vaderdag langer open?'
Moet begraafplaats Rhijnhof op
D66: weg met
al die lelijkheid
Pasar Malam
Besar: geur van
gebrande wierook
Het Gesprek van de Dac
schooldeur
Bijenvolkje blokkeert
WOENSDAG 22 JUNI 1994
atifl „Meneer Gravekamp. de op-
nalj zichter, is op het ogenblik op
3lei( het kerkhof. Nee, daar is geen
r i| telefoon. Dat zou toch een
beetje absurd zijn, vindt u niet?
j Aardige dame die me te woord
staat bij de Leidse begraafplaats
Rhijnhof. Maar oei, wat afhou-
I dend! Hadden ze vroeger aan de
grens maar zulke douaniers ge
had. Dan was er nooit één pakje
boter gesmokkeld.
Mag dan niemand maar dan
ook niemand weten of ze wat
willen gaan doen aan de ope
ningstijden van de begraaf
plaats? Op werkdagen is de do
denakker open van 9.00 uur tot
16.00 uur en op zon- en feestda
gen van 13.00 uur tot 16.00 uur.
Dat laatste is veel mensen het
afgelopen weekend niet echt
bevallen. Ze wilden op vaderdag
's morgens een bezoekje bren
gen aan het graf van hun vader,
maar helaas, het hek was nog
gesloten. Kan dat nou echt niet
anders? Moet zo'n begraafplaats
op vaderdag niet langer open
zijn?
Onze införmante tilt niet zo
zwaar aan die openingstijden.
„Ja, dan moet er extra personeel
komen opdraven. En de men
sen zijn graag op zondag vrij. Of
je moet natuurlijk een vrijgezel
nemen. Maar ach, ik hecht ook
niet zo aan dagen als vaderdag
en moederdag. En dan daarbij -
wat vind je hier nou? Niks toch?
Nee, hoor, daar ben ik in de
loop der tijd keihard in gewor
den."
Tja, het is maar hoe je het be
kijkt. Want volgens een hove
nier, die net wat onkruid aan
het wieden is, was het 's mid
dags op vaderdag enorm druk
op Rhijnhof. En dat klopt ook
wel, want de vaders liggen dik
met bloemen omringd. „Ja. we
zijn 's zondags pas om 13.00
uur open. Vroeger, toen de be
heerder nog op het terrein
woonde, gooide hij het hek wel
eens een uurtje eerder open.
Maar dat kan nu niet meer. Ik
kan me voorstellen dat zoiets
voor mensen die van ver moe
ten komen, vervelend is. Als het
mooi weer is en je 's morgens
zo laat weg gaat, sta je al snel in
de file. Ik begrijp best dat men
sen op dat soort dagen hun va
der willen bezoeken. Maar ik
denk ook wel eens: wat zoeken
ze hier nu eigenlijk? Kijk, die
man daar komt hier al sinds
1983 elke dag."
De rest van het personeel is niet
erg spraakzaam. Men zwijgt -
inderdaad - als het graf. En de
mensen die het voor het zeggen
hebben, houden zich schuil
achter antwoordapparaten.
Katwijk
Goed, dan maar eens naar een
ander kerkhof. Naar Westduin
bijvoorbeeld, in Katwijk aan den
Rijn. Op het hek geen bord
waarop de openingstijden zijn
aangegeven. Ook bij de aula
niet. Evenmin bij het gebouwtje
waar tuingereedschap en giet
ers in het duister staan te wach
ten op de hovenier. Ik betrap
mezelf erop dat ik op de zerken
speur naar openingstijden.
Maar gelukkig, daar is iemand.
Meneer Hus. Hij is de opzichter
van Westduin.
Ook op zondag pas om een
13.00 open? „Nee, hoor. wij zijn
de hele dag open. Zo tegen de
avond gaat het grote hek wel
dicht, maar dan laat ik altijd
nog een zijdeurtje open. Som
mige mensen hebben me ge
vraagd of ze 's avonds de bloe
metjes bij hun man of vrouw
nog even wat water mochten
geven, en nou ja, waarom niet?
Ik vind dat de dood bij het leven
hoort en dan moet zoiets kun
nen. Maar hier is dus geen per
manent toezicht. Ik kan me
voorstellen dat dat in een stad
als Leiden wel moet met het
oog op vandalisme. Ach, hier
gebeurt natuurlijk ook wel eens
wat. Kijk, als hier kinderen wa
ter gaan halen voor de bloemen
en dus even uit het zicht zijn
van hun ouders, schrapen ze
met hun schoenen wel eens
over het schelpgruis. Dat is een
verstoring van het beeld. Maar
dat herstel ik dan even. En soms
komen ze hier 's avonds wel
eens ravotten, als u begrijpt wat
ik bedoel. Maar om op uw vraag
terug te komen: ik kan me voor
stellen dat mensen juist op va
derdag en moederdag naar het
graf van hun ouders toe gaan. Ik
vind dat wel mooi. Daar moet
natuurlijk ruim gelegenheid
voor zijn. De wereld is al koud
genoeg."
„Nee, er is geen telefoon op de begraafplaats."
De geur van gebrande wierrook,
gebakken banaan en gerooster-
de saté. Indo's en Hollanders
schuifelen voetje voor voetje
I door de warme en flink geuren
de tenten. Neuzend tussen de
vele lappen batik, de tientallen
soorten sambal, de tropische
vruchten, het houtsnijwerk, de
kleurige kookboeken en het
glimmende zilver. Het is weer
Pasar Malam Besar in Den
Haag.
Alweer voor de 36ste keer staan
de tien tenten voor elf dagen op
het Malieveld in hartje Den
Haag. Het grootste Indische fes
tival van Nederland trekt jaar
lijks enkele tienduizenden men
sen: vorig jaar werd voor het
eerst de magische grens van
100.000 bezoekers overschre
den. Zij komen van heinde en
verre naar Den Haag voor een
lekker hapje of een drankje, de
sfeer, de herinneringen en de
ontmoeting met oude beken
den.
Op maandagmiddag half één
staan ze al rijen dik voor de kas
sa's van de Pasar Malam te
wachten. De beroemdste in
heemse 'Indische' markt van
Den Haag is nog maar net een
half uurtje open maar de grote
parkeergarage onder het terrein
is al bijna vol. Het festival is
oorspronkelijk bedoeld voor In
do's ofwel Indische Nederlan
ders: Indo-Europeanen, meng-
bloeden van gemengde Europe
se en Indonesische afkomst.
Maar de beroemde bazaar trekt
ook Nederlanders die nog nooit
in Indonesië geweest zijn. Ge
woon, omdat ze dol zijn op In
disch eten, geïnteresseerd zijn
in de cultuur of zich anderszins
verwant voelen met het land.
Tropenecht
Publiekstrekker dit jaar is een
tentoonstelling over de kleren
die mannen, vrouwen en kinde
ren droegen in het voormalige
Nederlands-lndië. Onder de ti
tel 'Tropenecht' wordt een over
zicht gegeven van de mode in
de periode 1870-1950. Verschil
lende oude kledingstukken zijn
in het echt te zien, andere al
leen op oude foto's, prenten en
tekeningen. Zo zien we zien op
stemmige zwart-wit foto's een
dame in sarong kabaya, de tra
ditionele inheemse kleder
dracht, op het erf bij een volière
met kakatoe's, heren in slaap
broek en baadje en een jong
Hollands gezin omstreeks 1910.
Aan het eind van de tentoon
stelling staat een winkeltje waar
enkele nagemaakte typisch In
dische kledingstukken te koop
zijn.
In de volgende tent viert de
commercie hoogtij. Bezoekers
schuifelen langs de vele tiental
len stalletjes waar allerhande
Indische en niet-Indische koop
waar staat uitgestald. Van nut
teloze snuisterijen tot eetlustop-
wekkende lekkernijen. Niet-
commercieel en bizar is het
kraampje waar authentieke
Wethouder Tjeerd van Rij heeft
D66 hoop gegeven op een
mooie stad, zonder die foeilelij
ke Leidenaartjes en een woud
aan verkeersborden. Zaterdag
nam de PvdA-wethouder op de
ze pagina geen blad voor de
mond. Leiden is lelijk en onver
zorgd en daar gaan we wat aan
doen, zei Van Rij. De Democra
ten zouden de PvdA'er wel wil
len omhelzen vanwege die
woorden. En nu sporen zij de
wethouder aan om een beetje
op te schieten met het wegha
len van al die lelijkheid.
Lelijke bankjes, foute terrasstoe
len, verkeerd geplaatste meter
kasten en electriciteitshuisjes,
puisten van liftkokers op hoge
gebouwen: Van Rij vond tijdens
een wandeling met het Leidsch
Dagblad allerlei dingen om zich
aan te ergeren.
Vooral de tirade van de PvdA-
bewind&man tegen de her en
der geplante paaltjes en de
'wanstaltige' verkeersborden is
D66 goed bevallen. „Als het aan
mij ligt gaan ze allemaal weg",
zei Van Rij over de Leidenaar-
KNIL-attributen - speldjes, fo
to's; kranteknipsels - te bezich
tigen zijn. 'Niet te koop, parti
culiere collectie', staat op een
bordje te lezen. Het blijkt een
ontmoetingsplaats voor oud-
KNIL-militairen.
In de verschillende theaters ver
derop in het tentencomplex
klinkt muziek en wordt gedanst,
er worden gedichten gelezen, er
zijn modeshows, lezingen en
tjes. „Dat spreekt ons erg aan",
schrijven nu de Alexander Pech-
told, Egon Snelders en Willem
Egels namens D66. En of de
wethouder maar snel met 'con
crete' plannen wil komen.
Wat de D66-trojka merkwaardig
aandoet, is dat Van Rij nu pas
ontdekt dat Leiden er zo goed in
slaagt zijn stadsschoon te mas
keren met allerhande lelijks.
Heeft de wethouder de afgelo
pen vier jaar misschien teveel
met zijn neus in de nota's en
rapporten gezeten, vragen zij
zich af.
Nu heeft D66 zich de afgelopen
jaren over van alles en nog wat
druk gemaakt - het referendum,
de ombudsman, het platrijden
van padden op het Stadspolder-
pad, de kleine criminaliteit -
maar nooit in het openbaar
over die verfoeide Leidenaar
tjes. En dan komt een wethou
der met zo'n voorzet voor open
doel. Eigenlijk moet je voor je
fatsoen zo'n bal gewoon voor
langs laten gaan.
AAP RIETVELD
documentaires te zien. Twee uit
Java overgekomen wayang-spe-
lers demonstreren het traditio
nele poppenspel van Indonesië.
Liefhebbers van de Indische
keuken kunnen aanschuiven bij
de demonstraties Indisch ko
ken.
Goed toeven
In de 'eettent' is het goed toe
ven: hier staan vele warungs -
Auto's wassen om geld te ver
dienen en om vervolgens in
Roemenië te kunnen gaan wer
ken. Dat doen zaterdag twintig
Leidse jongeren. Tussen tien en
vier staan ze op het parkeerter
rein bij de Bevrijdingskerk in
Leiden Zuidwest en wassen
voor vijf gulden elke auto die
voorrijdt. Eerder al bracht de
jeugd in de Haarlemmerstraat
liederen ten gehore en haalde
daarmee 600 gulden op.
Het Leidse twintigtal vertrekt op
De leerlingen van basisschool
St. Antonius in Voorhout wisten
eigenlijk niet wat ze er van
moesten denken. De grote wolk
bijen, die eergisteren om de
school heen vloog, bood welis
waar een spectaculair schouw
spel, maar zorgde er tegelijker
tijd ook voor dat de weg naar
het klaslokaal onveilig was ge
worden.
„Het hele spul bewoog zo snel
en maakte zo gigantisch veel
herrie dat we in eerste instantie
niet konden zien wat voor bees
ten het waren", zegt directeur P.
Hoeksel van de basisschool.
„Wespen, dachten we. En die
kunnen behoorlijk agressief
zijn. Eén kind is uiteindelijk ge-
tvpisch Indonesische eetstalle
tjes - waar je terecht kan voor
een eenvoudig sateetje of een
complete rijstmaaltijd met
Indonesisch ijs - 'es' - toe. De
warungs hebben een open keu
ken: iedereen kan zien wat hier
wordt klaargemaakt in de enor
me wadjangs - braadpannen.
„Daar moet je zijn, joh", wijst
een oudere man in de richting
van een eetstalletje. „Daar kun
Auto's wassen
voor Roemenië
28 juli naar Roemenië om daar
te gaan klussen in de hartkliniek
Procardia. Schilderen, timme
ren en schoonmaken staan hen
te wachten. De jongeren beta
len zelf gereedschap en materi
aal, net als de reis- en verblijfs-
stoken. Heel vervelend, maar
toen wisten we wel direct dat
het om een bijenvolk ging. Er
zat een angel in de wond. En
wespen nemen hun angel ge
woon weer mee. Bijen zijn min
der gevaarlijk, maar ze zorgden
er wel voor dat we de kinderen
onder begeleiding naar binnen
moesten brengen. De hele
straat was versperd toen ze nog
tussen de huizen en de school
heen en weer vlogen."
Al hadden veel kinderen nog
nooit kennisgemaakt met het
verschijnsel 'zwervende bijen
volken', Hoeksel besloot toch
maar niet om er een leerproject
van te maken. Via de politie
werd er een imker gewaar-
je uitstekend eten. Ik kom er al
jaren." Indische dametjes ge
nieten er stilletjes van een bord
je onvervalst Indisch voedsel.
Velen nemen genoegen met een
snelle snack voor de eerste trek;
een gebakken banaan, ofwel pi
sang goreng, die heet uit de
bruisende olie wordt opgediend
in een servetje. De stalletjes met
Italiaans ijs en Hollandse pof
fertjes blijven opvallend leeg.
kosten. Vandaar dat ze, voordat
ze in het buitenland voor het
goede doel kunnen gaan wer
ken. hier de handen uit de
mouwen moeten steken.
Het is al de vijfde keer dat,
vanuit de gezamenlijke diaco
nieën een groep naar Roemenië
gaat om daar 'ontwikkelings
werk' te gaan doen. Eerder werd
al geassisteerd in een kinderkli
niek.
MONICA WESSELINC
schuwd om het nijvere volkje,
dat zich na een fors aantal om
zwervende bewegingen in een
struik had genesteld, te verhui
zen. Een poging van een paar
schoolkinderen om het volkje
met waterpistolen te verjagen,
werd door de leerkrachten snel
afgebroken. „Want daar komen
toch ongelukken van."
Pas 's avonds laat keerde de rust
weer terug in de Ter Haar Ro-
menystraat. „De hele kluit is
meegenomen", aldus buurtbe
woonster Van Werkhoven. „Het
was wel spectaculair, de hele
straat stond te kijken. Maar
bang zijn we niet geweest."
ANNET VAN AARSEN
De Pasar Malam Besar op het
Malieveld in Den Haag duurt
nog tot en met 26 juni. De ope
ningstijden zijn: dagelijks van
12.00 tot 23.00 uur. vrijdag en
zaterdag tot 24.00 uur.
CAROLINE VAN OVERBEEKE
Veronica komt
naar Rijnsburg
Met een feest van zo'n zes
duizend gulden sluit de
Stichting Open Jongerenwerk
Rijnsburg het discoseizoen
zaterdag 25 juni op spette
rende wijze af. Hiervoor laat
de SOJR de bekende Veroni-
ca-discjockey Gijs Staverman
opdraven. Van half tien tot
half twaalf 's avonds staat
Staverman achter de draaita
fel in 't Kraaienest.
„Eigenlijk wilden we Jeroen
van Inkel hebben. Maar die
is fe duur," aldus voorzitter
Robbert Oudshoom. Overi
gens vraagt Staverman ook
ruim drie mille voor zijn op
treden. „Maar met zo'n pu
bliekstrekker is een volle bak
zeker haalbaar. Vierhonderd
mensen is echter een maxi
mum. Meer passen er echt
niet in."
De kaarten kosten zowel in
de voorverkoop als aar. de
deur tien gulden per stuk. De
Veronica-disco begint om
acht uur. Er komt ook een vi
deo- en lasershow. Ouds
hoorn: „We hebben een heel
goed seizoen gehad. Op de
speciale avond, die we elke
maand organiseren, kwamen
elke keer zo'n 350 man af.
Dat mogen we best vieren."
In de feestweek in augustus
start de SJOR haar activitei
ten opnieuw op.
BRENDA FILIPPO
Sponsorgeld
De Zwaluw voor
'Doe een wens'
De sponsorloop van basisschool
De Zwaluw aan de A. Kleyn-
straat in de Stevenshof heeft
8500 gulden opgebracht. Het
geld gaat naar de stichting 'Doe
een wens', die laatste wensen
vervuld van ongeneeslijk zieke
kinderen. Een medewerker van
de stichting kreeg gisteren het
geld overhandigd op school.
Genieten van een portie saté op de Haagse Pasar Malam.
FOTO HENK BOUWMAN
D66-raadslid Snelders: „Hoop op een mooie stad.
ARCHIEFFOTO HOLVAST
