f
'Een echte muzikant kan alles'
Cultuur Kunst
Hollandse
tuin
Jeugdcircussen in Amsterdam
Filmfestival Venetië in teken nieuw talent
VRIJDAG 29 JUL11994
ANNEMIEK RUYGROK, C
di
eei
iet di
lijdei
d da
drul
Expositie Nederland Foto Trofee
schiphol» In het Aviodome op Schiphol is van 10 augustus t/m
30 september een selectie van de winnende foto's van de Neder
land Foto Trofee te bezichtigen. De NFT is de jaarprijs voor de
beste amateurfoto van Nederland. De trofee is een onderdeel
van de gezamenlijke promotiecampagne Beeldschoon Neder
land. Die had als doel ons land te promoten als fotogenieke be
stemming voor een dagje uit of een vakantie. De ruim 400 win
nende foto's werden gekozen uit 13.138 inzendingen. Het Avio
dome toont er 22 van.
Betelpruim 'geknipt voor genot'
Amsterdam Geknipt voor Genot, betelscharen in Azië. Onder
deze titel wordt in het Tropenmuseum in Amsterdam een ten
toonstelling over de in Azië populaire betelpruim gehouden.
Veel mensen kennen de pruim door de felrode kleur die deze
aan het speeksel geeft. Ruim tachtig versierde betelscharen zijn
in het museum te bewonderen. De scharen werden gebruikt
voor het knippen van de arecanoot, een belangrijk ingrediënt
van de betelpruim. De betelpruim is een genotmiddel. Er wordt
gezegd dat het gebruik niet verslavend is, aldus het museum. De
expositie duurt t/m 25 september.
Schepen op tegels en andersom
dronten Het Rijksmuseum voor Scheepsarcheologie in Dron-
ten heeft een expositie over de Nederlandse schepentegel geor
ganiseerd. In de presentatie „Schepen op tegels, tegels uit sche
pen" wordt een selectie tegels, vanaf 1600 tot aan het begin van
deze eeuw, getoond. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de
vervaardigingswijze, de verschillende toepassingen en de ont
wikkeling van de schepen afgebeeld op de tegel. De tentoonstel
ling duurt van 30 juli t/m 15 november.
Omniversum brengt natuur in beeld
den haag Op 7 september gaat in het Omniversum in Den Haag
de Film Geheime spelregels van de natuur (Secret Of Life On
Earth) in première. Het betreft een film van 42 minuten over de
ongeschreven wetten waar alle levensvormen aan dienen te vol
doen. Producer Chris Parsons en zijn team maakten micro- en
macro-opnamen op ruim 50 locaties op de vijf continenten. Dit
ruimtetheater/planetarium bestaat dit jaar 10 jaar.
Nieuwe produktie Dogtroep
Amsterdam Dogtroep speelt van 2 t/m 27 augustus Noordwes
ter Wals tijdens het Over het IJ Festival in Amsterdam-Noord. De
première is op 10 augustus. De titel van deze nieuwe lokatiepro-
duktie refereert aan storm en zondvloed, aan dans en decaden
tie. Maar voor alles is de lokatie, een immense scheepshelling op
de voormalige NDSM-werf, bepalend voor de gebeurtenissen in
de voorstelling: een bizarre confrontatie tussen mens en water
in een desolate steen- en betonwoestijn. Een gratis pont vaart
vanaf Amsterdam CS naar het terrein en na afloop terug.
Gyorgy Sandor: het spelende kind van twee grootmeesters
„Dat is nu het voordeel van de leeftijd, dat ik ze nog heb
gekend: Béla Bartók en Zoltan Kodaly."
Hij kan er onderhoudend over vertellen, de pianist
Gyorgy Sandor. Hij doet dat zonder nadrukkelijk te etale
ren dat hij de enige nog optredende musicus is die het
gedachtengoed van die twee componisten daadwerkelijk
uitdraagt. Dat hoeft ook niet, want daar zorgt zijn omge
ving wel voor.
concertreis maakte. Hij was in
Latijns-Amerika toen in Europa
de Tweede Wereldoorlog uit
brak. Gyorgy bleef in de VS en
nam in 1943 dienst in het Ame
rikaanse leger.
Na het zwijgen der wapens
kon hij weer achter het klavier
kruipen. Hij werkte mee aan de
première van menig werk van
de eveneens naar Amerika ver
trokken Bartók. „Ik heb hem
daar in de laatste periode voor
zijn dood nog meegemaakt. De
dagen waarin hij zijn derde pia
noconcert schreef. In het zie
kenhuis, op bed. Maar ik wist
niet dat hij daarmee bezig was.
Wel vroeg hij me toen zijn con
cert voor orkest te herzien."
Gyorgy Sandor is een pleitbe
zorger van modern werk. „Daar
moet je gewoon in geïnteres
seerd zijn. Dat betekent niet dat
het bekende werk van oude
componisten mij verveelt. Inte
gendeel, want de echt goede
stukken vervelen nooit. Dat is
hun kwaliteit. Juist daarom
moeten we nieuw werk onder
de aandacht brengen, opdat de
tijd kan uitmaken welke daar
van kunnen overleven."
Hij heeft er geen moeite mee
om aan de befaamde Newyork-
se Juilliard School of Music en
nu in Alkmaar les te geven aan
jonge musici uit zo veel ver
schillende landen. „Degenen
die écht 'iets' hebben, doen
Tijdens de masterclasses van
Holland Music Sessions in Alk
maar is de in Hongarije geboren
Amerikaan één van de gevierde
docenten. En omdat hij echt
een beminnelijk mens is en op
recht geïnteresseerd in zijn
taak, hangt zowat iedereen aan
zijn lippen. Een masterclass is
bij hem geen stukje voorspelen
en dan wachten op kritiek. Het
is vooral een samenwerking, die
moet leiden naar een voor de
artiest gedroomde uitvoering.
„Het is prettig die mensen te
hebben gekend", zegt hij over
Bartók, bij wie hij piano stu
deerde en over Kodaly, die hem
leerde componeren. Niet dat hij
ooit de bedoeling had om zelf
muziek te schrijven. „Oh nee, ik
wilde gewoon weten hoe een
compositie wordt opgebouwd
opdat ik als pianist het werk van
anderen beter begrijp. En ja,
Kodaly was een prachtig com
ponist."
Hij praat over de jaren van
voor de oorlog, toen hij studeer
de aan het conservatorium van
Boedapest. „Bartók was een bij
zonder mens. De manier waar
op hij Bach en Beethoven bena
derde had iets heel eigens, een
persoonlijke benadering."
In 1939 maakte Gyorgy zijn
debuut in de Newyorkse Carne
gie Hall, waarna hij een lange
De
Onder de titel 'De Hollandse
Tuin' wordt van 30 juli tot en
met 25 september een beel
dende kunstmanifestatie ge
houden in tien verschillende
tuinen in Leiden of Oegstgeest.
Aan elf Nederlandse kunste
naars is gevraagd Speciaal voor
deze tentoonstelling een werk
of installatie te maken. In deze
krant volgen we de komende
vijf weken de stadsroute die de
bezoeker voert langs dikwijls
ongekende tuinen en verras
sende kunstwerken.
Wat is er Hollandser dan de
Hollandse tuin? De omheinde
veste waarin de strijd is aange
bonden met de grilligheid van
de natuur: geschoren grasvel
den, gegraven vijvers en strakke
paden, naar voorbeeld van de
tuinen in Versailles.
De kunst van het ontwerpen
en aanleggen van siertuinen
was onder de oude Egyptenaren
al een zeer gewaardeerde kunst
vorm. De 'hangende tuinen van
Babyion' werden beschouwd als
een van de zeven wereldwonde
ren. In het oude Griekenland
werden tuinen aangelegd rond
tempels en gymnasiums: per
ken met sierplanten werden af
gewisseld met bassins voor ba
den, beelden en fonteinen.
Tuinarchitectuur en beeldende
kunst waren toen al nauw met
elkaarverbonden.
'De Hollandse Tuin' is de
term voor een stijlperiode uit de
Nederlandse tuingeschiedenis
die voornamelijk in de gouden
eeuw van betekenis was voor de
Europese tuinarchitectuur. Voor
die tijd was de 'Tuin van Hol
land' één van de belangrijke
Nederlandse symbolen in de
tachtigjarige oorlog tegen Phi
lips II, zo blijkt uit het woor-
woord in de catalogus 'bij de
tentoonstelling.
Tegenwoordig is 'De Holland
se Tuin' meer een verzamel
naam voor alle soorten tuinen
die we in Nederland aantreffen,
aldus de organisatoren van de
tentoonstelling, Nicole Roepers
en Esther Gottschalk van het
Leidse Centrum Beeldende
Kunst (CBK). Het is daarom dal
het CBK de beeldende kunst
manifestatie op tien verschillen
de groenlocaties de titel 'De
Hollandse Tuin' heeft meegege
ven. Met de tijdelijke kunstwer
ken wil het CBK de oude relatie
tussen beeldende kunst en tui
nen of parken opnieuw vormge
ven.
Elf kunstenaars hebben op
dracht gekregen een werk te
De Leidse kunstenaar Allart Lakke vervaardigde twee vrouwenkcppen die boven het water uitsteken van de
slotgracht rond Kasteel Endegeest. Voor de fotograaf hield hij zijn eigen hoofd boven water.
foto pr/loek zuyderduin
maken voor een bijzondere
tuin, variërend van de Hortus
Botanicus tot de tuin van het
psychiatrisch ziekenhuis Ende
geest.
De manifestatie biedt een
grote verscheidenheid aan he
dendaagse beeldende kunst. Zo
hebben Iris en Sandra Derks.
een spierwit prieel gemaakt in
de Hortus Botanicus, en ver
vaardigde Allart Lakke twee
vrouwenkoppen die boven het
water uitsteken van de slot
gracht rond Kasteel Endegeest.
Een aantal werken is gemaakt
op de tentoonstellingsplek zelf.
De tuin van het Centrum Beel
dende Kunst, bijvoorbeeld, is
door Evelyne Janssen omge
toverd tot een soort 'dieren
tuin', en Bas Peeters heeft de
Waag omgedoopt in een lom
merrijke binnentuin waar zich
'een gedroomd paradijs' zal
openbaren.
Naast de kunstwerken in tui
nen en parken omvat 'De Hol
landse Tuin' een groepsten
toonstelling rond het thema
tuin in de expositieruimte van
het Centrum Beeldende Kunst
aan de Hooglandsekerkgracht.
Hier zijn foto's, tekeningen en
schilderijen te zien van Astrid
Beumer, Michael de Kok, Willy
Looyen, Martin Luijendijk, Cock
Sjardijn, Thom Vink, Pim Voor
neman en Peter Willemse.
Bij de tentoonstelling ver
schijnt een catalogus in twee
delen. Het eerste deel bevat on
der meer ontwerpschetsen en
intenties van de kunstenaars en
organisatoren, en een essay van
tuin- en landschapshistoricus
dr. Erik de Jong over de relatie
kunst en tuinen. Na afloop van
de tentoonstelling verschijnt het
tweede deel van de catalogus
waarin de voltooide werken
worden afgebeeld en waarin de
meningen van omwonenden of
gebruikers van de tuinen zijn
opgenomen.
Jan Rijsdam
zonder meer bijzondere dingen.
Muziek is een fysiologisch pro
ces. Het is het effect op je ze
nuwstelsel. Een stuk in mineur
maakt je depressief. En waarom
irriteert een dissonant? Omdat
het een botsing is binnen een
harmonie. Het zijn geluiden die
je gehoororganen opvangen en
waarop je gestel reageert. Over
Beethoven kun je van alles le
zen, maar is dat nodig om zijn
werk te kunnen spelen? Wat
heb je aan anecdotes over zijn
leven? Het gaat om wat er in die
muziek zit."
Het voorbeeld? Weer komt hij
terecht bij Bartók. „Hij schreef
dat derde pianoconcert toen hij
stervende was. Maar je hoort
dat nergens in terug. Soms is
het introvert, dan weer een mi
litaire dans, opgewekt en agres
sief. De ene keer stemmig, me
lancholiek en dan toch weer
blij."
Holland Music Sessions in
Alkmaar. Masterclasses Gyorgy
Sandor: 30 juli, 14.00 uur. An
dere openbare masterclasses:
dagelijks (ma t/za), 09.30 en
14.00 uur. Concerten Bergen:
dagelijks t/m 6 augustus, 21.00
uur. Ópenluchtconcerten Alk
maar (gratis): elke woensdag,
21.00 uur. Openluchtconcert
Begijnhof, Amsterdam (gratis):
4 augustus, 21.00 uur. Concer
ten Kleine Zaal Concertge
bouw Amsterdam: elke dins
dag, vrijdag en zondag, 20.30
uur. Kaartverkoop concerten
en masterclasses: VW Alk
maar, Bergen, Schoorl en aan
de zalen. Gratis vervoer naar
de concerten in Amsterdam
vanaf Bergen en Alkmaar. Alle
informatie: 072-183550.
amsterdam
Negen jeugdcircussen uit zeven
Europese landen strijken begin
augustus neer in het centrum
van Amsterdam. De groepen
doen mee aan het vijfdaagse
Europlese Jeugdcircusfestival,
dat voor het eerst in Nederland
wordt gehouden. Burgemeester
Patijn van Amsterdam opent
het festival op 1 augustus in het
Nieuwe de la Mar Theater. Het
evenement duurt tot en met 5
augustus.
In totaal zijn er 24 voorstellin
gen, verspreid over vier locaties
rondom het Raamplein: Jeugd
theater de Krakeling, het Nieu
we de la Mar Theater, Circus
theater Elleboog en een voor de
gelegenheid opgezette circus
tent.
Ook biedt het festival twee
tentoonstellingen. De Krakeling
heeft een expositie van circusaf
fiches van Nederlandse circus
sen vanaf 1874, terwijl het Nieu
we de la Mar aan de hand van
dertig foto's de geschiedenis
van Circustheater Elleboog be
licht. De foto's, gemaakt door
de 78-jarige circusfotograaf H.
Baudert, zijn eigendom van het
Theater Instituut Nederland.
Beide tentoonstellingen zijn sa
mengesteld door Baudert.
De driehonderd artiesten tus
sen de acht en twintig jaar ko
men niet alleen naar het festival
om hun voorstelling te spelen of
om eikaars optredens te zien.
Ze volgen ook een workshop,
waar ze inspiratie en ideeën ho
pen op te doen en technieken
kunnen uitwisselen.
De organisatie van het festival
is in handen van Circustheater
Elleboog, Jeugdtheater de Kra
keling en de Stichting JAM, in
samenwerking met de Hoge
school voor Economische Stu
dies Amsterdam.
Het Filmfestival van Venetië staat in het teken
van de ontdekking van nieuw talent en nieuwe
filmtalen. Zeventien films strijden om de hoogste
prijs van het festival, de Gouden Leeuw. De 51ste
editie van het festival wordt van 1 tot 12 septem
ber gehouden.
Bij de zeventien films die in Venetië hun pre-
EXPOSITIES
LEIDEN
BUITENGALERIE KAASMARKT-
SCHOOL
Koppenhlnksteeg 11. 'De Beelden
tuin'. werk van Frans de Wit, Maja
van Hail, Ad Arma en Feng, t/m 31/7;
dag. 13-18 uur.
STELLING GALLERY
Kruisstraat lb. Weekend-tentoonstel
ling. Recent werk Rob van 't Zelfde,
zaterdag 30enzondag31 juli, 12-18
KUNSTCENTRUM HAAGWEG
Haagweg 4. Weekend-I
William Speakman 'Routes grand
circulation', door autoracerij geïnspi
reerde installatie, zaterdag 30 en
zondag31 juli. 13-18 uur.
FOTOGALERIE DE KLEINE KLUP
Nieuwe Rijn 1. 'In vertrouwen geno-
t/m 1/9, ma t/m za 10-22 u
12-22 uur.
BLEIJENBERG GALERIE
Breestraat 113. 'Zomer '94' Werk
van verschillende kunstenaars, t/m
25/8 (t/m 5/8 gesloten); di t/m za 9-
18 uur, le zondag van de maand 12-
17 uur.
ZÓNE
Nieuwstraat 17. Schilderijen van An
neke Timmerman, t/m 31/8; di t/m vr
11-18, za 10-17, zo 13.30-16.30
e Millet, t/m 29/7;
18, za 11-17 uur.
DE WAAG
Aalmarkt 21. De Hollandse Tuin: in-
Gyorgy Sandor: ,Echt goede stukken vervelen nooit. Dat is hun kwaliteit. Juist daarom moeten we nieuw werk
onder de aandacht brengen, opdat de tijd kan uitmaken welke daarvan kunnen overleven." foto cpd
Circustheater Elleboog viert
dit jaar zijn 45ste verjaardag.
Het is het oudste kindercircus
in Europa en voor zover bekend
ook het oudste in de wereld. De
naam dankt de groep aan het
Zwitserse circus Knie, dat bij de
start in 1949 het grote voorbeeld
was van de club jonge artiesten.
Als het ene circus Knie kan he
ten, waarom kan het andere
dan niet de naam Elleboog krij-
gen?
Wekelijks komen er zo'n vier
honderd kinderen. Elk jaar ma
ken veertig jongeren tussen de
acht en de zestien jaar een cir
cusvoorstelling, die ze in het ei
gen theater en elders spelen. De
artiesten doen alles zelf: afge
zien van het spelen, verkopen
ze kaartjes, grimeren ze, en be
dienen ze het licht en geluid.
Ook stellen ze het programma
zelf samen, bijgestaan door me
dewerkers en vrijwilligers.
Hooglandse Kerkgracht 19-21. De
Hollandse Tuin: Dierenasielzoekers
van Evelyne Janssen, 30/7 t/m 24/9.
Woe t/m za 12-17 uur. do 19-21 uur.
GALERIECELLINI
Hooigracht 50. Debuut Evaline Coe-
nen, glasobjecten, schilderijen van
Hannes van Es, t/m 4/8; do vr za 14-
t/m 31/7; ma t/m vr 10-17, zo 13-17
GALERIE DE RODE CIRKEL
Zoeterwoudsesingel 7a. Tot 11 sep
tember gesloten.
GALERIE AZL
Academisch Ziekenhuis, gebouw 1.
Schilderijen en tekeningen van Jan
peter Muilwijk, t/m 28/8; dag. 9-17
GALERIE AMBER
Hooglandsekerkgracht 8. 'Mark Claus
in kleur' en oude, Japanse rolschilde-
ringen, t/m 14/8.
HAZERSWOUDE
GALERIE LAERKEN
Bent 2. Deens kunstenaarscollectief
'Pyramiden' met sculpturen, schilde
rijen, reliëfs, papier-collages en as
semblages, Ingrid Lundh-Rundqvist
(Zweden), glas, t/m 30/7; za zo 11-
17 uur.
KATWIJK
ART GALLERY KRAIJENOORD
Prinses Marijkelaan 21. 'Een eeuw
schilderkunst, aan de kust en door de
Bollenstreek', wisselende expositie,
t/m 30/11; za 11-19 uur en op af
spraak (01718-13520).
WASSENAAR
GALERIE VERHAAR
Schoolstraat 9. Jaap van der Pol.
schilderijen,.gouaches, etsen, t/m
1/9; do t/m zo 13-18 uur.
DEPAAUW
Raadhuislaan 22. Schilderijen van
Fer Hakkaart; 2/8 t/m 4/9; di t/m vr
10-16. za zo 13-17 uur.
GALERIE 27/ DE GREEF DE GREEF
Schoolstraat 27. Peter Klashorsten
Bart Domburg (ex-After Nature),
schilderijen, t/m 31/8; di t/m vr 10-
18, za 11-17 uur en op afspraak
(01751-16090).
mière beleven, zitten drie Italiaanse en twee
Amerikaanse. Twee Franse films hebben zich in
de strijd geworpen, Pigalle van de 24-jarige Karim
Dridi en A la follie van Diane Kurys. Samen met
Before the Rain van de Macedonische filmmaker
Milcho Mancheveski vormt Pigalle volgens de or
ganisatoren een goed voorbeeld van het nieuwe
talent, waarop het festival dit jaar speciaal de
aandacht wil vestigen.
MUSEA
LEIDEN
MUSEUM BOERHAAVE
Lange St. Agnietenstraat 10. Di t/m
za 10-17 uur. zon- en feestdagen 12-
17 uur. 'IJzeren therapeuten', t/m
14/8. Zondag 31 juli en woensdag 3
augustus: 'Dr. Zanders ijzeren greep',
theater, 14.00 en 15.00 uur.
MOLEN DE VALK
2e Binnenvestgracht 1/a. De Holland
se Tuin: geit, 'installatie' Krijn Gie-
zen. Di t/m za 10-17 uur, zon-en
feestdagen 13-17 uur.
NATIONAAL NATUURHISTORISCH
MUSEUM
Pesthuislaan 7. Di t/m vr 10-17 uur,
za-zo 11-17 uur 'Supermsekten'.
t/m 23/10, da. 11.30-14.30 uur:
elektronenmicroscoop.'
RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN
Rapenburg 28. Di t/m za 10-17 uur,
zon-en feestdagen 12-17 uur.
RIJKSMUSEUM VOOR VOLKENKUNDE
Steenstraat 1. Di t/m vr 10-17, za-
zon-en feestdagen 12-17 uur. 'Langs
1908', t/m 28/8. 'Volkskunst van ver
re', t/m 8/1/95.
ACADEMISCH HISTORISCH MUSEUM
Rapenburg 73. Wo t/m vr 13-17 uur
HORTUS BOTANICUS
Rapenburg 73. De Hollande Tuin: 'La
haine verte' van Peter Kattenberg en
'Natuur dwingt tot ir
n Sandra Derks. Ma t/m za 9-17
i 10-17 ul
'm za 9-17
Kas-
Zelf meegebrachte insekten worden door Danny van Oevelen dagelijks (behalve maandag) tussen half twaalf
i half drie in het Nationaal Natuurhistorisch Museum onder de elektronenmicroscoop gelegd. Dan worden
foto» pr
r 10-
12.30 en 13.30-16 uur.
DE LAKENHAL
Oude Singel 28-32. Di t/m vr 10-17
uur. za-zon-en feestdagen 12-17
uur. 'Beelden uit de verzameling Lei
den', t/m 4/9. Overzichtsexpositie van
i-beestjes ineens superinsekten.
het werk van Pieter Geraedts, t/m
18/9.
LEIDSE PILGRIM COLLECTIE
Vliet 45. Ma t/m vr 9.30-16.30 u
PRENTENKABINET
Rapenburg 65. Di t/m vr 14-17 ui
PENNINGKABINET
Rapenburg 28. Di t/m za 10-17 u
zon- en feestdagen 13-17 uur. 'Nieu
we Kunst en Art Déco'. werk van me-
dailleur, beeldhouwer en keramist
Chris van der Hoef, t/m 18/9. Muse
umspreekuur elke woensdag 14-17
it 46. Di t/m za 10-12 en
14-17 uur. 'Henri Cassiers', steen
drukken, etsen, aquarellen en prent
briefkaarten van deze Belgische kun
stenaar, t/m 24/9.
