'Ik ben Saddams zoon', dubbelganger
vertelt over moordpraktijken Irak
'Cuba gaat economie
drastisch hervormen'
Buitenland
Maldiven vechten tegen verdrinkingsdood
Blair krijgt tegenstand
linkervleugel van Labour
Nana Mouskouri voor
Grieken naar Straatsburg
Mock architect Europese aansluiting Oostenrijk
DINSDAG 14 JUNI 1994
De Maldiven zakken weg. Beter gezegd: de ar
chipel in de Indische Oceaan wordt langzaam
maar zeker overspoeld. Volgens de meest pessi
mistische schatting over de effecten van het
broeikaseffect zijn de tweeduizend atollen, die
samen de Maldiven vormen, over vijftig jaar stuk
voor stuk kopje onder gegaan.
Daar kan het land zelf weinig aan doen. Tot het
moment dat de definitieve ondergang daar is,
kunnen de Maldiven nog trots zijn op de manier
waarop ze ontwikkeling en conservatie hebben
gecombineerd. De 200.000 inwoners (verspreid
over tweehonderd bewoonde eilanden) leven
vooral van toerisme en visserij, maar in tegen
stelling tot de andere Aziatische landen springen
de Maldiven zorgvuldig om met hun bezit.
Het land is het levende bewijs dat ontwikkeling
niet samen hoeft te gaan met vernietiging en dat
toerisme juist stimulerend kan werken op de
conservatie in plaats van schade toe te brengen
aan de natuur. „Duurzame ontwikkeling is voor
ons geen wenselijk theoretisch concept. Het ge
beurt voor onze ogen", zegt Mohammed Faras-
huddin, de Maldivische vertegenwoordiger van
het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde
Naties (UNDP) in de hoofdstad Male. „De Mal
divische autoriteiten springen zeer serieus met
het milieu om."
Ze moeten ook wel. De tweeduizend eilandjes,
die over een lengte van 700 kilometer tussen de
Indische westkust en de evenaar liggen, leveren
een constant gevecht met de natuur. Veel atollen
liggen hooguit een meter boven zeeniveau en
zevenhonderd stuks verdwijnen totaal tijdens de
moesson-periode. Veel eilandjes zouden al lang
geleden zijn weggevaagd, als ze niet zouden
worden beschermd door koraalriffen iets buiten
de kust.
De Maldiviërs zijn van oudsher vooral zeelui en
vissers. Ze hanteren nog steeds de traditionele
vangsttechnieken. Geen destructieve netten dus,
maar hengels waarmee de tonijn een voor een
aan wal wordt gehaald. Hierdoor is de omrin
gende populatie van zeezoogdieren en andere
vissen ongeschonden gebleven. Het toerisme is
zorgvuldig geprogrammeerd. Buitenlandse be
zoekers worden direct van Male naar een van de
zestig toeristenoorden op voorheen onbewoon
de eilanden gebracht. De islamitische Maldiviërs
vrezen voor 'culturele besmetting' en toeristen
komen dan ook nauwelijks in contact met de lo
kale bevolking. Beide partijen hebben weinig
moeite met deze wederzijdse isolatie. Sextoeris-
ten hebben op de Maldiven niets te zoeken. De
meeste vakantiegangers komen uit Duitsland of
Italië. In 1993 brachten 240.000 toeristen een be
zoek aan de Maldiven meer dan de het land
zelf aan inwoners heeft.
De toeristeneilanden hebben vaak hun eigen
ontziltings-, vuilverbrandings- en energiesyste
men. Drinkwater is een schaars goed, dus wordt
regenwater in ondergrondse tanks opgeslagen.
Reinigingsmiddelen zijn verboden en rioolwater
wordt deels gezuiverd voordat het in de zee ver
dwijnt. „We hebben gemerkt dat toerisme niet
op gespannen voet met het milieu hoeft te staan,
als we het maar goed doen", zegt Hassan Shifau
van de pas opgerichte Maldivische milieugroep
Bluepeace.
De grootste nachtmerrie voor de Maldiven is een
olieramp. De eilanden liggen niet ver van de
route die supertankers afleggen tussen de Perzi
sche Golf en Oost-Azie. Één ongeluk kan het ein
de betekenen van de Maldivische vis- en toeris
tenindustrie. „We hebben een klein team dat
een olievlek kan opruimen", zegt Shifau. „Maar
bij een eventuele grote olieramp hebben we in
ternationale hulp nodig."
Maar deze dreiging blijft een hersenschim verge
leken bij de realiteit van het broeikaseffect, die
voor de Maldiven neerkomt op de elementaire
vraag: zijn of niet zijn. Het land loopt dan ook
vooraan bij de groep van kleine eilandstaten die
snelle internationale actie eisen om de klimaats
veranderingen tegen te houden. Tijdens de con
ferentie over duurzame ontwikkeling in de klei
ne eilandstaten, vorige maand in Barbados, rie
pen de Maldiven de geïndustrialiseerde landen
op om de kooldioxide-uitstoot snel te verminde
ren en de internationale klimaatconventie na te
leven.
De Maldiven zelf blijven hun best doen. Volgend
jaar komt er een groot onderzoek naar de kust-
erosie en zal er worden bekeken of er lange-ter-
mijn-oplossingen zijn voor de stijging van de
zeespiegel. Een van de voorstellen is om de be
volking van 97 bedreigde eilandjes, met een be
volking van minder dan tweehonderd zielen elk,
samen te brengen op enkele beschermde atol
len.
„Het was voor mij een groot geluk dat de Golfoorlog uit
brak. Daardoor kreeg ik de kans te ontsnappen. Door de
chaos die toen ontstond, kon ik via Noord-Irak naar Tur
kije vluchten." Latif Yahia laat vanuit zijn hotelkamer zijn
blik glijden over de daken van de Amsterdamse binnen
stad. Hij is even in Nederland om zijn boek Ik ben Sad
dams zoon te promoten. Het is een lange opsomming
van gruweldaden van Saddam en zijn trawanten.
Latif beschrijft de vijfjaar dat hij
gedwongen werd op te treden
als de fidai (dubbelganger) van
Odai, de oudste zoon van de
Iraakse president Saddam Hus
sein. Odai staat bekend om zijn
liederlijke braspartijen die
meermalen uitmondden in bru
te moord. Ook Saddam heeft
een dubbelganger. In 1984
kwam een fidai van Saddam om
het leven bij een aanslag van
sji'ieten op de president.
Na Saddam, die overigens afwij
zend lijkt te staan tegenover de
levenswijze van zijn oudste
zoon, is de 30-jarige Odai mis
schien de meest gehate man in
Irak. Uit angst voor aanslagen
wilde Odai een dubbelganger
om in gevaarlijke situaties zijn
plaats in te nemen. De keus viel
op Latif, met wie hij vroeger op
school had gezeten. Van heel
nabij maakte Latif de orgies
mee van geweld, martelingen
en machtsmisbruik. In 1991
werd hij zelf slachtoffer van de
willekeur van Odai toen hij op
eens in ongenade viel.
Na vijfjaar als een vorst in Bag
dad te hebben geleefd, werd La
tif van de ene op de andere dag
aan de beulen overgeleverd die
hem moesten 'opvoeden'.
Maandenlang werd hij gefol-
Latif Yahia, de voormalige dub
belganger van Saddams zoon
Odaifoto arthur bastiaanse
terd. Diep vernederd en meer
dood dan levend smeekte hij
zijn voormalige 'weldoener'
hem te doden. Maar Odai had
een ander plannetje. „Scheer
hem net zo kaal als de apekop-
pen" schreeuwde hij zijn lijf
wachten toe. Hij doelde hier
mee op de sji'ieten die tijdens
de Golfoorlog in Zuid-Irak in
opstand waren gekomen. Nadat
hun rebellie was mislukt, wer
den hun snorren en baarden
verbrand, waarna ze werden ge
dood.
Bij Latif werd niets verbrand,
maar Odai schoor hem onder
luid gejoel van de lijfwachten
helemaal kaal. Ook zijn wenk
brauwen gingen eraf. Vervol
gens werd hij in een auto ge
sleurd en voor het huis van zijn
ouders op straat gegooid. In een.
privé-ziekenhuis, waar hij enke
le maanden voor herstel moest
verblijven, bereidde Latif zijn
vlucht voor. In maart 1992
kwam hij uiteindelijk in Wenen
aan, waar hij tegenwoordig
woont.
Zijn wenkbrauwen zijn inmid
dels weer aangegroeid. Maar na
jaren de rol van Odai te hebben
gespeeld, lijkt Latif moeite te
hebben zijn eigen identiteit te
rug te vinden. In zijn dure
streepjespak en met zijn gou
den horloge en ringen zou hij
goede sier kunnen maken op de
feesten in Bagdad, die ondanks
het internationale embargo en
de armoede nog steeds worden
gehouden. „Ik ben niet meer de
Latif die ik was, voordat Odai
me fidai maakte. Ik ben nu een
nieuwe Latif die probeert het
verleden te vergeten
Als hij praat, houdt hij steeds
zijn hand voor de mond, waar
schijnlijk om zijn enigszins uit
stekende tanden te bedekken.
Om de frapante gelijkenis met
Odai nog treffender te maken,
werd Latifs eigen gebit vervan
gen door hazetanden. Hierdoor
leek hij nog meer op Odai en
kreeg hij zelfs diens slissende
manier van praten. Met behulp
van video's leerde Latif tot in de
kleinste details Odai te imiteren.
Diens wijze van lopen en auto
rijden en de manier waarop
Odai zijn Havana's vasthoudt
gedreigd de chirurgen te doden
alsz
slaagden de
en zijn zonnebril opzet. aangevallen door de sji'itische
Tijdens de Golfoorlog werd Latif opstandelingen. Latif raakt
als 'zoon van de president' naar zwaar gewond, maar overleefde
het front gestuurd om de mili- de aanslag. Zijn pink die bijna
tairen moed in te spreken. Op geamputeerd moest worden,
de terugweg werd zijn escorte bleef bewaard, omdat Odai had
hand te genezen. Niet uit mede
lijden met Latif, maar omdat hij
geen verminkte dubbelganger
kon gebruiken.
De zwaarste taak die Latif
moest uitvoeren was ongetwij
feld zijn 'bekentenis' in novem
ber 1990. Hij moest voor de
Iraakse televisie 'bekennen' dat
hij, Latif Yahia, zich in Koeweit
ten onrechte voor Odai had uit
gegeven en in diens naam dui
zenden dure auto's had gesto
len om die in Irak te verkopen.
In werkelijkheid was het wel de
gelijk Odai die Latif hiertoe op
dracht had gegeven. Officieel
stond op plundering de
doodstraf, maar familieleden
van Saddam konden niettemin
schaamteloos hun gang gaan.
Hoewel Latif zijn verleden wil
vergeten, wilde hij zijn beleve
nissen op schrift stellen. „Ik
moest het boek gewoon schrij
ven. Ik ben alles kwijt. Van mijn
familie heb ik al twee jaar niets
gehoord. De wereld moet weten
wat er in Irak gebeurt."
Hij beseft dat hij het gevaar
loopt door de Iraakse geheime
dienst gepakt te worden. Vooral
nu ook de halfbroer van Sad
dam, Barzan al-Takriti, de hui
dige ambassadeur bij de Vere
nigde Naties in Genève, de
nieuwe Iraakse ambassadeur in
Wenen wordt, voelt hij zich
steeds minder veilig. Barzan
was jarenlang hoofd van de ge
vreesde Iraakse inlichtingen
dienst. Hij heeft de naam even
bloeddorstig te zijn als de ande
re leden van de Saddam-clan
die een 'goed gevoel' krijgen als
ze kunnen doden.
Het 'links-van-de-
oude-stempel'
mengt zich in de
strijd om het leider
schap van de La-
bourpartij in Groot-
Brittannië. Ken Li
vingstone, een ge
duchte vertegen
woordiger van de
linkervleugel die
wegens zijn toewij
ding aan het socia
lisme bekend staat
als 'Rode Ken' wil
zich kandidaat stel
len.
Livingstone en
zijn medestanders
vrezen dat het lei
derschap van La
bour na de dood vo
rige maand van
John Smith, zal wor
den overgenomen
door de rechtervleu
gel van de partij, die
zich achter de ge-
volging v
ogende Tony Blair
heeft geschaard.
„De meningen van
links moeten in de
ze verkiezingen
worden gehoord", aldus Li
vingstone.
De 41-jarige Blair stelde zich
zaterdag officieel kandidaat
voor het leiderschap van de La-
bourpartij. De voormalige
woordvoerder van het ministe
rie van binnenlandse zaken zei
tegen zijn aanhangers dat hij
hoopt binnen drie jaar premier
te worden. Uiterlijk in 1997
worden algemene verkiezingen
gehouden.
Blair wordt door de Conserva
tieven, die het de laatste tijd
zeer slecht doen, als een grote
bedreiging gezien. Labour be
slist op 21 juli over de opvol
ging. Als Blair door zijn partij
gekozen wordt, is hij de jongste
socialistische leider in de Britse
geschiedenis.
Het lijkt onwaarschijnlijk dat
deelname van Livingstone aan
de strijd om het leiderschap zal
leiden tot een opleving van de
Margaret Beckett, tijdelijk leidster v
en een van de 'linkse' kandidaten v<
John Smith, foto rel
oude strijd tussen de linker- en
de rechtervleugel van de La-
bour-partij. Onder Smith en zijn
voorganger Neil Kinnock heb
ben de Britse socialisten afstand
genomen van anti-Amerikaanse
retoriek en pleidooien voor na
tionaliseringen.
Het is ook nog maar de vraag
of Livingstone de steun zal krij
gen van 32 van de 268 parle
mentsleden, die nodig zijn om
zich kandidaat te kunnen stel
len. Hij moet daarvoor in de
slag met John Prescott, de La-
bour-woordvoerder inzake
werkgelegenheid, die ook de
linkervleugel van de partij verte
genwoordigt. Naast Prescott en
Blair lijkt alleen waarnemend
partijleidster Margaret Beckett
te beschikken over voldoende
steun om zich te mengen in de
strijd om het Labour-leider-
schap.
zangeres was in die tijd onder
meer 'goodwilT-ambassadrice
van de VN-kinderorganisatie
Unicef. Mouskouri was de af
gelopen weken het voorwerp
van kritiek in de Griekse pers
na haar verklaring dat ze angst
heeft voor de politiek. Ze be
kende ook niets te weten over
Macedonië, de nationale kwes
tie bij uitstek die de Grieken al
twee jaar beroert.
De linkse pers vergeleek
haar in negatieve zin met Me-
lina Mercouri, de Griekse actri
ce die in vele landen actie
voerde tegen de in 1967 aan
het bewind gekomen kolonels
regering.
De Griekse zangeres Nana
Mouskouri is zondag in het
Europees Parlement gekozen.
Zij gaat namens de conserva
tieve Neo Demokratia naar
Straatsburg. Voor de grootste
rechtse oppositiepartij stond
ze derde op de lijst.
Mouskouri, die tijdens de
verkiezingscampagne nauwe
lijks in eigen land was, heeft
vanaf het begin van de jaren
zestig internationaal grote tri
omfen gevierd. Zij kreeg een
groot aantal gouden platen.
Nana Mouskouri heeft zo'n
30 jaar lang buiten Grieken
land gewoond. De gevierde
Aankondiging verwacht bij Ibero-Amerikaanse top in Colombia
Cuba zal ingrijpende economische hervormin
gen aankondigen tijdens de vierde Ibero-Ame
rikaanse top die vandaag en morgen wordt ge
houden in de Colombiaanse stad Cajtagena de
las Indias. Dat is de verwachting van de uit
Spanje afkomstige Europese commissaris Ma
nuel Marin (ontwikkelingssamenwerking).
Aan de top wordt deelgenomen door de
Spaans- en Portugees sprekende
landen van Midden- en Zuid-Ame-
rika, alsmede door Spanje en Por-
tugal.
Marin heeft eind april Cuba be
zocht en toen de regering techni
sche hulp aangeboden. Hij vertelde
bij die gelegenheid dat hij geloofde
in de oprechte wil van de Cubanen
om een overgang te maken naar
een markteconomie, 'hetgeen ge
zien de economische situatie op het eiland ook
een objectieve noodzaak is'. Marin meende ook
dat er ingrijpende en moedige beslissingen no
dig zijn om het eiland uit het economische slop
te halen.
Zowel Spanje als Colombia hebben bij de
opening van de Cubaanse economie tot nu toe
een belangrijke rol gespeeld. Spanje is een van
de grootste investeerders, vooral in het toeris
me. Daarnaast heeft de Spaanse regering eco
nomische adviezen gegeven om de overgang
van plan- naar markteconomie te helpen be
vorderen.
De Europese Unie zal in Cartagena een kan
kerpreventie project aankondigen ter waarde
van 1 miljoen ECU (2,3 miljoen gulden). De gel
den zijn bestemd voor geheel Latijns-Amerika.
In de toekomst zal aan projectfinanciering ech
ter een regionale bestemming worden gegeven,
Veel aandacht
onderlinge
handel
zo wordt in EU kringen in Brussel gezegd.
Verder zal op de top vooral aandacht worden
besteed aan het uitbreiden van de handelsrela
ties tussen de Latijns-Amerikaanse landen on
derling en de handel van Latijns-Amerika met
Europa. De onderlinge handel bedroeg in 1993
slechts 12 procent van de totale export. De ex
port gaat voor het grootste deel, 64 procent,
naar de Verenigde Staten.
Onder leiding van de nog zittende Colom
biaanse president Cesar Gaviria zal
vooral gewerkt worden aan de ver
dere integratie van de verschillen
de Latijns-Amerikaanse regio's. Op
aandrang van Gaviria zijn culturele
paragrafen in het slotdocument
vervangen door meer praktische
onderwerpen als regionale en in
ternationale handel.
Over zes maanden hebben de La
tijns-Amerikaanse landen een top
ontmoeting met de president van de Verenigde
Staten, Bill Clinton. De top van Cartagena
wordt onder meer gezien als een voorbereiding
op daarop. In Cartagena zal een gezamelijke
strategie worden besproken om tegenover Was
hington een zo sterk mogelijke positie in te ne-
De betekenis van de top moet echter niet
worden overschat, meent Juan Gabriel Valdes,
hoofd van het ontwikkelingsprogramma van de
Verenigde Naties'in Chili. Belangrijk zal zijn
welk politiek akkoord kan worden bereikt tus
sen de Latijns-Amerikaanse landen en Spanje
en Portugal". Hoewel Spanje volgens Valdes
een beslissende invloed kan uitoefenen op zo'n
akkoord zal het uiteindelijke belang toch moe
ten worden afgemeten „aan het relatieve ge
wicht van de ondertekenaars in de mondiale
aldus Valdes.
Hoogtepunt in loopbaan minister van buitenlandse zaken
De Oostenrijkse minister van
buitenlandse zaken Alois Mock
beleefde zondag een absoluut
hoogtepunt in zijn politieke car
rière. De ÖVP-politicus, die vo
rige week wijdag zijn 60ste ver
jaardag vierde, leidde eerder dit
jaar de delegatie die met Brussel
onderhandelde over de voor
waarden voor toetreding tot de
Europese Unie.
Enige weken geleden onderging
Mock een pijnlijke operatie aan
de rug. Maar toen de voorspel
lingen voor het referendum ble
ven aangeven dat het een dub
beltje op zijn kant kon worden,
verliet hij voortijdig het zieken
huisbed in Innsbruck. Hij lijdt
ook aan de ziekte van Park
inson, die hem bijna letterlijk
velde in de loop van de mara
thononderhandelingen met de
EU. Uiteindelijk kreeg Mock
een droomuitslag: 66 procent
voor, 34 procent tegen toetre-
ding.
In een vraaggesprek had Mock
toegegeven dat 'nee' een enor
me persoonlijke nederlaag zou
betekenen. Daarmee gaf hij half
en half te kennen dat hij wel
eens kon aftreden als zijn land
genoten de deur naar Brussel in
het slot zouden gooien.
Maar uiteindelijk hebben zijn
onvermoeide aansporingen aan
de Oostenrijkers 'deze histori
sche kans te grijpen', zoals hij
het noemde, een formidabel
rendement gehad. Een door
niemand verwachte meerder
heid van 66 procent stemde
voor toetreding tot de EU. „Het
is een overdonderend succes",
aldus Mock. „Het bewijst dat de
Oostenrijkers vastbesloten zijn
hun rol te spelen in de opbouw
Alois /viocK trecnts) viert teest met zijn collega's na het Oostenrijkse 'ja' voor de Europese Unie.
van het nieuwe Europa".
Mock, al 25 jaar beroepspoliti
cus, is leider van de conserva
tieve partij (ÖVP) geweest.
Sinds 1987 is hij minister van
buitenlandse zaken. Hij be
schouwt sinds jaar en dag het
lidmaatschap van de EU als een
niet te missen kans voor zijn
land, dat eerst werd bezet door
de nazi's en na de Tweede We
reldoorlog door de geallieerde
overwinnaars. Hij beschouwde
het als zijn missie een gids te
zijn naar het 'Europa van Mor
gen', waarbij hij uit een naoor
logs verleden stapte dat neutra
liteit vereiste en tot isolement
had kunnen leiden.
Mock begon zijn carrière als ad
vocaat, waarbij hij te maken
had met de Europese Economi
sche Gemeenschap, waarvan
Oostenrijk geen lid was, en de
losser gestructureerde Europese
Vrijhandelsassociatie, die nu
bijna helemaal door de EU is
opgeslokt.
Mock, die vloeiend Engels en
Frans spreekt en graag grote
schrijvers aanhaalt, was in de
jaren zestig lid van de Oosten
rijkse delegatie bij de Organisa
tie voor Economische Samen
werking en Ontwikkeling (OE
SO) voor hij in 1969 minister
van onderwijs werd. Tien jaar
later koos het congres van de
conservatieve Volkspartij (ÖVP)
hem tot voorzitter, wat hij tien
jaar bleef. Pas als minister van
buitenlandse zaken kreeg hij de
smaak echt te pakken. Hij is de
langst in functie zijnde minister
van b.z. in Europa.
„Als ik een week in het buiten
land geweest ben, kom ik drie
centimeter langer naar huis,"
foto ceorges schneider
zei hij eerder dit jaar in een
vraaggesprek. Hij beschouwt
zichzelf als workaholic. Een
vriend zei eens over zijn werk
lust: „Hij beschouwt vrije tijd
als iets onbetamelijks." Mock
heeft er eens spijt over betuigd
'geen twee, drie of vijf levens te
hebben'. Hij zegt dat hij ook ge
lukkig zou zijn geworden als
chauffeur op een zware vracht
auto of als jazztrompettist.
Maar hij zal als Oostenrijks aan
werk verslaafde Profeet van Eu
ropa de geschiedenis ingaan.
