Onze Top 5
van deze week.
'Tien jaar voor doden sigarenwinkelier'
Kristalaanbiedingen.
chi
Met het leeuwedeel van de jeugd gaat het prima
Binnenland
Hulpverleners mishandelen
geestelijk gehandicapten
O
0
3©
89
1.49
1.99
5.99
79
Allochtone leerling krijgt
vaak te hoog schooladvies
Tonijn in museum
'Beginsalarissen voor
eenvoudig werk te hoog'
Alle bijbanen rechters
moeten openbaar worden
2.29
3.99
DINSDAG 5 JUL11994
Loonstijging beperkt tot 0,9 procent
den haag De gemiddelde loonstijging over het eerste half jaar in
1994 blijft beperkt tot 0,9 procent. In maart werd nog gerekend
op 1,3 procent. Circa veertig procent van de werknemers krijgt
dit jaar helemaal geen loonsverhoging of gaat er zelfs iets op
achteruit. Dat blijkt uit een rapportage die minister De Vries van
sociale zaken gisteren naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Vorig jaar spraken werkgevers, vakbonden en overheid af te stre
ven naar de nullijn voor 1994.
Zeventig zaken opgelost met arrestatie
doorwerthMet de aanhouding van zestien verdachten in de
leeftijd van 22 tot 50 jaar heeft de politie Gelderland-midden een
reeks misdrijven opgelost waardoor de schade in de miljoenen
liep. Bijna zeventig zaken in Nederland, Duitsland, België en En
geland zijn ermee opgelost. De verdachten uit Arnhem, Bussum,
Duiven, Duitsland en Engeland, pleegden onder meer overval
len, valsheid in geschrifte, inbraak en heling. Van de buit zijn
onder meer beelden en antieke voorwerpen teruggevonden.
Bende uit Eindhovense wijk opgerold
eindhoven In Eindhoven is een bende opgerold die1
delijk wordt geacht voor tenminste 140 misdrijven. De verdach
ten variëren in leeftijd van 18 tot 27 jaar en komen allemaal uit
dezelfde Eindhovense wijk, aldus een woordvoerder van de poli
tie. Ze pleegden vooral inbraken. Er werd voor minstens 800.000
gulden buitgemaakt, maar de politie vermoedt dat ze veel meer
op hun kerfstof hebben en dat de werkelijke schade veel groter
Officier wil ook TBS voor 18-jarige 'wandelende tijdbom
Op verdenking van mishande
ling van geestelijk gehandicapte
bewoners moeten vijf groepslei
ders van de zorginstelling Maar-
tenswouden in Drachten voor
de rechter verschijnen. Justitie
besloot in april tot het onder
zoek omdat er geruchten de
ronde deden over misstanden
in het tehuis. Zo zou op de be
trokken afdeling een ernstig
geestelijk gehandicapte jongen
zijn overleden als gevolg van
nalatigheid.
Hoewel dit gerucht de directe
aanleiding was tot het onder
zoek, weigerden directeur Sen-
neker en regionaal inspecteur
van de geestelijke volksgezond
heid Van Veldhuizen hier giste
ren commentaar op te geven.
Van Veldhuizen zei alleen dat
de vervolging 'geen verband
houdt met de dood van de jon
gen'. Verder wilde de inspecteur
geen duidelijkheid scheppen
over het overlijden van de be-
Binnen de instelling deden
ook andere verhalen de ronde.
Zo zouden bewoners als disci
plinaire maatregel onder meer
met brandslangen worden nat
gespoten of met hun hoofd in
een bord met eten worden ge
drukt. Senneker weigerde in
april het woord mishandeling in
de mond te nemen, maar stelde
de vijf verdachten wel op non-
actief. Tegen een zesde groeps
leider werd een ontslagproce
dure gestart, maar de directeur
wil hierover geen informatie
verschaffen.
Maartenswouden telt 480 be
woners en net zoveel perso
neelsleden. Op de afdeling
waarover de commotie is ont
staan, verblijven twaalf bewo
ners. Nog niet bekend is wan
neer de vijf verdachten, drie
de rechter in Leeuwarden r
ten verschijnen.
Cfl Passato di Pomodoro,
pak 500 gram TOff
CU Knakworst,
blik 10 stuks, 200 gram
Cd Pistachio's,
gezouten, bakje 150 gram JL/tT
Cd Hele kip,
kilo ®a>®®
Al bi Probeerflacons,
Wasverzachter, Aliesreiniger,
Multireiniger flacon 250 ml 99
of afwascitroen, flacon 250 ml
Uit de diepvries:
Aviko ovenfrites,
zak 1000 gram
Linera kaasspread,
duopakje 2 kuipjes 200 gram
Aanbiedingen gelden b
erdag 9 juli as. Zolang d
's Lands grootste kruidenier
blijft op de kleintjes letten.
den haag gpd
Het is geen wonder dat leerlin
gen met een niet-Nederlandse
achtergrond in wijwei allé
schooltypen tot de zwakkere
leerlingen behoren. Ze krijgen
namelijk een te hoog schoolad
vies, stelt het Sociaal Cultureel
Planbureau (SCP) in de Rap
portage Jeugd 1994.
Aan het eind van de basis
school krijgt iedere leerling een
advies voor het vervolgonder
wijs. Bij allochtone leerlingen
blijkt dat hoger te zijn dan hun
taal- en rekenprestaties recht
vaardigen. Volgens het SCP
komt een 'niet onaanzienlijk
aantal allochtonen' daardoor te
recht op scholen waar hun taai
en rekenprestaties onder het
gemiddelde liggen.
Van de Turkse jongens en
meisjes verlaat uiteindelijk zes
tig procent het onderwijs zon-
Bij Justitie leefde in 1992 de hoop dat de 15-jarige moor
denaar met een speciale behandeling nog wel op het
rechte pad zou komen. Na de gewelddadige dood van de
Amsterdamse sigarenwinkelier Hartman op 6 november
vorig jaar heeft het Openbaar Ministerie die hoop laten
varen. Tegen de inmiddels 18-jarige verdachte is gisteren
tien jaar cel en TBS met dwangverpleging geëist. Het Pie-
ter Baan Centrum omschrijft de jongeman als 'een wan
delende tijdbom'.
amsterdam
Twee jaar geleden stond de toe
komst van de verdachte nog
voorop, nu moet de maatschap
pij op de eerste plaats komen,
aldus officier van justitie Arend-
sen. Ze acht doodslag bewezen.
De zaak is achter gesloten deu
ren behandeld omdat de jongen
tijdens de moord nog minderja
rig was.
De dood van sigarenhande
laar Hartman veroorzaakte vo
rig jaar grote paniek in de buurt.
Hartman had al vijftien overval
len achter de rug. Iedereen wil
de de dader pakken. Mogelijke
getuigen lieten zich zelfs onder
hypnose brengen om zich zo
maar iets te kunnen herinneren
van de dader.
De verdachte zat al vast voor
moord in het orthopedagogisch
centrum De Marke in Rekken,
maar was in oktober niet terug
gekeerd van proefverlof. Hij was
boos omdat hij werd beschul
digd van diefstal op zijn stage
adres. Hij was een maand
spoorloos tot hij gewapend op
dook in de sigarenwinkel van
Hartman. Hij zei dat hij nooit
van plan was een overval te ple
gen maar een confrontatie met
de politie wilde. Waarom hij
dan gewapend en gemaskerd
was, zei hij niet. Tegen Hartman
zelf had hij niets. Hij loste de
twee dodelijke schoten omdat
de man zijn waarschuwingen
om afstand te houden in de
wind sloeg.
Tijdens de zitting maakte de
verdachte een tamme, murwe
indruk omdat hij onder de vali
um zat. Het Pieter Baan Cen
trum wil dat de jongen, on
danks zijn jeugdige leeftijd op
het moment van de doodslag,
volgens het volwassenenstraf
recht wordt beoordeeld. Het
soort behandeling dat hij nodig
heeft, kan namelijk niet via het
minderjarigenstrafrecht worden
,,De kans op herhaling is vol
gens het Pieter Baan Centrum
zeer groot. De jongen heeft een
zeer ernstige persoonlijkheids
stoornis. Eerdere behandeling
werkte averechts. De jongen
wordt zeer agressief als mensen
anders reageren dan hij ver
wacht. Op het moment van zijn
daad was hij verminderd toere
keningsvatbaar. Zijn advocaat
omschreef het als 'super-ge
stresst en vol van agressie'.
De verdachte heeft spijt be
tuigd tegenover weduwe A.
Hartman-Loman en een doch
ter van het slachtoffer, die bij de
rechtzaak waren. Mevrouw
Hartman kan zich wel vinden in
de eis, advocaat Plasman vindt
het te veel. ,,Ik kan de overstap
van het minderjarigen- naar het
volwassenenstrafrecht wel billij
ken, maar niet als het OM ver
volgens zijn kans schoon ziet
om een dergelijke lange straf te
eisen. Je kunt je afvragen wat
behandeling na tien jaar cel nog
voorzin heeft."
Volgens Plasman mag niet uit
het oog worden verloren waar
over de maatschappelijke on
rust destijds vooral is ontstaan.
„Dat was het feit dat de ver
dachte op vrije voeten was na
een eerder geweldsdelict. Dat
was een fout van Justitie die
niet door de schuld van dat kind
is ontstaan."
De uitspraak is op 18 juli.
Extra kristalzegels bij:
Kooijmans: Het
botert prima
met de Duitsers
den haag hans hoogenduk
correspondent
Geen vuiltje aan de lucht in de
Nederlands-Duitse betrekkin
gen. Dat was tenminste de
boodschap van minister van
buitenlandse zaken Kooijmans
en zijn Duitse collega Kinkel
gistermiddag op hun persconfe
rentie in Den Haag. Kinkel is
bezig aan een rondreis langs de
Europese hoofdsteden nu
Duitsland is aangetreden als
EU-voorzitter. Uiteraard is er
ook gesproken over de opvol
ging van de Franse voorzitter
van de Europese Commissie,
Delors, maar daarbij zijn vol
gens de twee ministers geen na
men gevallen. Kinkel: „Wij
moeten een consensus vinden
en daarom vergaar ik opinies".
De Duitse bewindsman en
Kooijmans maakten direct dui
delijk dat er helemaal niks mis
is tussen Bonn en Den Haag.
„De betrekkingen zijn goed en
dat zijn ze altijd geweest", zei
Kooijmans. Kinkel wilde niet
achter blijven: „Zeker gezien
het verleden proberen wij zorg
vuldig met de Nederlandse ge
voelens om te gaan".
En daarmee waren de twee
aangeland bij het punt dat de
gemoederen in ons land al tij
den bezig houdt: de afgang van
demissionair minister-president
Lubbers op Corfu. Vrij alge
meen wordt de Duitse kanselier
Helmut Kohl in ons land gezien
als de kwade geest achter de ne
derlaag van Lubbers. Kinkel en
Kooijmans deden hun best die
indruk uit de wereld te helpen.
Kooijmans: „Na de Europese
top in Corfu werd de indruk ge
wekt alsof de bilaterale betrek
kingen onder druk stonden.
Daarom was het goed om met
z'n tweeën na te gaan of die be
trekkingen zo goed zijn als ik
had gedacht. Dat is nu beves-
tigd".
Kinkel voegde daaraan toe
dat het besluit tegen Lubbers
absoluut geen beslissing tegen
Nederland is geweest. „Onze
voorkeur voor de Belg Dehaene
heeft niets te maken met de Ne
derlands-Duitse betrekkingen.
Lubbers was een meer dan res
pectabele kandidaat".
Werkgevers eens met onderzoek Sociale Zaken
meer dan het wettelijk mini
mumloon, maar de onderlinge
verschillen zijn groot. In de in
dustrie en de bouw liggen de
laagste CAO-schalen 13 tot 37
procent boven het wettelijk mi
nimum, terwijl in sectoren als
de detailhandel en transportwe
zen de laagste CAO-lonen op of
iets boven het minimumloon
liggen.
De meeste dienstverlenende
bedrijven, met name de repara
tiebedrijven, schoonmaakbe
drijven en wasserijen, hebben
moeite met de aanvangssalaris
sen. Volgens vice-voorzitter
Stuyvers van de Ondernemings
organisatie van Schoonmaak en
Bedrijfsdiensten (OSB) zijn de
beginsalarissen met ruim twee
honderd gulden boven het mi
nimumloon te hoog, vooral om
dat instromers gedurende de
eerste zes tot twaalf maanden
nauwelijks produktief zijn en
vaak geld kosten aan begelei
ding en opleiding. Hij bepleit
daarom een 'aanloopschaal'
van tien tot vijftien procent on
der het minimumloon. Is de
leertijd voltooid, dan is het
CAO-minimum van negen pro
cent boven het huidige mini
mumloon alleszins acceptabel,
aldus Stuyvers.
De aanvangssalarissen in win
kels, schoonmaakbedrijven,
wasserijen en andere eenvoudi
ge dienstverlening zijn te hoog.
Dat concludeert het ministerie
van sociale zaken na een onder
zoek naar de onderkant van de
arbeidsmarkt.
De dienstverlening is de grote
'leverancier' van eenvoudig
werk. In Nederland verrichten
ongeveer 350.000 mensen 'zeer
eenvoudige werkzaamheden
die zich steeds herhalen, waar
voor geen scholing en slechts
geringe ervaring is vereist en die
•onder directe leiding worden
verricht'. Ruim driekwart van
deze groep werkt in de dienst
verlening. Koploper met
151.000 banen zijn de reparatie-
en overige dienstverlenende be
drijven, waaronder schoon
maakbedrijven en wasserijen.
Andere belangrijke sectoren zijn
de gezondheidszorg en maat
schappelijke dienstverlening
(43.000 banen), de detailhandel
(29.000 banen), groothandel
(23.000) en de zakelijke dienst
verlening (20.000).
Gemiddeld krijgt een onge
schoolde werknemer bij in
diensttreding negen procent
den helder» De opgelegde onderzeeboot Tonijn is e
in Den Helder, de thuishaven van de Nederlandse m
oud-premier Piet de Jong het n
in de pronkstukken van het nieuwe marinemuseum
Morgen opent voormalig duikbootcommandant en
ties staan, maar dat deugt vaak
niet. Burgers die twijfels hebben
over de onafhankelijkheid van
een rechter, moeten vaak de
grootst mogelijke moeite doen
om inzage te krijgen. Bovendien
worden de registers in veel ge
vallen helemaal niet goed bijge
houden.
De Nederlandse Vereniging
voor Rechtspraak (NVvR), die
opkomt voor de belangen van
de rechters, sprak zich al in
1987 uit voor een 'openbaar,
voor ieder toegankelijk register'.
Die aanbeveling wordt in de
meeste arrondissementen
slechts gedeeltelijk opgevolgd,
aldus de NVvR.
Rechters worden verplicht al
hun bijbaantjes en bestuurs
functies openbaar te maken zo
dat de burger weet waar hij aan
toe is. De maatregel moet een
einde maken aan een gevoelige
kwestie over de onafhankelijk
heid van de rechter. Justitie be
reidt nu een wet voor waarin
een en ander wordt geregeld.
Rechters mogen nu zelf uit
maken of ze wel of niet vertellen
wat voor bijbaantje ze hebben
of in welk bestuur ze zitten. De
meeste rechtbanken en ge
rechtshoven houden wel een re
gister bij waarin de nevenfunc-
SCP: Stijging zelfmoordpogingen nog zorgwekkend verschijnsel
iad strekt
der diploma, bij Marokkaanse
leerlingen is dat zelfs 75 pro
cent. Ter vergelijking: van de
autochtone Nederlandse leer
lingen verlaat tien tot vijftien
procent zonder diploma het on
derwijs.
Er zijn verschillende verkla
ringen voor de 'overadvisering'
van allochtone leerlingen,
meent het SCP. Er zou sprake
kunnen zijn van positieve dis
criminatie: leerkrachten willen
hun allochtone leerling het
voordeel van de twijfel gunnen.
Maar ook het bestaan van
'zwarte' scholen kan een oor
zaak zijn. Het gemiddelde ni
veau op zo'n school ligt lager
dan op andere scholen. Omdat
leerkrachten hun adviezen ba
seren op een vergelijking tussen
de leerlingen, ben je op zo'n
school eerder een goede leer-
ling.
den haag gpd-anp
Het overgrote deel van de Ne
derlandse jeugd maakt het
goed. Ze wonen steeds langer
thuis, hebben een goede band
met hun ouders, maken zich
niet al te veel zorgen over de
toekomst en hebben het naar
hun zin op school. Zo'n 15 tot
20 procent echter kampt met
psychosociale, emotionele of
gedragsproblemen. Dat blijkt
uit de Rapportage Jeugd 1994
van het Sociaal Cultureel Plan
bureau (SCP).
Maar liefst 74 procent van de
jongens tussen 18 en 24 jaar
woont nog thuis. Bij de meisjes
ligt dat percentage beduidend
lager: 55 procent. De trend uit
de jaren '60 om op jonge leeftijd
uit huis te gaan, lijkt definitief
voorbij. Als belangrijkste reden
om thuis te blijven geven jonge
ren op dat ze nog op school zit
ten (39 procent), dat het thuis
zo gezellig is (18 procent) of dat
ze zo goed worden verzorgd (19
procent). Vooral leerlingen aan
het middelbaar beroepsonder
wijs blijven lang thuis wonen.
Van de VWO-leerlingen daaren
tegen vindt 80 procent twintig
een mooie leeftijd om uit huis
Zowel basisschoolleerlingen
als scholieren hebben het door
gaans naar hun zin op school.
Het aantal uren dat jongeren
aan school besteden neemt
voortdurend toe: van 37 uur per
week in 1985 naar ruim 40 uur
in 1990. Er wordt dan ook hele
maal niet zo vaak gespijbeld.
Slechts 3 procent had de laatste
maand acht keer of meer gespij
beld. Tachtig procent van de
leerlingen heeft de laatste
maand helemaal niet gespij
beld.
Het overgrote deel van de
jongeren groeit op in een gezin,
meestal in een klein gezin met
één of twee kinderen (83 pro
cent). Het aantal eenouderge
zinnen stabiliseert zich op on
geveer 10 procent. Autoritair
opvoeden is uit de mode, maar
de liberaliseringstrend stagneert
sinds de jaren '80. Ouders wa
ren in 1991 terughoudender ten
opzichte van het recht van kin
deren om zelf te bepalen of ze al
dan niet van school zouden
gaan dan in 1985. Ook ten aan
zien van de vrijheid van 18-jari
gen om alles te lezen, zijn ou
ders van nu minder tolerant
dan in de jaren '80.
De meest populaire manier
om kinderen op te voeden is de
zogeheten gezaghebbend-inter-
actieve aanpak. Dat is opvoeden
op basis van wederzijds begrip
en respect waarbij ouders oog
hebben voor de behoeften en
mogelijkheden van het kind. Ze
stellen duidelijke eisen en regels
de hand wordt gehou
den. Jongeren die
zo zijn grootge
bracht, zijn zelf
standig, in staat
verantwoordelijk
heid te dragen en
zich (zonodig) te
beheersen.
Autoritair opge
voede kinderen
hebben weinig so
ciale vaardighe
den en zijn min
der spontaan.
Jongeren met een
anti-autoritaire
opvoeding achter
de rug ontbreekt
het vaak aan zelf
controle en ze
vertonen vaker
dwingend
Nederland be
hoort nog steeds
tot de groep lan
den waar minder
dan 5 procent van
de kinderen naar
een crèche gaat. Ter vergelij
king: in Denemarken is dat 50
procent, in België en Frankrijk
tussen de 10 en 20 procent. Op
grond van een literatuurstudie
concludeert het SCP dat de ef
fecten van kinderopvang op de
emotionele, sociale en verstan
delijke ontwikkeling van kinde
ren overwegend positief zijn,
'anders dan de berichten in de
media doen vermoeden'. De
Jongeren anno 1994: tevreden bij moeders pappot.
positieve effecten van de kin
deropvang worden sterker naar
mate de normen en waarden
van de ouders en van het perso
neel in de kinderopvang met el-
kaafl stroken. Een nadeel van
crèches en gastgezinnen is de
grote kans op infectieziekten.
De verschillen tussen jongens
en meisjes worden steeds klei
ner en zijn soms zelfs verdwe
nen. Meisjes bereiken hetzelfde
ARCHIEFFOTO UNITED PHOTOS DE BOER
onderwijsniveau. Jongens zijn
meer tijd gaan besteden aan
huishoudelijk werk en meisjes
minder, al zijn hier de verschil
len nog groot.
Opmerkelijk is dat jongens en
meisjes zo verschillend met
problemen omgaan. Bij jongens
komen problemen naar buiten
door crimineel gedrag, spijbelen
en alcoholgebruik. Bij meisjes
slaan ze naar binnen: ze hebben
een negatiever zelfbeeld, zijn in
sterkere mate depressief en
denken vaker aan zelfmoord.
Allochtone jongeren, met na
me Turkse, ervaren in vergelij
king met de Nederlandse jeugd
vaker gevoelens van eenzaam
heid en het percentage jonge
ren dat ten minste één zelf
moordpoging heeft onderno
men ligt vooral bij de Surina-
mers/Antillianen relatief hoog.
Van de Nederlandse jongeren
ondernam 5 procent ten minste
één zelfmoordpoging, van de
Surinaamse/Antilliaanse leer
lingen 12 procent en van de
Turkse en Marokkaanse 11 pro
cent.
Volgens het SCP bestaat er
een duidelijk verband tussen
sociale status, gebaseerd op op
leidingsniveau, en de mate van
psychisch welzijn. Scholieren in
het lager beroepsonderwijs
(LBO) denken vaker negatief
over zichzelf, voelen zich vaker
eenzaam, denken vaker aan
zelfmoord en ondernemen ook
vaker een poging daartoe dan
HAVO/VWO-leerlingen.
Het SCP noemt de cijfers over
de zelfmoordpogingen opmer
kelijk hoog, maar tekent ook
aan dat ze gebaseerd zijn op
antwoorden van jongeren zelf
en die zijn niet helemaal be
trouwbaar. Niettemin blijft het,
aldus het SCP, een zorgwek
kend verschijnsel.
