'TV maakt
ons minder
oplettend'
I
Rtv show
Boek over Paul de Leeuw
niet bijster verrassend
Voor het zingen van 'WA, WA, WA' de kerk uit
MAANDAG 18 JULI 1994
Een beeld uit de musi
cal West Side Story.
FOTO ARCHIEF
Broadway stroomt door
zijn aderen. Veertig jaar ge
leden maakte Harold Prin
ce op 26-jarige leeftijd zijn
debuut in hèt theater-mek-
ka van de wereld als pro
ducent. Zijn omvangrijke
carrière resulteerde onder
meer in zestien Tony
Awards, de hoogste thea
teronderscheiding in de
Verenigde Staten. In zo'n
twintig steden, verspreid
over de hele wereld, zijn op
dit moment shows van zijn
hand te zien.
Prince maakte uitstapjes naar
de film en regelmatig nog naar
de opera, maar zijn voorkeur
gaat uit naar de musical. Hij
was betrokken bij de creatie van
baanbrekende musicals als
'West Side Story', 'Fiddler on
the Roof en, van recentere da
tum, 'The Phantom of the Ope
ra'. Vorig jaar nog stak heel
Broadway de loftrompet over
Prince. De musical-versie van
'Kiss of the Spider Woman',
naar de aangrijpende roman
van Manuel Puig, deed critici
grijpen naar alle denkbare su
perlatieven. Verbazingwekkend,
vindt Prince die tekende voor
de regie. „Vier jaar geleden von
den ze een eerdere versie van
deze musical niets. Ze zagen
toen niet waar ik heen wilde."
„Het is een gecompliceerde
show. Ik deed een workshop om
te achterhalen wat ik verkeerd
had gedaan. Die workshop za
gen de critici en ze vonden die
verschrikkelijk. Diezelfde men
sen zeggen nu: fantastisch, per
fect, de beste musical sinds ja
ren. Het is je droom dat ieder
een zijn mening honderdtachtig
graden verandert. Maar de criti
ci begrepen die eerste versie
Diezelfde critici bezorgden
Prince een periode van zes jaar
waarin geen enkele onderne
ming van hem een succes werd.
„Geen succes bij de critici", ver
betert Prince direct. „Sommige
dingen die ik in die periode
deed, waren echt goed. Zo re-
Creatieve duizendpoot Harold Prince veertig jaar op Broadway
gisseerde ik een musical en een
toneelstuk die politiek getint
waren. Op dat moment stonden
ze echter afkeurend tegenover
politiek. Ze wilden niets dat ook
maar een beetje serieus was.
Dat was het tijdperk waarin de
rijken rijker werden en de kun
sten steeds leger werden."
Niet klagen
Prince liet zich niet uit het veld
slaan door het uitblijven van het
succes. „Ik zit veertig jaar in het
vak; ik begon heel jong. Die zes
jaar waren de enige waarin ik
het moeilijk had om iets te ma
ken waar iedereen van hield. En
zes op de veertig jaar is niet zo
slecht. Wat ik probeer te zeg
gen, is: ik mag niet klagen." De
Broadway-statistieken onder
strepen zijn gelijk. Prince be
hoort tot het selecte groepje re
gisseurs wier werk in 50 tot 60
procent van de theateronderne
mingen tot hits leiden. Gemid
deld overleeft slechts twintig
procent van alle nieuwe pro-
dukties op Broadway.
Harold Prince leerde het vak
bij een andere Broadway-vete-
raan: George Abbott, de inmid
dels 108-jarige levende legende
van het Amerikaanse theater.
Zes jaar lang was hij zijn assis
tent. Prince begon in 1954 zijn
theatercarrière als co-producent
van de succes-musical 'The Pa-
jama Game'. Acht jaar later de
buteerde hij als regisseur. Prin
ce had een stevige vinger in de
pap bij het ontstaansproces van
'Cabaret', stuurde de Britse
componist Andrew Lloyd Web
ber bij het schrijven van 'The
Phantom of the Opera' en
maakte een opvallende regie
voor 'Evita', een regie die nog
altijd als blauwdruk dient bij al
le heropvoeringen van deze
roek-opera.
Emoties
moet doen. Ik doe wat ik wal
doen. Mijn smaak is niet zo
avant garde dat het niet popu
lair kan zijn. Zelfs van The
Phantom wist ik niet dat het zo
succesvol zou zijn. Ik wilde al
leen een romantische musical
doen. Het succes van die show
is te danken aan de emoties die
erin zitten. Critici zeggen dat
het komt door de effecten, door
het spektakel. Dat is het niet.
Het verhaal gaat over mense
lijkheid."
Prince had graag twintig jaar
eerder geboren wallen worden.
Werken met grootheden als de
Gershwins, Cole Porter of mis
schien zelfs Rodgers Ham-
merstein leek hem wel iets.
„Het theater was in die tijd veel
belangrijker voor het culturele
leven. In mijn jeugd kwam de
televisie op en veranderde alles.
Sommigen zeggen: televisie ver
spilde alles. Ze verspilde het in
elk geval voor het theater, maar
niet noodzakelijk voor de sa
menleving. Televisie maakt ons
minder oplettend, minder ge
concentreerd."
„Televisie maakte de span
ningsboog korter en korter, zo
dat er elke vijf minuten iets
moet veranderen. We gooien er
een reclame tussen en wijzigen
steeds het beeld zodat je je aan
dacht niet meer bij een Strind-
berg-toneelstuk kan volhouden.
Het geluid van alles moet luider
zijn dan toen ik jong was. Wij
hadden geen microfoons nodig
in het theater toen ik 1957 'West
Side Story' produceerde. Ieder
een in het theater luisterde
zorgvuldig, misschien wel veel
beter dan nu."
Betrokkenheid
„Tegenwoordig hoef je niet zo
zorgvuldig te luisteren. Je kunt
rustig achterover leunen in je
stoel, wij zorgen wel dat het ge
luid naar je toe komt via de mi
crofoon. Dat schept een andere
betrokkenheid. Dat komt alle
maal door de televisie. TV is ook
gratis, dus keren ze zich af van
de prijs van pen theaterkaartje.
Nu zeggen ze: waarom zou ik
naar het theater gaan als ik het
thuis gratis krijg?"
„Er zijn in het Amerikaanse
theater weinig drama's te zien
omdat de televisie die brengt.
Hetzelfde geldt voor komedies.
Het enige dat bloeit, zijn de mu
sicals. Omdat televisie geen
musicals kan doen en dat ook
nooit zal kunnen omdat het te
gecompliceerd en te kostbaar is.
Dus beginnen ze daar niet aan.
We zijn in elk geval gered met
de musicals. Maar de situatie is
niet gezond."
Prince verwijst naar de als
maar stijgende produktiekos-
ten. „De druk van de investeer
ders, dat is wat er mis is met het
Amerikaanse theater. Ik kan
niet toegeven aan die druk; ik
draai lang genoeg mee om daar
niet aan toe te hoeven geven. Ze
kunnen me stoppen om nog
langer te werken door de din
gen die ik doe niet meer te fi
nancieren. Maar als ze mij pro
beren te vertellen wat ik moet
doen, zou het een ramp voor
hen zijn, omdat het een ramp
voor mij zou zijn."
LUÏSCIUS
Wat is de meest gemakzuch
tige manier om een biografie
te schrijven? Met je eigen
woorden een oud boek her
schrijven en hier en daar wat
'nieuwe' gegevens bij-
eensprokkelen. Of als basis
slechts gebruik maken van
TV-uitzendingen en publica
ties in dag-, week- en
maandbladen. Dat laatste
deed journalist en publicist
Paul Damen. Van zijn hand
verscheen de
ze week 'In
het hol
Leeuw',
biografie
Paul
Leeuw.
'Paul
Leeuw is
fenomeen'. Zo
luidt de aller
eerste regel
uit het boek
van Damen,
die eerder van
zich deed
spreken met
de publicaties
Jong in de ja
ren zestig
(1992) en een
biografie over
de schrijfster Pau| de Leei
Renate Ru-
benstein
(1993).
Paul Damen
vindt De Leeuw kennelijk
een fenomeen maar nergens
in zijn 122 pagina's tellende
uitgave wordt duidelijk
waarom hij dat nou precies
vindt. Het lijkt er een beetje
op, alsof Damen zich wat al
te veel heeft laten leiden
door zijn adoratie voor De
Leeuw. Met name in de eer
ste hoofdstukken neemt de
lofzang voor Neerlands
meest omstreden televisie
man hinderlijke vormen
aan. Enige kritische tonen
komen pas tegen het einde
Van het boek aan de orde en
dan nog worden deze zinnen
in versluierende woorden
verpakt, zodat absoluut niet
duidelijk wordt wéér de
schrijver staat.
Dat is in feite de gehele te
neur van 'In het hol van De
Leeuw'. Het is meer een lang
krante-artikel op zichzelf
wel helder geschreven
maar voor degenen die Paul
de Leeuw maar een beetje
kennen, levert het boekje
niet zo vreselijk veel verras
sends op. Paul Damen heeft
zich beperkt tot een soms
saaie aaneenschakeling
van feiten, die hij heeft opge
doken uit kranten. Tussen
deze feitjes door verkondigt
Paul Damen zijn mening die
eigenlijk weer nét geen me
ning is, waarna het volgende
citaat zich alweer aandient.
In het hol van de Leeuw
(eigenlijk nog een flauwe ti
tel ook) beschrijft De Leeuw
vanaf zijn kindertijd in IJs-
selmonde (bij Rotterdam) tot
en met zijn laatste TV-pro-
duktie Seth en Fiona. Daar
tussendoor is er is 's mans
leven heel wat gebeurt. Pro
blemen met de NCRV en de
KRO en zijn medewerking
aan AVRO- en TROS-pro-
gramma's. Zijn creaties als
Bob en Annie de Rooy. Zijri
tumultieuze theaterproduk-
ties. Het kan niet op. Kenne
lijk zóveel, dat Paul Damen
het spoor volledig kwijtraak
te.
Damen: ,De Leeuw is, hoe
wel van protestantse kom,
een van de weinige komie
ken die
morele
grenzen
calvinis
tische sa-
menie-
ving. Be
palend
voor De
Leeuws
humor is
dat hij
geboren
is in de
jaren
zestig
midden
in de ge
boorten-
golf
een tijd
FOTO ARCHIEF
vloed vanzelfsprekend waS
en oude pijlers als moraal,
godsdienst en arbeidsethos
hun functie verloren. Zijn
kerk zit in een kastje: de tele-
Paul Damen constateert
wat gemakzucht bij De
Leeuw eind verleden jaar. De
Sinterklaas-uitzending was
daar volgens Damen een
schoolvoorbeeld van. De
Leeuw liep tussen demente
rende bejaarden door. 'U
had toch een hondje? Maar
die is overleden. Ja toch? O,
dat weet u niet meer'. De
Leeuw kreeg weinig respons
en het zweet liep hem dan
ook van het hoofd'. Routine
matig handelen van De
Leeuw is volgens Damen ook
van toepassing op de oude-
jaarsuitzending van zeven
maanden terug. ,Nu was
goed te zien wat overblijft als
De Leeuw ongemonteerd de
lucht in gaat. Het is saai, het
is Oom Bob met zijn broel^
op zijn kuiten'. De comedy
Seth en Fiona is volgens Da
men juist weer een 'door
slaand succes'. Dat de kijk
cijfers wat tegen vielen ver
geet hij maar even voor het
gemak.
Paul Damen heeft 'het on7
derwerp' zoals hij het onri
schrijft nog benaderd voor
commentaar. Daar had De
Leeuw echter geen behoefte
In het hol van De Leeuw,
door Paul Damen.
Uitgeverij Jan Mets, Amster
dam. s
Eddy Pronk op solo tijdens de provinciale finale
n mijn kinderjaren wilde
ik (behalve dokter in een
r land vol zielige men
sen) balletdanseres worden, 's
Winters sloeg dat dan altijd
om, a la Sjoukje Dijkstra, in
een verlangen naar een dave
rende carrière als kunstrijdster
op de schaats. Maar het móest
iets op showgebied zijn. Mijn
moeder heeft dan ook op haar
trapnaaimachine heel wat roze
tutuutjes voor me vervaardigd,
en als ik 'optrad' met de plaat
selijke kleuter-balletclub kreeg
ik na ons knullige buiginkje
een bosje bloemen. Uit onze
achtertuin, maar toch: net
echt.
Dat de schijnwerpers, de glitter
en glamour, nog steeds hopen
kleine meisjes, en een enkel
jongetje, hevig aantrekken,
blijkt uit het overweldigende
succes van Kinderen voor Kin
deren, De VARA wordt jaarlijks
bedolven onder smeekbrieven
van honderden Guusjes en
Truusjes en Rosemarietjes die
zo dolgraag in het KvK-koor
mee willen zingen. En dan
moeten er elke keer heel veel
jonge zangtalentjes teleurge
steld worden. KvK-kinderen
moeten niet alleen een aardig
stemgeluidje hebben, ze die
nen tevens binnen een straal
van 30 kilometer van Hilver
sum te wonen. Er moet elke
week gerepeteerd worden. Om
verder weg wonende gouden
keeltjes óók eens de kans te ge
ven voor publiek te zingen, or
ganiseert de VARA dit jaar iets
heel bijzonders: het Kinder
Songfestival.
Tijdens audities in het land
konden kinderen laten horen
wat zij terecht brachten van
een liedje uit het Kinderen voor
Kinderen-repertoire. De beste
deelnemers werden uitgeno
digd voor de provinciale fina
les, die deze en volgende
maand plaatsvinden. Een des
kundige jury beoordeelt wie
het mooist zingt, het meest
tekstvast is en wie de leukste
presentatie heeft. De twaalf
provinciale winnaars gaan het
komend najaar strijden om de
eerste plaats in de superspan-
nende grote landelijke finale.
Uitspatting
Het Wereldje, dat natuurlijk
niet mag ontbreken bij zo'n
uitspatting van jeugdig
glamour-talent, toog dezer da
gen naar Leiden, om in de
Hooglandsekerk de provinciale
finale van Zuid Holland mee te
maken.
Fotograaf Frank, vanwege de
Caraïbische temperaturen
sportief in een Jaap van
Meekeren-achtigtropenpak
gestoken, heeft er zin in. „Ha,
gaan we eens fijn luisteren
naar de LeidseSleuteltjes."
Een klein meisje legt hem uit
dat hij gruwelijk achter loopt.
Kinderen voor Kinderen is veel
moderner."
Dat klopt. Bij KvK geen Vogel
tje, wat zingt gij vroeg, maar
liedjes over aan onze tijd aan
gepaste zaken als het Ochtend
humeuren Allemaal kabaal.
Als ze alsjeblieft, alsjeblieft
maar niet gaan zingen Ik heb
zo WA! WA! WA! waanzinnig
gedroomd. Voor dat lied ben ik
namelijk terminaal allergisch.
Maar goed, snel opgerukt nu
naar het podium, want de pro
vinciale finale Zuid Holland
Presentator Jan Rietman kon-
Het
Wereldje
PANDA DE
L'ISLE
digt als eerste de tienjarige
Lysanne Pronk aan met De bal
lade van Ramons verjaardag.
Lysanne heeft een lief stem
metje en ze heeft heel goed ge
oefend op de choreografie. Alle
bijbehorende gebaren - armpje
naar links, handje naar rechts -
gaan geweldig professioneel.
Broertje Eddy fungeert als ach
tergrondzanger en ze krijgen
een daverend applaus. De
eveneens tienjarige Maria Vol
kers brengt vervolgens het
fraaie lied Ochtendhumeuren
de negenjarige Aukje van Bel-
kum zingt, compleet met
'backing group', Baklava of
rijstevla. Bij wijze van decor
hebben ze heel slim een
schoolkaart van Afrika meege
nomen en ze zijn toepasselijk
gekleed in buitenlandse kleder
drachten. Heel erg leuk en de
volle zaal, pardon, de volle
kerk, klapt en juicht.
En nu kom ik behoorlijk in de
problemen. „Zetje mij ook in
de krant? En mij óók? En je ver
geet mij toch niet?" - komen de
deelnemertjes mij vragen als ze
me op mijn kladblok zien krab
belen. Tja, dat zou ik heel best
willen. Er is alleen niet genoeg
PLA! PLA! PLA! plaats voor. Wie
er niet in staat moet dus niet
heel boos op mij worden en
ook niet tegen zijn /haar ouders
zeggen dat ze die rotkrant
maar gauw moeten opzeggen.
Troost voor degenen die hun
naam hier niet lezen: jullie wa
ren allemaal hartstikke goed.
Dat vond ook de deskundige
jury, die als alle vijftien liedjes
gehoord zijn peinzend in be
raad gaat.
Denkpauze
Tijdens deze denkpauze is er
voor een leuke verrassing ge
zorgd. Alle kandidaten hebben
samen een liedje ingestudeerd
en dat gaan ze nu voor ons zin
gen: Ik heb zo WA!, WA!, WA!...'
Help! Ik ren de Hooglandse
kerk uit en kom pas Weer bin
nen als de juiy - Jan Rietman,
Dini Bartels-Schoonens (so
praan) enOlafHoenson
(hoofdredacteur van een plaat
selijk weekkrantje) - de uitslag
bekend maakt. Lysanne Pronk
is derde geworden, Mareille
Labohm tweede en winnares
van de eerste prijs, die dus
door mag naar de landelijke fi
nale, is de elfjarige Simone
Riksman met het wonderscho
ne lied Droeveriggevoel.
„Het was echt een heel moeilij
ke keus", vertelt jurylid
Hoenson. „Dat is natuurlijk
een cliché, jury's roepen altijd
dat hunbeslissing moeilijk
was, maar dat was het dus ookr
Er zat nooit meer dan 3 punten
verschil tussen onze beoorde-
lingen. Dus dan moet je echt
op nuances gaan jureren. De 3
derde plaats hebben we geko
zen omdat het zo'n unieke
combinatie was hoe Lysanne
het samen met haar broertje
deed. Heel goed, heel ingeto-
gen. Nummer 2, Mareille, von
den wij veruit de beste presen
tatie hebben. Heel natuurlijk, b
heel spontaan. Maar dan moet
je heel goed de zangkwaliteiten
gaan afwegen en zodoende is
de eerste plaats voor Simone. jj
Zij heeft de beste stem. Ze
deed het gewoon fantastisch."
Heel hartelijk gefeliciteerd voor5
Simone, die zich alvast kan r'
gaan verheugen op haar eerste"
TV-optreden, want begin okto-^
ber zendt de VARA een televi-
sieregistratie uit van de finale-
dag-
En dan, zoals dat hoort op een
Songfestival, nog eenmaal het --
winnende lied. Simone bezingt
andermaal het Droeveriggevoel
en dan haast Het Wereldje zichG
de kerk uit, voordat er weer 3
een spontane uitbarsting komt-
van het vermaledijde WA! WA'.f
de grootste kr aker die Kinderen
voor Kinderen heeft voortge-
bracht, terecht natuurlijk,
want wat is er mooier dan WA!
WA! WA! waanzinnig te dro
men. Over roem, over stapels i
fraaie CA! CA!cadeaus. En over1
een flitsende carrière als Be- r:
roemd Artiest. Hieperdehiep.
Met veel bloemen, al dan niet ,<j
uit de eigen achtertuin.
