Duiven en fietsers als gastspelers
'Meest banale stellingname heldendaad'
Cultuur&Kunst
Schilderij
eind juni
in de vaart
Koninklijk
begin van
'Poetry'
Directeur
Dr. Anton
Philipszaal
weg na ruzie
Rijksmusea
willen
extraatje
Grote liedjeskracht bij Lemonheads Rostropovitsj begint afscheidstournee van drie jaar
DINSDAG 21 JUN11994
chef annemiek ruygrok, 071-356472. plv -chef jan rijsdam. 071-356472
Open podium Zoeterwoudse bands
zoeterwoudeDon Bosco en café de Meester houden zondag 26
juni weereen open podium voor Zoeterwoudse bands en/of
muzikanten. Er hebben zich 12 acts aangemeld voor het Zoeter-
wouds Open 1994 zodat een grote verscheidenheid aan muziek
stijlen te horen zal zijn. Het programma begint om 20.00 uur.
Don Bosco/de Meester ligt aan de Zuidbuurtseweg 57/58 in
Zoeterwoude.
Expositie in en om De Beukenhof
oegstgeest In en om restaurant De Beukenhof, aan de Terwee-
weg in Oegstgeest, wordt vanaf zaterdag 25 juni een expositie
gehouden van werk van vijf kunstenaars: Coraline Boomsma,
Freya Schot, Maya Wildevuur, Charles Henri (de Vries) en Anni-
ca Koot. De expositie, die geopend wordt door WD-Tweede Ka
merlid Erica Terpstra, is te bezichtigen tot 1 september, van
maandag tot en met zaterdag van 15.00-18.00 uur.
Vaste plek voor Mata Hari
Leeuwarden Het Fries Museum overweegt een deel van de be
huizing in te ruimen voor een expositie over Mata Hari. De
stichting Mata Hari heeft namelijk haar collecties aan het muse
um beschikbaar gesteld. De in Leeuwarden geboren Mata Hari
werd in 1917 door de Fransen doodgeschoten op verdenking
van spionage voor de Duitsers. ,,We zijn bezig het aanbod van
de stichting te bestuderen. Mata Hari spreekt natuurlijk tot de
verbeelding. Vandaar dat we haar in principe een plaats gun
nen", zegt directeur R. Vos van het Fries museum. De collectie
die de stichting heeft aangeboden, bestaat onder meer uit boe
ken en foto's. Een eigen museum voor Mata Hari is hiermee van
de baan. Dat blijkt financieel niet haalbaar.
Russische schrijver Nagibin overleden
moskou De prominente Russische schrijver en literatuurcriti
cus, Joeri M. Nagibin, is vrijdag in Moskou overleden aan een
hartaanval. Hij werd 74 jaar. De schrijver, die faam verwierf met
zijn verhalenbundel Tsjystye Proedy over het leven in Moskou
voor de Tweede Wereldoorlog, had zojuist de laatste hand ge
legd aan een nieuwe roman en een verhalenbundel. Nagibin
schreef ook 30 filmscenario's waaronder Dersoe Oezala, een
script dat is verfilmd door de Japanse regisseur Akira Kurosawa.
Nagibin wordt vrijdag ter aarde besteld op de begraafplaats No-
vodevitsjy, de laatste rustplaats voor prominente politici, schrij
vers en kunstenaars.
Theatergroep speelt onder viaduct A6 in Almere
De Flevolandse theatergroep Theater na Water speelt vier
weken lang een voorstelling op een wel zeer ongewone
plek in Almere: onder het viaduct van de A6. De première
was zaterdag 18 juni, de laatste voorstelling is zondag 17
juli. De plek wordt begrensd door twee fietspaden, een
stoep, een kanaal en een stuk weg. Als decor dienen gras
velden, het Weerwater, bouwterreinen en in de verte de
stad Almere.
almere tim beldman
De cast zit even voorbij het via
duct van de A6 in het gras te
nieten van de zon. Eindelijk be
gint het een beetje zomer te
worden. Het is even na ze
venen. Gezamenlijk worden de
pizza's genuttigd, nog even tijd
voor een biertje en dan roept de
plicht. Vlak voor negen uur
staat er een handjevol nieuws
gierigen voor de 'deur'. Regis
seur Matthijs Rümke nodigt het
publiek hoogstpersoonlijk uit
om de voorstelling bij te wonen.
In het zand, bijna aan de wa
terkant staan de muzikanten.
Onder het viaduct klinkt het ge
luid van de saxofoon prachtig.
Het instrument wordt niet ver
sterkt, als enige. De akoestiek
van een viaduct is uitstekend.
De vijf spelers lopen met een
Madonna-microfoon rond.
ruis. Dat probleem is nu opge-
Technicus Bob Tuin is tevre
den over alle technische foefjes
die hij heeft uitgedacht. ,,Het is
natuurlijk een bijzondere omge
ving. Daarom gebruik ik nu die
Madonna-microfoons. De ge
wone revers-mie doet het hier
slecht. De wind zorgt voor veel
ge Regenen
Voor Bob Tuin is er niet veel
verschil met een echt theater, al
is een overdekte produktie vas
ter omlijnd. „Je hebt hier toch
te maken met de omstandighe
den. Het kan waaien, regenen.
Dat heeft invloed op het geluid.
Als het erg koud is dan heb je
verkrampte vingers. Lastig met
het schuiven. En je moet iedere
avond alles afbreken."
Liet publiek neemt nog wat
onwennig plaats. Lacherig rea
geren de bezoekers op de brom
fietser die niet weet of hij nog
wel verder mag rijden. Even la
ter zijn twee fietsers even
hoofdrolspelers van Viaduct.
Volgens regisseur Matthijs
Rümke hoort het er allemaal bij.
Rümke heeft in België geregis-
seeerd en is verbonden geweest
aan de Voorziening in Gronin
gen. Op dit moment werkt hij
ook voor Artemis in Den Bosch.
Hij is met twee stukken geno
mineerd voor de Hans Snoek-
Theater onder een viaduct: „Het water, het voorbij denderen van het autoverkeer, de verdwaalde fietser. Het
geeft het stuk een extra dimensie."
nend verhaal, vol tegenstellin
gen. Zo moest ik de poëtische
taal van Jan Veldman omzetten
in realistische situaties. Maar
juist die poëzie is aantrekkelijk.
Poëzie is ook, een stuk spelen
onder een viaduct. Was het alle
maal echt dan was het wel in
een theater te zien", meent
Rümke.
Rümke heeft in twee maan
den tijd het verhaal handen en
voeten gegeven. „Het idee is af
komstig van Monique Lapidai
re. Het stuk kan zo over Almere
gaan, het hoort bij de stad. Het
is toch opvallend dat in de stad
waar eens gold 'huisje-boom
pje-beestje', nu rap huizen ge
bouwd worden voor alleen
staanden. Viaduct gaat over op
nieuw beginnen, maar vooral
ook over hoe dat misgaat."
Tijdens de uitvoering gaat er
echter weinig mis. Alleen een
duif schijnt even de weg kwijt te
zijn. De toneellampen verblin
den het dier dat daardoor bijna
op pijnlijke wijze tegen een pij
ler vliegt. Aan de overkant stop
pen fietsers om een glimp van
het toneelspel op te vangen.
De toeschouwers zijn na af
loop enthousiast. „Vooral de
omgeving is uniek. Het water,
het voorbij denderen van het
autoverkeer, de verdwaalde fiet
ser. Het geeft het stuk een extra
FOTQ GPD/TON KASTERMANS
dimensie. Ik ging er eigenlijk
heen met een gevoel van: het
zal wel. Maar het is een goed
stuk, waarbij zeker ook de om
geving een rol speelt", aldus een
toeschouwer na afloop.
Informatie over reserveren en
kaartverkoop: bij de verschil
lende WV-kantoren in
Flevoland. Onder meer bij het
kantoor in Almere-Haven
(036-5348088) en Almere-Stad
(036-5334600). De toegangs
prijs bedraagt twaalf gulden
vijftig. De voorstelling vier we
ken achtereen elke avond ge
speeld, uitgezonderd de maan
dag. Aanvang negen uur.
LEEUWARDEN ANP
Het Fries Museum presen
teert eind juni een varend
schilderij van de kunstenaar
Geniet Postma. Vier grote
zeilen met een totale opper
vlakte van ongeveer 300 vier
kante meter, zijn aan beide
kanten beschilderd. De zei
len worden op het Friese
zeilschip 'Ideaal' bevestigd,
waarmee komende zomer
over de Friese wateren, het
IJsselmeer en door de Am
sterdamse kanalen wordt ge
varen.
Het gaat om een uniek
kunstproject dat volgens
woordvoerder E. Kroes van
het Fries museum op het wa
ter een verrassend effect
heeft. „Op het water zie je
het schilderij steeds vanuit
een ander perspectief. De
kunstenaar heeft de zeilen
horizontaal met grote kwas
ten en bezems geschilderd.
Zelf klom hij dan op een ver
hoging om het resultaat te
bekijken."
Belangstellenden kunnen
een dag meevaren met het
schip. Nu al zijn volgens
Kroes honderden aanmel
dingen binnen. Ander werk
van Postma is tijdens het
project, dat van 2 juli tot 29
augustus duurt, in het muse
um te Leeuwarden te bezich
tigen. Postma (1932) groeide
op in Leeuwarden, waar hij
opleidingen tot kunstschilder
volgde. Hij raakte vooral ge
ïnspireerd door het werk van
de Cobra-schilders. Thans
woont en werkt Postma in
Groningen.
Zuidafrikaanse schrijver-schilder Breyten Breytenbach op Poetry International
leeuwarden asing walthaus
„Ik heb niet veel zin om weer
over Zuid-Afrika te praten
moppert Breytenbach in het
Nederlands. Pas na de stellige
verzekering dat het echt alleen
over poëzie zal gaan, stemt hij
toe in een interview. Want hij is
immers schilder, schrijver. „Het
zou misschien wel veel beter
zijn om helemaal niks te zeggen
over Afrika", spot hij. Maar
Zuid-Afrika speelt een belangrij
ke rol in zijn werk en zijn leven.
„Een ideaal schrijversland,"
heeft hij het eens genoemd.
„Mijn gedichten schrijf ik in
het Afrikaans. Dat is de enige
manier om heel intieme, diep
liggende, haast onderbewuste
ervaringen uit te drukken. Het
Afrikaans is een heel orale taal,
waarin klanken, de vorm van de
zin, het ritme ook een zekere
betekenis hebben. Hoewel ik
mijn laatste prozaboeken in het
Engels schreef, maak ik de noti
ties daarvoor ook in het Afri
kaans."
„Bezigheden als schrijver en
schilder hebben maar heel wei
nig te maken met politieke
overtuigingen. Als politiek de
kunst is van het mogelijke, dan
is de creativiteit de kunst van
het onmogelijke. Daarom is het
riskant voor een schrijver om
een politieke of moreel-ethische
spreekbuis te zijn. Het irritante
is, dat je in een vakje wordt ge
plaatst, wat een ongelooflijk ar
bitraire reductie is van waar je
mee bezig bent. Je moet beant
woorden aan de verwachtingen
van je publiek, dingen zeggen
die men wil horen, je vervalt in
de dwingelandij van de morali
teit, in geijkte beelden en sim
plistische oplossingen."
„Misschien dat ik nu na de
verkiezingen de kans krijg om
niet langer een symbool te zijn.
Ik heb in een open brief aan
Nelson Mandela geschreven dat
ik het ook als een persoonlijke
bevrijding voel van de verant
woordelijkheid, van de plicht
om uiting te geven aan het
Zuidafrikanerschap. Ik hoef niet
meer te reageren op een manier
die van mij verwacht wordt. Ik
had een morele verplichting,
maar dat is nu voorbij."
„Het was natuurlijk heel inte
ressant om me af te vragen wat
de verplichtingen zijn van ie
mand die schrijft of schildert in
een gemeenschap die onder
apartheid gebukt gaat. Nu ben
ik als een bekeerde drugsver
slaafde: ik gebruik niet meer,
maar ik ben er wel door ge
vormd."
Schrijversland
„Politici zijn een noodzakelijk
euvel. Dok in Europa zijn er vale
grijze politici met monden vol
clichées, kijk maar hoe weinig
wat ze zeiden bij de Europese
verkiezingen te maken heeft
met de realiteit. Bij Nelson
Mandela is belangrijk, dat hij
niet alleen maar politicus is. Al
zal hij het zelf niet zo zien. Ze
venentwintig jaar gevangenis
maakt iemand anders, het is
een zeker zuiveringsproces. Het
is haast onmogelijk voor Man
dela een gezwollen hoofd te
krijgen van alle lof, daarvoor
heeft hij te lang in vernedering
geleefd. Maar in het algemeen
hebben politici meer met elkaar
gemeen dan met de mensen die
ze vertegenwoordigen.
„Ik heb Zuid-Afrika eens een
ideaal schrijversland genoemd.
De problematiek is er zo van
zelfsprekend, er is zo'n span
ning tussen de realiteit en de il
lusie, de verwachting, dat het
haast onmogelijk is te schrijven
zonder stelling te nemen. En
zelfs de meest banale stelling-
name wordt er al snel een hel
dendaad. Op een congres heb ik
geopperd dat het helemaal geen
heldendaad is om tegen apart
heid te zijn. Dat is een vereen
voudiging: er worden nu valse
helden gemaakt van iedereen
die tegen apartheid is geweest."
„Dat is een echt gevaar. Ik
aanvaard niet dat ik niet ge
rechtigd zou zijn om felle kritiek
te hebben op Nelson Mandela,
alleen maar omdat hij 27 jaar in
de cel fieeft gezeten. Dat is toch
te gek? Dat is het probleem van
de Europese anti-racisten, waar
'groupies' bij zijn die nog altijd
denken dat hun antiracisme
een heldendaad was. In Neder
land zijn er nog steeds die on
gemakkelijke, fundamentalisti
sche utopieën van de anti-racis-
mebeweging. Bemoeizieke, on
aangepaste mensen-die het zo
veel beter weten, door wie ik me
destijds haast schuldig voelde
dat ik levend uit de gevangenis
ben gekomen.
„In Zuid-Afrika zijn dingen
gebeurd die ik echt niet ver
wachtte. Het was indrukwek
kend om bij de verkiezingen zo
veel mensen te zien. De span
ning en wraaknemingen die
verwacht waren bleven hele
maal uit. Er is nu een Indische
zomer aangebroken, die men in
een lome behaaglijkheid be
leeft. Maar ik zie niet in hoe
Zuid-Afrika de verwachtingen
kan bevredigen die bij de bevol
king zijn gewekt. Het gaat toe
op de eerste koude, Siberische
winter. De afgrond gaapt nog
steeds voor de voeten, er is ar
moede, er zijn grote economi
sche verschillen, er is grote
werkloosheid. Door de ver
wachtingen die geschapen zijn
rotterdam gpd
„Als dichters sterven gaan ze
naar Rotterdam", sprak
Breyten Breytenbach gister
avond tijdens de opening
van de 25ste editie van Poe
try Internaüonal. Hij deed
dat voor het decor van een
reusachtige schildering die
Lucebert kort voor zijn dood
maakte ter gelegenheid van
het zilveren jubileum van het
grootste poëziefestival ter
wereld. In de zijlijn van het
doek, in het handschrift van
de dichter, het gedicht 'Er is
leven na de dood' uit 1993.
Het had allemaal niet toe
passelijker gekund.
Breytenbach hield een re
de waarvan we mogen hopen
dat die snel in druk ver
schijnt. Uit zijn toespraak
komt onder meer deze zin:
„Ze zeggen dat de tong geen
tanden heeft maar toch het
diepste bijt. Moge dat altijd
zo blijven". In het bijzijn van
koningin Beatrix, burge
meester Bram Peper van
Rotterdam en vele andere
hoge ambtsdragers is Poetry
International gisteravond
met het officiële vertoon om
gegeven dat dit unieke feno
meen toekomt. Kreeg festi
valdirecteur Martin Mooij
zondag reeds een ridderorde
opgespeld, gisteren lazen
vooraanstaande Nederlandse
dichters hun werk voor ko
ninklijk gehoor.
komt er een conflict. Het is de
vraag of het ANC daarmee kan
omgaan."
den haag anp
Directeur P. Unger-Rijnbeek
van de Dr. Anton Philipszaal in
Den Haag legt haar functie per
1 augustus neer. Reden is een
onoverbrugbaar meningsver
schil over het te voeren beleid
ten aanzien van de zaal, dat tus
sen haar en de algemeen direc
teur van het Residentie Orkest.
B. van den Akker, is ontstaan.
Het bestuur van het Residen
tie Orkest, de vaste bespeler van
de Dr. Anton Philipszaal, heeft
dat bekendgemaakt. Over de
aard van het meningsverschil
worden geen mededelingen ge
daan. Zowel de medewerkers
van het Residentie Orkest als
die van de Dr. Anton Philipszaal
zijn in dienst van de Stichting
Residentie Orkest. De twee di
recteuren vormen samen een
directie, waarin de directeur
van de zaal ondergeschikt is aan
de algemeen directeur.
den haag anp
De 21 Rijksmusea willen extra
financiële steun om een betere
startpositie te krijgen, als zij
binnenkort zelfstandig gaan
opereren. Hun financiële positie
is benard. Daarom pleiten zij er
in een brief aan drs. G. van Aar-
denne, één van de drie informa
teurs, voor dat er in elk geval
een eind komt aan de situatie
dat entreegelden van de musea,
jaarlijks in totaal tien miljoen
gulden, aan het ministerie van
financiën moeten worden afge-
De eerste groep van zes Rijks
musea wordt per 1 juli verzelf
standigd, de rest volgt enkele
maanden later. In de brief becij
fert prof.dr. H.VV. van Os, direc
teur van het Rijksmuseum Am
sterdam en voorzitter van de
vereniging van Rijksgesubsidi-
eerde Musea in oprichting, de
financiële problemen op meer
dan 150 miljoen gulden. Een
deel daarvan zijn eenmalige,
een deel jaarlijkse kosten.
Rotterdam op
zoek naar
mede-kandidaat
cultuurhoofdstad
rotterdam gpd
Om in het jaar 2001 culturele
hoofdstad van Europa te wor
den zoekt Rotterdam eventueel
aansluiting bij andere kandi
daat-steden. De titel kan name
lijk gedeeld worden, de kosten
dus ook in dat geval. Rotterdam
wil heel snel een beslissing ne
men om de race alleen of sa
men met een andere stad aan te
gaan. Valt de keuze op samen
werking, dan moet het gaan om
een collega-stad die een soort
gelijke culturele situatie en am
bitie heeft. De twee steden
moeten bovendien een logische
culturele verbinding met elkaar
weten te presenteren. Eerste
streven in het dossier Rotter
dam Culturele Hoofdstad (RCH
heet dat in het jargon inmiddels
al) is dan ook het zo snel moge
lijk zoeken naar zo'n partner-
stad.
recensie peter bruyn
Concert: Lemönheads. Gehoord 18/6,
Paradiso, Amsterdam.
Een concert dat bij de eerste ak
koorden al stond en vervolgens
ook anderhalf uur fier overeind
bleef. Anders dan dat kan de
conclusie na;het optreden van
de Amerikaanse Lemonheads in
een uitverkocht Paradiso niet
luiden.
De verzamelde Nederland
rockcritici verkozen 'Come on
feel the Lemonheads' de zesde
plaat van het trio uit Boston, tot
het beste popalbum van 1993.
Ietwat gechargeerd, omdat de
'opinionleaders' precies hun
jaarlijstjes moesten inleveren
toen de Lemonheads-cd nèt
verschenen was en overal volop
in de aandacht stond. Maar dat
het een erg goede plaat is, lijdt
geen twijfel.
The Lemonheads zijn zo'n ty
pische eigenwijs-liberale blanke
middleclass gitaarrockband uit
Boston - net als The Pixies, Buf
falo Tom, Bullett Lavolta en Di
nosaur jr. - met zanger, gitarist
en songschrijver Evan Dando al
sinds halverwege de jaren tach
tig als gezichtsbepalende figuur.
Evan Dando, bassist Nic Dal
ton, drummer David Ryan en de
uit The Blake Babies afkomstige
gastgitarist John Strohm zetten
alle liedjes zo simpel en basaal
mogelijk neer. Aan solo's en an
dere instrumentale ballast
wordt niet gedaan. Aan theatra
le meerwaarde evenmin. Alles
draait om de liedjes en daarvan
passen er bij de Lemonheads
twintig in een uur. Dat het con
cert ondanks die eenvormige
aanpak voortdurend boeit, is
puur te danken aan de kwaliteit
van de songs.
Met nummers als 'Ride with
me', 'Paid to smile' en 'Big Gay
Heart' weet Dando regelrecht te
ontroeren. Dat maakt The Le
monheads ook tot zo'n com
pleet andere groep dan bijvoor
beeld het mateloos populaire
Rage Against the Machine. Bij
de laatsten gaat het om 'beats'
en slogans, bij Dando en con
sorten om melodie en emotie. 'I
know a place where I can go
when I'm alone. Into your
arms.' kan een rocktekst dieper
graven?
ROTTERDAM GPD
Volledige samenvoeging van
de vier Rotterdamse musea is
van de baan. De gemeente
streeft nu naar verzelfstandi
ging en privatisering van de
instellingen. Die processen
mogen de gemeente geen geld
Fusie van de baan
kosten, is het uitgangspunt.
De werving van nieuwe direc
teuren voor museum Boy
mans en voor het Maritiem
Museum komt weer op gang.
Die was destijds gestopt in af
wachting van de uitkomst van
de discussie over het muse
umbeleid. In het technisch be
heer van de musea moet wel
meer samenwerking komen,
als dat kostenbesparing ople
vert. In hun museaal beleid
moeten de instellingen echter
aansluiting zoeken bij soortge
lijke musea elders in het land.
WASHINGTON AFP/Rtr
De beroemde musicus Mstislav
Rostropovitsj, wereldburger en
verdediger van de democratie,
verlaat het Natiopale Sympho-
nie Orkest in Washington en
begint een drie jaar durende af
scheidstournee. Hij wenste
schrijver Aleksandr Solzjenitsyn
geluk met zijn terugkeer uit bal
lingschap naar Rusland, maar
zal zijn oude vriend voorlopig
niet volgen.
Bij zijn afscheid van het or
kest na een 17-jarige verbinte
nis zei hij dat Solzjenitsyn Rus
land kan helpen door daar te
zijn en dat hij zelf zijn land het
beste kan dienen door in het
westen te blijven.
Beide mannen werden in
1974 door (ie Sovjet-autoriteiten
in ballingschap gestuurd. Solzj
enitsyn, die in afzondering leef
de op een boerderij in het Ame
rikaanse Vermont, kreeg on
langs een heldenwelkom toen
hij terugkeerde naar zijn ge
boorteland.
Rostropovitsj - of Slava zoals
de internationaal gelauwerde
dirigent, cellist en pianist wordt
Rostropovitsj tijdens zijn afscheid, afgelopen weekeinde, van het Nationale Symphonie Orkest in Washington.
genoemd - moest de Sovjetunie
verlaten omdat hij de dissidente
auteur krachtig verdedigde. Sol
zjenitsyn, <Jie in 1970 de Nobel
prijs won, verloor zijn staats
burgerschap wegens zijn kriti
sche geschriften over de Sov
jetunie. Hij schreef vooral
schrijnende verhalen over de
communistische werkkampen
in de „Goelag Archipel".
Rostropovitsj's agenda is tot
1997 volgeboekt met concerten
over de hele wereld. Vaak geeft
hij recitals met zijn echtgenote,
de sopraan Galina Visjnevskaja.