I;
meer reizige
rs op
Nieuwe bus levert De meed°8en,oze wereld van antropologen
'XT
I
Rijtjes leren is verleden tijd
Pleidooi voor snelheidsgrens
van 30 kilometer in woonwijk
Randstad
LalGEN
BAAS
m
Herman gaat gewoon door
Klachten over Amsterdamse stadswachten
'Beter ontspannen door massage
ZATERDAG 11 JUNI 1994
CHEF GERT VISSER. 071 356439.PLV -CHEF PAUL VAN DER KOOIJ. 071 -356441
c j. tt i t j Amerikaanse wetenschapper ontkent aankoop oude schedels
Snelle uurdienst tussen Haarlem en Leiden r
Het streekvervoersbedrijf NZH begint in november 1995
met een sneldienst tussen Leiden en Haarlem. Later in
het jaar wordt deze verbinding doorgetrokken naar Den
Haag. de bus gaat een maal per uur rijden. De NZH wil
met deze luxe Interliner binnen drie jaar 10 procent meer
passagiers zien te trekken.
LEIDEN RICHARD MOOYMAN
De bus zal om tijd te besparen
maar weinig haltes aandoen,
die niet altijd middenin woon
kernen liggen. De Interliner
Haarlem-Leiden gaat via Vo
gelenzang. De Zilk. Noordwij-
kerhout. Noordwijk en Katwijk
rijden. De stopplaatsen in De
Zilk en Noordwijkerhout zijn bij
voorbeeld langs de provinciale
weg gepland.
Cruciaal is dat de reizigers
vanuit de Interliner-halte snel
naar de plaats van bestemming
LEIDEN ANP
De genetische experimenten
met de stier Herman gaan ge
woon door. Het feit dat het Zoe-
termeerse zuivelconcern Nutri-
cia de samenwerking met Gene
Pharming heeft uitgesteld heeft
daarop geen invloed, aldus het
Leidse biotechnologiebedrijf.
Gene Pharming. dat de stap van
Nutricia betreurt, beschikt over
alle vereiste goedkeuringen
voor het fokken met stier.
Het experiment is bedoeld om
AMSTERDAM GPD
De geüniformeerde brigades
van de Amsterdamse Stads
wacht misdragen zich. Leden
zijn betrokken bij vechtpartijen,
breken in op de politiefrequen-
tie, kopen tijdens hun dienst
hasjies in coffeeshops die door
de politie in de gaten worden
gehouden, stelen uit winkels,
spelen eigen rechter, trekken
fietsers in wandelgebieden van
hun fiets en één lid van de
Stadswacht bracht zelfs een
De een droomde altijd al
van een eigen bedrijf.
Voor een ander was het
ondernemerschap de
laatste mogelijkheid om
uit de werkloosheid te
komen. Een derde zag het
gat in de markt dat
niemand anders opviel.
Allemaal hebben ze
gemeen dat ze er voor
kozen hun eigen baas te
worden en een bedrijf te
beginnen. Vandaag:
Roelien den Ouden,
massage en akrobatiek,
President Steinstraat 16 in
Leiden.
I I ee hoor. je
I ^1 hoeft echt niet
geblesseerd te
zijn om een massage te nemen.
Het is heel ontspannend en van
spanning hebben natuurlijk
veel mensen last. Als je een paar
keer gemasseerd bent, leer je
zelf beter te ontspannen. Maar
natuurlijk zijn er ook sporters
die zich laten behandelen. Zo
komen er vandaag en morgen
lopers die meedoen aan de ma
rathon. Even lekker de spieren
laten losmaken.
Ik heb zelf pedagogiek en
psychologie gestudeerd en- in
het laatste jaar daarvan ben ik
begonnen met de HBO-oplei-
ding voor massage en bewe
gingstherapie. Ikvond die
menswetenschappen aan de
universiteit toch te veel op de
geest en te weing op het li
chaam gericht. Ik mag dan een
dubbele studie hebben gedaan,
bij mijn massage hang ik niet
direct allerlei theorieën op. Als
kunnen. „We brengen de reizi
ger desnoods met een taxi naar
huis", aldus Van Trigt. De haltes
zullen worden voorzien van een
telefoon, klok en voorzieningen
om fietsen neer te zetten. Waar
mogelijk zullen parkeerplaatsen
voor auto's worden gemaakt.
De Interliners van de NZH
maken deel uit van een nieuw,
landelijk snelbusnet. Volgens
directeur marketing en vervoer
Van Trigt kunnen de bussen re
delijk concurreren met de auto.
„Over het algemeen zijn onze
bussen maar 20 procent langza-
lactoferrine te winnen uit koe
melk. waarmee Nutricia medi
cinale babyvoeding wilde ma
ken. Nutricia schortte donder
dag de samenwerking met Gene
Pharming op, na een ultimatum
van de Dierenbescherming, Na
tuur en Milieu en de Alternatie
ve Konsumentenbond. De orga
nisaties dreigden 'alle hen ten
dienste staande middelen in te
zetten om Nutricia te stuiten in
de vervaardiging van genetisch
gemanipuleerde babyvoeding'.
agent de Hitlergroet. Directeur
Van Eijk van Bureau Stadswacht
wees in een brief, waarin hij de
voorbeelden beschrijft, zijn per
soneel op de voorbeeldfunctie
die het dient te hebben voor de
burgerij.
De kwestie rond de Hitler
groet is inmiddels opgelost. Het
betrof een Stadswachter van al
lochtone koma( die zich niet
bewust was van de diepere be
tekenis achter het armgebaar.
Hij groette de diender daadwer-
iemand last heeft van zijn
schouders, vraag ik eerst of hij
of zij soms zwaar getild heeft.
Blijkt er geen directe lichamelij
ke oorzaak te vinden te zijn, dan
hoef je nog niet te praten over
de last van de wereld die hij op
zijn schouders zou kunnen
meetorsen. Als mensen willen
praten is dat natuurlijk prima,
maar ik dring niets op.
Massage zorgt er ervoor dat je
even uit je hoofd wordt gehaald.
We zijn altijd heel erg met onze
hersens bezig. Door de massage
merk je dat je uit meer dan al
leen een hoofd bestaat. Zodra ik
met de hand bezig ben ontdekt
de gemasseerde opnieuw dat hij
een hand heeft. We zijn ons
meestal niet erg bewust van ons
lichaam. Dat ontdekken van het
eigen lijf is ook belangrijk bij de
massagecursussen die ik geef. Je
kunt niet zeggen dat de cursus
sen en de massages alleen voor
een bepaald type persoon aan-
trekkelük zijn. Ik krijg hier za-
mer dan de auto." Dit is onder
meer mogelijk door het gebruik
van vrije busbanen, verkeers
lichtbeïnvloeding en een hogere
maximumsnelheid dan gewone
bussen (100 in plaats van 80 ki
lometer per uur).
Van Trigt zei te beseffen dat
er veel tijd nodig is om mensen
uit de auto te halen. „Nieuwe
lijnen als deze hebben zeker 2 a
3 jaar nodig om volwassen te
worden." Er komt een landelijk
telefoonnummer voor vragen,
opmerkingen en klachten over
de Interliner-bussen. Het stre
ven is dat de rijtijden van de In
terliners in het spoorboekje van
de NS worden opgenomen.
De NZH presenteerde giste
ren ook een half-open 'cabrio
let-bus', die zal worden ingezet
als promorievoertuig en strand-
express boven het Noordzeeka
naal.
Baalbergen's
meubel lease service
De nieuwe manier van
zorgeloos inrichten.
Vraag naar de folder!
kelijk amicaal. De geschrokken
jongen heeft de agent inmiddels
excuses aangeboden. Tegen
hem zullen geen disciplinaire
maatregelen worden genomen.
Andere, minder onbewuste mis
dragingen zullen harder worden
aangepakt, kondigde de direc
teur in de brief aan. „Maar er is
absoluut geen sprake van een
structureel probleem, het gaat
om een enkeling." aldus Van
Eijk.
De gemeentelijke politiek in
kenmensen die bol staan van de
spanning, maar ook studenten
die massage gewoon interessant
en vooral ook prettig vinden.
Ik geeft ook akrobatieklessen.
Dat klinkt heel ingewikkeld,
maar het is eigenlijk gewoon sa
men met anderen kunsten
doen. Je ontwikkelt er een heel
goed evenwichtsgevoel door en
dat komt ook in het dagelijks le
ven te pas. Het is heel leuk om
te zien hoe ouders en kinderen
samen akrobatieken. Het kind is
nog niet bang, heeft het volste
vertrouwen in de ouder en dat
geeft een prachtig samenspel.
Maar ook volwassenen begin
nen nog aan akrobatiek. Dat is
dan natuurlijk wel iets ingewik
kelder. Een kind til je nog mak
kelijk op, maar een volwassenen
op jou handen laten balanceren
is een stuk moeilijker. Dan is de
techniek belangrijker.
Ik ben nu een jaar zelfstandi
ge. Daarvoor werkte ik als be
leidsmedewerker en gaf al wel
ERNA 5TRAATSMA
De Amerikaanse antropoloog
dr. Don Tyler ontkent dat hij de
vorig jaar in Indonesië gevon
den schedel van de 'oudste la
va-mens' heeft gekocht. Hij
heeft de bewuste botresten ge
kregen van een lokale boer. ..Ik
heb nooit geclaimd de ontdek
ker te zijn van deze vondst."
zegt de omstreden wetenschap
per. die vlak na de ontdekking
van deze buitengewone vondst
in opspraak raakte. Antropolo
gen in Indonesië en Nederland
betichtten hem van fraude en
bedrog. Ze trokken de weten
schappelijke waarde van de
schedel in twijfel.
Tyler, die deze week op be
zoek is bij collega's in Leiden,
heeft een jaar na dato de be
hoefte te reageren op de be
schuldigingen. „Er zijn allerlei
artikelen over die kwestie ge
schreven, zonder dat ik daar
over ben geraadpleegd." De in
Idaho zetelende antropoloog
wijst er op dat het so-called-
scandal alleen de kranten in
Nederland en Indonesië hebben
gehaald. Ondanks wereldwijde
publiciteit over zijn 1.4 miljoen
jaar oude vondst, die wordt be
schouwd als de ontbrekende
schakel tussen aap en mens. „In
Amerika was er geen enkele re
actie op die verhalen, terwijl ik
toch geïnterviewd ben door alle
kranten en televisiestations.
Zelfs CNN bracht het nieuws
over de gevonden schedel."
De Indonesische onderzoeker
T. Jacob trok de vondst van Ty
ler als eerste in twijfel. De Ame
rikaan zou de schedel van een
plaatselijke fossiclenhandelaar
hebben gekocht. Daardoor zou
de wetenschappelijke waarde
van de vrouwenschedel nihil
zijn: de vindplaats noch de ou-
Amsterdam is opgeschrikt door
de berichten over de misdragin
gen. De verantwoordelijke wet
houder werd reeds verzocht de
zaak tot op de bodem uit te zoe
ken. Hem is opgedragen de
boosdoeners hun uniform te
ontnemen en ze terug te laten
keren tot de gelederen van lang
durig werklozen waaruit zij eer
der werden gerecruteerd. Poli
tieke woordvoerders spreken
van „ernstige beschuldigingen"
en misdragingen „op het niveau
van fraude plegen".
allerlei cursussen. Het is me niet
tegengevallen. Wel merk ik dat
je heel bewust een sociaal net
werk moet opbouwen. Zorgen
dat je ook buiten je behandelka
mer nog voldoende mensen ziet
met wie je over allerlei dingen,
waaronder je vak, kunt praten.
Ik wil niet echt alleen maar zelf
standig ondernemer zijn. Nu
het bedrijfje draait, probeer ik
een onderzoeksbaan of werk als
beleidsmedewerker voor een
paar dagen per week erbij te
zoeken. In de avonduren en het
weekeinde kan ik dan masseren
en cursussen geven. Voor mij is
dat geen dubbele baan. Ik vind
les geven en masseren heel
leuk. Dat telt niet als werk."
Roelien den Ouden is telefo
nisch te bereiken onder num
mer 071-131684.
MONICA WESSEUNG
FOTO: HOLVAST/MARK LAMERS
derdom zouden vaststaan.
Onzin, zegt Tyler. „De meeste
archeologische vondsten in
Indonesië worden door plaatse
lijke boeren gedaan. Eugene
Dubois is de enige antropoloog
die, in 1891, zelf een archeologi
sche vondst heeft gedaan. Alle
andere antropologen die in
Indonesië waardevolle schedels
hebben gevonden, deden dat
door tussenkomst via lokale
boeren. Dat is bij mij ook ge
beurd. happened to be there, ik
heb nooit geclaimd dat ik zelf
de ontdekker van die schedel
LEIDEN MONICA WESSEUNG
Kinderen volpompen met fei
tenkennis heeft geen nut. De
jeugd is niet bij machte met die
kennis te spelen en raakt alleen
maar gestresst van die overmaat
aan wetenswaardigheden. Het
onderwijssysteem moet om.
Kennis vergaren moet niet lan
ger het doel zijri: onderwijs
moet gericht zijn op het leren
spelen met die kennis.
Dat is een van de aanbevelin
gen van het rapport 'Ruimte
voor leren' dat deze week aan
de demissionair minister Ritzen
van onderwijs is aangeboden.
„De leraar is veel te veel aan het
woord. Hij praat veertig van de
vijftig minuten. De kinderen
mogen maar tien minuten met
hun nieuwe kennis spelen. Dat
moet anders. Kinderen krijgen
veertig minuten het woord, de
leraar tien.", zet onderwijspsy
chologe M. Boekaerts van de
Leidse universiteit uiteen. Boek-
DELFT GPD
Jaarlijks vallen honderdduizen
den slachtoffers in het verkeer
en nog wordt niet alle energie
gestoken in het verbeteren van
de verkeersveiligheid. Professor
J.L. de Kroes kan zich er vrese
lijk kwaad over maken. Zijn af
scheid van de Technische Uni
versiteit Delft gisteren stond
dan ook in het teken van de
slachtoffers.
Na de tweeduizend doden
van de Watersnoodramp (1953)
lag er een perfect Delta-plan op
tafel. Maar voor de dertienhon
derd doden die jaarlijks in het
verkeer vallen, is nog niet eens
een herdenkingsdienst gehou
den, laat staan een monument
opgericht. En dat terwijl de vei
ligheid in het verkeer nu kan
worden verbeterd. De aller
nieuwste high-tech snufjes zijn
helemaal niet nodig, kostbare
ingewikkelde systemen even
min. „Met de bestaande midde
len komen we al een heel eind",
is de jarenlange ervaring van de
hoogleraar transportveiligheid.
ben geweest."
Tyler stuitte min of meer toe
vallig op de 1.4 miljoen jaar ou
de schedel. Hij was een deel van
het landschap op Java aan het
verkennen, toen hij werd aan
geschoten door een boer. Deze
man bood hem een zak vol
botresten aan. Direct na de
vondst heeft Tyler de ontdekker
gevraagd hem naar de plaats te
brengen waar de vondst werd
gedaan. „Daar vonden we nog
wat botresten." Tyler geeft toe
dat er geen honderd procent ze
kerheid is over de vindplaats,
aerts is een van de opstellers
van het rapport.
„De lijst Europese steden uit
je hoofd leren heeft geen zin.
zeker niet omdat die nog wel
eens kunnen veranderen. Het is
meer dan genoeg als je weet dat
die steden in een atlas staan
vermeld. Leer leerlingen zoe
ken." De onderwijspsychologe
denkt dat de kennis die leerlin
gen nu moeten zien te verstou
wen, onderverdeeld moet wor
den in noodzakelijke en niet-
noodzakelijk zaken. Noodzake
lijke kennis (de kerndoelen) zijn
in haar ogen onder meer reke
nen en taal. „Van die vakken
moet niet alleen feitenkennis
worden gedoceerd, maar vooral
ook de spelletjes die je ermee
kunt doen. Leerlingen moeten
zelf nieuwsgierig zijn naar wat
je met optellen en delen alle
maal kunt doen. Dat je dan kan
uitrekenen hoeveel een kilo sui
ker kost of hoeveel melk er in
een beker past."
Over zijn loopbaan, die zich
bij Philips Telecommunicatie
Industrie en aan de TU Delft
heeft afgespeeld, is De Kroes te
vreden, maar over de bereikte
resultaten op gebied van ver
keersveiligheid niet. „Wat ik zo
erg vind, is dat het niet nodig is
dat er zoveel slachtoffers val
len Hij zou het liefst morgen
alle 50-kilometerzones in de
woonwijken vervangen door 30-
kilometerzones. „Zo n maatre
gel kan onmiddellijk ingevoerd
worden. Kostbaar is het niet,
het gaat puur om het vervangen
van de borden. Begin met alle
straten waar verkeersdrempels
liggen, want een drempel is een
teken dat er te hard wordt gere
den. De bewöners zullen zich er
echt niet tegen verzetten".
De 80-kilometerwegen wor
den minder gevaarlijk als ze
worden omgebouwd tot auto
wegen. „Wil je werkelijk iets aan
het aantal ongelukken doen,
dan moet er een middenberm
met vangrail tussen, moet het
langzaam verkeer gescheiden
worden van het snelverkeer en
1 KUIPERS
maar dat zou ook niet gelden
voor sommige andere waarde
vol genoemde vondsten van
schedels. „Voor het in de jaren
dertig gevonden, 1.8 miljoen
jaar oude, Mojo Korto-kind zijn
mij in Indonesië drie verschil
lende vindplaatsen aangewe
zen."
De boer hoopte dat hij voor
zijn vondst rijkelijk zou worden
beloond, maar heeft volgens Ty
ler geen salaris ontvangen. „Ik
ben ervan beschuldigd dat ik
schedels heb aangekocht, maar
dat is niet gebeurd. De boer die
Kerndoel zijn ook basale na
tuurbegrippen zoals het draaien
van de maan om de aarde.
„Geef leerlingen gewoon een
dag de tijd om met een wereld
bol te spelen."
Boekaerts denkt dat het mo
derne onderwijs in de kerndoe
len (kennis plus het spel) meer
tijd kost. „En dus moet je zaken
schrappen. Dat zijn dan al die
nutteloze rijtjes." In het rapport
wordt voorgesteld om de helft
van de schooltijd te besteden
aan het goed aanleren van de
basisvaardigheden als taal en
rekenen, en de andere helft
door de school vrijelijk te laten
invullen.
De nieuwe onderwijsmethode
voorkomt volgens Boekaerts
ook stress bij leerlingen. Leer
lingen op de basisschool en in
het voortgezette onderwijs
staan veelal bol van de span
ning, heeft Boekaerts in een on
derzoek vastgesteld. „De kinde
ren moeten veel te veel kennis
rpoeten stoplichten het verkeer
dat over wil steken begeleiden.
Doen we dat niet, dan blijven
de 80-kilometerwegen een zor
genkind".
De professor is ervan over
tuigd dat de investeringen zich
terugverdienen. Hij heeft het
met eigen ogen gezien bij het
invoeren' van het signalerings
systeem bij de snelwegen. Het
verkeer remt behoorlijk af als
boven de weg de cijfertjes 90, 70
of 50 oplichten. Het resultaat:
de helft minder kop-staartbot-
singen en in totaal een kwart
minderverkeersongelukken.
Vrachtwagens worden vol
gens De Kroes een stuk veiliger
met een 'kikkeroog' op de ach
terkant. De chauffeurs kunnen
met zo'n camera veel beter zien
wat er achter de wagen gebeurt.
„Je ziet de weg, de paaltjes en
oude dametjes staan. In Japan
kunnen de chauffeurs kiezen
tussen zo'n elektronische ach
teruitkijkspiegel of een extra bij
rijder die uitstapt en met een
fluitje aangeeft op de kust veilig
is".
Als het aan De Kroes ligt,
mij die zak met botten kwani
brengen dacht dat hij hartstikke
rijk zou worden van zijn vondst.
Maar mijn Indonesische assi-
tent heeft gezegd dat ik daar uit
principe geen geld voor kon ge
ven. Nou die man ging nog lie
ver dood dan dat hij die botten
zomaar aan mij gaf. Er stonden
toen zo'n vijf families om ons
heen. Ik heb toen gezegd: ik wil
wel geld geven, maar dat moet
het een gift zijn voor het hele
dorp. Toen heb ik de groep 400
Amerikaanse dollars overhan-
digd."
Dat een aantal collega's na del
bekendmaking van zijn vondst
de aanval op hem opende, is
pure afgunst, denkt Tyler. ,|,Er
zijn de afgelopen honderd jaar
acht van dit soort waardevolle
schedels gevonden. En daiy
komt er ineens een Amerikaan
die in vijf jaar tijd twee schedels
vindt die extremely unusual,
zijn..."
De aantijgingen vanuit Indo
nesië en Nederland hebben Ty
ler verbaasd. „Ik was naïef denk
ik. Vooral in Indonesië gingen
de beschuldigingen en verhalen
steeds verder. Ik zou oplichter
zijn, in de gevangenis hebben
gezeten en een dealer zijn in dit
soort spullen."
In Indonesië is Tyler inmid
dels officieel gerehabiliteerd.
„Er is een onderzoek gehouden
waarna bleek dat er geen enkele
basis was voor alle beschuldi
gingen", zegt Tyler met de
schriftelijke verslaggeving daar
van in zijn hand.
De hele kwestie heeft Tyler
cynisch gemaakt. „Als men
vroeger tegen mij zei dat er veel
animositeit in dit wetenschap
pelijke wereldje is geloofde ik
het nooit. Maar ik heb nu ge
leerd dat sommigen meedogen
loos zijn. Andere collega's zijn
in het verleden nog veel erger
aangepakt dan ik. Ooit ben ik
wetenschapper geworden om
dat de afwezigheid van politiek
me daarin aantrok. Maar nu
weet ik dat er in het universi
teitswereldje meer aan politiek
wordt gedaan dan waar ook."
tot zich nemen en ze leren erj
niet mee om te gaan. Leraren'
zijn alleen tevreden als exactj
het juiste antwoord wordt gege
ven. Een kind dat het principe
van staartdelen goed begrijpt,
maar een klein rekenfoutje
maakt, krijgt een streep door
zijn som. De veelheid aan din
gen die hij moet leren, groeit
een leerling boven het hoofd.
Faalangst gaat een rol spelen.
Twintig tot dertig procent van
de leerlingen heeft stressklach
ten als hoofdpijn, irritatie;en
agressie."
De onderwijspsychologe is er
van overtuigd dat kinderen die
meer kunnen spelen met hun
kennis, minder last hebben van
spanning. „Bovendien groeien
zulke kinderen uit tot creatieve
mensen die het leuk vinden om
hun hersens ook te gebruiken
om na te denken in plaats van
ze uitsluitend als bewaarplaats
van feiten aan te wenden."
wordt ook de automobilist aan
gepakt. Hij pleit voor een betere
rij opleiding, onder meer met
een rij-simulator, en betere
hulpmiddelen, zoals een auto
matische versnelling, een zwar
te doos die alle bewegingen en
snelheden registreert en cruise
control. Toeristische routes
moeten het liefst ook maar
meteen worden uitgebannen.
„Daarbij gebruik je de weg ook
voor twee dingen en daar ko
men ongelukken van. Ik heb het
zelf meegemaakt toen ik een
hoogleraar uit Rusland de Fle-
vopolder liet zien. Wij bewon
derden de bloesem, maar de
man achter ons deed dat ook en
knalde er dus boven op".
Autorijden is alleen veilig als
er zo min mogelijk afleiding is,
zegt de professor. Hij heeft in
die zin dan ook een hekel aan
autoradio's en aan autotele
foons. „Wie autotelefoon heeft,
moet eigenlijk verplicht meteen
een antwoordapparaat hebben
dat aanneemt wanneer het, de
bestuurder niet schikt om op te
nemen".
Leidse onderwijspsychologe bepleit ander onderwijssysteem
Afscheid prof. De Kroes TU Delft
