Gonsalves moet weg
'Jongeren zijn meer dan
bezuinigingsobjecten'
Feiten &Meningen
India: niet
lenen maar
investeren
Eindelijk met vakantie dankzij 'wetje Van Otterloo'
DONDERDAG 30 JUN11994
DONE
NIEUWSANALYSEl
India gooit het roer om. Tot vorig jaar heet
te het jaarlijkse overleg van de Indiase rege
ring met haar belangrijkste geldschieters
nog India Hulp Consortium. Deze week
vindt in Parijs het India Ontwikkelingsfo
rum plaats. De naamsverandering is veel
zeggend. Het gaat India er niet langer om
de zoveelste lening los te krijgen. Het over
leg wordt vooral gebruikt om buitenlandse
bedrijven te interesseren voor investeringen
in India's economische ontwikkeling.
In de eerste 44 jaar van haar onafhankelijk
heid richtte India zich vooral op het lenen
van geld voor de opbouw van een van bui
tenlandse concurrentie afgeschermde indu
strie. Het land werd de grootste debiteur
van de Wereldbank met 348 leningen ter
waarde van 42 miljard dollar in 1993 en een
netto schuld van in totaal 76 miljard dollar.
Drie jaar geleden begon de regering van
premier Rao met een ambitieus program
ma van economische liberalisering. India
werd opengelegd voor investeringen. Over
eenkomstig de nieuwe koers staat in Parijs
dan ook niet alleen een formele ontmoeting
met geldschieters op het programma, maar
vinden ook gesprekken plaats tussen de In
diase regering, donoren en buitenlandse in
vesteerders. India zal vooral moeite doen
om buitenlandse bedrijven te interesseren
voor overnames in de energie- en telecom
municatiesector.
Deze plannen hebben de steun van de In
ternationale Financieringscorporatie (IFC),
een onderafdeling van de Wereldbank. De
IFC keurde vorige week een investering van
118 miljoen dollar goed in een elektriciteits
centrale in de Zuidindiase deelstaat Andhra
Pradesh. De centrale zal worden gebouwd
en gerund door het Zwitsers-Zweedse be
drijf Asea Brown Boven en de Amerikaanse
energieproducent CMS. Het wordt India's
eerste particuliere centrale.
Er staan echter meer van dit soort contrac
ten op stapel. Zo gaat het Amerikaanse En
ron een centrale bouwen in Dhabol in de
deelstaat Maharashtra. Maar volgens een
Wereldbank-rapport moet er meer gebeu
ren. De Indiase regering is er niet in ge
slaagd particuliere investeringen aan te
trekken in cruciale sectoren als oliewinning
en telecommunicatie, aldus de Wereldbank.
Niet iedereen deelt echter het geloof van
New Delhi en de Wereldbank in buiten
landse investeringen. Ze leveren slechts be
perkte werkgelegenheid op omdat de na
druk ligt op kapitaalintensieve industrieën,
aldus een studie van het Aziatische Regio
nale Team voor Werkgelegenheidsbevorde-
ring (Artep) van de Internationale Arbeids
organisatie (ILO).
Indiase economen hebben ook hun twijfels
over het rendement van buitenlandse in
vesteringen in de energiesector. Veel bedrij
ven hebben alleen maar ingeschreven op
contracten voor de bouw van centrales om
dat de regering hun een rendement van
zestien procent op hun investering garan
deert.
Volgens Indiase economen komt dit beleid
neer op een subsidie voor buitenlandse be
drijven die beter aan Indiase ondernemin
gen gegund had kunnen worden. Ze wijzen
erop dat zelfs in de VS energiebedrijven
slechts een rendement van twaalf procent
realiseren.
Volgens het Artep-rapport hebben de eco
nomische hervormingen in India nog meer
schaduwzijden. „Zowel de werkloosheid als
de armoede zijn naar alle waarschijnlijk
heid toegenomen sinds 1991, al kan dit niet
aangetoond worden", aldus de studie.
Het rapport is van mening dat de hervor
mingen zich meer moeten richten op de
landbouwsector, waar nog steeds de meeste
banen geschapen worden. Anders leidt het
regeringsbeleid slechts tot toename van de
trek van platteland naar stad en komt de
stedelijke arbeidsmarkt onder nog grotere
druk te staan, waarschuwt Artep.
WASHINGTON PRATAP CHATTERJEE
Kosto heeft de instrumenten, maar laat ze bewust ongebruikt
De argumenten van minister Kosto om procureur-generaal Gonsalves te laten zitten waar hij zit,
lijken nergens naar. Nadere beschouwing van de affaire laat volgens advocaat Steijnen uit Zeist
ruimte voor slechts één conclusie: Gonsalves moet weg. Het is Kosto deze week gelukt een meer
derheid van de Tweede Kamer op het verkeerde been te zetten. Maar er zijn wel degelijk mogelijk
heden om de wegens zijn verleden in Nieuw-Guinea omstreden Gonsalves te wippen, meent mr.
Steijnen.
>MSTI
de m
den
voca
en w
inde:
geva
st
De argumenten van minister Kosto van justitie om de
procureur-generaal bij het Gerechtshof van Den Bosch,
Gonsalves, te handhaven deugen van geen kant. In zijn
brief aan de Tweede Kamer over deze affaire beroept de
minister zich allereerst op het beginsel ne bis in idem,
wat inhoudt dat niemand voor dezelfde feiten twee
keer kan worden vervolgd. Vervolging tegen Gonsalves
is echter niet ingesteld aan het begin van de jaren zestig
en is thans evenmin aan de orde. Zodat dit beginsel
hier volkomen misplaatst in stêlling wordt gebracht om
de positie van Gonsalves te schragen.
De minister weet natuurlijk zelf ook heel goed dat dit
beginsel er door hem volledig ten onrechte met de ha
ren wordt bijgesleept. De enige conclusie kan dus zijn,
dat de bewindsman hiermee kennelijk de kwalijke be
doeling heeft om een hoofdzakelijk uit niet-juristen be
staande Tweede Kamer met deze quasi-juridische ar
gumentatie op het verkeerde been te zetten. Geen ka
merlid wil immers de verdenking op zich laden om een
beleid voor te staan dat tegen de principes van de
rechtsstaat indruist, zo moet Kosto hebben gedacht!
Tegen Gonsalves is aan het begin van de jaren zestig
slechts een onderzoek ingesteld. Dat heeft geresulteerd
in een sepot (de zaak werd terzijde gelegd, red.). Dat
was geen sepot vanwege gebrek aan bewijs en ook niet
omdat de feiten niet ernstig genoeg waren, maar on
miskenbaar een beleidssepot. Dat wil zeggen: een sepöt
om politieke redenen.
Onbestreden is dat Gonsalves in het toenmalige
Nieuw-Guinea wandaden heeft gepleegd die tot de
zwaarste behoren die ons Wetboek van Strafrecht kent.
Dat om politieke redenen toen is afgezien van vervol
ging, kan alleen maar betekenen dat men in die tijd
niet zo zwaar wenste te tillen aan de door Gonsalves je
gens de papoea's gehanteerde methodes, waaronder
intimidatie, doodslag en mishandeling. Voor zijn taak
vervulling werd Gonsalves zelfs koninklijk onderschei
den. Kennelijk viel zijn optreden onder het aloude ada
gium: ook in de Baliem-vallei werd iets groots verricht!
Om zijn optreden te rechtvaardigen, heeft Gonsalves
zich beroepen op 'noodzakelijke afschrikking'. Maar
zo'n beroep kent ons strafstelsel niet als rechtvaardi
gingsgrond of als strafuitsluitingsgrond. Niettemin is
aan het begin van de jaren zestig dit beroep van Gon
salves kennelijk gehonoreerd. Nu Gonsalves door zijn
toenmalige optreden opnieuw in opspraak is geraakt,
mist hij voortaan te enen male de morele autoriteit om
nog mensen te vervolgen die worden verdacht van der
gelijke ernstige delicten als destijds ook door hemzelf
gepleegd. Hij zal zonder twijfel in de toekomst verdach
ten tegenover zich krijgen die ter rechtvaardiging van
hun daden een beroep doen op 'noodzakelijke af
schrikking'. En waarom zou Gonsalves zich daarop wel
met succes kunnen beroepen en andere verdachten
niet? Of gaat een dergelijk beroep alleen op als de
slachtoffers papoea's zijn?
Gonsalves' aanblijven maakt het gezag van het open
baar ministerie (OM) dan ook zonder meer tot een aan
fluiting. Nu zou Gonsalves zelf weigeren te vertrekken
en minister Kosto getuigt vervolgens van zijn onmacht
tegenover zoveel halsstarrigheid. Maar natuurlijk is er
geen echte druk op Gonsalves uitgeoefend. Deze vindt
dat hij nog wel degelijk normaal kan functioneren en
de minister laat dit frappant gpnoeg aan diens ei
gen oordeel over. Op de achtergrond speelt dan de
overweging van de minister dat Gonsalves indertijd niet
is afgewezen voor de functie bij het OM en dat hij daar
om nu er zijn immers geen nieuwe feiten nog
steeds voor zijn huidige functie geschikt moet worden
geacht.
De geldigheid van deze redenering ontgaat me. Aan het
begin van de jaren zestig werd in leidende politieke
kringen kennelijk nog niet zo zwaar getild aan doodslag
en mishandeling van papoea's. Maar halverwege de ja
ren negentig denken we daar gelukkig anders over. Zo
dat iemand als Gonsalves, die het ongeluk treft dat deze
affaire weer volop in de publiciteit komt, naar de huidi
ge maatstaven niet valt te handhaven. Op straffe van
een ontoelaatbare gezagscrisis die er in de jaren zestig
niet zou zijn geweest. Deze verandering in de beoorde
ling van de gebeurtenissen vormt wel degelijk een
nieuw feit en noopt tot een nieuwe afweging. Gonsalves
behoort dan ook te verdwijnen, niet omdat er nieuwe
feiten zouden zijn die een zwaardere blaam op hem
werpen, maar omdat hem thans de blaam treft die hem
aan het begin van de jaren zestig werd onthouden.
Voor een ambtenaar staat het belang van de dienst
voorop. Van dat uitgangspunt is de hele ambtenaren-
wetgeving doortrokken. In de confrontatie van het ei
gen belang met het belang van de dienst hier dus:
het belang van het OM behoort dan ook het eigen
belang van Gonsalves te wijken. Gonsalves vertikt dat,
maar zijn heengaan dan wel worden afgedwongen.
Kosto's laatste positie om Gonsalves te savoueren is: ik
heb geen middelen om hem tegen zijn zin te ontslaan;
er is geen ontslaggrond die in de ogen van de ambtena
renrechter houdbaar zou zijn. Maar ook dat zegt Kosto
tegen beter weten in.
De ambtenarenwetgeving is op dit punt duidelijk ge-
'noeg. Als het algemeen belang wezenlijk in het geding
is, kan elke ambtenaar de laan uitgestuurd worden. Zo
bepaalt artikel 90 lid 1 onder c van het Algemeen Rijks
ambtenarenreglement (ARAR) dat schorsing te allen tij
de mogelijk is als het belang van de dienst dat vordert.
En artikel 99 lid 1 ARAR bepaalt dat de minister op
voordracht van de minister-president te allen tijde een
ambtenaar in vaste dienst kan ontslaan als het alge
meen belang dat nodig maakt. Alleen zal dan, gelet op
het tweede lid van dit artikel, een forse schadevergoe
ding onontkoombaar zijn. Maar die prijs is een moreel
zuiver openbaar ministerie wel waard!
ZEIST MR. N.M.P. STEUNEN
Duizenden bejaarden belden met infolijn
'Dan kan ik nu eindelijk eens op vakantie', riep de be
jaarde vrouw door de telefoon. Ze had het 06-infonum-
mer over de ziektekosten voor AOW'ers gebeld. Daar
hoorde ze het goede nieuws: dankzij het 'wetje van Van
Otterloo' gaat ze per 1 juli uit de particuliere ziektekos-
tenverzekering in het veel goedkopere ziekenfonds. Dat
scheelt meer dan 2400 gulden netto per jaar. Daar kun
je leuk van op vakantie.
In Den Dolder, op het terrein van de Willem Arntsz
Stichting, zitten vrijwilligers van de Stichting Ombuds
man nu al vijf weken achter de telefoon. Op verzoek
van de Ziekenfondsraad leggen ze AOW'ers uit wat er
per 1 juli nu precies verandert.
Met name in de eerste dagen liep het storm. Op de der
de dag belden er maar liefst 28.000 mensen. Slechts ne
genhonderd van hen kwamen er door. Zo druk is het
sindsdien niet meer geweest, maar nog steeds bellen er
dagelijks zo'n vierhonderd AOW'ers.
Tot nu toe hebben ruim 11.000 bejaarden via 06-8365
persoonlijk te horen gekregen of het wet voor hen gun
stig uitpakt of niet. Sommigen konden wel janken van
blijdschap, voor anderen daarentegen was het een bit
tere pil: zij moeten uit het ziekenfonds naar de veel
duurdere particuliere verzekering. Door de nieuwe wet
gaan naar schatting 200.000 bejaarden over van de par
ticuliere verzekering naar het ziekenfonds, ongeveer
50.000 bejaarden daarentegen maakt de omgekeerde
reis.
Hoofd afdeling verzekerden van de Ziekenfondsraad
Siebers begeleidt de telefoonbeantwoorders: ,,In het
begin was het ontstellend druk. Nu, na vijf weken, is
het wat rustiger. Maar elke keer als er weer een nieuwe
publikatie of een nieuwe advertentie is verschenen, be
gint de telefoon hier weer te ratelen".
INKOMEN
De vragen die in Den Dolder binnenkomen, zijn veelal
dezelfde. Siebers: „Twee van de drie bellers zijn parti
culier verzekerd. Zij willen eigenlijk alleen maar weten
of zij in de prijzen vallen. Of ze dus naar het zieken
fonds kunnen. Als dat het geval is, komt natuurlijk de
belangrijkste vraag: Ik betaal nu zoveel, hoeveel is dat
straks?"
In de oude regeling gold: was iemand vóór zijn 65ste
particulier verzekerd, dan bleef hij dit ook na zijn 65ste.
Echtparen met alleen AOW, eventueel aangevuld met
een klein pensioentje, waren maandelijks ruim vier
honderd gulden aan premie kwijt. Vanaf juli valt deze
groep echter onder de ziekenfondsverzekering en daalt
de premie tot iets meer dan 130 gulden.
De grens ziekenfonds-particulier ligt op 30.500 gulden
per AOW'er. Er wordt vanaf 1 juli dus alleen gekeken
naar de hoogte van het inkomen. En onder inkomen
wordt verstaan AOW, vakantiegeld en aanvullend pen
sioen. Inkomsten uit spaarrente, dividend, koopsom
polissen en lijfrente tellen niet mee.
Volgens Louise Bosch uit Stolwijk, een van de vrijwilli
gers aan de telefoon, leidt die laatste regel soms tot
merkwaardige zaken. „Ik had vorige week een man aan
de lijn die per jaar 51.000 gulden aan rente,ontving en
80.000 aan huur. Maar omdat z'n AOW en pensioen
niet boven de 30.500 gulden uitkwamen, kon hij toch in
het ziekenfonds. In feite is zoiets niet eerlijk. Helemaal
niet als je andere mensen ziet die wel net boven de
grens van 30.500 gulden komen en daardoor opeens
veel meer per maand moeten betalen".
Volgens haar collega Henny van Tienen uit Akersloot
zijn er ook bejaarden die weigeren in het goedkopere
ziekenfonds opgenomen te worden. „Vanmorgen had
ik een echtpaar van 89 en 91 jaar aan da lijn. Die waren
erg verontwaardigd dat ze uit de particuliere verzeke
ring worden gestoten. Vroeger werd jé als ziekenfonds
patiënt anders behandeld en had je zelfs aparte spreek
uren voor ziekenfondspatiënten. Dat oude.echtpaar
had het idee dat ze als fondsklanten voortaan slechter
behandeld zouden worden."
Infolijn ziektekosten bejaarden: 06-8365 (20 cent per
minuut). Van maandag tot en met vrijdag van 10.00
uur tot 16.00 uur. Tot 11 september 1994.
DEN DOLDER KOERT BOUWMAN
WIM STEVENHAGEN
-steeps weeft.
|20|LQ0 PWfóO
De flÊÉbMIE
Ne&ie£,...u WÊ&TTOCM ook,
pat jonazen I\OA altup öfAfo,
TE^ÊXl IETS MOÓBU A^ETf EN -
'(foli), VAN V6TA£Ak$!hJCUSTf2l£, Klfc-200
7£ JU|$TE WÉÊHTA&AK AAK^02E>J/;
in te woo? m 7&jaxqEFEM
t)CH TEqeo /\f2CTTCN
Nieuwe studentenleidster Kysia Hekster:
„Ik wil het komende jaar zorgen voor meer aan
dacht voor jongeren. Jongeren zijn de toekomst
van het land en zouden eigenlijk vanzelfsprekend
aandacht van de politiek moeten hebben. Nu
worden ze alleen gezien als iets waarop je kunt
bezuinigen." Kysia Hekster, 22 jaar en studente
maatschappijgeschiedenis in Rotterdam, wordt
fel als ze het over het jongerenbeleid van de rege
ring heeft. Sinds ruim een week is zij de nieuwe
voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond
(LSVb).
De studentenbeweging lijkt de laatste twee jaar
weer wat in opkomst. Sinds de LSVb eind jaren
tachtig onder voorzitter Maarten van Poelgeest
demonstreerde tegen de plannen van minister
Deetman, is het stil geworden. Totdat vorig jaar
op acht mei een betoging tegen de tempobeurs in
Den Haag tienduizenden studenten trok. Kysia
Hekster: „Het was voor mij de eerste keer dat ik
op zo'n manier met de politie geconfronteerd
werd. Ik vond het vreselijk, doodeng. Politiebusjes
die met zestig kilometer per uur door de demon
stratie heenreden. Mensen die echt finaal in el
kaar werden geslagen. Een meisje dat stond te kij
ken en met een waterkanon van driehoog naar
beneden werd gespoten. Het is echt een wonder
dat er geen doden zijn gevallen."
Het ledental van de LSVb is stijgende. Hekster en
haar bestuur vertegenwoordigen 15.000 studen
ten 'en er komen elke dag nieuwe leden bij. Op
ons kantoor in Utrecht lopen meer dan honderd
actieve vrijwilligers rond. Er zijn pas weer drie
nieuwe HBO-bonden waarnemend lid geworden
van de LSVb. Het gaat echt prima met de studen
tenbeweging'.
Hoewel ze niks uitsluit, is de nieuwe voorzitter
best bereid om mee te denken met de nieuwe re
gering, paars of niet. Over de manier waarop die
nieuwe bewindslieden om zouden moeten gaan
met onderwijs is ze duidelijk. „Als de volgende re
gering wil bezuinigen, en daar komen ze waar
schijnlijk niet onderuit, dan moeten ze naar de
hoofdlijnen kijken. Ik zou het eigenlijk niet meer
dan normaal vinden als er de komende vier jaar
eens de tijd werd genomen om na te denken over
wat er met onderwijs en studiefinanciering moet
gebeuren. Er moet rust komen en niet maatregel
op maatregel. Dat leidt nergens toe."
In hun kritiek staan Hekster en de studentenbon
den bepaald niet alleen. Zo stelde de Groningse
rector magnificus Kuipers onlangs dat 'de maat
schappij sinds 1982 roofbouw is gaan plegen op
het kostbaarste wat ze bezit, namelijk de jeugd'.
Kysia Hekster voegt daar aan toe: „Door de ver
grijzing komen er steeds minder jongeren. Die
moeten wel goed worden opgeleid want die moe
ten straks voor een heleboel oudere mensen gaan
zorgen. Dan moetje ze nu wel de gelegenheid ge
ven om te studeren."
UTRECHT» FRANK HILBRANDS
Kysia Hekster, de nieuwe voorzitter van de Landelijke Studenten Vak
bond (LSVb). FOTO ANP RAYMOND RUTTING
