Een modellenbureau voor lelijkerds i Moskou bouwt aan toekomst, maar - negeert het heden ■n en Cleopatra-neus, een nek die buiten de I j oren uitsteekt, een gebit als een fietsenrek, een kin die naadloos overgaat in de hals, een kaal hoofd met Gorbie-wijnvlek het zijn alle maal pluspunten in dit tijdperk van Claudia Schiffer en Naomi Campbell. In Londen is een modellenbu reau dat grossiert in lelijkerds. „De eerste keer dat ik hier solliciteerde, kreeg ik te horen dat ik niet lelijk genoeg was", zegt Maurice Pla- ke. „Maar naarmate ik ouder werd, werd ik ook lelij ker en de tweede sollicitatiepoging slaagde. Ik sta hier nu geregistreerd. Een hele eer. Maurice Plake heeft ondanks zijn gevorderde leef tijd een grote toekomst. Hij is pokdalig, dik en grijs, en beschikt over gelige tanden die als een hark staan ge rangschikt in een scheve mond. „Ik speel vaak de rol van zwerver", zegt hij. „Filmmaatschappijen vinden het soms moeilijk om acteurs te vinden die er als clochards uitzien. Ze kunnen ze niet van de straat op pikken; echte,zwervers willen geen acteur zijn." Plake doet ook veel reclame. „Zet mij een pet op en ik ben de door God gegeven zeekapitein", zegt het topmodel, terwijl zijn worstvingertjes door de grijze baard gaan. „In veel reclamespots komen dat soort ty pes voor." Zoals veel andere modellen van Ugly Enterprise stond Plake vroeger op de pjanken. „Maar dat bete kende een half jaar lang door het land toeren zonder er iets aan over te houden." Plake grijnst. „Als ik nu een reclamespot doe, verdien ik vijf- of zeshonderd gulden per uur. En een spotje is al gauw acht uur werk." Kreupelen Modellenbureaus voor lelijkerds, kreupelen en grijze muizen schieten dezer dagen in Engeland als padde stoelen uit de grond. Wie een model-in-rolstoel wil, kan terecht bij het Louise Dyson Model Agency, het Re- al People Agencyverstrekt 'echte mensen'. Hun motto: het supermodel behoort tot het verleden; lelijkheid is in. „Couturiers zijn nu begonnen meer alledaagse mo dellen te gebruiken voor hun modeshows", zegt Jill Searle, de eigenaresse van Ugly Enterprise. „Bij zijn laatste show in Milaan had Armani een architect op het podium gezet, een man die er een beetje uitzag zoals u." Buiten de kleine mode-wereld is er eigenlijk altijd een grote vraag geweest naar gewone mensen, meent Searle. Ze'wijst op haar getekende gezicht en zegt: „U kunt wel zien hoe lang ik al in deze business zit." Als 's werelds eerste bureau voor lelijke modellen zag Ugly Enterprise het levenslicht in 1969. „Al wat er in die dagen was, waren de bureaus voor supermodel len", zegt ze. „Maar in reclamespots figureerden ook wegarbeiders, omaatjes, zakenlui-in-krijtstreep. En al tijd moesten de fotografen en cameralieden op zoek naar een familielid dat toevallig vrachtwagenchauf feur was of zo. Voor gewone stervelingen was er geen bureau." Jill Searle ontdekte een gat in de markt, maar dat gat was er alleen voor de mannelijke helft van de be volking. „In het begin hebben we wel lelijke vrouwen aangenomen, maar ze kregen nooit werk. Een lelijke man is alleszins aanvaardbaar als, zeg, politieman. Maar een vrouw moet een aangenaam gezicht heb ben. Ze hoeft niet het figuur of de leeftijd te hebben van Naomi Campbell, maar ze moet knap zijn. Zelfs voor de rol van heks willen reclamebureaus knappe vrouwen, die dan met behulp van make-up lelijk wor den gemaakt. Als je er echt als een heks uitziet, willen ze je niet." In het kantoortje van Ugly Enterprise, dat bij Mar ble Arch in Centraal-Londen ligt, hangt een gemoede lijke sfeer. Op een bankje verpoost een kale neger met een valse lach zich met de dikbuikige 'zwerver', terwijl elders een gladgeschoren zakenman zich onderhoudt met een dwerg. „Mijn jongens zijn niet als die topmodellen, die al lemaal naar dezelfde banen dingen en elkaar het licht niet in de ogen gunnen", zegt Jill Searle. „Omdat ze zo verschillend zijn, zitten ze niet in eikaars vaarwa ter. Een zwervers-type met een wollige baard krijgt ander werk aangeboden dan een krachtpatser met de uitstraling van een uitsmijter. Modellen vallen hier vaak binnen voor een praatje, bijvoorbeeld omdat hun vrouw is weggelopen. Stephen (42) is een van die modellen van wie heel wat vrouwen zouden weglopen. Hij is een slungel van het type Monsieur Hulot, maar met een Goofey- hoofd. „Ik sta al 24 jaar bij Ugly Enterprise geregi streerd", zegt hij. „Mijn loopbaan begon met model werk, maar gaandeweg ben ik ook steeds meer gaan acteren." Om zijn kansen op werk te vergoten, volgde Step hen een opleiding aan een toneelschool. Hij is nu zo veelzijdig, dat hij voor alles wordt gevraagd. „Soms doe ik de ené week Shakespeare en de andere week McDonalds. Ik ben de Verschrikkelijke Sneeuwman geweest en ook het beeld Eros, waartoe ik met brons kleurige verf was ondergespoten. Tijdens zijn eerste speelfilm, SOS Titanic, ontmoet te Stephen de dwerg Anthony (36). „We waren allebei passagiers en verdronken smartelijk. Sinds dat drama op de Titanic zijn we goede vrienden gebleven." Anthony, die niet groter is dan een 8-jarig kind, begon zijn loopbaan bij Ugly Enterprise vijftien jaar geleden. Zijn opleiding genoot hij aan de kunstacademie, maar die bracht hem slechts werkloosheid. Nadat hij twee keer was ontslagen in twee maanden tijd, zette hij een punt achter zijn prille loopbaan als kunstenaar. „Ik besloot van mijn lichamelijke handicap een deugd te maken en werd prompt aangenomen", zegt hij. „Mijn doorbraak kwam met de film Legend, waar in ik de rol van kabouter speelde. Dat was in 1985. Daarna had ik een heel jaar werk." Hoewel zijn lengte hem een aantal opdrachten heeft opgeleverd, beseft Anthony dat dit tevens zijn beperking is. „In 1988 en 1990 had ik twee goede ja ren, toen ik met het Engelse Nationale Ballet op we- reldtoernee ging. Maar voor het meeste werk ben ik ongeschikt en vaak verdien ik niet veel meer dan der- tigduizend gulden per jaar. Recessie Een kwart van de 620 modellen die Jill Searle in haar 'boek' heeft, is voor zijn levensonderhoud volledig van haar afhankelijk. „Topmodellen verdienen 120.000 tot 150.000 gulden per jaar", zegt Jill. „Maar dat zijn er maar enkelen. De meesten verdienen veel minder." De recessie heeft een zware wissel getrokken op de inkomsten van haar lelijkerds. „Reclamebureaus bel len nu op met de vraag: 'We hebben een budget van duizend gulden; kun je daar iemand voor leveren?' En natuurlijk zeg ik dan geen 'nee'. Voor een model dat moet kiezen tussen duizend piek en niets, is de keuze niet moeilijk." Bestaan er mensen die zo godsgruwelijk lelijk zijn dat ze ongeschikt zijn voor een loopbaan als topmo del? De vraag doet de stroom woorden uit Jill Searles mond stokken. „Ik weet het verschil tussen mooi en lelijk niet eens", zegt ze ontwijkend. Dan: „Okay, we hebben hier sollicitanten gehad die vreselijk waren verbrand. Hen kan ik niet aannemen. Niet omdat zij niet menselijk zouden zijn, maar gewoon omdat ik voor hen geen werk zou kunnen vinden. Je moet reëel blijven. Er zijn grenzen aan de lelijkheid." irt Het is alweer ruim een jaar gele den, maar Lev Skepner herin nert het zich als de dag van gis- teren. Hoog bezoek in het Moskouse Stads Planning Museum, waar hij al 28 jaar de scepter zwaait. President Boris Jeltsin, burge meester Joeri Loezjkov en tal van andere VIP's vergaapten zich aan een enorme ma- j quette. Het was de eerste presentatie van het Moskouse City Projekt, een verzameling j futuristische gebouwen aan de oever van de Moskva op nog geen vier kilometer afstand van het Kremlin. I Skepner: „President Jeltsin vroeg aan Loe- I zjkov: en wat moet dit de staat allemaal gaan kosten? Loezjkov zei trots: Boris Nikolajevitsj, helemaal niets. Jeltsin antwoordde: Joeri Mi- chailovitsj, dit is een prachtig projekt." Skepner moet er nog een beetje om la chen. Het klonk ook te mooi om waar te zijn. Het hele projekt zou liefst zeven miljard dol lar aan investeringen vergen. Op 13 hectare land moesten hotels, kantoorgebouwen, sportaccommodaties, woningen, een brug over de Moskva en als het even kon ook nog het eindstation voor een supersnelle mono rail naar het internationale vliegveld Sjere- metjevo 2 verrijzen. Op te leveren in 1997, als Moskou het 850-jarig bestaan viert. Al dit moois zou in futuristische stijl wor den uitgevoerd, naar ideeën van de Moskou se architect Boris Tchor. In het oog lopend is de 460 meter hoge 'Rusland-toren', een hon- derd verdiepingen tellend kantoorcomplex met raketneus, dat na de 540 meter hoge to- _i ren van Ostankino-TV het hoogste gebouw i van de stad moet worden. Nu telt Moskou in de binnenstad nog rela- tief weinig supermoderne gebouwen van het soort dat in andere metropolen als architec- j tonische blikvangers geldt. Dat wordt anders i als het Moskovski Bisnis Tsentr (MBT), zoals het projekt officieel heet, wordt gerealiseerd. Suikertaarten i& Skepner: „Als je nu Vanaf de Leninheuvels op p I het stadscentrum kijkt, wordt de skyline be- 'l paald door het Kremlin en daaromheen de tv j zeven neo-klassieke 'suikertaarten' die Stalin i: liet bouwen. Dat is het karakteristieke beeld - I van Moskou. Maar als die nieuwe gebouwen Een met de hand geschreven noodkreet moet de horden buiten houden. 'Geen modellen gezocht tot 1995!' zegt het. briefje op de deur. Maar desondanks gingen er het afgelopen jaar ruim 2.500 mensen over de drempel. Allen wilden fotomodel of acteur worden en allen hadden één ding gemeen: lelijkheid. er staan, zo dicht bij het centrum, is het alsof er een vuist voor je neus wordt gehouden, of er een vlieg op je brilleglas zit", zegt hij. Onder Joeri Loezjkov, een voormalige communistische apparatsjik bekeerd tot 'pa triottisch hervormer', begon Moskou aan een tweede revolutie, ditmaal een architectoni sche. Sinds een jaar wordt in het stadscen trum, waar de laagbouw in de oudste wijken uit de zestiende, en zeventiende eeuw stamt, hevig gerestaureerd. Maar de echte facelift moet komen van projekten als het MBT. Loezjkov treedt daarmee in het voetspoor van communistische voorgangers. Stalin, hij vooral, maar ook Chroesjtsjov en Brezjnev probeerden hun stempel op de stad te druk ken. Stalin doorspekte de woonwijken als on derdeel van zijn proletarische filosofie met industrieën (wat vandaag de dag hevig bij draagt aan de geweldige luchtverontreiniging in Moskou) en de 'Sovjet-wolkenkrabbers' in neo-klassieke stijl. Op geld werd niet geke ken, dwangarbeiders werden ingezet en in nog geen vier jaar tijd verrezen er zeven van die 'suikertaarten' in Moskou's centrum. De meest bekende zijn de hotels Oekraïne en Le ningradski, het ministerie van buitenlandse zaken en de Lomonosov-universiteit. Chroesjtsjov liet het foeilelijke en massieve hotel Rossia bouwen, recht tegenover het Kremlin. Onder Brezjnjev werd het stads beeld verder 'verfraaid' met het Witte Huis, waarin de destijds machteloze regering van de Russische federatie werd gehuisvest en het Comecon-gebouw er recht tegenover. Het verschil met de socialistische historie is echter, dat er nu wel op de kosten moet worden gelet. En Loezjkovs stempel, dat Moskou's nieuwe status als zaken- en finan cieel centrum moet illustreren, kost zoveel geld dat het optimisme waarmee aan de re- novatieklus werd begonnen, heeft plaatsge maakt voor cynisme. Het MBT-projekt is een goed voorbeeld. Er werd vorig jaar druk mee geadverteerd. De aandelenverkoop (cash te betalen duizend roebel per stuk) liep gesmeerd. MBT telt nu 17.500 aandeelhouders en volgens de dii;ek- teur van City, zoals de maatschappij heef, is er geen sprake van een meerderheidsbelang van de stad. Dat klinkt wat vreemd. City wordt geleid door Valeri Silin, die tevens adjunct-direkteur is van het 'bouwdepartement' van de Mos kouse overheid hetzelfde waar zo'n tien jaar geleden de communist Boris Jeltsin de scepter zwaaide. En ondanks Loezjkovs be lofte aan Jeltsin is er al twee miljard roebel (huidige koers duizend voor één gulden) uit de bijkans lege gemeentekas geschraapt om het terrein bouwrijp te maken. Volgens de Russische pers is het hele pro jekt, sarcastisch 'Moskou's Manhattan' ge doopt, een grote fiop. Moskovski Komsolets vergeleek het al met het Russische sprookje waarin de dwaze held Boeratino wordt ver leid tot het planten van gouden muntjes in het 'veld van de wonderen', gelegen in het 'land van de gekken'. De 'gewone' Russen klagen intussen over de problemen, waaraan wegens geldgebrek niets wordt gedaan. Criminaliteit en woning nood scoren hoog op de problemenlijst. Maar ook ogenschijnlijk makkelijker te be handelen kwalen zijn van een slepend karak ter. Loezjkov zelf moest recent toegeven dat van de 120 miljoen vierkante meter straten en wegen in Moskou per jaar niet meer dan vier tot vijf miljoen wordt gerepareerd. En dat gebeurt dan vaak nog door simpelweg gaten met hete teer te dichten en glad te strijken; een methode die na drie maanden al nieuwe problemen oplevert. Afval En dan is er nog een ander schijnbaar onop losbaar probleem. De vijftien miljoen inwo ners van Moskou-stad en satellietdorpen produceren jaarlijks zeven miljoen ton huis houdelijk afval. En dan hebben we het nog niet over de veel grotere hoeveelheid indus trieel afval. Maar sinds jaar en dag ontbreekt een adekwaat verwerkingssysteem. De gevolgen zijn zicht- en ruikbaar. Vooral in de winter zijn de dvori (binnenplaatsen) van de Moskouse flats regelrechte vuilnisbel ten. Het vuil moet door de bewoners zelf naar stalen containers worden gebracht, die binnen de kortste tijd overvol zijn en uiterst onregelmatig worden geleegd. Containers worden 'gemeentereiniging' komt, wordt de contai ner in de auto geleegd en wat op straat ligt, blijft liggen. De lente en de daarmee intredende dooi zorgen voor een hevige stank. Vuilverbran ding er zijn slechts drie brandovens, ge bouwd in 19^2 en nog steeds zonder rook gasreiniging en het gebrek aan recycling capaciteit zorgen voor grootscheepse lucht en bodemverontreiniging. De Nederlandse Grontmij is, met subsidies van Economische Zaken en begeleid door het ministerie van VROM plus het Rijksinstituut voor Volkgezondheid en Milieuhygiëne sinds 1991 bezig met het zoeken naar oplossingen voor Moskou's afvalprobleem. Volgens Grontmij gaat het om een zorgwekkende si tuatie, die met relatief beperkte'financiële in spanningen sterk verbeterd zou kunnen wor den. Maar dat geld steken de Moskouse be stuurders liever aan pompeuze projekten als het MBT, in de hoop dat ze politici de ge schiedenis ingaan als visionaire bouwmees ters. ZATERDAG 18JUNM994 Het Moskouse gemeentebestuur, onder aanvoering van burgemeester Loezjkov, wil de Russische hoofdstad een nieuw aanzien geven. Het ene na het andere projekt rolt van de tekentafels van architecten en de opleVerdata liggen meestal rond de eeuwwisseling. De Moskovieten klagen intussen da t aan de dagelijkse problemen van de stad vrijwel niets wordt gedaan. Een goed systeem voorde afvoer en venwerking van afval ontbreek in miljoenenstad Moskou.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 33