Anna' s hart klopt in de woongroepen
Reportage
Uit het boek
'Anna over Anna'
ZATERDAG 11 JUNI 1994
■T4
'Uiteindelijk komt alles bij de meester terug
Op een verlaten parkeerplaats,
even buiten Arles sur Tech, in
het zuidelijkste zuiden van
Frankrijk, leunt Buwe Halbertsma tegen
zijn terreinwagen. Hij is de manager van
Las Clottes ('De Gaten'). Paideia-oord in de
Franse Pyreneeën. Een studentikoze jonge
man. Tot in de puntjes verzorgd. Een vluch
tige begroeting. ..Rij maar achter me aan.
anders vind je niet.''
Plotseling slaat hij rechtsaf, de bergen in.
Een boerenpad, ter breedte van een door
snee automobiel. Het weggetje is glibberig,
vol kuilen en ligt bezaaid met brokken rots
en verpulverde dakpannen. Stuurmans
kunst en stalen zenuwen zijn vereist. Na
twintig spannende minuten en een laatste
scherpe bocht ligt daar. tegen een berghel
ling aan. landgoed Las Clottes. een woonge
meenschap waar elf Nederlanders verblij-
Enkele fris ogende, bescheiden opgemaakte
vrouwen in lange lichte rokken komen met
blijde gezichten naderbij. Nieuwsgierig kij
ken we om ons heen en zien
een huis met een ruim terras
DE GEMEENSCHAP
Vanuit de regio Haarlem opereert Paideia: een
religieuze beweging met aiverse commerciële
activiteiten. De 56-jange Anna Clowting is het
inspirerend middelpunt. 'Mevrouw de meester'
verblijft momenteel, met twee volgelingen, in de
bergen te Nepal. Trouwe volgelingen
beschouwen Anna als het Goddelijke in het
dagelijkse leven. Centraal in hun leven staan
gezonde voeding, zuiver water, hygiëne,
meditatie, gebed en waarachtige liefde. Een
belangrijke zakelijke activiteit van Paideia is de
eigen natuurvoedingswinkel in Overveen Het
totale aantal aanhangers van de beweging is
moeilijk te schatten Elf leden leven in een
woongemeenschap te Haarlem, eenzelfde aantal
tot voor kort in de Franse Pyreneeën.
Zij die Paideia de rug toekeerden (de uitstappers)
noemen de organisatie een 'dogmatisch
familiebedrijf' (vier stichtingen, twee BV's).
Discipelen van Anna zouden lijdzaam en
planmatig geïndoctrineerd worden. Ex-leden
signaleren machtsmisbruik en spreken overeen
ondoorzichtig financieel beleid.
Is Paideia (Grieks voor opvoeding) een
vreedzame religieuze organisatie voor
persoonlijke groei, of een sekte waarin geld en
autoritair gedrag de boventoon voeren?
Een inventarisatie.
en, her en der verspreid, oude
caravans. Hoe zijn die ooit bo
ven gekomen? Het valt op hoe
primitief en tegelijk hoe uitzon
derlijk netjes en proper het is.
De caravans - met strak opge
maakte bedden - zijn voor de
nacht, het huis is voor de dag
en de avond. In de kamer op de
eerste verdieping worden for
mele beleefdheidszinnen uitge
wisseld. Er komt een thermos-
kan met de bekende Paideia-
kruidenthee op tafel; dat belooft
weer veelvuldig toiletbezoek...
Maar: waar is het toilet?! Een
tiental meters van het huis, zo
blijkt. Aan de overkant van
open grasland, bij een slinger
paadje door het groen. Verscho
len achter struikgewas en bo
men. staan op een houten vlon
der - als een balkon van vier bij
\ier meter aan de bergwand be
vestigd - drie wc's in de open
lucht. Drie wc's zonder deuren.
Sommige planken liggen los.
Tussen de kieren van de vloer
loert de peilloze diepte. In de
hoek hangt een kraantje waarbij
een stukje zeep. Superhygiëne
maar geen privacy. Wel een
adembenemend uitzicht. Ex-
Paideia-lid Quinta Heijn, die
hier in de buurt woont, zal een
dag later zeggen: ,,Het toppunt
van privé-loosheid."
Terug naar het huis met het rui
me terras. Liesbeth Verleur, een
jonge vrouw die doorlopend
glimlacht, zegt: ,,We zitten mid
den in een verhuizing. Alles wat
we opgebouwd hebben, is weer
afgebroken. Zoals de blokhut
ten die op het terrein stonden.
We vertrekken. De zolder staat
vol met verhuisdozen. We we
ten nog niet waar we naar toe
we zoeken een andere plek in
gaan. maar wi
de Pyreneeën
Het vertrek is gedwongen. Een gevolg van
onenigheid tussen de eigenaren van Las
Clottes, Hans Gouwens en zijn vriendin
Caecil Fennis. Gouwens keerde zich af van
alles wat met Paideia te maken heeft. Hij
wil 'die lui' van zijn terrein weg, terwijl Cae
cil nog met volle overtuiging verbonden is
aan de filosofie en levenswijze van de
groep. De rechter kwam eraan te pas:
Paideia moet vertrekken.
Met bloedend hart nemen de elf bewoners
straks afscheid van die speciale afgelegen
plek in de bergen. Caecil: „De lucht en het
water zijn hier schoner. Hoe hoger, hoe
schoner... Dat is Las Clottes." Liesbeth:
„Geen toeval dat wij hier terecht kwamen.
Op deze plek is door de eeuwen heen veel
strijd geweest. De Cartharen hebben hier
gezeten."
Zeven jaar geleden - toen alles nog pais en
vree was tussen Hans en Caecil - maakten
ze in de Pyreneeën kennis met Indra Steen-
brink en Anna. De vier besloten samen te
werken en op Las Clottes een leefgemeen
schap te stichten.
Vrije keuzes
De bewoners van Las Clottes leven volgens
de filosofie van Anna. Aan het hoofd van de
tafel legt Liesbeth uit: „Het hart wordt ge
vormd door de meester. Voor ons is dat An
na. Zonder haar zou deze leefgemeenschap
er niet zijn. Wij kozen voor deze vorm om
dat daar de hiërarchische structuur in zit.
Adèle ts, een van
de (ex)woners van
de leef^eenschap
in de Hapaterslaan
in Haarl^ met twee
kopjes vcde beken
de Pa/deifcruj-
denthee
op weg nar twee
van haarvormalige
nuisgenotei„Dat
gevoel zo te/villen
leven is er alijd ge
weest"
F°TO UNITEL PHOTOS
DE BOER ROB PENDRIKS
v.l.n.r. Caecil Fennis, mede-eigenaar van de grond waarop Paideia tot v
rondom de toppen van de Franse Pyreneeën
maanden naar Las,Clottes gegaan. Vanaf
het moment dat ik hier mijn eerste voet zet
te, was ik verkocht. Dit is de plek waar ik
me het meeste thuisvoel."
Haar vriend Buwe Halbertsma heeft ook
een ingrijpende beslissing moeten nemen.
Hij, Fries van geboorte, deed de kunstaca
demie in Den Haag. maakte films over de
innerlijke ontwikkeling van de mens en
raakte vervolgens op een dood spoor.
Buwe: „Bij toeval zag ik een advertentie van
de woongemeenschap van Paideia in Haar
lem. Ik heb gebeld en kreeg meteen goed
contact. Toen ze het daar over de Pyrenee-
en hadden, ging bij mij een bel luiden. Ik
voelde: daar moet ik heen."
Als manager is hij verantwoordelijk voor het
inkomen op Las Clottes: geen vetpot. „Maar
we zijn vreselijk zuinig." De zomer- en win
terkampen, die voornamelijk waren opge
zet voor kinderen, vormden de basis van de
inkomsten van Las Clottes. Anna noemt in
haar boek Anna over Anna' woon- en leef
gemeenschappen betere plaatsen voor kin
deren om op te groeien dan het traditionele
gezin. Zodoende. Anna schrijft: „Het zou
beter zijn als kinderen geen ouders hadden,
of niet binnen de beperkte hokjesgeest van
het gezinnetje opgroeiden. Het is te statisch
en te moordend voor de kindergeest. Na
tuurlijk zijn het schone bedje, kleertjes en
voeding van belang. Maar kinderen zouden
zich optimaal kunnen ontwikkelen binnen
een leefgemeenschap waar meer kinderen
en volwassenen zijn om zich aan te spiege
len."
Tot voor kort stonden op het terrein twee
blokhutten die tegen een vergoeding wer
den gebruikt door Paideia-passanten. In de
winter probeerden Buwe en de zijnen een
zakcentje te verdienen door kerstversiering
te maken en die in de omgeving te slijten.
Liesbeth: „Onze kosten zijn gebaseerd op
300 guldén per maand per persoon." Cae
cil: „Maar dan brandt er nog geen lamp."
Liesbeth: „Een aantal bezoekers geniet een
uitkering.'Wij leven financieel in een maat
schap. Het is een moeilijke tijd nu we hier
weg moeten. We teren behoorlijk in. We
hebben allemaal honderd gulden zakgeld in
de maand. Dat gaat vooral op aan postze
gels en telefoontjes naar Nederland." Het
karige inkomen is de groep niet aan te zien:
verzorgde kleding (veel wit), welvarende ge
zichten.
De lucht kleurt dofgrijs. Het begint zachtjes
te regenen waardoor de schoonheid van
Las Clottes onmiddellijk verwelkt. Is dat Las
Clottes. waarvan een Franse vrouw in het
dal zei: „Dat is een plek op aarde waar de
wetten van God gelden, die door Anna aan
de mensheid worden vertaald." Het verla
ten oord heeft plotseling iets geheimzin
nigs.
Verschil
Hoe totaal anders is de Paideia-leefge-
meenschap in Haarlem, aan de Hazepater-
slaan. Toch overeenkomsten: ook hier elf
bewoners, en het is er - net als op Las Clot
tes - uitzonderlijk netjes. Geen kruimeltje
op de grond.
Het huis telt drie etages en twaalf keurig
opgeruimde woon-en werkkamers, die er
bijna identiek uitzien. Strak opgemaakte
bedden, eenvoudig bureaus en veel aan
dacht voor de gordijnen.
De bewoners (één man, tien vrouwen) aan
de Hazepaterslaan betalen voor voeding en
huur, al naar gelang de faciliteiten (ligging,
balcon) circa 875 gulden per maand. Een
aantal werkt in de supermarkt van Paideia
Een van de drie 'open lucht' toiletten van Los
Clottas, gebouwd op een vlonder hoog boven
in de bergen. „Het toppunt van prive-loos-
heid." FOTO ED BLAAUW
in Overveen, anderen zitten in de VUT, en
er zijn er die leven van een uitkering. Geen
probleem om alle kamers bezet te houden.
Altijd voldoende liefhebbers om hier te wo
nen. De belangstellenden komen via mond-
tot-mond reclame en advertenties.
Het grote verschil met Las Clottes, zit in de
woon- en leefstijl van de groep. Waar in de
Pyreneeën de bewoners opgaan in de na
tuur en de dag geheel met elkaar delen, le
ven die in Haarlem een stadsleven'met be
zigheden buitenshuis. Onafhankelijker van
elkaar dus, maar met voldoende voorzie
ningen die de gezamenlijkheid in het
Paideia-ideaal dienen.
Esmeralda en Adèle gaan voor in het woon-
en eetgedeelte. Ze nemen plaats op een
grote bank in een serre met uitzicht op zon
en tuin. En, jawel hoor: ook hier de ther-
moskan vol kruidenthee binnen handbe
reik. Vijf jaar geleden is het inmiddels opge
knapte pand voor drie ton aangekocht door
Adèle's zusje Margriet. Anna van Blaricum,
en Gerrit Jan van Oene. .Alleen de entree
moet nog onder handen genomen wor
den", zegt Adèle. Zij heeft een tijdje deel
uitgemaakt van deze gemeenschap, maar
woont nu samen met haar man Friso vaïi
der Wal (de ex-echtgenoot van Anna) in
Zandvoort. Esmeralda zat, voor ze bij
Paideia kwam, bij Baghwan. „Vanaf mijn
Zestiende woon ik in communes. Dat ge
voel zo te willen leven is er altijd geweest."
Adèle had een vooroordeel tegen woonge
meenschappen. „Ik las een blaadje over een
gemeenschap in Schotland en ben toch
maar eens gegaan. Toen vielen mij de
schellen van de ogen. Deze manier van wo
nen sprak me erg aan." Esmeralda over de
sfeer in het huis aan de Hazepaterslaan: „In
het begin allemaal mensen met volstrekt
verschillende levensstijlen bij elkaar. Er
werden poezen en honden gehouden, en er
werd gerookt. Dat werkt niet." Adèle: „Wij
komen er vrij snel achter - kwestie van ge
voel - of een bewoner oprecht onze doel
stellingen nastreeft. Men moet het eens zijn
met onze basis." Die basis: leven naar door
Anna aangegeven richtlijnen die met name
Wij leggen verantwoording af aan Patrick
Moulsdale, de voorzitter van de stichting
Paideia International. Hij op zijn beurt in
formeert Anna. Uiteindelijk komt alles bij
de meester terug zodat zuiverheid en liefde
gewaarborgd zijn. Onze ashram is geba
seerd op vrije keuzes van iedereen. In onze
vraag om een stap verder in het leven te
kunnen maken, heeft Anna ons de ashram
stoelen op gezopde voeding, geestelijke ver
dieping, en'waarachtige'liefde voor elkaar.
Zondagsviering
De zondagochtend staat bij Paideia in het
teken van mediteren en zingen. De zon
dagsviering is heilig voor de woongroepen.
Patrick Moulsdale: „We zingen van alles.
Gospels, Ierse liedjes, Simon en Garfunkel.
Een ander blijft lang in bed of voetbalt, wij
zijn op deze wijze bij elkaar. Het is heel
voedend."
De lunch wacht. Eerst wordt staand gebe
den. De bewoners geven elkaar een hand
en vormen een cirkel. Adèle gaat voor in ge-
bed:
Vader leidt ons van het onwerkelijke
naar het werkelijke
leidt ons van duisternis
naar licht
leidt ons van dood
naar leven
leidt ons van onvrede
naar vrede en vrede en vrede
Aan tafel mag maar een persoon tegelijk het
woord voeren. Henny, een wat oudere
vrouw vertelt hoe haar omgeving eerst vol
scepsis was, maar later begrip kreeg. Ingrid,
een andere bewoonster: „Mijn familie vindt
het gewoon, maar sommige vriendinnen
zijn afgehaakt." Regine verblijft maar even
in Haarlem. Zij behoort tot de woongroep
in de Pyreneeën, samen met haar vriend
Govert. Het contact met haar vader kon be
ter. „Mijn vader is een conservatieve man
als het om alternatieve leefwijzen gaat. Hij
heeft het idee dat ik te afhankelijk ben. Ook
vindt hij het moeilijk dat ik ver weg woon.
Daarvan krijgt Anna de schuld." Haar va
der: „Welnee. Dat is mijn bezwaar niet,
want er bestaat geen enkele aanwijzing
voor deze losse beweringen van mijn doch- i
ter. Mijn bezwaar is dat bijstand-trekken,
en het feit dat de revenuen in de kas van
Paideia terecht komen."
Patrick Moulsdale van Paideia: „Onzin, is 1
nietwaar."
Dus de recherche van de Sociale Dienst
Haarlem gebeld. „Een klacht over bijstand
fraude door Paideia-mensen? Zou kunnen,
elke aangifte wordt serieus genomen. Meer
kunnen en mogen we er niet over zeggen."
Maandag: De kritiek.
gegeven."
Het loopt tegen elven. Bewoners verzame
len zich op het terras en nuttigen een fruit-
ontbijt. Liesbeth over de dag-indeling: „We
beginnen om acht uur met het ochtendge
bed. Om elf uur is er fruit en bidden we
weer. Tussen half twee en half drie houden
we lunchpauze. Om zes uur meditatie, en
om zeven uur gezamenlijk eten."
Niet iedereen kan daar volledig in opgaan.
Jolande de Bie uit Haarlem bij voorbeeld.
Ze bracht vijf weken door op Las Clottes.
„Ik vond het heerlijk om buiten te leven.
Om gezond te leven. Alleen: dat zó optrek
ken in een groep, dat vond ik moeilijk. Je
hebt opeens met zoveel mensen rekening te
houden..." Echtgenoot John de Bie: „Ik zou
er niet altijd willen wonerw Veel te geïso
leerd. Ik hou van uitgaan, andere mensen
ontmoeten. Ik sta aan de buitenkant van
Paideia. Ik ben er nooit helemaal inge-
weest."
Op Las Clottes moet ook gewerkt worden.
Het huishouden, hout hakken, in de moes
tuin werken. Iedereen heeft zijn eigen taak.
De één is verantwoordelijk voor de medita
tie, de ander voor het terrein, een derde
waakt over de saamhorigheid. „Omdat er
voor alles iemand is, hoef je je weinig zor
gen te maken. Je vormt met elkaar een
hand waarvan elke vinger uniek is", zegt
Liesbeth, die juridische zaken en de public
relations in Frankrijk in haar pakket heeft.
In Nederland kreeg ze, juriste van huis uit,
de kans de opleiding tot (kinder)rechter te
volgen. Ze wikte en woog, en bleef twijfelen.
„Mijn moeder zei: 'Je moet Anna raadple
gen'. Zij kende Anna van onder meer medi-
tatielessen. Anna adviseerde: 'Je moet het
niet opgeven of opzeggen'. Ik ben, omdat ik
nog geen keus hoefde te maken, een paar
'In Engeland opende zich tevens
mi/n Derde Oog, mijn
helderziendheid. Snel daarna ging
ik de kleuren van aura zien en
tijdens de zittingen op de
woensdagavonden met 'de Cirkel'
ontvouwde zich het een en het
ander. Ik zag de chakra 's als
lotusbloemen en kreeg door hoé
hun verbinding en werkingsveld
met de verschilende organen ir\
elkaar zat'
