De tuin is net een kamer Voor- en nadelen van nieuwe vislijn Leven en wonen Lord wedgwood komt keramiek signeren MAANDAG 25 JULI 1994 NIEUWE CD'S TUIN POP The Who - Thirty years of maxi mum R B - Polydor. Als er één groep 'boxwaardig' is, dan is het The Who wel. Het wemelt weliswaar al van de compilatie-platen van het Britse kwartet maar het merendeel daarvan is zonder visie samen gesteld. Ook heeft gitarist/zan ger Pete Townshend op zijn twee 'Scoop'-albums al een gro te hoeveelheid niet eerder uit gebracht materiaal gezet maar blijkens deze vier CD's tellende set, is nog lang niet alles ver bruikt. De samenstellers Chris Charlesworth, een zwager van Townshend en Jon Astley bewe ren dat er moeiteloos prima li ve-albums zijn te maken van de opnamen van een bij kenners beroemd optreden in 1976 in het stadion van voetbalclub Swansea. Zelf hebben ze er twee items van gebruikt en die klin ken inderdaad erg goed. In ruim vijf uur passeert 30 jaar 'rebelrock' van de groep die twee keer van naam veranderde en in 1978 haar oorspronkelijke drummer, Keith Moon, verloor. Tussen de maar liefst 80 tracks zitten alle nummers die The Who op single heeft uitge bracht. Dat is niet erg origineel maar onvermijdelijk omdat The Who lang een typische single- groep was en pas ver in de jaren zeventig uitgroeide tot een ech te albumgroep. Zelfs de rock opera Tommy uit 1969, die gelet op alle recente heruitgaven te- recht magertjes is vertegen woordigd in deze set, moest het vooral van singles als See me, feel me en Pinball Wizzardheb ben. Wel origineel is de keuze van de versies. Zo is Substitute van Live at Leeds getrokken en zijn er niet eerder uitgebrachte uitvoe ringen van See me. feel me en A quick one while he's away. Ook zijn de jingles die The Who maakte voor een Londens ra diostation in deze set verwerkt. Daar zitten hilarische recla mespots bij voor gitaarsnaren en voor Who-singles. Sommige daarvan waren al te vinden op het toepasselijke The Who sell owf getitelde album uit 1967. De samenstellers hadden er beter aan gedaan al deze items te groeperen. Nu slaan zè als een tang op een varken. Op de vierde CD staat voorna melijk spul dat The Who tussen 1979 en 1991 maakte. Hoewel dat alom niet tot de sterkste pe riode van de groep wordt gere kend, valt toch de hoge kwaliteit op van nummers als Who are you (een eerlijk nummer over haar eigen identiteitscrisis) en Eminence Front (dat als uit gangspunt diende voor de Tal king Heads). De box moet het zesde lustrum luister bijzetten. Onduidelijk is echter of The Who eigenlijk nog wel bestaat. Het laatste vermel denswaardige wapenfeit is de li- ve-dubbelaar Join together uit 1990. Deze box toont in elk ge val aan dat The Who nog volop bestaansrecht heeft. In de punkperiode werd de groep ver ketterd omdat voorman Pete Townshend z'n eigen songtek sten („Ik ga liever dood dan dat ik oud word" uit My Generation verloochende. Nadat de loze punkgolf was uitgeraasd werd Townshend ineens de peetva der van de punk. En inmiddels komen de aanhangers van grunge er beetje bij beetje ach ter dat The Who al in de jaren zestig apparatuur en instru menten aan diggels smeet en feedback cultiveerde. Tony Overwater - Motion Music - Jazz In Motion. •Benjamin Britten 'Motion Music' is een uitvloeisel van de 'cinema pur'-projecten van de vindingrijke bassist Tony Overwater, waarin hij stomme films zoals 'Metropolis' van Lang voorzag van muzikaal commentaar. De CD is opge bouwd uit korte stukken die zich tot elkaar verhouden als korte, losse filmfragmenten en - technieken, op het schijfje ver deeld in bijvoorbeeld zclose-up dialogues, sandwich shots en flashbacks. In de muziek ver taald dat zich als een reeks ta melijk abstracte stukken met telkens wisselende bezettingen. Naast Overwater zijn dat de vo calisten Sylvia de Hartog en Re- gina Mester, saxofonist Yuri Ho ning, drummer Joost Lijbaart, percussionist Joshua Samson en trompettist Eric Vloeimans, mu sici die in het grensgebied tus sen de post-bop en de heden daagse geïmproviseerde muziek opereren. De leider schreef de meeste stukken, maar neemt als solist een relatief bescheiden plaats in, behoudens twee prachtige soli in de enige standard, 'The Old Country', en in 'Sticks and Stones'. Stilistisch leent de mu ziek zich niet voor categorisatie, maar het album leent zich voor vele keren beluisteren, omdat er niets voorspelbaars gebeurt, ter wijl het klankmateri aal op zichzelf helemaal niet moeilijk is. Ook interessant is de manier waarop de muziek geredigeerd is, namelijk via de computer. De opnamen klinken dan ook opvallend helder en onverwacht natuurlijk. De CD wordt door Tony Overwater zelf gedistribueerd: 02152-50774. KLASSIEK Britten - The Turn of the Screw - Felicity Lott, Nadine Secunde, Phi lip Langridge e.a., Aldeburgh Fes tival Ensemble o.l.v. Steuart Bed ford - Collins. De kamer ziet er goed uit; opge ruimd en gezellig. Tot het mo ment dat er bezoek komt. Dan ineens ontdek ik de verfrom melde zakdoek in een hoekje van de stoel, het kussen waar mee de hond is gaan slapen, de boeken die schots en scheef in de boekenkast staan. Zo ook in de tuin: een plaatje met veel fris groen en mooie kleurenvakken, totdat iemand naar die tuin komt kijken. Oei, daar komt zevenblad weer boven, de grasranden zijn ook al niet volmaakt maar voor al: er is veel scheefgewaaid. De nachtelijke slagregen gepaard met harde windstoten, heeft weer eens dè nodige schade aangericht. Dat zie ik nu pas. Ik kan bijna niet wachten tot het bezoek de hielen licht. Na dit voorjaar weet ik voor de volle honderd procent zeker, dat een deel hooggroeiers de deur uitgaat (de riddersporen heb ik al opgedoekt) en een an der deel stokken krijgt. Een stok per bloemstengel, niet minder. Er zijn planten die vredig hoog opgroeien zonder steun en ook nog storm en slagregen door staan, die mogen blijven. Ik geloof nooit meer die mooie praatjes over steun in de vorm van vertakt snoeihout, kant en klaar steunmateriaal of een stok in het hart van de plant, met losse lussen waarin de takken gevangen zijn. Dat gaat prima zolang het normaal weer is. Maar ik heb de indruk dat we steeds meer harde wind en slagregens te verduren krij gen. In dat geval knakken de bloemstengels net boven het steunmateraal. Géén gezicht! Daarom hier een lijst van planten die weer en wind tij dens hun groei weten te door staan en een lijst van steunbe hoevende stakkerds. ZONDER STEUN: monniks kap, phlox, kaardebol, gulden roede, scharlei en meestal ook de Bocconia. MET STEUN: riddersporen, herfstasters, Japanse anemo nen, vasteplant gipskruid, stok rozen, hoge rudbeckias en vaak ook zonnebloemen. Uiteraard kunnen deze twee rijtjes uitgebreid worden met veel andere planten. Daarbij wijst de praktijk uit, dat stand plaats, grondsoort en bemesting ook een rol spelen. In de half schaduw, op rijk bemeste, voch tige grond zullen planten hoger en slapper worden dan in de volle zon met zeer matige voe ding. Verder: niet in het prille voor jaar beginnen met meterslange stokken. Tot het moment dat de bloemknoppen duidelijk zicht baar zijn, voldoet het gangbare steunmateriaal. Pas als de bloemstengel snel groeit komen de stokken aan bod: nooit hoger dan de plant en als het kan groen. Naturelkleurig zoals tonkinstokken kan ook. LEZERSVRAAG Een enkele brief kan je dag he lemaal goed maken. Zo ook die van Jacqueline Baggen uit Overveen. Dank zij een advies dat ik zomer 1992 gaf over de behandeling van de leuke Mag nolia Kobus, heeft die struik dit voorjaar gebloeid. Ik kreeg zelfs een mooie kleurenfoto van de bloeiende plant, waarvoor mijn dank. Het is altijd leuk te horen dat een advies inderdaad resul taat heeft gehad. Laten we el kaar niets wijsmaken; adviseren over levende gewassen is en blijft moeilijk omdat je nooit precies weet hoe het gesteld is met de standplaats enzovoort. Daarom nu was ik zo blij met Kobus. Tja, het blijft tobben met de stokrozen vandaag de dag. Ze blijken vrijwel zonder uitzonde ring last te krijgen van zoge naamd roest, een schimmel die kenbaar is aan kleine rood-brui- ne puntjes aan de onderkant van het blad. Als een plant er erg veel last van heeft dan is het advies: opruimen en verbran den. Valt de schade mee, dan spuiten met spuitzwavel en vol gend jaar meteen beginnen met geregeld spuiten met aftreksel van Equisetum: half uur 40 gram Equisetum (paardestaart) koken in 2 liter water, 2 etmelen laten trekken, zeven en aanlen gen tot 10 liter water. Om de tien dagen in de schemering spuiten, vooral ook op de on derkant. Werkt bladverstevi- gend. Dit nu is het advies voor mevrouw Tesselaar uit Heem stede. Mevrouw Jansen Hendriks uit Haarlem schrijft dat alle planten die bij haar voor het raam staan luis krijgen. Zowel de oleander als de hibiscus en de begonia. De oplossing voor dit raadsel is hoogstwaarschijn lijk dat hethier gaat om een raam met dubbel glas, waar nogal vaak de zon op schijnt. Er zijn namelijk twee soorten stralende warmte en ï-warmte. Door dubbel glas kan de zeer stralende warmte van de zon makkelijk binnen, maar als het achter het raam warm is door convectie- warmte, kan die er niet uit. De temperaturen achter dubbel glas worden vaak veel en veel te hoog. Advies: geen planten ach ter een zonnig raam met dubbel glas. Een veel moeilijker probleem is de clivia die haar knoppen laat verdrogen. Dus even kort de juiste behandeling: 's Win ters rust, zodra er bloemsten gels zijn wat meer warmte en water. Mesten pas als bloem stengels de helft van de lengte hebben en hiermee doorgaan tot lang na de bloei. Kamertem peratuur, 's winters minimaal 10 graden. Verpotten na de bloei, pas als de wortels boven de aarde uitkomen. Bij verwelk te bloemen meteen topje afsnij den om zaadvorming te voorko men. Dat eist teveel kracht. Misschien is er voorgaande ja ren te laat en te kort bijgemest? Of teveel mest met teveel stik stof? Snuitkevers zijn een pro bleem in de tuin van Mevrouw M.M. van Kessel uiT Haarlem. Tasten de kevers alleen het blad aan en van welke plant? Dat schrijft ze er niet bij. De taxus kever tast vooral groen van rho dodendron en coniferen aan en de larven van deze kever tasten de wortels aan. Er is een kant-- en-klaar middel in de handel te gen de taxuskever te weten Lar- vanem. Dit middel, in de handel gebracht door Ecostyle in Ap pelscha en te koop in veel spe ciaalzaken, bevat aaltjes die de larven belagen. Alle snuitkevers kan men van gen onder een natte plank die men op de grond legt of in bloempotten, gevuld met voch- tige houtwol. Eventueel kan men een onsmakelijk maar goed werkend bestrijdingsmid del maken door zeer fijn geplet te kevers te mengen met een gelijke hoeveelheid water. Zeer fijn maken en een kwart kopje hiervan in 10 liter water. Ver spuiten 's avonds, vooral aan de onderkant van de bladeren. Na een week herhalen. Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het antwoord te vinden. De vraag kunt u op sturen naar Damiate Dagbla den, Postbus 507, 2003 AP Haarlem t.a.v. de redactie LE VEN EN WONEN. Waarheid of illusie? Spookver haal of hallucinaties van een verwarde ziel? Hoe men deze opera naar een al even intrige rend verhaal van Henry James ook beschouwt, een ding staat vast: Britten heeft er een fasci nerend brok theater van ge maakt. Van de in alle eenvoud zo sfeervolle proloog (schitte rend gezongen door de tenor Philip Langridge) tot de desola te slotmaten, waar de tragische ontknoping weer in een sum mum van eenvoud gevangen wordt, is deze opera een aan eenschakeling van magische muzikale momenten. Het kleine instrumentarium en de intirpi- teit van de elkaar snel opvol gende scènes maken de toe hoorder tot een ingewijde die werkeloos moet toezien hoe een kind slachtoffer wordt van on beheerste krachten. De uitvoe ring onder Britten-expert Steuart Bedford is een juweeltje van sfeer en klank, heel fraai opgenomen en met in het cen trum een grandioze hoofdrol van Felicity Lott als de onerva ren gouvernante die de strijd moet aanbinden met de (haar eigen?) geestenwereld. Aanbe volen! Liszt - Fantasieën, parafrases en transcripties van volksliederen en volksliedjes - Leslie Howard (pia no) - Hyperion. De Britse pianist Leslie Howard is al een hele tijd bezig voor het label Hyperion het complete piano-oeuvre van Liszt op te nemen. Deel 27 in die serie, met daarop zes plaatpremières, is geheel gewijd aan volksliede ren en volksliedjes, van 'God Save the Queen' tot een 'Canzo ne napolitana' en van de 'Mar seillaise' tot de 'Rakóczi-mars'. Maar Liszt blijft Liszt en het is dus al met al wel opvallend goe de pianomuziek, door Howard met de nodige virtuositeit en vooral met toewijding gespeeld. PK VISSPORT Vorig jaar maakte ik in deze ru briek melding van de introduk- tie van een nieuw soort vislijn. Een kunstvezelprodukt van DSM dat onder de naam dy- neema door deze Nederlandse chemiereus op de markt wordt gebracht. Verschillende impor teurs, licentiehouders en distri buteurs brengen dat weer onder diverse eigen merknamen in de handel. Als grote voordeel van de nieuwe - gevlochten - lijn werd onder meer gepropageerd de ongelofelijk sterkte van de lijn die gepaard gaat met een zeer geringe dikte. Om een simpel voorbeeld te noemen: een door snee nylonlijn van 35 tot 40 honderdste millimeter heeft een trekkracht van 9 kilo. Bij dy- neema wordt die kracht al be reikt met een lijn van 15 hon- derste millimeter. De conclusie ligt voor'de hand: qr kan met veel dunnere lijnen worden ge vist. Bovendien is de lijn veel soepeler bij die geringere dia- Verder wordt in de reclame voor de 'high tech-lijn' aange voerd dat de lijn nauwelijks eni ge rek vertoont waardoor ook op grote afstand de haak ge makkelijk kan worden gezet bij het aanslaan. En in de derde plaats is bij de promotie bena drukt dat de lijn ongevoelig is voor zogenaamde UV-straling. Bij de langzamerhand tradi tionele nylonlijn leidt die stra ling op termijn tot een verzwak king van de lijn. De lijn begint 'te zweten' - er komt een soort poeder vrij - en de lijn verliest daardoor een deel van zijn rek- kracht en tegelijkertijd gaat ook de sterkte achteruit. Reden waarom altijd wordt geadvi seerd die lijnen niet in het zon licht te bewaren. Minpunten Nu inmiddels de eerste ervarin gen aan de waterkant zijn opge daan blijken er naast de onmis kenbare voordelen die de dy- neema-lijn heeft toch ook een paar minpunten waarmee de gebruiker rekening dient te houden. Zo is dyneema een op het water drijvende lijn. Dat heeft als voordeel een geringere weerstand bij het aanslaan, maar tegelijkertijd ook een gro tere gevoeligheid voor wind en oppervlaktestroming. Zeker wanneer op grotere af stand met de pen wordt gevist en er staat een krachtige wind is het moeilijk de dobber op de juiste plek te houden. Door de windgevoeligheid bestaat de neiging dat de pen opzij en on der water wordt gedrukt. Wat mij zelf in het gebruik opviel was dat er in de lijn nogal snel knopen ontstaan. Nu laat een knoop of lus zich meestal met de haakpunt snel verwijde ren - tenminste bij een nylonlijn - maar bij deze nieuwe genera tie lijnen is dat een heel stuk De nieuwe kunstvezellijnen hebben h riet bij de meeste hengelaars. moeilijker. En vaak zelfs geheel onmogelijk. Door de soepelheid en gladheid van de lijn en de geringe diameter ontstaat zo'n knoop nogal gemakkelijk en meestal zit de knoop zo vast dat het verwijderen ervan een groot probleem is. Met de haakpunt ontrafelen gaat ook al niet om- Verzamelaars en liefhebbers van keramiek krijgen 30 juli een uitge lezen kans een bijzonder stuk te bemachtigen. Lord Wedgwood is dan in Den Haag om een dag lang stukken van het traditionele Jas per keramiek te signeren. De Jasper-voorwerpen zijn wereldbe roemd: meestal blauw keramiek, met daarop in wit reliëf. Piers Anthony Weymouth, vierde Lord Wedgwood van Barlaston en lid van het Britse Hogerhuis, stamt in de zevende generatie af van de grondlegger van de Britse keramiekfabriek Wedgwood. Zijn voorvader Josiah Wedgwood I legde in 1759 de basis voor het con- Lord Wedgwood is uitgenodigd door Gerrit-Jan Ninaber van Eij- ben, eigenaar van een gelijknamige speciaalzaak in Den Haag. Dat Lord Wedgwood de Haagse winkel heeft uitgekozen voor zijn be zoek, heeft mogelijk te maken met de bijzondere aandacht die hier aan zijn produkten wordt gegeven. Ninaber van Eijben heeft in zijn nieuwe winkelpand aan de Hoogstraat in Den Haag een speciale Wedgwood-kamer ingericht, met origineel Wedgwood meubilair en enkele fraai gedekte tafels. Enkele van de 95 deelnemers aan het WK-sportvissen voor de jeugd kijken ingespannen naar hun dobber tij dens de wedstrijd in de Hoge Vaart bij Zeewolde. foto gpd dat je dan de gevlochten lijn in zijn samenstellende delen uit el kaar trekt. Bovendien hoor ik een aantal gebruikers ook nogal eens kla gen over de knoopbaarheid van deze in verhouding kostbare lijn. Een haak aan een enkele lijn bevestigen lukt niet. Daarin slaag je slechts wanneer de dy- neema-lijn dubbel wordt geno men. Het is even een slag, maar een haak aan een nylonlijn be vestigen blijft simpeler. Wie een dyneema-lijn op de molen heeft zitten zal in zijn hengelkoffer of zitmand altijd een schaartje moeten meene men, want het afbijten van de lijn zoals bij nylon heel gebrui kelijk is, gaat bij deze nieuwe lijn beslist niet. Knippen is de enige remedie om de lijn in te korten. Wrijvingstemperatuur En dan is er nog de links en rechts geuite veronderstelling dat de kunstvezellijn een hogere wrijvingtemperatuur zou ver oorzaken dan nylon. Als dat het geval zou zijn kunnen de voe ringen van geleideogeh op de werphengel sneller inslijten. Voor ieder nieuwe produkt geldt dat bij de ingebruikname ervan meestal wel wat kinderziekten aan de dag treden. Ik veronder stel danook dat in de loop der jaren nog verbeterde versies op de markt zullen komen. Hyperventilatii ïii Omdat ze op een café-i helemaal niet lekker wi dén, werd ze door haar bezo de vriendinnetjes na kenhuis gebracht. Vi van zestien, van wie er eentjfei naar adem hapt en de drie deren elkaar aanvullend ve len hoe het allemaal zo geko men is. Ze hadden zitten gie len en plotselinge nauwd geworden, helemaal duizelig ook en ze dachten ze zou flauwvallen, dat kon zeker ook wel zien. Ik zag het. Bleek, beetje klan naar lucht happend. Angstig ook, en desgevraagd bleek last te hebben van pijn in de hartstreek met daarbij een t telend en krampend gevoel haar vingers en rond haar mond. Gelukkig voor de meisjes w< dit niet een ernstige situatie: vriendinnetje was niet ziek, had een aanval van hyperve latie, met andere woorden: ademde veel dieper en snelli dan nodig was. Hyperventilatie is een volma onschuldig fenomeen, dat h beangstigende verschijnsele kan geven. Opeens wordt de tiënt kortademig, vaak tuatie waarin je dat helemaa niet zou verwachten. Op eei terrasje of tijdfens tv-kijken, voorbeeld. Het benauwde ge voel komt doordat de patiën zonder dat hij dat in de gatei heeft, onbewust dus, te diep ademhaalt. Tegelijkertijd is het onaange me, benauwde gevoel op de borst op zijn beurt prikkel om sneller en dieper gaan ademhalen, waar het b nauwde gevoel ni gaat. Integendeel, het wordt ger, en er komen verschijnse bij: duizeligheid, tintelende gers. Mensen die een flinke aanval van hyperventilatie doormaken, zijn er vaak var overtuigd dat hun laatste ui geslagen heeft, en die veron stelling maakt de toch al ang ge situatie nog ee Dat gold in de aanloopfase ook voor de nylonlijn. Nadat het in de silk-periode werd afge schilderd als een 'wonderlijn' kwamen er ook problemen om de hoek kijken als grotere slijta ge en problemen met de knoop- vastheid van de lijn. In de loop der jaren zijn er steeds verbeter de uitvoeringen op de markt ge komen. En zelfs na een paar de cennia worden er nog altijd ver nieuwde produktiemethoden toegepast waardoor de trek kracht en de soepelheid van de lijn kan worden opgevoerd. Ze ker is dat de vislijn tot in lengte van jaren stof tot praten zal ge ven en er verschillen van me ning ^blijven bestaan over de kwaliteit van een bepaald merk lijn. De eén zal er bij zweren en nooit iets anders willen, terwijl de ander het produkt zonder pardon in de vuilnisbak mikt. Derde De Nederlander Roy Peters is derde geworden bij het WK vis sen voor de jeugd dat afgelopen weekeinde in de Hoge Vaart bij Zeewolde werd gehouden. Kampioen werd Matthew Dic kenson uit Wales terwijl Roy ook de jeugdige Belg Andy Berteyn moest laten voorgaan. De win naar ving tijdens de twee wed strijddagen in totaal bijna 13 pond vis. Aan de wedstrijd na men hengelaar uit 19 landen deel. Hoe komt 't nou dat iet voudigs als te snel en te diep zuchten dit soort verschijn kan geven? Daarvoor moet we even stilstaan bij wat ei de longen gebeurt bij de ade ■haling: zuurstof wordt uit de inademingslucht opgenome het bloed en koolzuurgas wq afgegeven en vervolgens uitj ademd. Zuurstof wordt in he bloed gebonden aan de rode' bLoedlichaampjes, anders is zuurstof onbruikbaar. Kool zuurgas daarentegen, het 'ui! laatgas' van ons lichaam, zit woon opgelost in het bloed, i gebonden, en kan het bloed: zo gemakkelijk verlaten als d belletjes uit de Cola komen. zuurgas ons bloed en daarmi via de uitademingslucht ons chaam. Er ontstaat dus door perventilatie een heel laag kt zuurgehalte in het bloed. Koi zuur, de naam zegt het al, is zuur. Met het verdwijnen va: dit zuur uit het lichaam vera dert ook de zuurgraad, de pl van het bloed. Op deze pH-\i andering zijn de meeste ver schijnselen terug te voeren: i tintelingen, de duizeligheid i ook dat gevoel geen lucht mi te hebben. Het probleem bij hyperventi tie is dat de mensen die hypi ventileren zelf vaak niet in d gaten hebben dat ze verkeer ademen. Het is vaak nodig e provocatie-test te doen: twir keer heel diep ademhalen ei kijken of de bekende verschi selen dan opkomen. Gelukkig is er bij hyperventil een probaat en zeer snel wei kend middel: het ademen in een plastic zakje. Je ademt u het zakje en inhaleert de uit] ademde lucht weer. Hierdoc adem je het koolzuurgas dat zojuist hebt uitgeblazen wee in, zodat het tekort aan zuui weer een beetje wordt aangt vuld. De angstaanjagende vi schijnselen verminderen da; zodat de vicieuze cirkel: die] zuchten - enge gewaarword: gen - bang worden - nog die en sneller zuchten doorbrok kan worden. De patiënt wor rustiger en na een kwartiertj gaat het allemaal wel weer. ■•■m w MARISKA KOSTER

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 22