Bond: Reparateur
TV's zet klanten af
'Kinderen uit grote steden vaker hyperactief
Binnenland
Océ-Van der Grinten
maakt einde aan VUT
Maij: Uitstel
Betuwelijn
kan echt niet
Dakpannen zorgen voor file
Snelle registratie diefstal
brengt veel auto's weer terug
Supermarkten werken
aan eigen betaalpas
Zomer in Holland
4WOENSDAG 22 JUNI 1994
n Nederlands Persbureau CPD Geassocieerde I
Miljoenenbrand in Putten
putten Twee kapitale winkelpanden en een woonhuis in het
centrum van Putten zijn gisteren afgebrand. De politie is tot ver
in de ochtend bang geweest dat de brand drie slachtoffers zou
hebben geëist. In het woonhuis boven de winkelpanden woonde
namelijk een gezin, dat tijdens de bluswerkzaamheden spoor
loos was. In de loop van de ochtend is echter duidelijk geworden
dat het gezin toevallig de nacht elders doorgebracht heeft. De
brand is waarschijnlijk ontstaan in het woonhuis. Over de oor
zaak is nog niets bekend. De brand legde een radio- en tv-zaak
en een kledingzaak totaal in de as.
Eén op tien peuters in crèche
den haag Het aantal plaatsen bij kinderdagverblijven en gast
ouderprojecten is de afgelopen vier jaar verdrievoudigd: van
20.000 in 1989 naar 59.000 in 1993. Ouders, bedrijven en over
heid gaven volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek vorig
jaar samen een miljard gulden uit aan kinderopvang. In 1989
was dat nog maar driehonderd miljoen. Dp overheid betaalt de
helft van de kosten. Bedrijven betaalden 168 miljoen en de ou
ders droegen 277 miljoen bij. Eind 1993 maakten bijna 90.000
kinderen minimaal acht uur per week gebruik van een kinder
dagverblijf of (via bemiddeling van gastouderbureaus) van een
gastgezin. Dat is ruim 10 procent van het totaal aantal kinderen
tussen de nul en de drie jaar.
Eindhovenaar voor huis neergeschoten
eindhoven Een 36-jarige Eindhovenaar is gistermiddag voor zijn
woning doodgeschoten. De vrouw van het slachtoffer raakte
door een kogel gewond aan haar voet. Enkele uren later meldde
een verdachte, een 24-jarige Eindhovenaar, zich bij de politie.
De juiste toedracht is niet duidelijk. Vast staat dat kort voor half
vier een auto de straat inreed en dat vrij snel daarna meerdere
schoten zijn afgevuurd in de richting van de woning. Uit getui
genverklaringen leidt de politie af dat er vermoedelijk twee of
drie mensen in de auto zatefi. Waarom de schietpartij plaats
vond is volstrekt onduidelijk. De politie sluit niet uit dat het om
een afrekening in het criminele circuit gaat.
Onderzoek naar brandstichting Sittard
sittard Een speciaal team van twaalf rechercheurs gaat een on
derzoek instellen naar een reeks brandstichtingen in Sittard. Het
team gaat na of er verband bestaat tussen een recente brand
stichting in het verpleeghuis Invia en een kort tevoren aangesto
ken brand in het gemeentehuis. Daarvoor werd ook al de auto
van een wethouder in brand gestoken. Er bestaat mogelijk ook
relatie tussen vier branden van de afgelopen twee weken en en
kele tientallen branden uit de afgelopen twee jaar. Opvallend is
dat ze meestal zijn ontstaan door een naar binnen gegooid
brandend voorwerp. Verdachten zijn nog niet aangehouden.
VROM waarschuwt zinkfabriek
den haag De zinkfabriek Budelco in Budel moet in 1995 dicht
als zij dan niet kan garanderen in 1998 schoon te produceren, zo
heeft het ministerie van milieubeheer (VROM) gisteren laten we
ten op een zitting bij de Raad van State. Daar maakten buurtbe
woners en de Socialistische Partij bezwaar tegen de door VROM
verleende vergunning voor het in gebruik nemen van een vierde
bekkken voor het chemische afval jarosiet.
Werknemers moeten eerder vertrek zelf betalen
nog op huo 59ste met VUT. Hoe
de overgangsregeling eruit komt
te zien is nog niet bekend.
De nieuwe CAO, die loopt tot
en met juni volgend jaar, voor
ziet verder in een loonsverho
ging van een half procent per 1
juli. Daarmee is Océ één van de
weinige bedrijven die dit jaar de
lonen verhoogt.
Op het gebied van de werkge
legenheid heeft Océ toegezegd
het komende jaar zestien leer
lingen uit kansarme groepen
aan te nemen voor de assem
blage en de magazijnen. Ook
worden er jaarlijks veertien
werkervaringsplaatsen gecre
ëerd.
Océ-Van der Grinten heeft in
het eerste kwartaal van 1994
goed geboerd. De nettowinst
over de eerste drie maanden
van dit jaar steeg met zestig
procent: 17,5 miljoen gulden te
gen 10,8 miljoen in dezelfde pe
riode Van 1993.
j Er komt een einde aan de col-
jlectieve VUT-regeling bij het
j kopieerconcern Océ-Van der
t Grinten (3500 werknemers). Per
j 31 december volgend jaar wordt
de huidige regeling vervangen
door een pre-pensioen.
Océ is daarmee een van de
eerste concerns die daadwerke
lijk breekt met de zwaar onder
vuur liggende VUT, waarin de
huidige werknemers de uitke
ring betalen voor de» huidige
vutters. Met ingang van 1996
stapt men over op een systeem
van pre-pensionering, waarbij
werknemers zelf sparen voor
hun eigen vervroegde uittre-
ding.
In de afspraken die de werk
gever en de vakbonden daar
over gisteren hebben gemaakt,
wordt gesproken over een 'be
duidend hogere' leeftijd waarop
werknemers kunnen stoppen.
Nu kunnen Océ-werknemers
Branche-organisatie verbaasd over onderzoek
den haag. anp
De Consumentenbond heeft de aanval geopend op de
reparateurs van televisietoestellen. Meer dan de helft van
hen blijkt te sjoemelen bij het herstellen van kapotte tele
visies. Overbodige en foutief uitgevoerde reparaties, te
hoge prijzen en niet uitgevoerd werk dat wèl in rekening
wordt gebracht, blijken schering ep inslag te zijn.
De bond noemt het opvallend
dat de prijsverschillen tussen de
onderzochte bedrijven groter
zijn naarmate de reparatie sim
peler is. Hij vermoedt dat een
voudige reparaties duurder
worden gemaakt om het ge
compliceerde werk betaalbaar
te houden voor de klanten. Het
zijn vooral de zogeheten nepre-
paraties die de ergernis van de
Consumentenbond oproepen.
De bond roept de branche op
bij zichzelf te rade te gaan over
het gedrag van zoveel beroeps
genoten. Ook vindt de bond dat
er gespecificeerde nota's moe
ten komen. De sector moet be-
De bond baseert zich op eigen
onderzoek, waarbij acht defecte
toestellen zijn aangeboden aan
37 reparateurs. Het ging hier
om bruin- en witgoedzaken,
importeurs en fabrikanten, ra
dio- en televisiezaken, kleine
detaillisten en reparatiebedrij
ven. In zestien gevallen is het
defect op de juiste wijze verhol
pen, zij het dat de kosten vol
gens de bond in de meeste ge
vallen aan de hoge kant waren.
De overige 21 reparateurs lever
den slecht werk of zetten de
klant regelrecht af.
den haag .gpd-anp
Uitstel van de Betuwelijn maakt
Nederland een minder be
trouwbare onderhandelings
partner voor de Duitse regering.
Bovendien zal uitstel ertoe lei
den dat eerdere overeenkom
sten met de oosterburen open
gebroken moeten worden. Dat
kan ook gevolgen hebben voor
de enkele honderden miljoenen
guldens aan Europese subsidies
en geld van particuliere inves
teerders.
Dat heeft minister Maij-Weg
gen van verkeer gisteren geant
woord op vragen van GPV'er
Schutte. Maij stelde dat het
eventueel niet aanleggen van de
lijn door een paarse coalitie 'de
grootste dwaling van dit decen
nium' zou zijn. Maij betoogde
dat het half jaar uitstel dat een
eventuele paarse coaltie wil be
trachten, een nieuwe inspraak
ronde zal vergen. Zoals bekend
willen D66, PvdA en WD die
periode gebruiken voor een
nieuwe studie naar de lijn.
PvdA-kamerlid Wöltgens noem
de de oproep van Maij 'één van
de vele verzoeken' op de stapel
stukken die de informateurs van
buitenstaanders krijgen.
Duitsland maakt zich intus
sen grote zorgen. De Duitse
transportminister Wissmann
meent dat zijn land in grote
problemen komt als de goede-
renspoprlijn van de Roterdamse
haven naar het Ruhrgebied er
niet komt.
„Ik kan me niet mengen in de
Nederlandse politiek. Het is
echter zonneklaar dat we hier
spreken over grensoverschrij
dende belangen, dus politieke
belangen", verklaarde Wis
smann na afloop van een on
derhoud met Maij.
drijven hard aanpakken die de
zaak flessen, vindt de bond.
De Uneto, de branche-orga
nisatie van elektrotechnische
ondernemers, heeft verbaasd
gereageerd op het onderzoek.
Vijf jaar geleden heeft de Uneto
afspraken gemaakt met de bond
over een kwalitatief goede opzet
van de televisiereparaties. Deel
van de afspraak was dat de
bond eventuele klachten bij de
Uneto zou deponeren: „We
hebben nog nooit een klacht
gehoord", aldus een woord
voerster.
De bij de brancheorganisatie
aangesloten reparateurs hebben
sinds 1989 ook een eigen keur
merk: zij noemen zich Consu
menten Elektronica Service-be
drijven. De Uneto vraagt zich
dan ook af of de slechte ervarin
gen van de bond betrekking
hebben op deze zogeheten
CES-bedrijven. Het onderzoek
geeft hierover geen uitsluitsel.
den bosch Negen kilometer file was het gevolg van het kantelen van een vrachtwagen gisteren op de snel
weg A2 bij Den Bosch. De vrachtwagen zelf blokkeerde de ene rijrichting, de lading dakpannen die als gevolg
van de klap van de oplegger afschoof, blokkeerde de andere rijrichting. De politie was geruime tijd bezig met
het opruimen van de ravage. foto anp
VAR-systeem wordt landelijk ingevoerd
leeuwarden gpd
amsterdam gpd
Gestolen auto's staan binnen
kort geregistreerd voordat daar
van aangifte bij de politie is ge
daan. Het systeem 'Vermiste
Auto Register' (VAR) bleek het
afgelopen jaar succesvol tijdens
een proef in de politieregio Am-
sterdam-Amstelland èn wordt
landelijk ingevoerd. Met VAR
kunnen auto-eigenaren de dief
stal 24 uur per dag bij hun ver
zekeraar melden. De verzeke
raar meldt de diefstal vervol
gens aan de Rijksdienst voor het
Wegverkeer (RDW).
Volgens regiocoördinator
Huyser van Reenen van de Am
sterdamse politie werden in een
half jaar tijd bijna 150 (in Am-
sterdam) gestolen auto's van de
weg gehaald via de VAR-regi-
stratie. Het systeem boekt enke
le dagen tijdwinst ten opzichte
van de formele politieregistratie
van diefstal. „Die volgt pas na
aangifte en neemt vervolgens
enige tijd in beslag", aldus Huy
ser van Reenen. Na het tele
foontje van de verzekeraar met
de RDW wordt een alarmering
op de kenteken-gegevens aan
gebracht. Agenten die de gege
vens van de betreffende auto tij
dens wegcontroles opvragen,
krijgen dan te horen dat er iets
niet in de haak is.
De Amsterdamse politie
bracht overigens het totaal aan
tal autodiefstallen in de hoofd
stad gedurende de eerste vijf
maanden van dit jaar met tien
procent terug. Landelijk stijgt
het aantal autodiefstallen nog
steeds, wat de laatste jaren tot
aanzienlijke verhogingen van de
verzekeringspremies leidde. In
Amsterdam werden in 1994 nog
8000 auto's (1989: 5650) gesto
len, bijna een kwart van het to
taal in Nederland. Zorgwekkend
is volgens Huyser van Reenen
dat steeds meer auto's, onge
veer de helft, nimmer terug
komt. „In 1982 was dat nog een
kwart," aldus de politieman.
Vermoed wordt dat de auto's
naar gebieden als Oost-Europa,
Afrika en het Midden-Oosten
worden gesmokkeld.
De daling van het aantal
autodiefstallen in Amsterdam
wordt volgens de politie veroor
zaakt door de verhoogde aan
dacht voor het onderwerp, de
intensivering van de preventie
en de kennisverbetering van de
agenten in de wijkteams.
De supermarktketens verenigd in de inkooporganisatie Superunie,
onder andere Vomar en Jac Hermans, werken aan de invoering van
een eigen elektronische betaalpas, de Primeur Card. Met de pas
worden de kosten voor elektronisch betalen minstens de helft lager
dan bij Beanet. Een dezer dagen start in het Brabantse Asten een
proef, waarbij zo'n vijftig lokale ondernemingen zijn betrokken. In
de ontwikkeling van dit nieuwe betaalsysteem zijn enige miljoenen
guldens gestoken.
Het huidige elektronisch betaalsysteem van de gezamenlijke
banken, Beanet,. kost de aangesloten winkelier zo'n vijftig cent per
handeling. De winkeliers vinden dat teveel, reden om een eigen
systeem te ontwikkelen. Het kostenvoordeel wordt bereikt door
niet per afzonderlijke betaling gebruik te maken van de computer-
verbinding met de banken. De winkelier slaat de betalingen op in
een geheugen en boekt één keer per dag alle betalingen over.
De kaart van de klant is 'geladen' met een bedrag variërend van
150 tot 500 gulden, dat van zijn bankrekening is afgeschreven. Is
het geld op, dan kan de klant in een aparte terminal in de winkel de
kaart (waarvoor hij per jaar enkele tientjes betaalt) 'bijladen'.
Deze elektronische portemonnee biedt de deelnemende winke
lier nog andere gebruiksmogelijkheden. Het geheugen van de kaart
bevat ruimte om gegevens op te slaan van bijvoorbeeld kortingsac
ties en zegelspaarsystemen.
amsterdam Het
moet de komende
dagen mooier wor
den, en misschien
zelfs echt zomer,
maar gisteren was
er nog niet veel
van te merken dat
de zomer is begon
nen. Het regende
geruime tijd. Niet
iedereen liet zich
daardoor uit het
veld slaan, zoals
deze twee jonge
dames op een ter
ras op het Leidse-
plein.
foto anp mar
cel antonisse
Roemeen werd
behandeld als
een slaaf
Hij leefde onder erbarmelijke
omstandigheden. Twaalf uur
per dag moest hij werken, ze
ven dagen per week. Met colle
ga's mocht hij niet praten. Zijn
maaltijden bestonden uit rest
jes uit de bedrijfskantine. Dit
was anno 1994 het leven van
een 35-jarige illegale Roemeen
die werkte bij een bedrijf in het
Limburgse Nuth.
Volgens de politie werkte de
Roemeen zeker al drie maan
den bij het bedrijf. De man
verdiende vijf gulden per uur.
Voor het zolderkamertje waar
hij woonde, moest hij 750 gul
den huur per maand betalen,
's Avonds werd het licht afge
sloten en ging de verwarming
uit. Een stal diende als toilet.
De Roemeen is gisteren het
land uit gezet. Zijn werkgever
heeft een proces-verbaal ge
kregen.
Bekroonde Utrechtse kinderpsychiater Buitelaar:
utrecht patricia van der zalm
„Hyperactiviteit is de meest voorkomende psychiatri
sche stoornis bij kinderen. Jongetjes hebben er vier tot
zes keer vaker last van dan meisjes en de stoornis komt
meer voor in stedelijke dan in landelijke gebieden. Met
gesprekstherapie en medicijnen, die ze meestal een
paar jaar moeten slikken, kunnen ze weer grotendeels
'normaal'worden."
Dat zegt de Utrechtse kinderpsychiater J. Buitelaar die
onlangs de onderzoeksprijs van het Utrechtse Instituut
voor Neurowetenschappen heeff gekregen voor zijn
onderzoek naar de oorzaken van hyperactiviteit bij kin
deren.
Buitensporig druk, lastig en agressief gedrag bij kinde
ren tussen de zes en twaalf jaar zijn de belangrijkste
kenmerken van hyperactiviteit. Ze dringen zich gewoon
op en voeren binnen de kortste keren de boventoon.
„Dat geeft bonje", zegt Buitelaar. „Met leerkrachten op
school en met het gezin thuis. Ze doen een groot be
roep op hun omgeving. Ze zijn zeer impulsief: eerst
doen, dan denken. Ze kunnen zich slecht concentreren
en hebben daarom vaak moeite met taal en rekenen. Ze
maken ruzie, dagen uit, provoceren en kunnen zo met
iedereen op gespannen voet raken."
Buitelaar (|l) doet sinds 1989 onderzoek naar de oor
zaken en symptomen van hyperactief gedrag bij kinde
ren. Het internationaal bekende Rudolf Magnus Insti
tuut voor Neurowetenschappen (RMI), verbonden aan
de medische faculteit van de Utrechtse universiteit,
heeft zijn werk vorige week bekroond.
Buitelaar schat dat twee tot vier procent van de kinde
ren tussen zes en twaalf jaar last heeft van hyperactivi
teit. Op elke basisschool zitten er een paar. En dan
vooral in het speciaal onderwijs, omdat ze meestal leer-
JBuitelaar. foto cpd
moeilijkheden hebben. Er zijn diverse oorzaken voor de
stoornis aan te wijzen, maar het blijft voor een deel gis
sen. „Toch denk je al snel: kinderen die driehoog achter
in een stad wonen hebben weinig speelgelegenheid en
kunnen hun energie niet goed kwijt. In de stad is het
drukker, je doet meer indrukken op en er is meer geluid
en gevaar, waardoor kinderen moeite kunnen krijgen
met concentratie.
Volgens Buitelaar speelt erfelijkheid echter ook een be
langrijke rol. En opvoeding. „Als er thuis onduidelijke
regels heersen, als er te weinig rust is, kan een kind dat
vatbaar is voor hyperactiviteit daar problemen door
krijgen. Ouders denken ook vaak dat hun kind zo druk
is geworden door bepaalde kleurstoffen in voeding,
maar dat is bij minder dan 5 procent van de gevallen de
oorzaak. Was het maar zo simpel."
Als kinderen door hun drukke, lastige gedrag dreigen
vast te lopen, kunnen ze op de afdeling kinderpsychia
trie worden opgenomen. Er is ruimte voor twaalf kinde
ren tussen de zes en twaalf. „Ze verblijven hier gemid
deld acht maanden, wat voor een psychiatrische opna
me niet eens zo lang is. Ze krijgen hier ook intensief on
derwijs en worden onderzocht en getest. Op die manier
hopen we meer te weten te komen over de oorzaken."
Het gedrag van hyperactieve kinderen, bijvoorbeeld als
ze bezig zijn in de spelkamer, wordt uitgebreid geob
serveerd. Verder wordt via een hersen-scan de hersen-
activiteit gemeten terwijl kinderen taken maken. Zo
wordt bekend welke delen van de hersenen op welke
momenten actief worden.
Sinds anderhalfjaar kunnen op de afdeling van Buite
laar ook magnetische hersenfoto's worden gemaakt
waarmee tot op de millimeter nauwkeurig de grootte
en de doorbloeding van de verschillende hersenonder-
delen te zien zijn. Bij hyperactieve kinderen blijkt de
linkerkant van de diepe hersenkernen even goot te zijn
als de rechterkant. Bij 'normale' kinderen is de linker
kant groter.
Buitelaar is nog lang niet klaar met hyperactiviteit. Eind
dit jaar, begin volgend jaar wil hij in samenwerking met
de afdeling verloskunde van het Academisch Zieken
huis in Utrecht zo'n tweehonderd kinderen volgen van
de baarmoeder tot een jaar of vier. „Op echo's is het ge
drag van kinderen al te zien: hoe goed de bewegingen
zijn ontwikkeld. Dat zegt iets over de ontwikkeling van
de hersenen. We willen onderzoeken hoe dat verloopt
en wat de invloed is van factoren tijdens de zwanger
schap, de bevalling en de eerste levensjaren. Daar we
ten we eigenlijk nog niets van. Want hoe eerder je hy
peractiviteit ziet aankomen, hoe eerder je kunt ingrij
pen."