Kamer: misleid
door 'Herman'
'Gevaarlijk is deze beweging niet'
Celstraf voor aanslag op politieschool
CBS constateert
lichte daling
aantal werklozen
Randstad
Trotse pose Dolly Dolfijn
Uit het boek
'Anna over Anna'
VRIJDAG 17 JUNI 1994
'Generische experimenten opnieuw toetsen
De Tweede Kamer voelt zich misleid in de kwestie met
de genetisch gemanipuleerde stier Herman, zo bleek gis
teren tijdens een debat met de ministers Alders (milieu)
en Bukman (landbouw). Een meerderheid vindt dat de
proeven opnieuw moeten getoetst door een ethische
commissie, nu duidelijk is geworden dat ze een ander
doel dienen dan het Leidse bedrijf Gene Pharming altijd
dat Bukman zich 'te lichtzinnig'
heeft gedragen.
De demissionaire Bukman
redde zijn politieke huid door
onmiddellijk toe te zeggen dat
hij de landsadvocaat zal inscha
kelen. Het ministerie van land
bouw werkt via het Instituut
voor Veeteeltkundig Onderzoek
(IVO) mee aan het experiment
met Herman. Die samenwer
king is vastgelegd in een con
tract. De landsadvocaat moet
onderzoeken of het contract
kan worden ontbonden, omdat
Gene Pharming zich niet aan de
afspraak heeft gehouden.
De Tweede Kamer wil verder
dat de ethische commissie zich
opnieuw buigt over de ethische
aspecten van het experiment.
Als het advies negatief is, moet
de vergunning voor het experi
ment worden ingetrokken. Al
leen de WD heeft geen enkele
moeite met de commerciële
motieven van Gene Pharming.
De stier Herman is al enkele
jaren inzet van een heftige dis
cussie tussen de Dierenbescher
ming en Gene Pharming. Gene
Pharming tracht door middel
van genetische manipulatie de
samenstelling van koemelk te
veranderen. Daartoe heeft het
bij Herman een menselijk gen
Uit een contract dat
Bukman woensdag onder ogen
kreeg, blijkt dat de proeven niet
alleen zijn bedoeld voor de ont
wikkeling van medicinale melk
voor zieke baby's of aidspatiën-
ten. Met geld van Nutricia zocht
Gene Pharming al sinds 1990
naar een industriële moeder-
melkv ervanger.
Bukman wist weliswaar dat er
sprake was van samenwerking
tussen de twee bedrijven, maar
niet dat het ging om de ontwik
keling van moedermelk uit de
koe, zo verzekerde hij de Kamer
gisteren. De minister zei
'buitengewoon geschrokken' te
zijn van de inhoud van het con
tract. Hij heeft het Nutricia-
contract nooit gecontroleerd
omdat hij ervan uitging dat Ge
ne Pharming te goeder trouw
handelde.
De Tweede Kamer accepteer
de de uitleg van Bukman niet
van harte. Vooral het feit dat
Bukman nooit melding heeft
gemaakt van de samenwerking
tussen Nutricia en Gene Phar
ming zit de fracties hoog. Vol
gens D66 is er rond Herman 'al
les fout gegaan, wat er maar
fout kon gaan'. De PvdA vindt
ingebouwd. Het bedrijf zei
steeds medicinale melk te wil
len produceren met een hoog
gehalte aan lactoferrine, een
ontsfekingsremmend eiwit. De
ze melk zou kunnen worden ge
bruikt als medicijn voor zuige
lingen met maag-darmstoomis-
Herman is inmiddels vader
van een vijftigtal nakomelingen.
Zijn dochters kunnen volgend
jaar voor het eerst worden ge
molken. Dan blijkt ook of het
experiment is geslaagd. Als het
experiment wordt stopgezet,
wordt het voortbestaan van de
stier en zijn kinderen onzeker.
Amsterdam Dolly Dolfijn in een trotse pose. „Onlangs nog uitverkozen tot miss HlV-positief", zei de tra
vestiet die optrad in het Amsterdamse Vondelpark in het kader van het homo-festival Europride. Op het
tiendaagse festival staan zo'n tweehonderd activiteiten op het programma op vijftig verschillende locaties.
Het festival staat in het teken van internationale solidariteit en ontmoeting van homoseksuelen. Sinds
1992 werden Londen en Berlijn al overspoeld door deze roze Europride-golf. Dit jaar wees de International
Lesbian and Gay Association (LIGA) Amsterdam als speelterrein aan. foto gpd
amsterdam
Officier van justitie mr. J. U-a-Sai heeft gis
teren bij de rechtbank in Amsterdam tien
jaar cel geëist tegen een 36-jarige inwoner
van de hoofdstad, onder meer voor het
gooien van een granaat naar de politie-op-
leidingsschool in Amsterdam in september
vorig jaar. Tegen zijn 61-jarige vader viel
een eis van vijfjaar. In zijn woning en gara
gebedrijf in Zwanenburg vond de politie
eind vorig jaar ruim veertig kilo van het ex
plosief semtex, verschillende wapens, mu
nitie en drugs.
De 36-jarige Amsterdammer wordt er
verder van verdacht, op grond van informa
tie van de Criminele Inlichtingendienst
(CID), met twee Belgische criminelen een
grote overval te hebben voorbereid. Die zou
in de buurt van Ede plaatsvinden en zou
een buit van twintig miljoen gulden opleve
ren. Hiervoor waren legerkleding en ter
reinwagens aangeschaft en werden verken
ningen bij Ede uitgevoerd. Voor de overval
wilden de drie explosieven gebruiken die
eerst getest moesten worden.
Justitie verdenkt de zoon er verder van
actief betrokken te zijn geweest bij een
schietpartij met de politie in Ede in oktober
vorig jaar. Hij en zijn Belgische maten
vluchtten toen de politie zag dat zij in ge
stolen auto's reden. Tijdens de achtervol
ging werd uit één van de auto's geschoten.
Volgens de officier van justitie is hij een
gevaarlijk en onberekenbaar persoon en is
het niet aan hem te danken dat er bij de po
litieschool en bij de schietpartij geen slacht
offers zijn gevallen. Maar volgens zijn advo
cate mr. Manheims kunnen de verklaringen
van de twee Belgen niet gebruikt worden
omdat die onbetrouwbaar en ongeloof
waardig zijn. Zij willen de Amsterdammer
de schuld in de schoenen schuiven. De in
formatie van de CID noemde ze kroegpraat.
Ze vroeg vrijspraak. De verdachte heeft wel
enkele autodiefstallen bekend.
Ook zijn vader stond terecht. Hij had in
zijn bezit ,,een wapenarsenaal dat groot ge
noeg was om een burgeroorlog mee te be
ginnen", zoals de officier van justitie het
noemde. Bij de inval in zijn huis en gerage-
bedrijf in december vond de politie onder
andere veertig kilo semtex, 66 handgrana
ten, pistolen, revolvers, machinepistolen,
geweren, en ongeveer 10.000 stuks munitie.
De vader verldaarde dat hij een groot deel
van de wapens en de semtex in bewaring
had voor een Nederlander en drie Joegosla-
ven, over wie hij verder niets wil zeggen.
Voor het bewaren zou hij tien mille krijgen.
Wat ze met de explosieven en dè wapens
wilden doen, wist hij niet.
Uitspraak 30 juni.
Voor het eerst sinds begin 1992
is de groei van de werkloosheid
gestopt. Er is zelfs sprake van
een lichte daling. Het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS)
durft nog niet van een 'trend
breuk' te spreken, maar de cij
fers zijn hoopgevend.
In de nieuwste cijfers van het
CBS zit echter ook een akelige
boodschap verpakt. Uit onder
zoek blijkt dat slechts één op de
vier werlozen recent (korter dan
een jaar geleden) een vaste
baan had. Twee van de vier
hadden ooit een vaste baan,
maar zijn die al langer dan een
jaar kwijt. Deze groep, bijna de
helft van alle werklozen, maakt
nog maar een hele kleine kans
om weer aan de slag te gaan, er
kent dr. Van Bockhove van het
CBS.
De nieuwe cijfers werpen een
schril licht op de problematiek
van de langdurig werklozen. Die
groep is groter dan altijd werd
aangenomen. Tot voor kort
werkte het CBS met cijfers over
de inschrijvingsduur bij de ar
beidsbureaus. Werklozen die
een tijdelijk uitzendbaantje vin
den of een baan accepteren op
contract-basis, worden bij het
arbeidsbureau keurig uit- en
vervolgens weer ingeschreven.
Dat wekt de indruk alsof de
meeste werklozen relatief kort
werkloos zijn en alsof er volop
beweging zit in de groep werk
lozen. Maar dat valt dus bitter
tegen.
Het goede nieuws is dat de gi
gantische stijging van het aantal
werklozen voorbij lijkt. Vorig
jaar kwamen er zo'n 8000 werk
lozen per maand bij. Rond de
jaarwisseling was dat opgelopén
tot een recordaantal van 18.000
per maand. Uiteindelijk kwam
het aantal werklozen in februari
boven het half miljoen
(520.000). Dat aantal is tot en
met mei niet meer gestegen,
maar zelfs gezakt tot 483.000.
„Een daling van 25.000 a 30.0Q0
lag, vanwege seizoensinvlde-j
den, voor de hand. Maar dan
blijft er een daling over van pak-f
weg 10.000", aldus Van Boekhof
ve. De komende maanden mo'et|
blijken of deze daling blijvend is
of zelfs doorzet.
Ook in de regio Leiden is de
werkloosheid de laatste maan-,
den gedaald: van 9849
9630. De bijna tienduizehd
werklozen golden als een abso
luut dieptepunt van de laatste
tien jaar. Volgens woordvoerster
Van Grunsven van het arbeids
bureau zal het in september
duidelijk worden of de daling
structureel is.
Oud-zeelieden mee met Poolster
rotterdam gpd
Tien oud-zeelieden mogen volgende week dinsdag
Hr. Ms. Poolster, als dit bevoorradingsschip van de marine
laatste reis maakt van Den Helder naar Rotterdam. De tien v
malige zeelieden hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog
boord van Nederlandse koopvaardijschepen voor de geallieerd*
zaak gevaren.
Richard Singelenberg ziet parallellen met de kerk
HET GEVAAR
Vanuit de regio Haarlem opereert Paideia: een
religieuze beweging met diverse commerciële
activiteiten. De 56-jarige Anna Clowting is het
inspirerend middelpunt. 'Mevrouw de meester'
verblijft momenteel, met twee volgelingen, in de
bergen te Nepal. Trouwe volgelingen
beschouwen Anna als het Goddelijke in het
dagelijkse leven. Centraal in hun leven staan
gezonde voeding, zuiver water, hygiëne,
meditatie, gebed en waarachtige lierde. Een
belangrijke zakelijke activiteit van Paideia is de
eigen natuurvoedingswinkel in Overveen. Het
totale aantal aanhangers van de beweging is
moeilijk te schatten. Elf leden leven in een
woongemeenschap te Haarlem, eenzelfde aantal
tot voor kort in de Franse Pyreneeën
Zij die Paideia de rug toekeerden (de uitstappers)
noemen de organisatie een 'dogmatisch
familiebednjf' (vier stichtingen, twee BV's).
Discipelen van Anna zouden lijdzaam en
planmatig geïndoctrineerd worden Ex-leden
signaleren machtsmisbruik en spreken overeen
ondoorzichtig financieel beleid
Is Paideia (Grieks voor opvoeding) een
vreedzame religieuze organisatie voor
persoonlijke groei, of een sekte waarin geld en
autoritair gedrag de boventoon voeren?
Een inventarisatie.
Paideia een gevaarlijke beweging?
Richard Singelenberg hoeft er niet
lang over na te denken. „Nee. De
meeste groeperingen als deze zijn absoluut
geen gevaar. Singelenberg geldt in Neder
land als een deskundige op het gebied van
sekten. Hij is als onderzoeker van de vak
groep culturele antropologie verbonden
aan de universiteit van Utrecht. Ooit hoopt
hij te promoveren op 'Sekten in Nederland'
en 'Jehova's Getuigen'.
„Hoeveel sekten er in ons land zijn? Moei
lijk vast te stellen." Al geruime tijd is Singe
lenberg in de ban van dit onderwerp. „Ik ga
er heen, bel aan. Ik wil weten
wie die mensen zijn, hoe ze met
elkaar omgaan. Ik bestudeer
hun theologie, praat met afvalli
gen. Ik ken veel levensbeschou
welijke bewegingen redelijk,
maar Paideia niet. Daarom kan
ik ook niet beoordelen of het
een sekte is."
Inspelen
„Een sekte is een groep waar
van de leden altijd iemand na
volgen." Aan het woord: Ronald
Jan Heijn, oud-hockey-interna-
tional, zoon van de bij een ont
voering vermoorde Gerrit Jan
Heijn. Hij is eigenaar van het
Amsterdamse 'Oibibio', een
centrum dat bewustzijnsont-
wikkeling, persoonlijke groei en
spiritualiteit toegankelijk wil
maken voor een breed publiek.
De volgende Heijn op het Hoge
re Pad... Hij kent Indra Steen-
brink als sportleraar van het
Kennemer Lyceum, én hij kent
Paideia uit de familie-contac
ten. i.Maar ik heb er geen enke
le binding mee."
Ronald Jan Heijn over spirituele
en religieuze bewegingen: „Een
goede leider stimuleert iemand
om zichzelf te zijn. Zo'n per
soon speelt in op vertrouwen.
In een sekte spelen ze in op
angsten. Een sekte gaat er
vanuit dat het zaligmakend is
wat ze zeggen. Dat gebeurt vaak
via onderdrukking. Bij een goe
de leider word je in je waarde
gelaten. In een sekte is het vaak
zo dat je je ego moet inleveren
en dat je wordt aangesproken
op zielsniveau. Wat Paideia be
treft: ik ken die beweging niet
goed genoeg om er over te kun-
SBEEN nen oordelen. Maar uit wat ik
erover gehoord en gelezen heb,
vind ik het naar een sekte nei
gen."
„Het is een sekte. De leiding bestaat uit een
stelletje gestoorde schurken. Jan Schoe is
boos. Hij baseert zijn uitspraken op eigen
ervaring van vele jaren. Een verontruste va
der, die het contact verloor met zijn dochter
Regine die met haar vriend Govert deel uit
maakt van de Paideia-woongemeenschap
in de Pyreneeën. Schoe noemt Paideia 'mis
dadig'. „Jonge gezonde mensen worden er
toe aangezet om uit hun goed betaalde ba
nen te stappen en bijstand aan te vragen."
staat iedereen de hele dag aan bloot. Als
een bepaald produkt met reclame de ether
wordt ingeramd en als het effect is dat
mensen er meer van gaan kopen, kan je
moeilijk zeggen dat een deel van de Neder
landse bevolking is gehersenspoeld. Als je
in orthodox-islamitische milieus kijkt hoe
kinderen daar op een bepaalde manier wor
den opgevoed, dan zeggen wij misschien
als Nederlanders: 'Goh, moet dat nou?'
Maar geen mens haalt het in zijn hoofd dat
hersensspoelen te noemen."
Dat mensen soms hun hele hebben-en-
houwen in spirituele groeperingen stoppen,
verontrust Singelenberg niet. „Zo lang
mensen vrijwillig geld .afstaan aan dat soort
bewegingen, heb ik daar geen enkel pro
bleem mee. Ik bedoel: al die girootjes die
mensen krijgen als lid van een kerk of wat
dan ook, het is allemaal volgens hetzelfde
principe. Als mensen vinden dat ze hun he
le inkomen aan zo'n groepering moeten ge
ven, dan denjt ik: je gaat je gang maar."
Ook de organisatiestructuur van Paideia,
met dq_alles bepalende invloed van de
meester Anna, maakt Singelenberg niet
huiverig. „Geloof me, IBM en het Vaticaan
worden net zo geleid-Een religieuze groe
pering zoals Paideia kun je op bepaalde fa
cetten heel goed vergelijken met andere or
ganisaties in de maatschappij."
Ronald Jan Heijn: „Dit soort bewegingen
opent voor mensen een deur waardoor ze
vanuit het materiële in het immateriële
stappen. Ineens zijn zdken als carrière ma
ken niet meer belangrijk. Dan denk je: Jezus
wat prachtig. Hoe heb ik in hemelsnaam
met die oogkleppen op kunnen leven? In
die euforie is het dan, gestimuleerd door de
groepering: weg met m'n bezittingen, wat
heb ik er aan? Vanuit zo'n roes doe je alles
van de hand."
Morgen: De verdeeldheid.
'Alle mediums die ik in Engeland
ontmoet heb, waren op hun
gebied begaafde mensen met
zuivere liefde voor ontvangen en
doorgeven. Maar ik miste de
concreetheid. Bijvoorbeeld de
consequenties voor het dagelijks
leven van de dingen die zij
vertelden, waar de mens
doorheen moet om een stap
verder te komen. Later toen ik
zelf een praktijk had, probeerde ik
dat wél te doen. Hetgeen me niet
altijd in dank werd afgenomen.
Want dat is precies wat de mens niet wil horen of weten.
Hij is alleen maar gericht op de pot goud aan het einde
van de regenboog en vergeet wat hij doen moet en wat
het kost om die te
„Het erge is, Regine en Govert zijn niet te
bereiken", zegt Schoe. „Net als alcoholisten
en junks. Ik hoop dat ik ooit weer tot een
normaal contact met ze kan komen. Maar
dat gebeurt waarschijnlijk pas na dramati
sche voorvallen. Als ze helemaaMn de
stront vallen, dan worden ze wakker." Van
der Wal van Paideia kwalificeert Schoe als
'een psychopaat, die onder behandeling
staat en niet serieus genomen kan worden'.
Als het over het begrip sekte gaat, zegt An
na's man Indra Steenbrink: „De katholieke
kerk, dat is de grootste sekte die er bestaat.
Ook het gezin'is een sekte. Jezus is voortge
komen uit een sekte. Het maakt mij niet uit
dat ze ons een sekte "noemen. Een sekte
wordt altijd gekoppeld aan een goeroe of
meester die de lakens uitdeelt, waarbij ie
dereen onderhevig is aan de grillen van die
leider. Anna is juist het tegenovergestelde.
Anna heeft altijd laten zien dat Paideia een
open gemeenschap is."
Deskundige Richard Singelenberg is niet
onder de indruk van de kritiek die oud le
den hebben op Paideia. „Je moet het uittre
den zien als een soort echtscheidingspro
ces. Het is bijna te vergelijken met de ver
houding tussen partners. Als die relatie op
een gegeven moment minder is dan ver
wacht, dan zie je dezelfde pijnprocessen."
Gevaar dreigt volgens Singelenberg alleen
als een groep vrij geïsoleerd van de samen
leving leeft, mensen geen contacten met de
buitenwereld mogen onderhouden en de
leider zichzelf Goddelijke eigenschappen
toedicht. „Dan zou er een mogelijkheid be
staan dat dingetjes heel gevaarlijk kunnen
worden. Maar ik zeg dat met heel veel voor
zichtigheid."
Ronald Jan Heijn vindt dat er wel degelijk
gevaren op de loer liggen. „Als ik tegen ie
mand zeg: 'Jij hebt last van je linkerschou
der', wat blijkt te kloppen, en ik maak daar
na nog een rake opmerking, dan kan ik een
derde keer iets zeggen dat absoluut fout is
maar dat dan toch voor waar wordt aange
nomen. Want ik heb intussen met die twee
goede diagnoses een enorme autoriteit ont
wikkeld. Daar komt het gevaar op neer dat
in groeperingen schuilt. Je kunt zeggen: dat
ligt aan die mensen zelf, maar het ligt ook
aan de leider die het toe staat dat mensen
afhankelijk worden."
Op zoek
Degenen die aansluiting zoeken bij Paideia
zijn vaak op zoek naar zichzelf en naar een
andere manier van leven. Ronald Jan Heijn:
„Het past allemaal in deze tijd waarin men
sen zich meer dan ooit bezighouden met de
zin van het leven. Je zou kunnen zeggen:
autoriteiten vallen van hun voetstuk. De
kerk, de wereldleiders... De held van van
daag is de sukkel van morgen. Culturen
worden relatief, die wonen naast je. Alle
kapstokken vallen weg. Je wordt op jezelf
teruggeworpen. De vraag verschuift van wat
kan jij, laat je diploma's eens zien, naar: wie
ben jij, waar sta jij voor? En zo gaan mensen
bij zichzelf op zoek. Ze komen dan vaak in
contact met een leider die volgelingen be
gint te strelen met opmerkingen als 'Weet
jij wel dat jij heel veel kwaliteiten hebt?'
Dan kan het verder gaan en word je er per
soonlijk bij betrokken. In een tijd als deze
waarin we alles hebben, staan religieuze of
spirituele leiders op."
De opvatting dat wie in een sekte stapt ver
loren is door hersenspoeling, verwijst Ri
chard Singelenberg naar het rijk der fabe
len. „Zodra in een religieuze groepering
mensen worden beïnvloed om zich te ge
dragen op een manier die de groepsleiding
voorstaat, valt snel het woord hersenspoe
len. En dat bestaat niet. Er vindt, als men
sen in een sekte zitten, niets meer of min
der plaats dan sociale beïnvloeding. En daar
Een achttal bewoners voor de onlangs opgeheven nederzetting van Paideia op Las Clottes in de Franse Pyreneeën. Ze laten zich met volle overgave
leiden door de ideologie van de beweging en geven veel van zichzelf weg. „Gevaarlijk? Nee", zegt Richard Singelenberg, deskundige op het gebied
van sekten. fi foto ed blaauw