i
o-fcicrfc
Hommelologen hommeien er dit weekeinde lustig op los
'Doodelijk dreigende duivelsmachines'
Van Basten? Wie
is dat nou weer?
Het Gesprek van de Dag
(10)
Verblindend
wit licht
aan de hemel
(IJDAC 3 JUNI 1994
GERT VISSER. 071 -356439,PLV.-CHEF PAUL VAN DER KOOIJ. 071-356441
r;
if u dat nu prettig vindt of
iet, de kleur oranje is
reer terug van wegge-
reest. Oranje is de mode-
leur van deze zomer. Er
;ijn T-shirts, buttons,
Shawls, antenneballetjes,
flaggen, broeken, pruiken,
speldjes en stickers in die
kleur. En nog veel meer
snuisterijen. De markt
ivordt thans werkelijk
Dverstroomd met aller
hande attributen. Het WK-
L-oetbal staat immers voor
de deur en daar ziet de
commercie wel brood in,
vooral als Nederland van
de partij is. Kortom, er
(spoelt een oranje golf over
Nederland. De gekte is
I'eer losgebroken.
iet zal wel toeval zijn ge
weest dat alle zoutjes met
"e beeltenis van Ruud Gul-
lit erop in de WK-zak van
Smiths gebroken waren
waar de rest van de spelers
over het algemeen toch
'heel' overkwam. Of had 's
jands grootste piepersnijder
soms bij het vullen van
'Onze Jongens' zoals het
speciaal voor het wereld
kampioenschap gecreëerde
zoutje heet al een beetje
n^zijn twijfels over het mee-
zol4oen van deze specifieke
neiIJongen? Zal wel niet, zoals
,geimenig Nederlands bedrijf
fec,dat dure centen neertelde
vari°m reclame rond Oranje te
beimaken zich intussen gefopt
tesjweet door de vlucht van
lin:Gullit. Alle spulletjes waar
Qiejhij op of rond figureert, zijn
oejnamelijk meteen waarde-
za]loos geworden.
vai]Goed, zoutjes dus met de
üd hoofden van de Oranje-
(pspelers er op. Hoe zien ze er
uit, hoe smaken ze en wat
)erjkosten deze cartoon-chips,
[erizoals de firma Smiths ze
idfïook wel noemt?
riajOm met dat laatste te be-
(riri;ginnen: 1,79 de zak bij
aj.een inhoud van 60 gram.
reïjNiet te duur, want ze sma-
ne,ken naar meer, dat moet
aljgezegd worden. Wat je al
omniet voor lekkers kunt brou-
enjwen als je de op het oog
iiJtoch niet zulke interessante
eredingen als aardappelpoe-
-e.der, plantaardige olie, ge
modificeerd zetmeel
(E1412), zout, aroma,
smaakversterker (621
emulgator (E471) en kara
mel bij elkaar gooit.
Maar 'last but not least' het
uiterlijk van de hapklare
sterren. Want behalve de
smaak onderscheidt dat de
ze chips natuurlijk vooral
van al de ontelbare soorten
die je gewoonlijk in de
schappen van de super
markt aantreft. Naast die
gebroken Gullits (zal wel
toeval zijn) vielen nog een
paar dingen op. De beelte-
en nis van Jan Wouters is tref-
ctè fend, de chip van John de
Wolf goed gelukt. Met Berg-
iie kamp, De Boer en Koeman
en wordt het evenwel al min-
ke der. Moet je echt twee keer
:n. kijken of ze het ook daad-
n- werkelijk zijn.
en Maar bij Danny Blind en Ed
en| de Goey is het maar goed
?r- dat ook de naam van de be
zel treffende speler in het zout-
anj je is gezet. Anders weet je
O-I absoluut niet om wie van
2n| de superstars wier hoofd
lat! in de huiskamer toch over
het algemeen een ver-
l trouwde indruk maakt
het hier gaat. De tronie die
m Blind bijvoorbeeld van de
)i-j ontwerpers heeft gekregen,
li- zal zelfs bij zijn vrouw geen
spoor van herkenning los
maken. Sterker nog, ze zal
deze louche figuur eerder
als beangstigend ervaren,
zó hebben ze 'm toegeta
keld. En Ed de Goey mag
dan inderdaad niet moe
ders mooiste zijn, maar om
met zo'n ape-koppie te
worden afgebeeld, nee, dat
heeft onze nationale doel
man absoluut niet ver
diend.
Rest nog de verpakking.
Wat dacht u van de kleuren
oranje en rood-wit-blauw?
Goed geraden. Verder staat
het Wilhelmps op de ach
terkant afgedrukt en het
speelschema van Onze Jon
gens. Dat is aardig bedacht.
Maar het slappe tekstje over
de eredivisie van de zoutjes
had verder achterwege kun
nen blijven. Een leuke mop
moetje niet uitleggen. Die
spreekt toch voor zichzelf.
AD VAN KAAM
't Is hommeles dit weekeinde.
Maar dan wel letterlijk; 4 en 5
juni zijn uitgeroepen tot natio
nale hommeidagen. Een beetje
natuurliefhebber laat dit week
einde het voetbalveld en de
borrel links liggen en trekt erop
uit om te gaan hommeien.
Hommel-o-loog hoefje ervoor
niet te zijn. Er bestaan niet al te
veel soorten hommels zodat je
je al snel een expert kunt noe-
Het hommelproject is georgani
seerd door de Koninklijke Ne
derlandse N atuurhistorische
Vereniging (KNNV) en de Ne
derlandse Jeugdbond voor Na
tuurstudie (NJN). „Onze vraag
is simpel. Besteed een beetje
aandacht aan de hommel. Be
kijk het dier eens en ontdek de
geheimen van het hommelle
ven", zegt G. van Poelgeest van
de KNNV. De afgelopen weken
zijn 65.000 hommelkaarten ver
stuurd, voegt zijn natuur-colle-
ga B. Prins toe. Op de hom-
melkaart staan afbeeldingen
van de zes meest voorkomende
hommelsoorten. Het is de be
doeling dat Nederland er dit
weekeinde er massaal opuit
trekt en noteert welke hommel
waar gezien wordt.
Een kleine proef in de Hortus
Botanicus in Leiden leert dat
'hommeien' (en dan dus niet
het hommeien volgens Van Da-
Ie wat zoveel betekent als een
laag brommend geluid produ
ceren) inderdaad niet al te
moeilijk is. In het begin lijken
alle harige bolletjes die zich
hommel noemen, op elkaar. Al
snel zie je verschil. De een heeft
een rode rug, de ander is ge
tooid met twee gele strepen en
de derde is van achteren wit.
Namen als aardhommel, steen
hommel, akkerhommel en wei-
Dien dag, dien Dinsdag, daagde
de Dag der Dagen, de dag die
driewerf duidelijk de diepdra-
matische 'daverendedingen'de
zer dagen definitief demon
streert: de D-dag.
Duizenden doldriftig draaiende,
doordringend dreunende, dood
elijk dreigende duivelsmachines
denderden daverend, doch des
niettemin doelbewust de druile
rige duisternis doorborend, doel-
waarts: de Duitscher!
Zo klinken de eerste regels van
het gedicht 'Demonie in D-dur',
van Sassenheimer H.P. Ruijse-
naars. Het gedicht is geïnspi
reerd door D-day, de dag dat de
Geallieerden landden op de
kust van Normandië. Vier dagen
na de invasie, op 10 juni 1944,
dehommel vliegen al snel heen
en weer. De hommel blijkt,
Prins en Van Poelgeest wisten
dat natuurlijk al, inderdaad een
razend interessante dame te
zijn. Dame, want de mannen la
ten zich niet zien. De hommels
die nijver de nektar verzamelen,
zijn allemaal dames die werken
ten bate van de koningin.
Hommels zijn eigenlijk bijen
met een bontjasje aan. Ze ge
dragen zich in hoge mate gelijk.
Ook hommels hebben konin
ginnen die zorgt voor het nage
slacht en in ruil daarvoor van de
werksters lekkere hapjes (ho
ning) toegeschoven krijgt. De
hommelkoningin heeft het wel
een stukje zwaarder dan haar
bijen-collegaatje; bij de hom
mels broedt het blauwe bloed
echt eieren uit. De hele zomer
lang zit ze op het nest en verheft
het lijf alleen als er nog een
zooitje eieren moeten worden
gelegd.
Prins: „Zo zie je, hommels zijn
echt razend interessant. Dat
zouden meer mensen moeten
weten. Dus hebben we hom
meidagen ingesteld." Helemaal
gespeend van eigenbelang is de
actie van KNNV en NJN niet. De
verenigingen willen graag weten
waar welke hommels voorko
men en kunnen dus enkele
tienduizenden extra paar ogen
heel best gebruiken. Enkele ja
ren geleden hadden de vereni
gingen de nationale vliegen-
zwamdagen. „Het gaat er ons
om dat mensen beter gaan kij
ken naar flora en fauna. Of ze
nu schimmels bestuderen,
aardvlooien bekijken of hun
oren spitsen voor vogelgezang;
dat maakt niet uit."
De hommel maakt moeilijke,
zelfs traumatische jaren door.
Door de intensieve landbouw,
de netheidsmanie van Neder
land (keurig gemaaide gazonne
tjes) en het gebruik van chemi
sche bestrijdingsmiddelen zijn
er van de ruim 30 hommelsoor
ten, nog maar 25 oyer.
Prins: „Het is niet moeilijk om
iets voor de hommels te doen.
i beetje aandacht aan de hommel. Bekijk het dier eens en ontdek de geheimen van het hommelleven", zeggen G. van Poelgeest en zijn natuur-collega
FOTO HIELCO KUIPERS
Meer informatie over de hom
meidagen of andere activiteiten
van de KNNV zijn te verkrijgen
op telefoonnummer 030-
314797.
MONICA WESSELING
Zet in je tuin een paar hommel-
planten neer zoals kamperfoe
lie, tijm of vingerhoedskruid,
zorg ervoor dat de natuur rijk
blijft en biedt de hommel een
nestgelegenheid
Dat een nestkastje het leven wat
eenvoudiger maakt voor mezen,
mussen en andere gevederde
vrinden, is te begrijpen. Maar
dat hommels ook een kunstma
tige kraamkamer wensen, ligt
toch wat minder voor de hand.
Van Poelgeest: „Nee, hoor. Zelfs
op je balkon kun je hommels
een goed onderkomen bieden.
Voor mensen met een tuin is
het al helemaal makkelijk. Een
ingegraven bloempot of oude
tuingieter en de hommel is dik-
tevreden."
werd het voltooid. Maar het lag
bijna vijftig jaar op de plank,
door bijna niemand gelezen.
„Omdat ik het altijd erg druk
heb gehad", meldt Ruijsenaars.
„Ik werkte als correspondent
vreemde talen bij twee bollen-
bedrijven. Bovendien ben ik
nog een tijdje hoofd van het in
cassobureau geweest van de
Bond van Bloemenhandelaren.
Ach, ik schreef wel eens wat in
de bedrijfsblaadjes. Wat korte
verhaaltjes, limericks, haiku's...
Daar werd door niemand op ge
reageerd. De Bollenstreek is cul-
tuurarm. Ik denk dan ook dat
men voor het gedicht over D-
day nauwelijks begrip had kun
nen opbrengen."
Maar dat was niet het enige re
den waarom de dichter niet veel
voor publikatie voelde. „Ik ben
altijd huiverig geweest om in de
publiciteit te treden. Artikelen
met grote foto's erbij. Ik had
schrik hè, om een bekende Ne
derlander te worden. Om op
straat herkend te worden, zo
van: hé, daar heb je die-en-die.
Daarom ook nu liever geen fo
to."
Blijft de vraag waarom hij het
gedicht nu ineens wél opstuur
de op naar deze krant. „Ach, het
is nu een halve eeuw later. In
eens is er erg veel belangstelling
voor. daarom dacht ik: laat ik
het toch maar eens inzenden."
Bovendien, D-day heeft op Ruij
senaars een verpletterende in
druk gemaakt. Al die aandacht
in de pers riepen de herinnerin
gen bij hem ook weer wakker.
„Ik weet het nog goed. Ik las
over D-day in de DeutscheZei-
tung in den Niederlanden, een
Düitse krant die in Nederland
verscheen. Normaal gesproken
was de berichtgeving in Duitse
kranten bijzonder gekleurd.
Maar deze krant was heel open
hartig over D-day. De hele ope
ratie heeft in elk geval een enor
me indruk op me gemaakt. Ik
weet nog dat ik de zinnen vrij
wel achterelkaar heb opgepend.
Het heeft me verbaasd dat er tot
dusverre geen kunstenaar is ge
weest die D-day als inspiratie
bron heeft gebruikt. Het betreft
hier toch de grootste handeling
uit de krijgsgeschiedenis."
Daar davert de defensie der
Duitsche 'Draufganger!
Drakenvuur doorklieft de dage-
raadsnevels... dof dreunen de
detonaties der Duitsche defen-
siewal, derzelver diepste diepten
doortrillende donderslagen,
doodbrengend den daar doe
menden doltriesten dwazen,
dood, dood, dood!!!...
Ruijsenaars: „Grote gebeurte
nissen hebben me altijd geïn
spireerd. De watersnoodramp
bijvoorbeeld. Ook daarover heb
ik een gedicht gemaakt."
En ook dat gedicht ligt nog
steeds op de plank.
HERMAN JOUSTRA*
De geest van Marco van Basten
mag dan inmiddels al bijna
overal rondwaren, het complex
van voetbalvereniging SJC lijkt
hij nog niet te hebben bezocht.
Daar lopen de ochtend na de
overwinning van het Neder
lands elftal op Hongarije voor
namelijk kinderen rond. Om
naar de sterren van Oranje te
kijken. Het huidige Oranje wel
te verstaan, met voetballers die
tastbaar zijn. Met voetballers
die hun rekoefeningen in
Noordwijk afwerken. En spelers
die handtekeningen kunnen
uitdelen. Van Basten zit nog in
Milaan en zo lang hij daar zit,
bestaat hij niet voor de meeste
kinderen.
Of heeft hij zelfs nooit bestaan.
„Van Basten? Wie is dat nou
weer?', zegt een meisje van de
mytylschool uit Haarlem. Zij is
daar met een hele groep mede
leerlingen. En met kinderen van
de mytylschool uit Leiden. Na
men van spelers zegt zij niet te
kennen. Het is de meer de en
tourage die haar kippevel be
zorgt. Want wat heeft zij plotse
ling ontwaard? „De televisie!
Daarzo, achter dat hek."
Het zijn een paar mannen van
RTL die een tikkeltje opgewon
den langs het veld hobbelen.
Want op de reserves en de ge
blesseerden na, lopen er geen
spelers rond op de frisgroene
grasmat van SJC. Voor de kinde
ren maakt dat niet uit. Er is im
mers tv. Bovendien is daar John
de Wolf. De Feyenoorder is de
enige die voor aanvang van de
training al handtekeningen uit
deelt aan de jeugdige fans.
Onder hen bevinden zich de
nodige leerlingen van basis
school Sint Emmaus uit Voor
hout. Jawel, Van Basten kennen
ze wel. Maar wat ze van diens
mogelijke komst moeten den
ken, weten ze niet. „Nou ja, ik
denk dat het wel goed is", zegt
een klein jongetje ten slotte.
„Dat zegt mijn vader tenmin
ste."
Juist, ouderen hebben een me
ning. Kinderen lenen die vaak
alleen maar. Alleen, waar zijn
die ouderen? Hier en daar leu
nen er een paar tegen de afras
tering van het veld. Zij zijn wel
bezocht door de geest van Van
Basten. „Wat kan mij het nou
schelen of Van Basten meedoet
of niet", zegt een bitse oude
baas. „Het zal wel weer een of
andere stunt wezen."
„Hij komt", weet er een zeker.
„Ik zag hem op tv aankomen.
Op Schiphol." „Nee jüh, dat
was een video-opname van eer
der", schreeuwt een maat.
„Gullit zal toch niet zijn wegge
gaan om een plaatsje vrij te ma
ken voor Van Basten?", oppert
een ander. Hij oogst slechts
hoongelach. Want hoewel men
de kans op een stunt niet uitge
sloten acht, is dat wel iets te on
waarschijnlijk. „Want Gullit
weet ook dat Van Basten een
maand geleden nog nauwelijks
kon lopen. Dus waar hebben ze
Marco nou voor nodig? Om de
doppen van de flesjes bier af te
schieten?"
HERMAN JOUSTRA
Reacties en suggesties voor
"Gesprek van de Dag"
Telefoon 071-356444
of
Postbus 54,2300 AB
te Leiden
Bruikbare tips worden
beloond met een cadeaubon)
van 25 gulden.
De meest recente maansverdui
stering was niet zo'n succes. Al
thans, de maansverduistering
had wel plaats, maar kon niet
worden waargenomen omdat er
onverhoopt een wolkendek bo
ven Nederland hing. Maar geen
nood, hemelspeurders: er zijn
weer nieuwe verschijnselen in
aantocht.
Zo is daar de planeet Venus, die
de maand juni vaak zeer goed
zichtbaar aan de hemel zal
staan. Als de zon nog niet onder
is, maar helemaal tegen de
avondhemel. Dan is er zelfs een
verblindend wit licht aan de he
mel te zien. „En dat is beslist
niet overdreven gesteld zegt
een voorlichter van de Leidse
sterrewacht. „De planeet kan
flink helder zijn. Hoe helder?
Nou, dat komt in de buurt van
de helderheid van de maan.
Sommige mensen raken er zelfs
van in de war. Zeker als de zon
nog op is. Zulk helder licht aan
de hemel op klaarlichte dag...
Venus wordt dan wel eens aan
gezien voor een UFO door som
migen."
Blijft natuurlijk de vraag hoe de
leek Venus kan herkennen.
Want bij een heldere hemel zijn
er tegen de avondschemering
ook al enkele sterren te zien.
Dat is niet zo moeilijk zegt de
voorlichter. „Planeten zijn van
sterren te onderscheiden door
dat ze veel minder twinkelen.
En waar moeten we kijken?
„Probeer je de baan van de zon
maar voor de geest te J}316"-
Planeten bewegen zich grofweg
langs diezelfde baan. Venus
En met een beetje geluk is er de
komende dagen nog meer te
zien. Tot en met zondag 5 jurn
om precies te zijn. Dan kan het
zijn dat men een prachtig
groen, oranje of rood licht aan
de hemel ziet. Dit is het pool-
licht. Dat wordt veroorzaakt
door een uitstoot van kosmi
sche deeltjes door de zon. Die
komen in botsing met molecu
len in onze atmosfeer. Daarbij
wordt dan licht uitgezonden.
Hoe dat precies werkt laten we
hier maar even buiten beschou
wing.
Ie moet het in elk geval zien als
een gloed", zegt de voorlichter.
Over een heel stuk van de he
mel. Vergelijkbaar met het licht
uit een kas waarin men planten
kweekt. Zelf heb ik het nog
'nooit gezien. Het schijnt een
kwestie van geluk te zijn. aak
is het maar heel kort te zien
ook. En op klaarlichte dag is het
nagenoeg niet waar te nemen.
En nu maar weer afwachten
hoeveel wolken er de komende
tijd boven ons land hangen.
HERMANJOUSTRA.