Een stoet van goedmoedige mannetjes
Cultuur Kunst
Diensplicht roept
dirigent 'Phantom'
'Dreiging uit Oost-Europa' Manifestatie 'Ik de Ander' in Beurs van Berlage
Kunst in strijd tegen ongevoeligheid
'Belle Epoque' mag
toch op Filipijnen
Vulgair, aanstootgevend, obsceen,
schokkend, vies, onsmakelijk
Stad Keulen krijgt
negentig Picasso's
Schilderijen Hermitage
in najaar naar Het Loo
'ZATERDAG 25 JUNI 1994
Feest Leidse Harmoniekapel
leiden De Leidse Harmoniekapel bestaat 45 jaar en daarom is
het vandaag en morgen feest. Vanavond om acht uur is er een
concert bij zwembad De Zijl met gastoptredens van Nieuw Le
ven en Werkmans Wilskracht. De toegang is gratis. Aanvang:
20.00 uur. Morgen is er in het jeugddorp naast zwembad De
Vliet aan de Voorschoterweg een fancy-fair met grote rommel
markt. Die begint om 13.00 uur.
Dansfestijnen in Leiden en Hillegom
regio 'Welcome to Circus-Circus' is de Las Vegas Dance special
gedoopt die op donderdag 30 juni in het Leidse LVC wordt ge
houden. 'Circus-Circus' is de naam van een van de bekendste
casino's in deze woestijnstad en decor, entertainment en mu
ziek zullen helemaal in stijl zijn. Zelfs Elvis Presley schijnt te her
rijzen. Aanvang: 22.00 uur. In Solution in Hillegom wordt vrijdag
1 juli het 'Ball du Frique' gehouden, een modern dance party.
Aanvang 21.00 uur.
Samenwerking Mojo en postkantoren
delft» Kaartjes voor door Mojo georganiseerde concerten zullen
vanaf begin volgend jaar bij een groot aantal postkantoren te
koop zijn. Ook telefonisch reserveren is dan mogelijk. De uit
breiding van de dienstverlening past in het beleid van de Post
kantoren bv. Aan dè 8 traditionele kaartverkooppunten, worden
zon 150 kantoren toegevoegd.
'Dat hebben de kaboutertjes gedaanin Letterkundig Museum
'Ze bestaan echt'. De mevrouw die deze opgetogen
woorden neerschreef in het gastenboek van het Letter
kundig Museum twijfelt niet langer. Kabouters bestaan.
Wellicht twijfelde deze bezoekster wel nooit en zag ze op
de expositie een geheim vermoeden bevestigd.
komst van de kabouter kom je
via de Germaanse mythologie
uit bij de negentiende eeuwse
sprookjesliteratuur met dwer
gen, kobolden, aardmannetjes,
zandmannen, gnomen, en trol
len. De zeven dwergen die zo
ijverig een glazen kistje voor
Sneeuwwitje in elkaar knutsel
den, vormden eind vorige eeuw
de opmaat tot kinderboeken vol
met behulpzame roodgemutste
mannetjes.
den haag gpd
De succesvolle musicalproduk-
tie 'Phantom of the Opera'
dreigt haar eerste dirigent,
Maurice Luttikhuis, geruime
tijd kwijt te raken omdat hij ver
vangende dienstplicht moet
vervullen. Een woordvoerder
van Joop van den Ende erkent
dat de producent er op het
ogenblik alles aan doet om Lut
tikhuis voor de produktie te be
houden.
De kwestie speelt al een paar
jaar, maar de druk is verhoogd
nu de Raad van State het be
roep van het Aalsmeerse thea
terbedrijf heeft verworpen
waarmee werd geprobeerd om
voor Luttikhuis vrijstelling te
krijgen 'wegens aanwezigheid
van een bijzonder geval'.
De jonge dirigent werd in
april 1992 erkend als ernstig ge
wetensbezwaarde. Daarop
vroeg hij meteen vrijstelling aan
van vervangende dienstplicht.
Luttikhuis werkte op dat mo
ment als muzikaal leider aan
Les Miserables. Daarin heeft hij
volgens Van den Ende ervaring
opgedaan die voor Phantom
van groot belang is. In de we
tenschap dat Luttikhuis ook zou
worden aangetrokken om vanaf
mei 1993 Phantom te dirigeren,
diende Joop van den Ende thea-
terprodukties hetzelfde jaar ook
een aanvraag om vrijstelling in.
Het ministerie van sociale za
ken en werkgelegenheid wees
beide verzoeken echter af. Vol
gens het departement is met
het aangaan van de nieuwe ar
beidsovereenkomst onvoldoen
de rekening gehouden met de
dienstplicht die op dat moment
op Luttikhuis rustte. Bovendien
zou Van den Ende, gelet op de
beschikbare tijd, nog voldoende
tijd overhouden om een andere
muzikaal leider voor de produk
tie aan te trekken, redeneerde
de minister.
Van den Ende ging daarop in
beroep bij de Raad van State,
waar hij naar-voren bracht dat
The Phantom of the Opera de
grootste'musical is die ooit in
Nederland is geproduceerd:
„Eén zwakke schakel in het cre
atieve en produktieteam kan
een slechte show betekenen en
daarmee de voortgang van de
produktie in gevaar brengen",
aldus de producent volgens wie
er in Nederland geen mensen
zijn die als muzikaal leider erva
ring hebben met grootschalige
musicalprodukties.
De Raad van State oordeelde
echter anders.
Het bekijken van de stoet goed
moedige mannetjes met zakki
ge rode mutsjes op en vormloze
slofjes aan, altijd op weg om
goede werken te doen, zal ech
ter niet bij iedereen datzelfde
vaste geloof teweegbrengen.
Want kabouters zijn mysterieu
ze wezentjes, die vele vragen
oproepen. Om maar wat te noe
men: hoe planten ze zich voort?
Volgens schrijver Paul Biegel,
expert bij uitstek, kennen ka
bouters geen seks, en kunnen
ze zelfs niet verliefd worden.
Maar hoe kan het dan dat er zo
veel van zijn? Zijn ze soms on
sterfelijk? Ze worden wel heel
oud.
Rien Poortvliet, die zich boek
na boek als kabouterkenner par
excellence opwerpt, toont zich
op de expositie in Den Haag
een twijfelachtig baken in de
wondere wereld van de minia
tuurwezens die huizen onder
boomwortels. In De oproep der
kabouters, opengeslagen in een
van de vitrines, rept een poedel
naakt kaboutervrouwtje met
pronte borstjes zich haastig
door een knus kabouterhuis.
'Preutsheid bestaat in de ka
bouterwereld niet. Er heerst
doodgewone natuurlijkheid,
evenals in de dierenwereld,'
meldt de begeleidende tekst. Ja
ja. Geloof het maar niet. Want
uit Poortvliets prent spreekt
heel andere taal. Om de hoek
gluren twee kwijlende oude ka
boutermannen. Voyeurs. Ver
dorven geilbaarden. Dat vrouw
tje mag wel uitkijken.
Serieus op zoek naar de her-
Piggelniee
Op de expositie zijn onder meer
originele uitgaven te zien van
de Piggelmeeboeken (alsjeblieft
Van Nelle, geef ze nog eens uit):
'Van het toovervischje' en 'De
wonderschelp'. Over Piggelmee
en zijn vrouwtje die samen bij
na ten onder gingen aan haar -
het verhaal is erg vrouwon
vriendelijk - hebberigheid en
bazigheid. Ze eindigden be
rooid in hun oude Keulse pot in
de blonde duinen. Hun geluk:
ze hebben de merkentrouw
ontdekt: 'Tot het einde hunner
dagen/ Zat het eenzaam dwer-
genpaar/ Steeds Van Nelle's kof
fie drinkend,/ In-gelukkig bij el
kaar'.
De prachtige Piggelmee-illu
straties uit die eerste boeken
werden gemaakt door een altijd
anoniem gebleven Duitse teke
naar. Later werden er nieuwe,
veel minder mooie Piggelmee-
plaatjes gemaakt door Nans van
Leeuwen.
Olie Kapoen, Okkie Peper
noot, Pinkeltje, Wipneus en
Pim, ze zijn allemaal present in
Den Haag. Alleen al de originele
platen van Lidia Postma - bij
o.m. Nachtverhaal van Biegel
en De heksentuin van haarzelf -
maken een bezoek aan Den
Haag de mdeite waard.
En anders wel voor de even
eens authentieke prenten van
Jean Dulieu die met Paulus de
Boskabouter de enige echte, de
allerbeste Hollandse kabouter
heeft gecreëerd. Dulieus boeken
worden nog steeds herdrukt.
Terecht. Ook de prentbriefkaar
ten met Paulus, Eucalypta,
Wawa, Krakras en Oehoeboeroe
zijn weer leverbaar. Ze zijn an
ders dan de oude die ik als kind
spaarde, en lijken me iets min
der mooi. Maar misschien ver
tekent de herinnering.
Tekeningen v
Hoewel de expositie meer
voor volwassenen dan voor kin
deren is bedoeld, liggen er op
kindhoogte ook boeken waarin
de jongste bezoekers kunnen
neuzen terwijl hun ouders zich
verlustigen in jeugdsentiment.
De kinderkrukjes zijn - uiter
aard - rood met witte stippen.
Dat hebben de kaboutertjes
gedaan. De kabouter in de Ne
derlandse literatuur. Letter
kundig Museum, Prinses Ire-
nepad 10 Den Haag, naast het
CS.
Open di. t/m za. 10-17 uur,
zo. 13-17 uur. Tot en met 30
oktober 1994.
Opera- en operettegezelschap
pen uit andere landen dan die
van de Europese Unie mogen
geen werkvergunning meer krij
gen voor optredens in Neder
land, tenzij is vastgesteld dat zij
geen bedreiging vormen voor
Nederlandse kunstinstellingen.
De Nederlandse Toonkunste-
naarsbond (NTB) heeft dat ge
schreven aan het Centraal Bu
reau voor de Arbeidsvoorzie
ning (CBA).
Vooral gezelschappen uit
Oost-Europa, die veel goedko
per zijn dan de Nederlandse,
bedreigen de werkgelegenheid
van instellingen als de nieuwe
Reisopera en de Hoofdstad
Operette, aldus de NTB.
amsterdam gpd
►CHONE
ÏCHIJN
Moderne kunst is zo leuk. U
kunt mij er midden in de nacht
voor wakker maken. Bij wijze
van spreken dan. Het enige dat
ik nog leuker vind zijn discus
sies over moderne kunst, zoals
laatst die drukte over de opge
hangen kater in De Lakenhal.
Nu zult u zeggen: is dat kunst?
Ik weet het niet. Zelf krijg ik al
een wee gevoel in de maag als
ik m'n jas moet ophangen.
Maar bij die kater in De Laken
hal had ik toch wel het idee dat
de kunstenaar het goed bedoel
de.
Wat ik mij nog effe afvroeg was
of er ook zo'n golf van veront
waardiging door de samenle
ving was gegaan als er een pit
bull aan een touw had gebun
geld. Maar dat terzijde. Wat ik
zo vermakelijk vind is die heisa,
die heilige verontwaardiging
omdat er iets onoirbaars of on
zedelijks in het spel zou zijn.
Dat is niet van vandaag of giste
ren. Loopt u maar eens door de
musea: heksen en demonen,
verkrachtingen, gewelddadige
taferelen, het tonen van de ge-
slachtsdelen, niets blijft ons be
spaard als we naar kunst kijken.
En altijd zijn er mensen die zich
ergens druk over maken.
D'r was een tijd dat iemand
maar z'n broek hoefde af te
strijken en dan vroeg ik mij al
af: welke kunstenaar is hier nu
weer aan het werk. Body-art
heette dat, als ik mij niet vergis.
Iemand als Jeff Koons grossiert
nóg steeds in genitaliën en pa
ringen om de goegemeente in
beroering te brengen, waarmee
maar weer is aangetoond hoe
gemakkelijk het oog te schoffe-
Toegegeven: zo'n roodgestreep
te kater die aan z'n staart hangt
is iets anders dan Koons, en de
foto's van Koons zijn weer heel
anders dan de prehistorische
schilderingen die in onze oud
heidkundige musea hangen.
Hoewel: laatst las ik over een
Amerikaan die beweerde dat de
gebeeldhouwde vulva's in een
Australische grot helemaal geen
kunst zijn maar erotische graffi
ti, prehistorische pornografie
die nauwelijks verschilt van he-
Televisie en kianten bombarde
ren ons dagelijks met zoveel
mensonwaardige situaties dat
het begrip 'menselijke waardig
heid' een holle frase is gewor
den. Met de beeldende kunst
manifestatie 'Ik de Ander' in
de Beurs van Berlage willen het
Rode Kruis en de Stichting Arti-
mo dit begrip een nieuwe invul
ling geven. Ze gaan ervan uit
dat kunstenaars in staat zijn de
onderwerpen waarvoor wij door
het media-offensief ongevoelig
zijn geworden, opnieuw beteke
nis te geven. Aan de tentoon
stelling wordt meegewerkt door
dertig kunstenaars die deze
doelstelling realiseren.
In de rijk geïllustreerde cata
logus wordt de manifestatie
aangeprezen door onder meer
koningin Beatrix, Nelson Man
dela, Annie M.G. Schmidt, Paul
de Leeuw, Ruud Gullit, Marion
Bloem, Frank Govers, Karin
Spaink, Koos van Zomeren, Lu-
cebert en Joost Zwagerman. In
het comité van aanbeveling zit
ten bekende Nederlanders als
Hedy D'Ancona, Ed van Thijn,
Elco Brinkman en Henk van Os.
Het idee voor 'Ik de Ander'
ontstond twee jaar geleden bij
de Rode Kruis-medewerksters
Pauline Beelaerts en Lizzy van
Padt. Omdat de hulpverlenings
organisatie nog nooit eerder op
die manier haar boodschap van
recht op leven en respect voor
de persoonlijke integriteit naar
buiten had gebracht, moesten
ze eerst de nodige scepsis over
winnen. Het bestuur stelt nu
echter enthousiast „dat deze
onconventionele aanpak een
goede en aansprekende manier
is om tegen de onverschilligheid
in de wereld zijn stem te laten
horen".
Het concept van de manifes
tatie is ontwikkeld door de
kunsthistorica Ine Gevers en
beeldend kunstenaar Jeanne
van Heeswijk. De ideële Stich
ting Artimo regelde een lange rij
subsidiegevers en sponsors uit
het bedrijfsleven en tekende
voor de organisatie. In de Beurs
van Berlage zijn schilderijen, te
keningen en beeldhouwwerken
te zien maar ook films, videoin
stallaties en computerspelletjes.
Onder de deelnemende kunste
naars zijn Hans Aarsman, Euge-
nio Dittborn, Marlène Dumas,
Jouke Kleerebezem, Inez van
Lamsweerde, Cindy Sherman,
Roy Villevoye, Jeff Wall, Marijke
van Warmerdam en Lawrence
Weiner.
Het Rode Kruis is vertegen
woordigd met foto's en film van
veldwerk in ontwikkelingslan
den en archiefkasten met origi
nele dossiers van vermiste per
sonen. Ook zijn tekeningen
aanwezig van Henri Dunant, de
oprichter van het Rode Kruis
die zelf een verdienstelijk teke
naar was. Voor jongeren is een
educatieve brochure gemaakt.
De manifestatie 'Ik de Ander'
in de Beurs van Berlage (Dam
rak, Amsterdam) duurt tot en
met 14 augustus. Open dage
lijks van 11.00 tot 17.00 uur.
Elias, de zoon van fotograaf Do
nald Mader. De foto werd begin
deze maand in beslag genomen
maar vorige week op last van de
rechter weer vrijgegeven, foto
donald mader
Een fragment uit 'Het Laatste
Oordeel', het beroemdste werk
van Lucas van Leyden. Niets blijft
ons bespaard als we naar kunst
kijken. foto» archief
De roodgestreepte kater in De La
kenhal, keurig netjes opgezet en
daarna aan zijn staart gehangen.
Is dat kunst? archieffoto hielco
De Filipijnse autoriteiten heb
ben het vertoningsverbod tegen
de Spaanse film 'Belle Epoque'
van regisseur Fernando Trueba
ingetrokken. Trueba won met
zijn film afgelopen maart de Os
car voor de beste buitenlandse
film. De autoriteiten hadden de
film verboden wegens obsceni
teit. Dat leidde tot een woede-
uitbarsting van de Spaanse am
bassade en wierp een schaduw
over het aanstaande bezoek van
president Fidel Ramos aan
Spanje. De censoren kwamen
terug op het verbod omdat „de
immoraliteit van 'Belle Epoque'
wordt gemaskeerd door de ab
surditeit van de situatie, waar
door de film mag worden ge
zien door mensen van 18 jaar
en ouder".
De morele kruistocht die de
Filipijnse filmkeuring de laatste
tijd voert zorgt geregeld voor ru
moer. Eerst moest er worden
gesneden in de film 'Schindlers
List' van Steven Spielberg over
de jodenvervolging in de Twee
de Wereldoorlog. Vervolgens
brak er een rel uit toen
censoren in Manilla besloten
'The Piano' van Jane Campion,
winnaar van drie Oscars, te ver
bieden wegens immoraliteit.
Beide besluiten werden na hevi
ge kritiek ingetrokken.
:-opschriften.
In de geschiedenis wemelt het
van de kunstuitingen die als
vulgair, bandeloos, aanstootge
vend, obsceen, schokkend, vies
of onsmakelijk zijn betiteld. Wat
een eeuw geleden nog aan
stootgevend was is nu kunstge
schiedenis. Toch is er weinig
veranderd. Erotiek is nog steeds
een taboe. Madonna is in de
ogen van sommigen de duivel
in jarretels en onschuldige fo
to's van blote kindertjes werden
onlangs in Amsterdam in beslag
genomen omdat ze aanstootge
vend zouden zijn. Tja, je moet
er maar opkomen. Het merk
waardige is ook weer dat als Jeff
Koons zijn vleeswaren in het
eerbiedwaardige Stedelijk Mu
seum exposeert er opeens veel
meer mensen van moderne
kunst blijken te houden dan ik
altijd dacht.
Kijk 'ns hier: ik heb er niks op
tegen dat mensen liever het
werk zien van Janneke Brink-
man-Salentijn, die al sinds haar
middelbare schooltijd bloemen
plukt en schildert. Zelf had ik bij
het zien van de opgehangen ka
ter ook niet meteen zoiets van:
goh, dat is leuk voor boven de
bank. Maar langzamerhand be-
vrijddedie kater mij toch van
het gevoel dat De Lakenhal be
zig was een soort bejaardente
huis te worden waarin braaf
voortgeborduurd wordt op de
kunstgeschiedenis. Kunst is er
immers niet alleen om mooi en
aangenaam te worden gevon
den, maar ook om ons aan het
denken te zetten, heb ik me la
ten vertellen.
Kunstenaar Berend Strik zegt
het publiek bewust te willen
maken van de manier waarop
het met informatie omgaat. En
verrek, zijn werk werkt. Ik ben
de afgelopen weken meer men
sen tegen het lijf gelopen die
niet te spreken waren over die
kater die keurig netjes is opge
zet en daarna aan zijn staart ge
hangen, dan over de moordpar
tijen in Sarajevo of Rwanda. Nu
wist ik al wel dat mensen vaker
door afkeer worden bevangen
bij het zien vamtwee mannen
die elkaar kussen dan bij het
zien van twee mannen die el
kaar half dood slaan, dus ik was
niet verbaasd dat het verhaal
van Berend Strik als 'nonsens'
zou worden afgedaan. Maar ik
ben er toch altijd weer jaloers
op als iemand er in slaagt zo
fijntjes duidelijk te maken hoe
obsceen, aanstootgevend en
onsmakelijk de wereld is.
Echtpaar Ludwig doet grote schenking
Ludwigs ook uit de bruiklenen
nog schenkingen te doen, zo
hebben zij verklaard. Een voor
waarde voor de schenking die
nu wordt gedaan is dat er in het
naar hen gepoemde Museum-
Ludwig in Keulen passende ex
positiezalen voor worden inge
richt. In 1976 heeft het echtpaar
al een aanzienlijke hoeveelheid
kunstwerken aan de stad Keu
len geschonken, die in het over
de Rijn uitkijkende
zijn ondergebracht.
apeldoorn anp
Dertig Nederlandse schilderij
en uit de collectie van het be
roemde museum Hermitage
in Sint-Petersburg komen dit
najaar naar Nederland. Ze
worden getoond in Rijksmuse
um Paleis Het Loo in Apel
doorn,
Daar worden de dertig ne-
gentiende-eeuwse werken uit
Rusland geëxposeerd samen
met dertig Nederlandse schil
derijen uit dezelfde periode
die ons land niet hebben ver
laten.
De Hermitage bezit vooral
veel hoogwaardige Nederland
se kunst uit de zeventiende
eeuw en is daar beroemd om.
De Nederlandse collectie van
de Hermitage uit de vorige
eeuw is veel minder bekend.
Toch was er in het Rusland
van de negentiende eeuw gro
te belangstelling .voor de toen
moderne Nederlandse schil
derkunst Hollandse kunst
handelaren brachten de schil
derijen daar aan de man en
vooral aan de tsaar.
De Nederlandse koninklijke
familie verzamelde ook kunst.
De koningen Willem I, Willem
II en Willem III en de konin
ginnen Emma en Wilhelmina
schaften zich werken aan die
zich nu nog op Het Loo bevin
den.
Op de Russisch-Nederland-
se tentoonstelling op Het Loo,
die van half oktober tot half fe
bruari gaat duren, zijn werken
te zien van Bosboom, Koek
koek, Maris, Schelfhout. Scho
tel, Verschuur en Weissen-
bruch. Het gaat om land
schappen, rivier- en zeege
zichten. stadsgezichten en ge
nrestukken.
Koning Willem I gaf tsaar
Alexander I ooit eens een ri
viergezicht en een zeegezicht
van Schotel cadeau. De tsaar
was er zo blij mee, dat hij de
koning twee siervazen stuurde
met de schilderijen er in het
klein op afgebeeld. De vazen
zijn nog altijd in het bezit van
de koninklijke familie en wor
den straks op de expositie ge
toond.
Compositiewedstrijd Kerkrade
kerkrade anp
De Duitse kunstverzamelaars
Irene en Peter Ludwig hebben
de stad Keulen negentig werken
van Pablo Picasso geschonken,
evenals 82 eigentijdse werken
van andere kunstenaars. Daar
naast heeft het echtpaar, dat in
Aken woont, 53 kunstwerken,
15 originele clichés en 681 bla
den grafiek van Picasso, langdu
rig in bruikleen gegeven.
Het is de bedoeling van de
Het bestuur van de stichting
Wereldmuziekconcours (WMC)
in Kerkrade gaat een internatio
nale wedstrijd voor componis
ten uit alle landen van de we
reld uitschrijven. Doel van de
wedstrijd is het verkrijgen van
nieuwe composities ter verrui
ming van het blaasmuziekre-
pertoire. De bekroonde muziek
stukken wil het WMC-bestuur
als verplichte werken program
meren op het dertiende Wereld-
muziekconcours dat in juli 1997
in Kerkrade wordt gehouden.
Vele honderden organisaties
van toonkunstenaars, individu
ele componistén en muziekuit
gevers worden aangeschreven
en voorzien van nadere infor
matie over het nieuwe con-
De inzendingen moeten op 1
mei volgend jaar binnen zijn.
De vijf beste werken worden
eind 1995 door een~beroepsor-_
kest uitgevoerd.
