'Gonzalez
vraag om
vertrouwen'
Socialisten blijven grootste groepering
Buitenland
Leider Italiaanse ex-communisten
stapt op na verkiezingsdebacle
Geen kistjes voor vrouwen
Noord-Korea moet
inspecties toelaten
Strijd in Burundi
Beruchte opiumkoning Khun Sa ontpopt zich als vrijheidsstrijder
DINSDAG 14 JUNI 1994
Washington De Amerikaanse president Clinton heeft gisteren
de Japanse keizer Akihito op het Witte Huis ontvangen (foto).
Akihito bedankte de VS voor de hulp bij de wederopbouw van
Japan na de Tweede Wereldoorlog. „Vandaag hebben onze twee
landen de betreurenswaardige breuk teweeggebracht door oor-
i Akihito. foto»paulj. richards
Olieramp Alaska schuld Exxon
anchorage Een jury in Anchorage heeft gisteren oliemaat
schappij Exxon en tankerkapitein Joe Hazelwood aansprakelijk
gesteld voor de olieramp in 1989 met de tanker Exxon Valdez.
Exxon en Hazelwood hebben volgens de jury onachtzaam ge
handeld. Dat oordeel maakt de weg vrij voor schadevergoedin
gen aan derden. Er zijn vergoedingen geëist van in totaal 30 mil
jard gulden. De mammoettanker liep op de rotsen in de baai
Prince William Sound in Alaska. De lading van ongeveer 50 mil
joen liter olie stroomde in zee, waardoor ongeveer 2.400 kilome
ter kust werd vervuild. De olieramp was de grootste uit de Ame
rikaanse geschiedenis.
Nog geen opvolger rabbijn Schneerson
new york» De strijd om de opvolging van de zondag overleden
ultra-orthodoxe rabbijn Menachem Schneerson gaat tussen zijn
secretaris, rabbijn Leib Groner, en de woordvoerder van de Lub-
avitscher beweging, rabbijn Yehuda Krinsky. Schneerson was de
eerste leider van de joodse beweging die geen zoon of schoon
zoon heeft die hem kan opvolgen. Veel van zijn,aanhangers
dachten dat dat ook niet nodig zou zijn. Ze gingen ervan uit dat
Schneerson zich als Messias,zou openbaren.
Gaidar leidt eigen hervormingspartij
moskou Jegor Gaidar, de jonge econoom die Rusland in 1992
met de 'shocktherapie' confronteerde, is gisteren in Moskou tot
leider gekroond van een nieuwe politieke partij, Ruslands De
mocratische Keuze. De partij van Gaidar (ex-premier, ex-vice-
premier en ex-minister) propageert een westerse marktecono
mie en democratie en bestrijding van nationalisme en fascisme.
Tshisekedi weer vrijgelaten
brussel De Zaïrese oppositieleider Etienne Tshisekedi is weer
vrijgelaten. Dat gebeurde luttele uren nadat hij zondag door le
den van de presidentiële garde gevangen was genomen.
Strijd in Tsjetjenië
moskou In Grozny, de hoofdstad van het formeel van Rusland
afgescheiden Tsjetsjenië, zijn gisteren voor- en tegenstanders
van president Doedajev slaags geraakt. De strijd laaide op nadat
de oppositie zaterdag op een bijeenkomst het aftreden van Doe
dajev had geeïst.
Morgen staking Britse spoorwegen
londen Morgen rijden er in Groot-Brittannië 24 uur lang geen
treinen omdat de treinverkeersleiding staakt. Anders dan in Ne
derland, waar bij de NS banen verdwijnen, is bij de Britse spoor
wegen sprake van een loonconflict.
Palestijn plaatste vliegtuigbom
beiroet Een Palestijns lid van de radicale Abu-Nidalgroep heeft
gisteren voor Libanese rechtbank verklaard dat hij de bom heeft
geplaatst waardoor in 1988 een Amerikaans lijntoestel boven de
Schotse plaats Lockerbie ontplofte. De rechter ging niet op die
verklaring in, omdat de man zich voor iets anders dan de aan
slag op het PanAm-toestel moest verantwoorden. Washington
en Londen hebben Libië om uitlevering van twee Libiërs ge
vraagd, die verantwoordelijk zouden zijn voor het misdrijf. Tri
poli heeft altijd ontkend betrokken te zijn geweest bij de aanslag.
Oproep Spaanse socialisten aan premier Major gaat door
rome eelco van der linden
Achüle Occhetto is gisteren af
getreden als secretaris van de
ex-communistische PDS, de
grootste oppositiepartij van Ita
lië. Zijn besluit komt niet als
een verrassing. Occhettt wordt
door velen verantwoordelijk ge
houden voor de nederlagen die
de partij leed bij de laatste Itali
aanse parlementsverkiezingen
en bij de Europese verkiezingen
van afgelopen zondag. Beide
keren kwam de mediamagnaat
Silvio Berlusconi als glorieus
winnaar uit de bus.
De 58-jarige Occhetto liet gis
teren in een brief weten dat hij
zeer bedroefd is, dat in Italië de
opmars van rechts door links
wordt beantwoord met een
'zelf-verwondende discussie
over wie leiding moet geven'.
Hij steekt zichzelf een pluim op
de hoed met de opmerking dat
hij de afgelopen jaren is ge
slaagd in de 'historische taak
een belangrijke politieke kracht
in leven te houden'. „Nu vrees
ik voor de toekomst van de
voornaamste linkse partij van
het land", aldus Occhetto.
Occhetto is veel bekritiseerd
vanwege zijn vaagheid en zijn
geringe daadkracht, maar poli
tieke intuïtie kan hem niet wor
den ontzegd. Hij werd in 1988
gekozen tot secretaris van de
PCI, destijds de grootste com
munistische partij buiten China
Achille Occhetto, afgetreden na
verkiezingsnederlaag, foto epa
en de voormalige Sovjet-Unie.
Na de val van de Berlijnse
Muur begreep Occhetto dat er
weinig toekomst was voor een
zich communistisch noemende
partij en besloot, in 1991, de
PCI om te vormen in de Demo
cratische Partij van Links (PDS).
De operatie slaagde, ook al wa
ren de verkiezingsresultaten
mager. De afscheiding van een
groep PCI'ers die het commu
nisme weigerden af te zweren,
was hier ook debet aan. Het
doel van Occhetto was de 'eeu
wige oppositiepartij' uit haar
isolement te halen en om te
vormen tot een regeringspartij.
Occhettto wist met een slim
me alliantiepolitiek de zeer ge
fragmenteerde linkse oppositie
te verenigen en behaalde zo be
langrijke successen bij de vorig
jaar gehouden burgemeesters
verkiezingen. De verwachting
was dat het succes zich zou her
halen met de parlementsverkie
zingen van maart jongstleden,
maar Occhetto moest toezien
hoe mediamagnaat Berlusconi
met de eer ging strijken. De
progressieve alliantie ging ten
onder aan interne verdeeldheid
en het feit dat vooral de PDS
zich niet wist te profileren als
het 'nieuwe en schone alterna
tief.
De Europese verkiezingen be
tekenden het zoveelste debacle.
Het progressieve blok bestaat
niet meer. De PDS is met 19
procent nog steeds de tweede
partij van het land, maar haar
potentiële progressieve partners
zijn weggevaagd. Illustratief is
dat gisteren zowel de secretaris
van de socialistische PSI als die
van de nieuwe partij Democra
tische Alliantie zijn ontslag aan
bood. Alleen de communistisch
gebleven RCI wist zich met 6
procent te handhaven, maar de
ze partij is geen partner waar
mee Berlusconi valt te bestrij
den.
De leiding van de Spaanse socialistische regeringspartij
PSOE heeft premier Felipe Gonzalez gevraagd in het par
lement de vertrouwenskwestie te stellen. Dat heeft de
krant El Pais vandaag gemeld. Gonzalez zei gisteren nog
dat hij wil blijven regeren met de (gedoog)steun van de
Catalaanse en Baskische nationalisten.
den haag «anpdalusië, Manuel Chaves, en Alf-
londen Rtr
De grote nederlaag die zijn par
tij zondag leed bij de verkiezin
gen voor het Europese parle
ment en bij de regionale verkie
zingen in Andalusië, hoeven
volgens hem niet onmiddellijk
gevolgen te hebben voor de
machtsverhoudingen in het na
tionale parlement. Wel zei de
premier dat hij de oorzaken van
de nederlaag uitgebreid zal ana
lyseren.
Volgens El Pais hebben acht
vooraanstaande socialisten de
premier gevraagd zijn kabinet
op belangrijke posten te veran
deren en daarmee het vertrou
wen van de kiezers opnieuw te
winnen. Onder hen bevonden
zich de PSOE-voorman in An-
onso Guerra, de vice-secretaris-
generaal van de partij.
In Spanje wordt verwacht dat
Gonzalez zich de nederlaag zal
aantrekken en inderdaad de
vertrouwenskwestie zal stellen.
Maar de premier wilde gisteren
niet reageren op het verzoek
van de leiding van zijn partij.
Hij vertrok naar Latijns-Amerika
voor de Ibero-Amerikaanse top
conferentie die vandaag in het
Colombiaanse Cartagena be
gint.
De Catalaanse leider Pujol be
vestigde overigens gisteren op
nieuw zijn steun aan het min
derheidskabinet van Gonzalez.
Het stellen i
kwestie acht hij niet nodig.
Christen-democraten kunnen Europese fractie nog uitbreiden
correspondent
De socialisten blijven voorlopig de grootste fractie in
het nieuwe Europees Parlement (EP). De meeste
winst bij de Euroverkiezingen werd echter aan con
servatieve en extreem-rechtse kant geboekt, terwijl
ook de anti-Europese partijen aan invloed wonnen.
De Britse Labourpartij schoot van 45 naar 62 zetels,
maar dat goede resultaat kon voor de socialisten de ge
voelige verliezen in vooral Frankrijk en Spanje niet
goedmaken. De socialisten profiteren daarom nauwe
lijks van de uitbreiding van het EP van 516 naar 567 ze
tels. De socialisten stijgen naar tweehonderd zetels in
het EP. Bij de socialisten rekent men echter nog op de
dertien zetels van de linkse partij Radicale Energie van
de Franse zakenman Tapie.
De socialisten worden gevolgd door de christen-demo
craten, verenigd in de Europese Volkspartij (EVP). De
EVP gaat voorlopig van 162 naar 148 zetels, vooral als
gevolg van het verlies van de Britse Conservatieven. Die
hepen terug van 32 naar achttien zetels. Tegen dat ver
hes weegt de onverwachte winst van de Duitse CDU en
CSU niet op, die samen 48 zetels bezetten.
De christendemocratische fractie kan echter flink groei
en als de EVP besluit partijen toe te laten als de Franse
neo-gaullisten van de regerende RPR (24 zetels) en de
Italiaanse Forza Italia van premier Berlusconi. Forza
Italia is in één klap met 27 zetels in het Europarlement
gekomen.
De Nederlandse CDA-Europarlementariërs hebben
aangekondigd zich tegen aansluiting van Forza Italia te
zullen verzetten. Een beslissing valt op de EVP-top van
22 juni in Brussel, waar de Europese christen-democra
ten zich ook zullen buigen over de kandidatuur van
premier Lubbers voor het voorzitterschap van de Eu
ropese Commissie.
Tussen de twee grootste fracties in het EP en de twee
daarop volgende partijen, de liberalen en de Groenen,
gaapt een kloof van meer dan honderd zetels. De libe
ralen blijven op 44 zetels staan, maar mogen wel voor
het eerst twee afgevaardigden van de Britse Liberaal
democraten in hun midden begroeten. De Groenen ko
men op 22, een achteruitgang van zes zetels.
Hoewel de Duitse Republikaner de kiesdrempel niet
haalden, verdubbelt het aantal extreem-rechtse politici
in het EP: van twaalf naar 24. Dat is vooral te danken
aan de Italiaanse neo-fascistische Nationale Alliantie,
die met elf zetels zijn intrede doet in het EP.
Extreem-rechts wordt verder gevormd door onder meer
het Franse Nationaal Front van Le Pen, dat tien zetels
haalde, het Vlaams Blok, dan van één naar twee zetels
gaat, en zeer waarschijnlijk de nieuwkomer van het
Waalse Nationaal Front. Gisteravond laat bestond in
België echter nog steeds geen duidelijkheid of de Waal
se restzetel naar deze groepering zou gaan. Of extreem
rechts als één fractie zal optreden is overigens twijfel
achtig. De Italiaanse neo-fascisten vinden het Natio
naal Front van Le Pen 'te rechts'.
Het aantal anti-Europese groeperingen is ook flink ge
groeid. De Franse anti-Maastricht partij Anders Europa
van de nieuwkomer Philippe de Villiers behaalde der
tien zetels. In Denemarken behaalden de Juni-bewe
ging, genoemd naar de maand waarin de Denen bij
hun eerste referendum over het Verdrag van Maastricht
'nee' zeiden, en de Anti-Europese Unie samen 4 zetels.
De Britse premier John Major is
niet van plan bij de pakken te
gaan neerzitten na de pijnlijke
nederlaag van zijn Conservatie
ve Partij bij de Europese verkie
zingen. Hij beloofde gister
avond zijn kabinet te wijzigen
en de komende parlementsver
kiezingen te zullen winnen. Een
datum voor de kabinetswijzi
ging gaf Major echter niet.
Patstelling Portugal
LISSABON DPA
Tegen de voorspellingen in
heeft de oppositionele Socialis
tische Partij (PS) in APortugal
geen duidelijke overwinning ge
boekt bij Europese verkiezin
gen. Volgens de voorlopige
einduitslag bezet de PS negen
van de 25 Portugese zetels in
Straatsburg. Dat is evenveel als
de regerende rechts-liberale so
ciaal-democraten (PSD) van
premier Cavaco Silva. Over de
laatste van de 25 zetels wordt
komende zondag beslist bij een
extra stemming in een aantal
gemeentes.
Winst Iers kabinet
De Ierse regeringscoalitie, be
staand uit de Fianna Fail en de
Labour-partij, heeft de meeste
Ierse zetels in Straatsburg ge
kregen. De coalitie won acht
van de 15 zetels. De belangrijk
ste oppositiepartij, de Fine Gael
(centrum-rechts) behield vier
zetels, de Onafhankelijke partij
kreeg er één. De Groenen won
nen voor het eerst twee zetels.
Hun succes wordt gezien als
een reactie op het feit dat de re
gering nauwelijks aandacht be
steedt aan milieu-zaken.
Verlies Dehaene
BRUSSEL ANP
De centrum-linkse coalitie van
sociaal-democraten en chris
ten-democraten in België ver
liest drie zetels in het Europees
Parlement. Uit de definitieve
uitslag blijkt dat de Vlaamse
christendemocratische CVP van
premier Dehaene het toch met
een afgevaardigde minder zal
moeten doen. De zwaarste klap
kregen de Waalse sociaal-de
mocraten. Ze verloren twee ze
tels in het Europarlement.
Ook na vertrek uit VN-atoomagentschap
N-SEOUL AFP-Rtr-UPI
Noord-Korea blijft als onderte
kenaar van het verdrag tegen de
verspreiding van kernwapens
verplicht (NPV) inspectie van
zijn kerninstallaties toe te staan.
Het land heeft het Internationa
le Bureau voor Atoomenergie
(IAEA) nog niet laten weten dat
het zich terugtrekt uit deze VN-
instelling voor toezicht op het
vreedzaam gebruik van kern
energie.
Maar ook als het dit zou doen
blijft de verplichting tot toelaten
van inspectie bestaan, zei IAEA-
woordvoerder David Kid van
ochtend. Twee inspecteurs van
het bureau bevinden zich nog
in de Noordkoreaanse kerncen
trale Yongbyon. Zij zijn nog niet
gewaagd te vertrekken, zei Kid.
Noord-Korea zei gisteren zich
met onmiddellijke ingang uit
het IAEA terug te trekken en
niet langer inspectie toe te
staan, maar maakte niet duide
lijk of het uit het NPV stapt.
De VS verklaarde zich diep
bezorgd over de terugtrekking.
China, van oudsher bondgenoot
van Pyongyang, vindt dat het
IAEA zich het besluit moet aan
rekenen. In kringen van de Ver
enigde Naties bestaat de vrees
dat Noord-Korea bezig is met
het vervaardigen van een kern
wapen. Pyongyang heeft ge
dreigd een oorlog te ontketenen
als de internationale gemeen
schap met sancties reageert op
de weigering inspectie van de
nucleaire installaties toe te
staan.
Buurland Rwanda vreest toenemend geweld
kiev» In de burgermaatschappij van Oekraïne zijn steeds minder banen te vinden. Daarom wijkt een toenemend aantal vrouwen uit naar een be
trekking in het leger. Bij het appel levert dat een curieus beeld op: mannen op de traditionale soldater.kistjes, vrouwen op gewone schoenen.
foto epa
bangkok ips
In het oosten van Myanmar (Burma) zijn rege
ringstroepen in felle gevechten verwikkeld met
het rebellenleger van de beruchte opiumkoning
Khun Sa, het Muang Tai Leger (MTA). Khun Sa is
erin geslaagd verscheidene etnische verzetsgroe
pen aan zich te binden. Zijn manschappen heb
ben de laatste tijd grote overwinningen geboekt
op het regeringsleger, hoewel ze juist de laatste
dagen twee bases hebben moeten prijsgeven.
De gevechten concentreren zich in de deelstaat
Shan, in het grensgebied met Thailand. „Het
MTA heeft geen andere keus dan tot het eind
door te vechten", zei Khun Sa onlangs tegen jour
nalisten die zijn legerbasis bij Ho Mong bezoch
ten.
Volgens Amerikaanse gegevens komt 60 procent
van alle heroïne in de werqld uit het gebied dat
door Khun Sa wordt beheersd. Shan valt in de
Gouden Driehoek, het gebied waar de grenzen
van Thailand, Myanmar en Laos samenkomen en
waar de papaver welig tiert.
De 66-jarige Khun Sa heeft duizenden arme boe
ren in Shan onder controle die opium verbou
wen. Internationale organisaties voor drugbestrij
ding zeggen dat hij zijn leger gebruikt om de opi
umkaravanen te beschermen en om miljoenen
aan 'belastingen' af te dwingen voor drugs, hout,
edelstenen en antiek die via zijn territorium naar
Thailand en Zuid-China worden gesmokkeld.
Tegenwoordig houdt het MTA zich echter uitslui
tend bezig met het bevechten van regeringstroe
pen, aldus Khun Sa. Waarnemers zeggen dat de
guerrillastrijders een stuk gemotiveerder zijn dan
de regeringssoldaten en bovendien een veel bete
re kennis hebben van het ruige gebied.
Hoewel Khun Sa in het buitenland een zeer slech
te reputatie heeft, zou hij erin zijn geslaagd aan
zienlijke steun te verwerven onder de leden van
de Shan-minderheid. Daarbij maakt hij afwisse
lend gebruik van geld, geweld en populististische
uitlatingen.
„Khun Sa's verklaring in december dat hij voor
stander is van een onafhankelijke Shan-staat,
heeft hem geholpen zijn imago van een ordinaire
drughandelaar te veranderen in dat van de leider
van een etnische verzetsbeweging", zegt een bui
tenlandse Myanmar-kenner.
Volgens dezelfde deskundige is het Khun Sa ge
lukt tal van kleine etnische verzetsgroepen aan
zich te binden. Een daarvan is de Wa, die op het
punt zou staan om de wapenstilstand met het
militaire bewind de zogeheten Staatsraad voor
Herstel van Recht en Orde (Slorc) op te zeggen.
En hoewel ze zich zorgen maken over mogelijke
afkeurende reacties uit het Westen, zijn ook groe
pen als de Karen, de Karenni en de Mon de
laatste tijd een stuk toeschietelijker jegens Khun
Sa, al was het maar omdat hij door de uitbreiding
van zijn territorium een stuk belangrijker voor
hun eigen defensie is geworden.
Veel verzetsgroepen hebben een wapenstilstand
gesloten met de regerende Staatsraad. Ze vrezen
echter dat de strijd tussen regeringsleger en MTA
zo uit de hand zal lopen, dat het militaire bewind
een totale o'orlog zal afkondigen.
De opiumkoning zelfheeft alweer een nieuw ijzer
in het vuur. Khun Sa probeert steun van Thailand
te krijgen door de Thai onbeperkte toegang aan te
bieden tot de Salween-rivier. Bangkok is al gerui
me tijd met de regering van Myanmar in onder
handeling over de bouw van een serie dammen
in de Salween om stroom op te wekken en de wa
tervoorziening te reguleren.
In verscheidene toespraken heeft Khun Sa toe
spelingen gemaakt op de 'etnische broederschap'
tussen de Thai en de Shan tegen de achtergrond
van de historische vijandschap tussen de Thai en
de inheemse Birmanen, die Myanmar overheer-
Verwacht wordt dat de regerende generaals zeer
hun best zullen doen Khun Sa's troepen in het
nauw te drijven. Want er staat meer op het spel
dan alleen de controle over grondgebied. Door
Khun Sa te verslaan, kan het militair bewind zijn
dubieuze internationale reputatie (schending van
mensenrechten) wat opvijzelen. Door een van de
beruchtste drughandelaren ter wereld uit te scha
kelen, verwachten de militaire machthebbers een
wit voetje te halen bij het Westen.
Toen de militairen in 1989 weigerden de macht
over te dragen aan de winnaars van de verkiezin
gen, raakte het bewind in een internationaal iso
lement. De laatste tijd heeft de Staatsraad echter
tal van maatregelen genomen om de economie te
liberaliseren. Gehoopt wordt op die manier grote
buitenlandse ondernemingen te trekken. Door af
te rekenen met Khun Sa kunnen de militairen bo
vendien een eind maken aan hardnekkige ge
ruchten dat zij zelf nauw betrokken zijn bij de
drugsproduktie.
bujumbura «anp-afp
Gevechten tussen gewapende
bendes en het regeringsleger bij
de Burundese hoofdstad Bu
jumbura hebben tot een vluch
telingenstroom naar de stad ge
leid. Zondag werd de hele dag
geschoten in. de heuvels ten
oosten van Bujumbura. Over
slachtoffers is niets bekend.
Steeds meer mensen uit om
liggende dorpen vluchten naar
de hoofdstad. Premier Anatole
Kanyenkiko heeft de afgelopen
twee dagen spoedberaad ge
houden met het regeringscomi
té, dat is belast met de veilig
heid in het land, over de toe
stand rond de hoofdstad en
over het vluchtelingenproble
men.
Het legeringscomité meent
dat Bujumbura zelf veilig is. De
gevechten ten oosten van de
hoofdstad duren al vier dagen.
Volgens de regering moeten
burgers worden ontwapend. Zij
gaat daarmee door ondanks fel
verzet van gewapende groepen.
De angst voor Rwandese toe
standen is groot in Burundi, dat
kampt met soortgelijke etnische
tegenstellingen als buurland
Rwanda. Op 6 april kwam de
voorlopige president van Bu
rundi, Cyprien Ntaryamira, sa
men met zijn Rwandese ambt
genoot om het leven. Het toe
stel waarin zij reisden werd
neergeschoten bij de Rwandese
hoofdstad Kigali. De Rwandese
samenleving werd daarna ge
dompeld in een gölf van buiten
sporig geweld. De Burundese
autoriteiten hopen dat te voor
komen door zo veel mogelijk
wapens in beslag te nemen.
In buurland Rwanda voeren
legerofficieren en leden van het
Rwandees Patriottisch Front
(RPF) besprekingen onder toe
zicht van de Verenigde Naties.
Beide pardjen buigen zich over
een VN-document dat een
staakt-het-vuren regelt. De ge
sprekken leverden gisteren geen
overeenstemming op. Zij wor
den vandaag in Kigali voortge
zet.
Het RPF heeft verklaard dat
de stad Gitarama in handen is
gevallen van de door Uganda
gesteunde Tutsi-rebellen. De
stad geldt als strategisch, omdat
de verspreide regeringseenhe
den in de hoofdstad en in het
westen van het land vanuit Zaï
re via Gitarama moeten worden
bevoorraad.
