Jacques Santer moet de
politieke brokken lijmen
Autovakantie naar Oost-Europa kan eindigen in de cel
Het leger ziet de toekomst met angst tegemoet
Feiten &Meningen
Rwanda-actie:
met de moed
der wanhoop
VRIJDAG 22 JUL11994152/R
OPINIE
Met de moed der wanhoop beginnen de ge
zamenlijke hulporganisaties een nieuwe ac
tie voor de vluchtelingen uit Rwanda. Hon
derdduizenden mensen die het land hals
overkop hebben verlaten, zitten even over
de grens in Zaïre en hebben dringend eten
en drinken nodig. Maar de organisatoren
beseffen dat Nederland actiemoe is en de
hand op de knip houdt.
Een eerdere actie voor Rwanda, half mei,
leverde niet meer op dan 5,5 miljoen gul
den. Dat bedrag steekt schril af tegen de
twintig miljoen die Nederland begin dit jaar
inzamelde voor de slachtoffers van de over
stromingen in Limburg. En de tijd dat er
met de actie Eén voor Afrika moeiteloos 85
miljoen bijeen werd gebracht, is allang
voorbij.
In mei wisten de tien samenwerkende
hulporganisaties dat ze een moeilijke bood
schap moesten brengen. Wie immers zou er
geven voor mensen di° elkaar met kapmes
sen te lijf gaan en hele families uitmoorden?
Van mensen die er maar net in zijn ge
slaagd het vege lijf te redden voor een aard
beving of watersnood is gemakkelijker te
begrijpen dat zij slachtoffer zijn en hulp no
dig hebben.
Woordvoerder J. Bulthuis van de'geza
menlijke hulporganisaties Unicef, Rode
Kruis, Mensen in Nood, Novib, Stichting
Vluchteling, Artsen zonder Grenzen, Memi-
sa. Stichting Oecumenische Hulp, Terre des
Hommes en Tearfund realiseert zich hoe
moeilijk het is steun te werven voor de ge
vluchte bevolking van Rwanda. „Ik snap
zelf al niet hoe het allemaal heeft kunnen
gebeuren".
De nood in Zaïre waar misschien wel
twee miljoen mensen naar toe zijn gevlucht
is echter hoog en de organisaties hebben
geen keus: er moet geld komen voor nood
hulp. Vandaar dat giro 555 weer is geopend.
.Al is het maar om onze partners daar een
hart onder de riem te steken. Je kunt het ge
woon niet maken om niets te doen".
Over de hoogte van het bedrag dat de or
ganisaties willen inzamelen, wordt traditie
getrouw niets gezegd om niet vooraf tegen
vallers in te bouwen. Toch benadrukt de
woordvoerder maar vast dat 5,5 miljoen
toch een hoop geld is. „Daar kunnen we
nog heel wat mee doen".
Het Rode Kruis is een van de tien deelne
mers aan de actie. Zijn topman, Christian
Pechner, waarschuwde amper veertien da
gen geleden nog dat mensen in de rijke lan
den de inzamelingsacties moe zijn. „Voor
Afrika of India krijg je tegenwoordig niet
meer dan drie tot vijf miljoen bij elkaar",
bevestigt woordvoerder B. Kuik van het Ne
derlandse Rode Kruis. „De mensen kunnen
de problemen niet meer bevatten, ze willen
oplossingen zien", oppert de woordvoerder.
„Het probleem van Afrika is dat die oplos
singen er niet zijn".
De grote publieksacties met marathon
uitzendingen op TV onder leiding van pro
minenten als Mies Bouwman of Linda de
Mol werken niet meer, menen de organisa
ties. In kringen van reclamemakers wordt
daar wel anders over gedacht. Direkteur F.
Eijken van IP, het bureau dat de reclame
verzorgt voor RTL, meent dat een goed uit
gewerkte thema-avond zeker nog succesvol
kan zijn.
Feit blijft echter dat er heel snel iets moet
gebeuren. Voor breed uitgewerkte campag
nes is geen tijd en de schema's bij radio en
televisie die de campagne moeten dragen
laten in deze vakantietijd weinig flexibiliteit
toe. Noodgedwongen wijkt de aanpak van
de nieuwe actie daarom nauwelijks af van
de eerdere campagne voor Rwanda. De om
roepen en RTL zenden spotjes uit over de
ellendige situatie van de vluchtelingen en er
komen advertenties in dag-en weekbladen.
DEN HAAG THEO HAERKENS
Groene Kaart in zeker zeven landen niet geldig als verzekering
Wie met de eigen auto naar Oost-
Europa reist, loopt grote risico's. In
zeker zeven landen kan een vakan
tie eindigen in de cel. Oppassen ge
blazen is het in ieder geval in Rus
land, Witrusland, Oekraïne, Letland,
Litouwen, Macedonië en Bosnië-
Hercegovina, al zal niemand het
Bosnische oorlogsgebied als vakan
tiebestemming ldezen.
Wie met de auto naar het buiten
land reist, is voor wat betreft dat
voertuig in het algemeen goed ver
zekerd als hij een Groene Kaart bij
zich heeft. Probleem is echter dat in
elk geval bovengenoemde zeven
landen niet zijn aangesloten bij hei
zogeheten Groene-Kaartsysteem.
Ze staan dan ook niet op de Groene
Kaart die de Nederlandse automo
bilist van zijn verzekeraar krijgt.
Wie in bijvoorbeeld Oekraïne een
aanrijding veroorzaakt, kan daar
door in grote problemen komen. De
Groene Kaart is daar namelijk geen
geldige verzekering, dus is de toerist
simpelweg onverzekerd. Dat wil
zeggen dat de Oekraïner die door
toedoen van de toerist schade heeft
aan zijn auto of zelfs gewond is ge
raakt, maar moet zien hoe hij die
schade vergoed krijgt. Om zeker
heid te krijgen dat er geld op tafel
komt, zal de Oekraïnse politie de
Nederlandse brokkenpiloot vrijwel
zeker in voorlopige hechtenis ne-
Het probleem wordt ondervangen
door aan de grens van een land dat
niet tot het Groene-Kaartgebied
hoort, een plaatselijke WA-verzeke-
ring af te sluiten, aldus zegsman M.
Jonker van verzekeraar Centraal Be
heer in Apeldoorn. Het is echter
maar de vraag of een WA-verzeke-
ring aan elke grenspost kan worden
afgesloten. Volgens de toeristen
bond ANWB is zo'n polis aan heel
wat grenzen niet verkrijgbaar. De
ANWB raadt reislustigen dan ook
aan maar vast in Nederland een
verzekering te sluiten en verwijst
daarvoor naar de specialisten van
Ingosur in Rotterdam en Assuran
tiekantoor Alessie, eveneens geves
tigd in de Maasstad.
Anders ligt het wanneer niet de Ne
derlandse toerist, maar bijvoorbeeld
de Litouwse chauffeur het ongeluk
veroorzaakt. Dan moet de toerist
proberen voor elkaar te krijgen dat
de dader de schade vergoedt. Het is
daarbij maar helemaal de vraag of
en hoe zo iemand is verzekerd. M.
Jonker van Centraal Beheer vindt
het verstandig als de reiziger zich
tegen dergelijke risico's indekt bij
zijn Nederlandse verzekeringsmaat
schappij. Daarbij valt ook te denken
aan een rechtsbijstandverzekering.
Er is nog een derde mogelijkheid:
een Nederlandse automobilist krijgt
in Nederland een aanrijding met
een voertuig uit een niet-Groene-
Kaartland. Is de Nederlander schul
dig, dan kan hij gewoon een beroep
doen op zijn eigen WA-verzekering.
Heeft de buitenlander de aanrijding
veroorzaakt, dan zou dat complica
ties kunnen opleveren. „Maar", zegt
Jonker, „als het goed is, is ook dat 1
geen probleem". Iemand uit bij-
voorbeeld Rusland is verplicht een
verzekering te sluiten zodra hij de
grens van het Groene-Kaartgebied
passeert. Vraag is natuurlijk of die
Rus dat weet en dus of hij inder
daad zo'n verzekering sluit. Jonkei
wijst erop dat de controleurs aan -
grenzen daarop behoren toe te zie
„We gaan er van uit dat ze dat
doen, en onze ervaring leert dat di
in het algemeen ook gebeurt."
Luxemburgse premier gaat toch Europese Commissie leiden
Het Europees parlement heeft gisteren met een krappe meerderheid ingestemd met de benoeming van Jacques Santer
tot voorzitter van de Europese Commissie. De Luxemburgse christendemocraat won na een hoogoplopend debat een
vertrouwensvotum met 260 tegen 238 stemmen. Daarmee is een voorlopig einde gekomen aan de slepende crisis rond
de aanwijzing van de voorzitter van het dagelijks bestuur van de Europese Unie.
'Kalm en ontroerd' voelde Jacques Santer
zich naar eigen zeggen na de stemming in
het Europees Parlement. De kroning van
Jacques de Tweede tot president van de Eu
ropese Commissie maakte bij de Luxem
burger en zijn supporters een geweldige op
luchting los, maar leidde bij zijn tegenstan
ders tot verslagenheid. Hun staatsgreep op
Europese schaal mislukte op het nippertje,
en daarmee kwam aan een slepende en bi
zarre Europese crisis voorlopig even een
eind. Maar het lijmen van de politieke en
diplomatieke brokken zal nog jaren duren.
Pas helemaal aan het slot van het parle
mentaire debat toonde Santer de passie en
verbetenheid waar iedereen zo naar had ge
smacht. Tot dan toe had de Luxemburger
vooral zijn gemoedelijke imago bevestigd
met zijn innemende glimlach, de keurig
kaarsrechte gestalte, de vriendelijke armbe
wegingen ter begeleiding van de vlakke toe
spraak en behoedzame toon. Plichtmatig
had hij de bekende bezweringsformules ge
sproken over een Europa van de Burger.
'Capabel' noemden zijn christendemocrati
sche medestrijder Wilfried Mariens hem:
'aimabel, hoffelijk en mild, maar een man
van het verleden', oordeelden tegenstan
ders als de liberaal De Vries (WD) bitter.
Maar op het moment dat informele tellin
gen uitwezen dat voor Santer de nederlaag
nabij was, beet de beoogde voorzitter van
de Europese Commissie eindelijk van zich
af.
Het ging niet eens zozeer om wat hij zei,
want dat bleef vaag: „Heeft de burger be
hoefte aan een nieuwe institutionele crisis?
We moeten de echte problemen aanpak
ken, zoals de werkloosheid. Dat is de bood
schap, dat is wat de man in de straat van
ons verwacht". Het was vooral de strijdbare
toon die opviel, en waarmee Santer voor
het eerst uit zijn rol van grijze muis viel. De
openbaring duurde maar kort. Luttele
ogenblikken nadat de stemmachines de uit
slag 260-238 in zijn voordeel had getoond,
viel hij terug in de plooi met de nietszeg
gende frase „rustig aan te zullen doen met
formaliteiten, maar keihard te zijn als het
om de inhoud van Europa gaat".
Toch lijkt de vrees gegrond dat Santer zich
als nieuwe topman van de Eurocratie de
komende tijd vooral met de formaliteiten
van de Brusselse machtsverhoudingen zal
moeten bezig houden. De strijd om de op
volging van de Franse socialist Delors heeft
immers laten zien dat er veel schort aan de
huisregels.
Het papier van Maastricht is simpel: de 12
regeringsleiders wijzen de nieuwe voorzitter
Jacques Delors wijst zijn opvolger aan. Het Europarlement stemde uiteindelijk in met de benoeming van Jacques Santer.
aan en het Europarlement keurt die keus
goed. De werkelijkheid is anders. De strijd
om de hoogste ambtelijke functie leidde
eerst tot een wild gevecht tussen premier
Lubbers en de Belg Dehaene. De campagne
voor en achter de schermen bereikte een
maand geleden op Korfu zijn climax met
het veto van de Engelsen tegen Dehaene.
Vervolgens vielen alle andere kandidaten af
of weigerden, als Felipe Gonzalez, te sollici
teren, zodat alleen Santer als kleinste geme
ne deler overbleef.
Het Europarlement kon gisteren onge
stoord prijsschieten op deze gang van za
ken. Het diplomatieke handjeklap achter
gesloten deuren, het buigen voor de Britse
nationale politiek, het gebrek aan democra
tie en het magere (Luxemburgse) resultaat;
het toont allemaal aan dat de voorgeschre
ven procedure niet werkt. Voor een groot
deel van het parlement was dat voldoende
om tegen Santer te stemmen.
Een afwijzing van de Luxemburger had, b ilj;
sefte het parlement, de crisis rond de top j
functie alleenmaar verergerd, maar dat w
juist de bedoeling. Met name de socialisti m
groenen en liberalen, aangevuld met een J
bont gezelschap van rechtse partijtjes, wi j
den zo een soort 'staatsgreep' plegen eni
finitief meer macht voor het tandeloze
Straatsburgse Europarlement krijgen. Coi v'
tacten achter de schermen wezen boven
dien uit dat ook bondskanselier Kohl van r>
mening is dat het Europarlement meer te
zeggen moet krijgen in de sollicitatieproc
dure.
Overigens waren de motieven voor deze
'putsch' niet bij alle partijen even nobel d
mocratisch. Verweet het hele Europarle- l
ment de Britse premier Major op Korfu h
veto te hebben gebruikt om binnenlands
zijn vel te redden, de Engelse Labouroppt 1
sitie in Straatsburg bedreef met de afwijzi 1
van Santer even hard nationale politiek.
Hetzelfde gold voor de Duitse sociaal-de-
mocraten die kans zagen Kohl een voet
dwars te zetten, en bij de voorstemmers
voor de Grieken die hopen op een mooi
baantje in de Commissie-Santer.
Het groene licht van het Europarlement b
tekent niet dat de problemen voor Santer
van de baan zijn. De gebeurtenissen van i
afgelopen weken hebben ertoe geleid dat
hij voor een bijna onmogelijke opgave sta
Santer moet aan de éne kant te vriend blij
ven met regeringsleiders die hem het lief'
naar hun particuliere pijpen willen laten
dansen en waar het animo voor meer Eu
ropese samenwerking gering is. Van hen
zijn nauwelijks radicale stappen naar met
Europese democratie te verwachten.
Aan de andere kant moet hij proberen mi
het Europarlement, waar veel fracties hen
als een zetbaas van de regeringsleiders zit
op betere voet te komen. Dat wordt niet
makkelijk gezien de zucht van het Europa t
lement naar meer macht en het ongege- j
neerd gebruiken van Straatsburg als podi-
um voor binnenlandse Duitse en Britse pi
litiek.
Een voorproefje van deze situatie krijgt
Santer nog voor hij echt aan de slag gaat i
december, wanneer hij de voltallige Eu- -
ropese Commissie en een beleidsprogrart
ma tegenover het Europarlement presen
teert.
STRAATSBURG PETER DE VRIES C
CORRESPONDENT
WIM STEVENHAGEN
„Natuurlijk blijven we loyaal. Maar ge
neraal Couzy heeft wel gelijk als hij zegt
dat je kunt verwachten dat de inzet van
de militairen duidelijk minder zal wor
den. De mensen voelen zich lichtelijk
gepakt. Ze lopen de kans te sneuvelen,
en als ze terugkomen, kan blijken dat ze
overbodig zijn geworden".
Het klinkt zo eenvoudig: het Neder
landse leger als politieman van de we
reld. In de praktijk gaat dat niet zo ge
makkelijk. Een vanzelfsprekendheid is
het zeker niet, zegt sergeant Albert Jan
sen. Als kaderlid van de Belangenvere
niging van Militairen (VBM/LKV) con
stateert hij dat de militair tegenwoordig
minder loyaal is dan vroeger.
Luitenant-generaal Couzy, de hoogste
militair bij de landmacht, waarschuwde
gisteren voor toenemende onvrede bin
nen de krijgsmacht. De politiek ziet vol
gens hem onvoldoende in met welke
problemen de reorganisatie van het le
ger gepaard gaat. Duizenden banen
gaan verloren, en zeker 2000 beroeps
militairen krijgen hun ontslag. Toch
verloopt de reorganisatie tot nu toe
zonder geweld en protestoptochten.
Jansen: „De mensen zijn bezorgd om
hun baan. Dat waren ze vroeger nooit.
Zelf sta ik er verbaasd over dat de i
sen nog meebouwen aar
organisatie, terwijl ze zeker weten dat
er voor hen straks geen plaats meer is".
Het leger in vredestijd, zoals de Priori
teitennota van het ministerie van de
fensie zo mooi schetste, moest een
krijgsmacht worden die zich zou rich
ten op de uitvoering van vredestaken.
Jansen: „Ons is nooit om een mening
gevraagd. Ik denk dat als je het vraagt,
er veel weerstand zal blijken te zijn. De
militairen zijn niet bang om te sneuve
len; het ligt eraan waarvoor dat gebeurt.
Ik denk dat veel mensen zullen twijfe
len of Ruanda dat offer waard is. Voor
ex-Joegoslavië ligt dat toch anders. Dat
is veel dichterbij. Je moet echter ook re
alistisch zijn: dit is het enige alternatief
als het leger bestaansrecht wil houden".
Jansen erkent dat vooral de oudere mi
litairen moeite hebben zich aan te pas
sen. „Je ging in dienst om familie en de
kennissen te beschermen. Men aan
vaardde dat het in een klap afgelopen
kon zijn. Maar nu kun je uitgezonden
worden naar een land ver weg, waar
mee je geen enkele emotionele binding
hebt. Na een halfjaar kom je terug, en
dan loop je de kans opnieuw uitgezon
den te worden".
Of je baan kwijt te raken. Jansen kent
gevallen van militairen die hun leven
gewaagd hebben op een VN-missie, en
bij terugkomst de mededeling ontvin
gen dat zij boven de toegestane sterkte
waren. Het betekent dat ze twee jaaï
kregen om een andere baan te zoeken.
Hoewel Couzy er een gewoonte van lijkt
te maken om steken richting Den Haag
te geven (en die vervolgens weer snel af
te zwakken) reageerde gisteren de
Tweede Kamer geïrriteerd. „Ik hou niet
van generaals die drêigen hun loyaliteit
aan de politiek te verliezen", aldus
PvdA-parlementariër Zijlstra. „Zeker als
het gaat om de bevelhebber van de
landmacht. Hij heeft een voorbeeld
functie voor zijn mensen en moet op
passen met wat hij zegt. Als iemand in
een bedrijf te pas en te onpas maar wat
uitkraamt, dan is het doorgaans heel
gauw met hem afgelopen."
Zijlstra vindt de parallel van Couzy met
reorganisaties in het bedrijfsleven over
dreven. Daar vliegen de mensen er ge
woon uit, bij de landmacht zijn tot dus
ver geen gedwongen ontslagen geval
len. „Onzin", noemt Zijlstra Couzy's
verwijt aan de politiek dat die onvol
doende oog heeft voor de vraag of het
volk de uitzending van Nederlandse
militairen in VN-verband naar crisisge
bieden wel steunt. „Moet je dan elke
keer een opiniepeiling houden? Wij w«
gen de voors en tegens op een fatsoen
lijke manier af in kabinet en parle
ment."
CDA en WD hebben begrip voor Cou
zy, hoewel zij voor de reorganisatie van
de krijgsmacht hebben gestemd. Zij zijn
wel geschrokken van de toon en de
woordkeuze. CDA'er Hillen: „Het gaat
een stap te ver als Couzy laat doorsche
meren dat er een eind kan komen aan
de loyaliteit binnen het leger. Het is een
dreigement dat zijn inspanning voor
het personeel, die ik respecteer, ont
siert.
WD-kamerlid Jorritsma, al is ze het
nog zo eens met Couzy, vindt dat de
bevelhebber zich te veel waagt aan uit
spraken die op het terrein van de mi
nister liggen. „Je zou zeggen dat die
twee geen enkele werkafspraak heb
ben."
DEN HAAG GPD-ANP
