing en uitbreiding van het
waterschapskantoor aan de
Hoofdstraat. Het pand (ooit was
het raadhuis) was veel te klein
om alle medewerkers na de fu
sie van het waterschap De
Veen- en Geestlanden met het
waterschap De Aarlanden te
huisvesten. Het bestaande pand
werd verbouwd en er kwam een
nieuw gedeelte bij op de plek
van oude brandweergarage.
Vanaf het begin was het dui
delijk dat Leiderdorp de vesti
gingsplaats van de samenge
voegde waterschappen moest
worden en niet Ter Aar:
„Leiderdorp ligt centraal in ons
verzorgingsgebied en de verbin
dingen met het openbaar ver
voer zijn beter," aldus De Blaeij.
Op 1 januari was de fusie een
feit. En daarmee brak een perio
de aan die niet gemakkelijk was.
De medewerkers uit Ter Aar
kwamen naar Leiderdorp terwijl
Knutseldag op
Kaageiland
Kleien, verven, Figuurzagen,
knippen, plakken, schmin
ken. Kinderen op Kaageiland
hoeven zich dinsdag 16 au
gustus niet te vervelen. De
Stichting Vakantiespelen
Alkemade houdt die dag een
knutseldag in zaaltje Ker-
kwijck aan de Julianalaan. De
openingstijden zijn 's mor
gens van negen tot twaalf
uur en in de middag van half
twee tot half vijf. De en-
treekosten bedragen 2,50
gulden per persoon voor de
hele dag. De zelfgemaakte
werkstukken mogen aan het
einde van de dag mee naar
huis worden genomen.
Organisator braderie betaalt hogere precariorechten niet
LEIDERDORP JAAP VAN SANDUK
„We betalen geen cent meer
aan precariorechten dan vorig
jaar." Na maanden van hard
werken aan de voorbereiding
van de veertiende braderie in de
Hoofdstraat moet het hoge
woord er nu toch uit. „De lol is
er af. We worden gewoon te
gengewerkt door de gemeente".
Voorzitter C. Bos van de
Stichting Festiviteiten Het Oude
Dorp weet nog niet hoe hoog de
rekening van de gemeente voor
het houden van de braderie zal
zijn. De precariorechten zijn
onlangs omhoog gegaan. Maar
een ding weet hij wel. De ge-
kan hetzelfde bedrag
krijgen als vorig jaar.
Op zaterdag 27 augustus
hoopt de organisator weer op
een groot publiek, want daar
doet hij het voor. „Niet voor
mezelf, want ons kost het alleen
maar geld. En ook niet voor de
gemeente, want daar ontvangen
we geen waardering", aldus
Bos. Ook dit jaar zullen er 120
kraampjes verspreid staan over
de Hoofdstraat en de Berkenka
de.
Als na afloop de gemeentelij
ke vuilnisauto en veegwagens
ervoor zorgen dat de straten
weer schoon worden, denkt Bos
al knarsetandend aan de reke
ning. „Het is toch onzin dat wij
daarvoor opdraaien. Als stich
ting ben je bezig Leiderdorp te
promoten in de regio en als
dank krijg je de rekening gepre
senteerd."
De bewoners van het oude
dorp liggen over meer zaken in
de clinch met de gemeente,
zoals onlangs nog bleek bij de
plannen voor de herinrichting
van de Berkenkade. Ze pleiten
al jaren voor een beter aanzien
van de Hoofdstraat. Zit er niet
gewoon wat oud zeer? „Hier in
het oude dorp worden we ge
woon steeds verder in de verge
telheid getrapt. Dat vind ik zo
triest", aldus Bos.
HAZERSWOUDE
Spectaculaire start feestweek
Het vernieuwde en uitgebreide waterschapskantoor is nu al een blikvanger aan de kop van de Leiderdorpse
Hoofdstraat. Maar voor een nog beter aanzicht moeten de parkeerplaatsen weg. Dan kan de tuin worden uit
gebreid. FOTO LOEK ZUIJDERDUIN
de verbouwing, die in novem
ber begon, in volle gang was. De
medewerkers moesten aan el
kaar en aan eikaars werkwijze
vvennen, terwijl de timmerman
nen af en toe in- en uitliepen.
„Soms moest je werken terwijl
ze achter je aan het slopen wa
ren," aldus De Blaeij. „Dat viel
niet mee. Een compliment aan
ons personeel is wel op zijn
plaats." Op een paar klussen na,
is alles klaar. Op 14 september
is de officiële opening van het
gebouw gepland.
De fusie tussen beide water
schappen was noodzakelijk om
het hoofd te bieden aan de
steeds ingewikkelder wordende
problematiek waarmee water
schappen te maken krijgen, al
dus De Blaeij. De voorwaarde
was dat er geen ontslagen zou
den vallen. „Er komen waar
schijnlijk zelfs een paar mensen
bij," aldus de secretaris. Dat
heeft te maken met het extra
werk, als per 1 januari ook inge
zetenen waterschapslasten
•moeten gaan betalen.
Een van de belangrijkste ta
ken van het waterschap De Ou
de Rijnstromen is het op peil
houden van de waterstanden.
Of anders gezegd: ervoor zorgen
dat de bewoners in het verzor
gingsgebied dat grofweg ligt
tussen Alphen, Hillegom,
Noordwijk en Leidschendam,
droge voeten houden. „Het is
een ingewikkeld gebied," vertelt
De Blaeij. „Met al die kleine
poldertjes. We hanteren wel 400
verschillende waterpeilen.
Het regelen van de waterstan
den gebeurt met behulp van be
malingsinstallaties. Bij De Oude
Rijnstromen wordt gewerkt met
de modernste methodes. Zo
worden de pompen van de 27
belangrijkste gemalen op af
stand aangestuurd. Is het peil te
hoog of te laag, het wordt alle
maal geregistreerd in de com
puter. Met een paar drukken op
het toetsenbord kunnen de
mensen op het kantoor in Lei
derdorp ingrijpen.
Een van de grote projecten
waarmee De Oude Rijnstromen
momenteel bezig is, is de Mo
lenviergang in Aarlanderveen.
Bemalen gebeurde daar altijd
met molens. Dat was echter on
gunstig als er weinig wind
stond. Er worden nu hulpgema
len geïnstalleerd, voor het geval
het fout gaat. Het project is in
het najaar klaar. De Oude Rijn
stromen heeft dan 'direct weer
een andere grote klus voor de
boeg: het vernieuwen van het
gemaal aan de Drecht in Ja-
cobswoude.
•Tweehonderd kwekers van de
meest uiteenlopende soorten
bomen, heesters, planten en co
niferen staan zaterdag 20 en
zondag 21 augustus te kijk op
de internationale boomkweke
rijvakbeurs Plantarium. De
beurs, die wordt gehouden in
het nieuwe onderkomen op het
International Trade Centre
(grens Boskoop/Hazerswoude),
is een uitgelezen plek voor lief
hebbers om ideeën op te doen
voor de inrichting van hun tuin.
Op Plantarium laat een aantal
kwekers zijn nieuwste kweek-
goed zien, dat nu nog niet eens
te koop is. Voorts verzorgen
bloembinders en hoveniers de
monstraties van onder meer het
maken van boeketten, stekken
en enten. Tevens zijn 'planten-
dokter' aanwezig om over ziek
tes te informeren. Planten zijn
buiten te koop op en uitgebrei
de markt.
Verschillende Boskoopse
kwekers houden tijdens de
beurs open huis op hun boom
kwekerijen. De VVV van Bos
koop verzorgt rondvaarten
langs de tuinderijen en heeft
ook fietstochten uitgepijld. De
openingstijden van Plantarium
zijn zaterdag van 9-17 uur en
zondag van 10-17 uur. De toe
gangsprijzen bedragen 10 gul
den voor volwassenen en 5 gul
den voor kinderen en houders
van een 65+ kaart.
WOUBRUGGE
De Woutje Brugge-speelweek
begint zondag spectaculair. Dan
rijden er zo'n veertig oldtimers
door Woubrugge. De rit start
om twaalf uur bij sporthal Ou
dendijk.
De deur van Jeugdland III
gaat maandag open voor kinde
ren van vier tot en met zeven
jaar die willen knutselen. Ope
ningstijden: 10.30-12 uur en
13.30-15 uur. In sporthal Ou
dendijk wordt van 9.45-16 uur
voor kinderen van 7 tot en met
13 jaar 'de sportieve circusdag'
gehouden. Maandagavond kan
de hele familie meedoen met
een fietspuzzeltocht. Start: tus
sen 17.30 en 19.30 uur bij De
Wijk.
De jongste kinderen kunnen
dinsdag kijken naar een pop
penspel in De Wijk. Aanvang 10
uur en 11.15 uur. De kinderen
van achtf tot en met twaalf jaar
kunnen die dag knutselen in
Jeugdland III. Openingstijden:
10.30-12 uur en van 13.30-15
Iedereen die vragen heeft
over zijn eigen huisdier kan
dinsdag tussen twee en vier uur
naar de dierendokter stappen.
Die houdt spreekuur in De Wijk.
Kinderen tussen de tien en
veertien jaar kunnen dinsdag
avond meedoen aan een kin
derdropping. Aanvang 19 uur
op het parkeerterrein van de
Batehof.
Woensdag staat Woubrugge
weer in het teken van de brade
rie. De poppendokter bezoekt
donderdag 18 augustus tussen
negen en twaalf uur De Wijk.
Kinderen van acht tot en met
veertien jaar kunnen die dag
een hut bouwen bij de Wilgen
laan. Om zeven uur 's avonds
gaat de huttenwijk in vlammen
op. Kinderen die nog te jong
zijn hieraan mee te doen, krij
gen die dag tussen half twee en
half drie en tussen drie en vier
uur een cursus spijker'slaan in
Jeugdland III.
De jongste kinderen kunnen
volgende week vrijdag tussen
tien en een uur picknicken op
het grasveld bij de Watermunt
(bij slecht weer in sporthal Ou
dendijk). 's Middags kunnen
kinderen van zes tot en met
twaalf jaar bloemschikken in De
Wijk. Voor de jongeren vanaf 15
jaar wordt die avond een nach
telijke dropping gehouden. Ver
trek 23 uur vanaf De Wijk.
De speelweek wordt volgende
week zaterdag afgesloten met
vissen in de Wetering (voor kin
deren tot en met 14 jaar),
bloemschikken 's middags in
Jeugdland III (voor mensen van
13 tot 100 jaar) en een feest
avond in sporthal Oudendijk.
