'VN misbruikt
als pispaaltje'
Buitenland
'Niet alle hartspecialisten
in Duitsland zijn corrupt'
Oekraïne wil geen geweld
gebruiken tegen de Krim
Clinton lijdt onder wangedrag vrienden en medewerkers
En daar is geen water
België houdt topindustrieel langer vast
Nostalgie in
Normandië
Italië werpt weer begerige blikken op Istrië
J DONDERDAG 2 JUNI 1994
Pantservuist is steelhandgranaat
leiden-haarlem In de tekst bij de afbeelding van een Duitse
Wehrmacht-soldaat uit de Tweede Wereldoorlog in de speciale
D-Day-bijlage, die gisteren bij deze krant is verschenen, is onder
nummer drie een zogenoemde steel-handgranaat ten onrechte
geïdentificeerd als een pantservuist. Een pantservuist ge
bruikt om van vrij korte afstand tanks te doorboren was lan
ger dan de afgebeelde steel-handgranaat.
Bosnische hond na 19 maanden terecht
Belgrado Midden in de chaos van de Bosnische burgeroorlog
heeft een tienjarige hond uit Gorazde na negentien maanden
zijn gevluchte baas in het honderd kilometer verderop gelegen
Rudo teruggevonden.
Aanval Israël op Hezbollah
tel AvivDe Israëlische luchtmacht heeft vanmorgen stellingen
van de radicale pro-Iraanse Hezbollah in Libanon gebombar
deerd. Volgens bronnen rond Hezbollah kwamen tenminste zes
tien mensen om het leven en raakten er meer dan vijftig ge
wond. De Libanese basis werd volgens het leger verwoest. Het
getroffen kamp ligt in het gebied Ain Kawkab bij de stad Baai-
bek, 70 kilometer ten oosten van Beiroet.
Craxi niet terug naar Italië
rome» De Italiaanse socialistische ex-premier Bettino Craxi, die
is aangeklaagd wegens corruptie, zal niet terugkeren naar Italië.
Dat heeft hij vanuit Tunesië aan het hof in Milaan laten weten.
Craxi schrijft dat hij ziek is. Volgens zijn vrouw lijdt hij aan
stress, die wordt verergerd door suikerziekte. Begin mei werd
hem gesommeerd zijn paspoort in te leveren. Het proces tegen
Craxi en 31 anderen, voor het merendeel ex-politici, moet op 5
'juli beginnen.
King krijgt geen smartegeld van agenten
los angeles De politieagenten die de zwarte automobilist Rod
ney King aftuigden hoeven hem geen smartegeld te betalen. Dat
heeft een jury in Los Angeles gisteren beslist. De jury oordeelde
eerder dat de gemeente Los Angeles King 3,8 miljoen dollar
moet uitkeren als compensatie voor doktersrekeningen en het
mentale leed dat hem is berokkend.
Saksen-Anhalt sluit Republikaner uit
magdeburg De
-rechtse Republikaner mogen niet
meedoen aan de verkiezingen in de oostelijke Duitse deelstaat
Saksen-Anhalt. Dat heeft de verkiezingscommissie in de deel
staatshoofdstad Magdeburg gisteren bekend gemaakt. De Repu
blikaner zijn uitgesloten van de verkiezingen van 26 juni omdat
zij hun kandidaten tijdens een geheime en daarom ondemocra
tische bijeenkomst hebben gekozen.
Solzjenitsyn begint zijn odyssee
Vladivostok Aleksandr Solzjenitsyn is gisteren begonnen aan
een reis van een maand dwars door zijn vaderland, nadat hij
twintig jaar in het buitenland moest doorbrengen. Solzjenitsyn
(75) vertrok met de trein uit de havenstad Vladivostok in het
Verre Oosten. Daar verbleef hij sinds vorige week vrijdag na zijn
terugkeer uit de Verenigde Staten.
Kirgistan 'partner voor vrede'
brussel Kirgistan heeft zich gisteren aangesloten bij het NAVO-
programma Partnerschap voor Vrede. Een dag eerder had presi
dent Askar Akajev van het Centraal-Aziatische land al een sa-
menwerkingakkoord met de Europese Unie ondertekend. Kirgis
tan is de 20e deelnemer aan het kaderprogramma van het bond
genootschap.
Pretoria ontbindt Vredesleger
Johannesburg De Zuidafrikaanse Nationale Vredesmacht
(NPKF) wordt vandaag opgeheven. De circa 5.000 man tellende
strijdmacht werd in februari geformeerd uit leger, politie, ANC-
strijders en troepen uit de thuislanden. Het vredesleger voldeed
echter niet. Het ontbrak onder meer aan discipline en training.
SS-generaal aangehouden in Spanje
Barcelona De voormalige SS-generaal Otto-Ernst Remer is gis
teren in Spanje onder huisarrest geplaatst. De 82-jarige Remer,
die zwaar invalide is, wordt door de Duitse justitie gezocht, om
dat hij nog een veroordeling van 22 maanden wegens het ver
spreiden van nazistische lektuur moet uitzitten.
Noors-Zweeds conflict over olieboringen
Stockholm Zweden heeft gisteren krachtig geprotesteerd tegen
het voornemen van Noorwegen om naar olie te gaan boren in
het Skagerrak. Een Zweedse delegatie overhandigde tijdens een
bezoek aan Oslo een in scherpe bewoordingen gestelde brief van
het ministerie van milieuzaken waarin wordt gewezen op moge
lijke negatieve gevolgen voor de Zweedse kust en het betreffen
de zeegebied.
BERLUN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
i Geen totaal corrupte medische
stand, maar wel een aantal
koopbare hartspecialisten. Dat
is de voorlopige balans, die kan
worden opgemaakt na de zit
ting van de commissie
volksgezondheid van het Duitse
parlement gisteren in Bonn. De
Duitse ziekenfondsen hadden
zitting achter
gesloten deuren de eerste be
wijzen op tafel
genaamde hartkleppenschan-
Namen werden niet
noemd.
g Ziekenfondswoordvoerder
r Kaula deelde na afloop mee dat
Het Oekraïnse parlement in
Kiev heeft gisteravond het ge
bruik van militaire dwang afge
keurd in het conflict met de
naar afscheiding strevende au
tonome republiek de Krim. Mo
ties voor het uitroepen van de
noodtoestand en voor het stu-
/an meer troepen naar het
in meerderheid door Russen
bewoonde schiereiland, keurde
het parlement af.
In plaats daarvan kreeg presi
dent Kravtsjoek de opdracht te
onderzoeken welke mogelijkhe
den de grondwet de centrale
overheid biedt om de Krim-cri-
sis op te lossen.
Het Oekraïnse ultimatum aan
de Krim om de wijzigingen van
de grondwet van de Krim onge
daan t;e maken, liep gisteren af.
Kiev ervaarde de besluiten van
20 mei als eerste stap van het
parlement in Simferopol om de
autonome republiek uit het
Oekraïnse staatsverband los te
weken.
washington hans de bruun
correspondent
Het beeld van Bill Clintons president
schap lijkt steeds meer bepaald te wor
den door een aaneenschakeling van
schandalen en schandaaltjes. Niet al
leen rond de Clintons zelf, maar ook
rond hun medewerkers en hun politie
ke en persoonlijke vrienden. Veelak
kan hij daar niets aan doen, maar de
Amerikaanse president zit wel steeds
vaker met de gebakken peren.
Terwijl de Verenigde Staten wachten
op de uitkomsten van de onderzoeken
naar zijn rol in Whitewatergate (over
de financiële handel en wandel van de
president en zijn echtgenote in de ja
ren '70 en '80) en naar zijn vermeende
seksuele misdragingen tegenover een
kantoorbediende uit Arkansas Zipper-
gate,het ritssluitingschandaal) is het
rijtje met schandalen de afgelopen
week weer verder uitgebreid.
Eerst was er David Watkins, het hoofd
van de administratie van het Witte
Huis, die de presidentiële helikopter
bleek te hebben 'geleend' voor per
soonlijke tochtjes, waaronder een golf-
uitstapje in de bergen van Maryland.
Watkins moest op gezag van Clinton
op staande voet ontslag nemen en
werd gedwongen de schatkist 13.000
dollar terug te betalen.
Het gedrag van Watkins, die zegt
slechts 'het landsbelang te hebben ge
diend', kan Clinton natuurlijk niet wor
den aangewreven, maar het is volgens
velen bedenkelijk dat in de Witte-Huis-
organisatie kennelijk zoiets mogelijk is
en lang getolereerd is. Het bewijst weer
eens de vaak gehoorde klacht dat ook
in het Witte Huis nauwelijks van lei
ding sprake is.
Veel pijnlijker voor Clinton is, hoewel
hij daar nog minder aan kan doen, de
aanklacht die Justitie deze week heeft
ingediend tegen Dan Rostenkowsky, de
machtige voorzitter van de commissie
voor inkomsten en uitgaven van het
Huis van Afgevaardigden. Ros
tenkowsky zou zich twintig jaar lang
op grote schaal aan fraude en corruptie
hebben bezondigd.
Hij declareerde tienduizenden dollars
voor uitgaven die hij nooit gedaan
heeft. Hij liet het Congres medewer
kers betalen, niet om hem politiek ter
zijde te staan, maar om zijn huis te
schilderen, het gras te maaien of foto's
van het huwelijk van zijn dochter te
maken. Hij schafte op staatskosten ze
ven auto's aan, waar zijn familieleden
in rondtoerden.
Dat er met Rostenkowsky iets aan de
hand was, was bekend. In 1988 werd
hij al genoemd in het schandaal rond
het postkantoor van het Congres,
waarbij voor tienduizenden dollars aan
illegale betalingen werden verricht.
Maar Washington reageerde dinsdag
geschokt op de onthulling van Justitie,
dat de afgevaardigde betrokken was bij
fraude op veel grotere schaal.
Rostenkowsky is een van de top-De-
mocraten in het Congres en een van
Clintons steunpilaren. De 66-jarige af
gevaardigde uit Chicago speelde vorig
jaar een cruciale rol bij het (met de
hakken over de sloot) door het Congres
slepen van Clintons omstreden eerste
budget, en bij de even nipte winst in
het debat over het omstreden Nafta-
verdrag met Canada en Mexico.
De val van Rostenkowsky die in
twintig jaar voor een half miljoen dol
lar zou hebben gefraudeerd kan ook
voor Clinton verstrekkende gevolgen
hebben. Hij had de afgevaardigde hard
nodig om zijn plannen voor de hervor
ming van de gezondheidszorg, voor
herziening van het sociale zekerheids
stelsel en voor nieuwe belastingen
door het Congres te halen.
Rostenkowsky blijft lid vai
sie voor de inkomsten en uitgaven - die
mede het Amerikaanse budget bepaalt
maar hij verliest hangende het juri
dische proces zijn voorzitterschap, en
daarmee zijn invloed. En als een van
Clintons meest trouwe volgelingen zal
die invloed node worden gemist. ..Hij
is onvervangbaar", zo werd op het Wit
te Huis gezegd.
Wat dit alles betekent voor de kansen
van Clintons plannen met de sociale
zekerheid, de gezondheidszorg en zijn
budget voor 1995 durft niemand te
voorspellen. Rostenkowsky rekent erop
in november weer te worden herkozen;
in maart won hij voorverkiezingen met
enorme overmacht. Maar juist voor
Clinton zou dit schandaal, waar hij he
lemaal buiten staat, wel eens ongunstig
kunnen uitpakken.
Organisatie vraagt 'waarschuwingssysteemvoor conflicten
De Verenigde Naties moeten meer gaan doen om 'natio
nale instorting' van landen vroegtijdig te signaleren. Het
uitbreken van oorlogen is dan te voorkomen door soci
aal-economische ontwikkeling, zodat minder kostbare en
gevaarlijke vredesoperaties nodig zijn. Veel landen mis
bruiken de volkerenorganisatie als 'pispaaltje', terwijl ze
niet bereid zijn geld uit te trekken voor vroegtijdig ingrij
pen.
den haag-washington
Dat heeft de Nederlandse VN-
topman Arnold Kruiderink gis
teren gezegd bij de presentatie
van het jaarrapport van het VN-
o n twikkel i ngsp rogramma
UNDP. De vele kritiek op het
functioneren van de VN noemt
hij 'frustrerend' omdat de lid
staten zelf een 'onduidelijke'
strategie volgen.
In zijn jaarlijkse Human De
velopment Report pleit de
UNDP voor een waarschu
wingssysteem om vast te stellen
welke landen op het punt van
instorten staan. Alleen op die
manier kunnen de VN debacles
zoals in Bosnië en Somalië,
waar is gewacht 'totdat het te
laat was', voorkomen. „Soldaten
met blauwe baretten kunnen de
noodzaak van sociaal-economi
sche hervormingen niet vervan
gen", aldus het rapport.
Van de 82 militaire conflicten
die zich sinds 1990 hebben
voorgedaan, spelen zich 79 af
in, en niet tussen landen. Bij al
die oorlogen is negentig procent
van alle slachtoffers onder de
burgerbevolking gevallen. Voor
al in ontwikkelingslanden is vol
gens het rapport geen sprake
van 'veiligheid'.
De VN-organisatie stelt dal
acht ontwikkelingslanden aan
de rand van de afgrond staan
als gevolg van sociale ongelijk
heid en politieke onderdruk
king: Afghanistan, Angola, Haïti,
Irak, Mozambique, Myanmar
(Burma), Sudan en Zaïre. In al
deze landen is sprake van grote
werkloosheid, schendingen van
de mensenrechten, etnisch ge
weld en hoge militaire uitgaven.
Het UNDP wijst erop dat de
vredesoperatie in Somalië al
leen al in 1993 bijna vier miljard
gulden heeft gekost. „Een ver
gelijkbare investering tien jaar
geleden in de sociaal-economi
sche ontwikkeling van Somalië
had de huidige crisis kunnen
voorkomen", aldus het jaarrap
port.
Het UNDP toont zich ook te
leurgesteld dat de wereldwijde
daling van militaire uitgaven,
die in 1987 inzette, niet is aan
gewend voor 'menselijke ont
wikkeling'. Op de Wereldconfe
rentie over Sociale Ontwikke
ling volgend jaar in Kopenha
gen zouden alle landen zich ge
zamenlijk moeten vastleggen op
vermindering van de armoede,
uitbreiding van de werkgelegen
heid en versterking van de soci
ale integratie.
Aan het adres van Nederland
heeft de VN-organisatie enkele
complimenten. Nederlanders
waren tussen 1985 en 1990 de
beste hergebruikers van papier
(50 procent) en glas (67 pro
cent) ter wereld. Op de wereld
ranglijst van vrouwvriendelijk
heid staat Nederland op een ze
vende plaats. Op de jaarlijkse
ranglijst voor menselijke ont
wikkeling, waarmee het UNDP
de welvaart wil meten, hand
haaft Nederland zijn negende
plaats, voor Duitsland en België,
maar achter onder andere Zwit
serland, Frankrijk en de Vere
nigde Staten. Canada staat eer
ste, een rits Afrikaanse landen,
alsmede Afghanistan, vormt de
staartgroep.
Islamabad Bij de Pakistaanse
Simly Dam, waar eigenlijk een
stuwmeer hoort te liggen, pas
seert een man twee waterscooters
op het droge. Het meer vormt nor
maal gesproken de belangrijkste
drinkwaterbron in het gebied rond
de Pakistaanse hoofdstad Islama
bad. Een verzengende hittegolf
die al twee weken aanhoudt in
Pakistan en de noordwestelijke In
diase staat Rajastan, deed het wa
ter echter verdwijnen en kostte al
aan honderden mensen het leven.
Op sommige plaatsen werd een
temperatuur van rond de 50 gra
den Celsius gemeten.
FOTO EPA SAEED KHAN
brussel apminderheidsaandeelhouders van twee Belgische
ondernemingen die al deels eigendom waren van
Schneider. Franse zakenlieden en politici rea
geerden furieus op de arrestatie en hebben bij de
Belgische autoriteiten aangedrongen op vrijlating
van Pineau-Valencienne.
De fraude zou bestaan uit het onderwaarderen
van aandelen in het bezit van minderheidsaan
deelhouders van de Belgische beheersmaat-
schappijen Cofimines en Cofibel die Schneider in
1992 uitkocht. Schneider heeft ontkend dat de
minderheidsaandeelhouders zijn benadeeld. Het
bedrijf kwam vorig jaar tot een overeenkomst
over de prijs van de aandelen.
Een Belgische rechter heeft gisteren bepaald dat
de vooraanstaande Franse industrieel Didier Pi
neau-Valencienne gedurende een onderzoek
naar fraude in hechtenis moet blijven. De zaak
heeft gezorgd voor verontwaardiging binnen de
Franse zakenwereld en voor gespannen betrek
kingen tussen België en Frankrijk. De directeur
van het Franse Schneider-concern kan volgens de
rechterlijke order maximaal een maand vastge
houden worden.
Pineau-Valencienne werd vrijdag gearresteerd
op aanklachten in verband met het uitkopen van
twaalf gevallen werden gepre
senteerd, waarin naar zijn me
ning duidelijk sprake was van
omkoping van artsen door de
producenten van hartkleppen.
Er werden originele documen
ten, verslagen en onder ede af
gelegde verklaringen aan de
Bondsdagcommissie overhan
digd. In eerste instantie hadden
de fondsen vijftig van de 51
hartklinieken beschuldigd van
corruptie. Specialisten zouden
hartkleppen met medeweten
van de producenten voor veel
minder geld hebben gekocht
dan bij de ziekenfondsen was
opgegeven. Het verschil zouden
zij naar Zwitserse bankrekenin
gen hebben gesluisd.
Omaha beach Tijd heelt alle
wonden. De verschrikkingen van
D-Day, de geallieerde invasie van
Normandië, worden niet vergeten,
maar voor veel veteranen, hun fa
milies en andere belangstellenden
zijn de plechtigheden van de ko
mende dagen toch vooral een
feest van de herkenning.
Duizenden verzamelaars van oude
legervoertuigen zijn naar Norman
dië getrokken om deel te nemen
aan de vijftigste herdenking van
de invasie. Geheel in stijl scheert
deze Brit zich op het strand van
Omaha Beach één van de vijf
geallieerde landingsplaatsen op 6
juni in 1944 met hulp van de
spiegel van zijn oude truck.
De Amerikaanse president Clinton
is vandaag in Italië aangekomen,
de eerste etappe van een rondreis
door Europa ter gelegenheid van
de herdenking van D-day. Met
zijn 'historische reis' wil Clinton
D-Day herdenken en tevens zijn
reputatie op het gebied van het
buitenlands beleid verbeteren.
FOTO REUTER PASCAL ROSSICNOL
ACHTERGROND
LEEUWARDEN ROELAND SPREY
De aanspraken die sommige Italianen menen te kunnen
maken op de gebieden Istrië en Dalmatië wortelen in
het rijke verleden van de stadstaat Venetië. Deze
zeevarende handelsnatie beheerste van de dertiende tot
het einde van de achttiende eeuw het grootste gedeelte
van de kuststroken van beide regio's, alsmede de talloze
eilandjes voor de Dalmatische kust.
Met de teloorgang van Venetië, ten tijde van de
Napoleontische oorlogen, maakte het Oostenrijks-
Hongaarse rijk zich meester van de voormalige
Venetiaanse bezittingen op de Balkan. Bij de grote
herverkavelingen die na de Eerste Wereldoorlg
plaatsvonden op het Europese continent kreeg Italië,
omdat het in dit conflict schoorvoetend de kant van de
geallieerde winnaars had gekozen, als beloning Istrië en
de steden Triëst en Zadar (Zara) toegewezen.
Aangezien Italië in de Tweede Wereldoorlog op het
verkeerde paard had gewed, mocht het dezelfde
gebieden na 1945 weer teruggeven aan Joegoslavië.
Alleen de stad Triëst bleef na lang touwtrekken in
Italiaanse handen, het gebied eromheen viel toe aan
Joegoslavië.
Een ongeschreven doelstelling van de nieuwe Italiaan
se regeringscoalitie lijkt herwaardering te zijn van de
fascistische dictator Benito Mussolini. De nieuwe
wind die in Rome waait is niet onopgemerkt geble
ven. Met name Kroatië en Slovenië zijn verontrust. Zij
voelen zich bedreigd voelt door de aanspraken die de
voorzitter van de buitenlandcommissie van het Itali
aanse parlement, de neofascist Mirko Tremaglia,
maakt op de Kroatische regio's Istrië en Dalmatië.
De Italiaanse invloed in Istrië en Dalmatië is nog steeds
onfniskenbaar. Vooral kuststeden als Koper (Italiaans:
Capodistria), Novigrad (Cittanova), Porec (Parenzo),
Pula (Pola) en Rijeka (Fiume) ademen nog altijd een
Venetiaanse sfeer, zeker niet in de laatste plaats door de
architectuur.
De Venetiaanse invloed is echter altijd beperkt gebleven
tot de kustgebieden. Voor de handelaren uit de
dogenstad waren de nederzettingen aan de Balkankust
vooral steunpunten op hun handelsroutes naar het
Oostelijke Middellandse Zeegebied. Meer landinwaarts
hebben de Venetianen veel minder sporen nagelaten.
De Italianen die nu weer aanspraak maken op deze
verloren gegane gebieden, zijn vooral spreekbuis voor de
zeker 300.000 Italiaanssprekenden die in de jaren na de
Tweede Wereldoorlog zonder pardon uit Joegoslavië zijn
verdreven. Velen van hen hebben zich daar nooit bij
willen neerleggen en vonden een gewillig oor bij de
neofascistische MSI, de ruggegraat van de Nationale
Alliantie één van de nieuwe regeringspartijen.
Of deze partij erin zal slagen de aanspraken op Istrië en
Dalmatië tot officieel regeringsbeleid te verheffen, is nog
een open vraag. Van deze nieuwe regeringsploeg kan
echter alles verwacht worden, want de partijen die dit
kabinet dragen, hebben tot nu toe nog geen enkele
controversiële uitspraak geschuwd.
Een eerste signaal dat de Italianen ernst maken met hun
nieuwe beleid ten opzichte van Kroatië en Slovenië werd
vorige week gegeven door minister van buitenlandse
zaken Antonio Martino, die Slovenië liet schrappen van
de lijst aspirant-lidstaten van de Europese Unie. De
Slovenen moeten volgens Martino eerst maar eens een
schadeloosstelling regelen voor Italianen wier bezit
genationaliseerd werd door Tito's communisten.
Raketaanval
op Aden na
oproep VN
ADEN-NEW YORK Rtr-AFP
Het Jemenitische leger heeft
vanmorgen een raket afge
vuurd op Aden, de hoofdstad
van het afgescheiden Zuid-
Jemen. Zuidjemenitisch
luchtafweer wist het projec
tiel in de lucht te onder
scheppen, voordat het boven
zee explodeerde. Zeker twin
tig mensen liepen verwon
dingen op door neervallende
brokstukken, aldus zieken
huisfunctionarissen in de ha
venstad.
De raketaanval lijkt een re
actie te zijn op de oproep
van de Veiligheidsraad giste
ren tot een onmiddellijk vre-
desbestand. In een brief
vroeg secretaris-generaal
Boutros Ghali van de Vere
nigde Naties de strijdende
partijen de resolutie van de
raad onvoorwaardelijk te
aanvaarden.
Zuid-Jemen heeft zich wel
achter de oproep van de raad
geschaard. De regering in Sa
na heeft nog niet officieel ge
reageerd. Jemen wijst VN-be-
moeienis met de burgeroor
log af omdat het volgens
haar een intern conflict be
treft tussen de legitieme re
gering in het noorden en de
rebellen in het zuiden. Sana
zei eerder al geen enkele
resolutie te accepteren waar
in niet de nadruk wordt ge
legd op de eenheid van het
land. Om Noord-Jemen tege
moet te komen, spreekt de
resolutie van de 'republiek
Jemen' en is het woord „een
heid" als oorzaak van politie
ke verschillen geschrapt.
Na de aanvaarding van de
resolutie leken de gevechten
tussen Noord- en Zuid-le
men rond de zuidelijke
hoofdstad Aden te luwen,
maar het was niet direct dui
delijk of beide partijen hun
troepen opdracht hebben ge
geven de vijandelijkheden te
staken.
