Major bedelt
ook, maar dan
om stemmen
êk
1992 —95
mmi
Feiten &Meningen
ID-plicht leidt
helemaal niet
tot rassenrellen
Nederland elk jaar een maand demissionair geregeerd
ïHSiliSï
a
VOOR
W1TNKENNERS
WOENSDAG 1 JUN11994
0C
In zijn artikel van 13 mei over de Wet op de
identificatieplicht (W1D) die vandaag in
werking treedt, stelt Gijs Schreuders dat
vooral allochtonen met deze wet te maken
gaan krijgen en dat dat tot rassenrellen zou
gaan leiden. Een reactie is hier op zijn
plaats. Het is namelijk gebaseerd op een
aantal onjuistheden en halve waarheden.
Het artikel begint met de tendentieuze
stelling dat de kans op een identiteitscon
trole niet bijzonder groot is voor een blanke
Nederlander die met een geldig vervoerbe-
wijs in de bus zit. De kans op een dergelijke
controle is nul. De controleurs mogen na
melijk alleen zwartrijders naar een ID-be-
wijs vragen. Het feit dat betrokkene blank is
doet absoluut niet ter zake.
Volgen Gijs Schreuders kan 'ieder te allen
tijde worden aangehouden in verband met
het vreemdelingentoezicht', en er is daarom
eigenlijk sprake van een algemene indenti-
ficatieplicht.
Iemand mag na vandaag alleen staande
worden gehouden in het kader van binnen
landse vreemdelingentoezicht wanneer er
sprake is van concrete aanwijzingen over il
legaal verblijf. Op verzoek van de Kamer is
gedetailleerd omschreven wat die concrete
aanwijzingen zijn, juist om te voorkomen
dat er een verkapte algemene ID-plicht
door de achterdeur werd binnengehaald.
Dergelijke ingewikkelde regelgeving valt he
laas niet in een paar zinnen samen te vat
ten. In het algemeen kan men zeggen dat
het om toch wel zeer voorspelbare situaties
gaat. Om in de beeldspraak van de heer
Schreuders te blijven: degene die zich in
een naaiatelier bevindt waar in het verleden
herhaaldelijk illegalen zijn aangetroffen,
moet met de uitoefening van vreemdelin
gentoezicht rekening houden.
In het artikel wordt opgemerkt dat er een
ID-plicht is bij voetbalwedstrijden 'en ande
re grootschalige manifestaties'. De politie
krijgt vanaf vandaag de bevoegdheid om
supporters die betrokken zijn bij voetbal
vandalisme naar een ID-bewijs te vragen.
De wet zwijgt over andere manifestaties,
zoals demonstraties of popconcerten. Daar
bestaat dan ook geen ID-plicht.
Gijs Schreuders reduceert de identifica
tieplicht op het werk tot een instrument om
illegale vreemdelingen op de arbeidsmarkt
op te sporen. Daarmee msikent hij de uitge
breide controlerende activiteiten van onder
andere de Belastingdienst en bedrijfsvereni
ging. Deze diensten zullen na vandaag waar
nodig zeker gebruik maken van de moge
lijkheid die de W1D hen biedt om fraude
met uitkeringen, premies en belastingen te
voorkomen of te achterhalen.
I-SZW (voorheen de Dienst Inspectie Ar
beidsverhoudingen) controleert of werkge
vers de vereiste tewerkstellingsvergunnin
gen hebben aangevraagd voor bepaalde ca
tegorieën buitenlandse werknemers. Deze
controles zijn noodzakelijk om te voorko
men dat de arbeidsmarktpositie van hier le
gaal verblijvende personen (zowel Neder
landers als niet-Nederlanders) wordt onder
graven. Voor vandaag mochten de contro
leurs alleen vreemdelingen naar hun papie
ren vragen. Omdat men niet van tevoren
weet of iemand vreemdeling is, kon dat
aanleiding geven tot selectie op bijvoor
beeld huidskleur. Nu moeten tijdens een
controle alle aanwezigen worden gecontro
leerd. De uitspraak van Schreuders dat
'huidskleur als officieel selectiecriterium
(mag) worden gehanteerd' is dus volstrekt
onjuist.
De wetgever was zich er terdege van be
wust dat een beperkte identificatieplicht
aan een aantal eisen moet voldoen. Het
vragen naar een ID-bewijs mag geen doel
op zich zijn, de bevoegdheden mogen niet
discriminatoir worden gehanteerd en bur
gers moeten met voldoende zekerheid kun
nen weten wanneer ze zich eventueel moe
ten identificeren.
Gijs Schreuders voorspelt allerlei rassen
rellen. Als er rond die tijd al onrust ontstaat,
dan komt dat eerder door zijn ongenuan
ceerde artikel, dan door de Wet op de iden
tificatieplicht.
DEN HAAG JURIAAN SIMONIS
MINISTERIE VAN JUSTITIE
Naschrift Gijs Schreuders
Juriaan Simonis merkt terecht op dat con
troleurs voor 1 juni alleen vreemdelingen
naar hun papieren mochten vragen. Na
vandaag kan iedereen worden aangehou
den in het kader van het binnenlandse
vreemdelingentoezicht. De identificatiep
licht op grond van de Vreemdelingenwet
geldt voor alle Nederlanders. Praktisch is
het niet mogelijk alle vijftien miljoen inge
zetenen te controleren. Daarom is selectie
noodzakelijk. Er bestaat, hoewel Simonis
het tegendeel betoogt, geen garantie dat
huidskleur niet mede als selectiecrite
rium telt. Wel wordt om discriminatie tegen
te gaan samenhang met andere aanwijzin
gen of omstandigheden vereist. Dit heb ik
ook vermeld.
Het Landelijk Bureau Racismebestrijding
noemt de voorzienbare discriminatie van
gekleurd Nederland niettemin het belang
rijkste bezwaar tegen de identificatieplicht.
De vrees voor rassenrellen is niet door mij
verzonnen, maar uitgesproken door de Bin
nenlandse Veiligheidsdienst. Er is geen
sprake van dat ik rassenrellen voorspel of
onrust zaai, ik heb vermeld dat de zorg
hieromtrent door de BVD is uitgesproken.
De beladen term razzia's is in verband met
de identificatieplicht gehanteerd door wij
len minister Dales van binnenlandse zaken.
Tijdens een conferentie aan de Erasmus
Universiteit over de identificatieplicht heeft
minister Hirsch Ballin (justitie) erkend dat
de beperkte identificatieplicht nauwelijks
meer afwijkt van een algemene identifica
tieplicht. Ook andere voorstanders erken
nen dat ruiterlijk. Daaróm ook raadde oud
minister Hirsch Ballin alle burgers aan om
altijd een ID-bewijs bij zich te dragen.
Britse premier bindt strijd aan met daklozen
John Major was niet de eerste Britse leider die uitvoer tegen bedelaars,
toen hij hen vrijdag brandmerkte als 'doornen in het oog'. In de zestien
de eeuw vaardigde koning Hendrik VIII een verbod uit op landloperij.
Maar terwijl de vorst tenminste nog bedelvergunningen bleef verschaf
fen aan de allerarmsten, wenst Major het verschijnsel geheel uit te ban
nen. De premier riep het volk op om bedelaars voortaan 'aan te geven bij
de politie'.
Een zwerver in Londen.
Majors aanval leek weinig meer
dan een wanhoopspoging om
stemmen te werven. De rechtse
boulevardpers had al maanden
een campagne gevoerd tegen
bedelaars, die werden afgeschil
derd als gewetenloze oplichters
die met de ene hand aalmoezen
incasseerden en met de andere
de sportauto bestuurden. En
onder de burgerij was de erger
nis over deze 'welvarende' be
delaars gegroeid met elke 'ont
hulling' in The Sun.
Het was geen toeval dat Major
zijn aanval lanceerde in Bristol,
waar duizenden inwoners vorig
jaar een petitie tekenden tegen
de bedelarij. Deze stad in het
westen van het land mag een
onevenredig groot aantal daklo
zen tot haar niet-geregistreerde
burgers rekenen. Bristol is een
van de steden waar 'New Age
Daklozen en andere verontwaardigden protesteren in Londen
Major.
Travellers', grote scharen rond
trekkende hippies, overwinte
ren.
In een vraaggesprek met de
plaatselijke krant omschreef
Major bedelen als 'beledigend'
en 'onnodig'. En dreigend voeg
de hij eraan toe: „Er staan hoge
straffen op; we zouden niet
moeten schromen die op te leg
gen."
Daarmee had Major de bede
laar opgewaardeerd tot thema
in de komende Europese ver
kiezingen. De oppositie beticht
te hem van 'aanvallen op de ar
men in plaats van op de armoe
de'. De waag die de kiezers op 9
juni moeten beantwoorden, is
dus: hoe 'onnodig' is bedelen in
het Groot-Brittannië van John
Major? Het is een waag waarop
geen eenvoudig antwoord mo
gelijk is.
Hoewel bedelarij het op één na
oudste beroep ter wereld moet
zijn, is het aantal bedelaars de
afgelopen vijfjaar wel erg sterk
gegroeid. In Londen alleen al
slapen vierduizend mensen op
straat, van wie de meesten tot
de bedelstaf zijn veroordeeld.
Vrijwel iedere buitenlandse toe
rist is geschokt door de uitge
stoken handen die hem op bij
na elke straathoek in het cen
trum van Londen tegemoet ko-
Een kleine minderheid van de
bedelaars neigt naar agressie,
en hanteert de bedelstaf als een
wapen. Voorbijgangers vinden
het soms moeilijk een smeekbe
de te negeren, als de bedelaar
vergezeld gaat van een pitbull.
Andere bedelaars bedienen zich
van bedrog. Zo zijn er in de
straten van Londen plotseling
wel erg veel vluchtelingen uit
Bosnië verschenen die geen
woord Servo-Kroatisch spreken.
Maar de meesten zijn, zo zeg
gen de liefdadigheidsorganisa
ties, gewoon de kinderen van de
Conservatieve revolutie.
De liefdadigheidsorganisaties
schrijven de sprongsgewijze
toename van de bedelarij toe
aan twee beleidswijzigingen in
de jaren '80 toen Thatcher nog
premier was. De eerste wijzi
ging was de sluiting van talloze
psychiatrische inrichtingen. De
filosofie daarachter was (behal
ve geldbesparing) dat patiënten
beter kónden worden geholpen
als zij thuis woonden. Alleen de
allerergste gevallen zouden nog
in inrichtingen worden ver
pleegd, voor de rest werd een
vangnet van maatschappelijk
werkers gespannen. Vele dui
zenden vielen echter na hun
ontslag uit de inrichtingen door
de mazen van dit net, en kwa
men op straat terecht.
Nadat de sluiting van de psychi
atrische ziekenhuizen de gees
teszieken de straat op had ge
dreven, bracht een tweede be
leidsbeslissing ook de jeugd tot
de bedelstaf. In 1988 besloot de
regering dat 16- en 17-jarigen
alleen nog recht op een uitke
ring hadden als zij deelnamen
aan van overheidswege opge
zette scholingen. Van de ene op
de andere dag kwamen jonge
ren die hun ouderlijke woning
waren ontvlucht, vaak omdat zij
mishandeld of misbruikt wer
den, zonder geld te zitten.
Eenmaal op straat, is het moei
lijk weer onder dak te komen.
Als de van huis weggelopen jon
geren de leeftijd van 18 jaar
naar aanleiding van de uitspraken van John w
FOTO REUTER KIERAN DOHERTY?
'la
M
hebben bereikt, wordt hun een 'j
uitkering geweigerd zo lang ze ii'
geen vast adres hebben. Maar te
omdat ze die uitkering niet krij- ft
gen, kunnen ze het sleutelgeld mi
voor een huis niet betalen.
Het aantal daklozen in het Vere- 'te
nigd Koninkrijk wordt op twee- :1c
honderdduizend geschat. De :k
meesten van hen slapen in te-
huizen voor daklozen, op stin
kende zalen die moeten worden 2
gedeeld met soms dertig ande-
ren. Maar niet voor iedereen is
er ruimte, zo verklaarde een p
hulpverleningsorganisatie in
antwoord op de aantijgingen 1
van Major. Deze maand alleen 'i
was in Londen aan 192 daklo- i
zen onderdak geweigerd. i
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN f
CORRESPONDENT
Het min of meer gedwongen vertrek
van Hirsch Ballin en Van Thijn heeft
veel stof doen opwaaien. Kunnen
ministers die hun ontslag al hebben
ingediend nog worden weggestuurd?
Wat is eigenlijk de positie van een
demissionair kabinet? Is het vleugel
lam omdat iedereen wacht op het
aantreden van het nieuwe kabinet?
Of is zo'n demissionair kabinet in
zijn nadagen juist onaantastbaar
omdat de Tweede Kamer het niets
meer kan maken? Het antwoord op
die vragen is niet onbelangrijk: sinds
de Tweede Wereldoorlog worden wij
gemiddeld meer dan een maand per
jaar door een demissionair kabinet
Dat demissionaire ministers of staats
secretarissen opstappen voordat er
een nieuw kabinet is geformeerd,
komt wel vaker voor. Meestal gaat het
om ministers die zien aankomen dat
voor hen in het volgende kabinet
geen plek is en alvast overstappen
naar een andere baan. Tijdens de vo
rige kabinetsformatie stapte de de
missionaire minister Deetman over
naar het kamervoorzitterschap.
Een keuze voor de Tweede Kamer had
nog niet zo lang geleden ook andere
oorzaken. Je kunt in ons land niet te
gelijkertijd minister en kamerlid zijn,
maar de grondwet maakt een uitzon
dering voor de periode van de kabi
netsformatie. Vóór 1983 was die uit
zondering aan een termijn van drie
maanden gebonden. Als de kabinets
formatie langer duurde, moesten de
missionaire ministers die ook als ka
merlid verkozen waren een keuze ma
ken tussen kabinet en Kamer.
In 1972 heeft dat het verloop van de
kabinetsformatie zelfs beïnvloed.
Biesheuvel was toen premier en te
vens fractievoorzitter van de ARP. Een
meerderheid van die fractie, onder
leiding van Aantjes, was voorstander
van samenwerking met de progressie
ven, maar Biesheuvel wilde liefst een
herstel van de coalitie met WD en
DS70. En hij voerde de onderhande
lingen. In het geheim overlegde hij
met WD-leider Wiegel
over de te voeren strate
gie. Toen de drie maan
den van zijn gecombi
neerde premierschap en
kamerlidmaatschap om
waren kon Biesheuvel als
minister-president moei
lijk uit het kabinet stap
pen en moest hij de
Tweede Kamer verlaten.
Aantjes volgde hem op
als fractievoorzitter van
de ARP en daardoor
kwam de formatie van
het kabinet-Den Uyl in
een stroomversnelling.
Gesteld voor dezelfde
keuze als Biesheuvel koos
de demissionaire minis
ter van justitie Van Agt in
de lange formatie van 1977 wèl voor
de Tweede Kamer. Zo bleef hij betrok
ken bij de onderhandelingen. Ook
toen was Aantjes degene die hem an
ders als fractievoorzitter zou zijn op
gevolgd. Misschien was dan het twee
de kabinet-Den Uyl er toch gekomen!
Juist om dit soort merkwaardige ef
fecten op de kabinetsformatie te
voorkomen is de drie-maanden-ter-
mijn afgeschaft. Wim Kok kan dus
rustig minister van financiën en frac
tieleider van de PvdA blijven totdat de
kabinetsformatie is afgelopen.
Het aftreden vart de demissionaire
ministers Hirsch Ballin en Van Thijn
is een andere zaak. Het is niet waar
RUDY ANDEWEG
hoogleraar politieke
wetenschappen aan
de Rijksuniversiteit
van Leiden
dat het een nieuwigheid is in onzé
parlementaire geschiedenis, maar het
is lang geleden dat iets soortgelijks
zich heeft voorgedaan. In 1922 was
het eerste kabinet-Ruijs de Beeren-
brouck bijna twee maanden demis
sionair toen, slechts vijf dagen voor
dat het hele kabinet aftrad, de CHU-
minister van landbouw,
handel en nijverheid, Van
IJsselsteijn, op moest stap
pen omdat zijn werk onbe
vredigend werd gevonden.
Net als nu was er ook toen
geen echte motie van wan
trouwen aangenomen,
maar dat is slechts van
theoretisch belang. Ook
demissionaire ministers
kunnen door de Kamer tot
aftreden worden gedwon
gen.
Zolang onze kabinetsfor
maties gemiddeld drie
maanden duren, is dat ook
niet zo'n gekke regel. Als
een kabinet zijn ontslag
aanbiedt, verzoekt de ko
ningin de ministers om al
les te doen wat het landsbelang vor
dert totdat er een nieuw kabinet is.
Die omschrijving geeft nauwelijks
antwoord op wat een demissionair
kabinet wel of niet mag doen.
In 1981 had Wiegel wel een erg be
perkte opvatting van de taak van een
demissionair kabinet. Zodra duidelijk
werd dat de WD niet in het nieuwe
kabinet zou terugkeren, weigerden de
WD-ministers aanvankelijk hun me
dewerking aan de opstelling van de
nieuwe begroting. Het is natuurlijk
niet leuk op de valreep nog de verant
woordelijkheid te moeten nemen
voor misschien impopulaire bezuini
gingen. Toch waren de reacties toen
eensgezind kritisch over de houding
van de demissionaire WD-ministers.
Algemeen is Den Uyls interpretatie
aanvaard dat een demissionair kabi
net alles mag doen, behalve contro
versiële maatregelen nemen. Samen
met de nieuwe Tweede Kamer over
legt het demissionaire kabinet sinds
dien over de vraag welke wetsontwer
pen nog wel en welke niet meer be
handeld zullen worden.
Maar ook Den Uyls regel geeft geen
duidelijkheid. Naarmate de kabinets
formatie langer duurt, wordt het voor
de demissionaire ministers steeds
moeilijker om alleen maar op de win
kel te passen. Allerlei beslissingen,
zelfs wanneer zij controversieel zijn,
velen dan geen uitstel meer. Zo ont
staat de rare situatie dat hoe langer
een kabinet demissionair is, hoe meer
dat kabinet mag. En naarmate het ka
binet meer mag, moet het parlement
de ministers ook meer ter verant
woording kunnen roepen. Daarom is
het zo belangrijk dat ook demissionai
re ministers kunnen worden wegge
stuurd.
Het aftreden van Van Thijn en Hirsch
Ballin past hierin. De kritiek van de
Tweede Kamer was vooral zo scherp
omdat Hirsch Ballin vlak voor het de
bat nog een brief naar de Kamer had
gestuurd met uitvoerige plannen voor
de aanpak van de georganiseerde cri
minaliteit. Zulke controversiële plan
nen kun je beter niet zo vroeg in de
demissionaire periode indienen
De staatsrechtgeleerde Hirsch Ballin
weet als geen ander hoe gevoelig de
taakomschrijving van een demissio
nair kabinet ligt. Dat hij het risico
toch heeft genomen, geeft op zijn
minst voedsel aan de gedachte dat
het allemaal boze opzet was om Van
Thijn in zijn val mee te slepen.
mm
18.000 FLESSEN
INGEKOCHT-
MAAR VOOR DEZE PRIJS
IS HET SNEL REAGEREN.
WANT OP=OP!
Door de geraffineerde combinatie van
de Cabernet Sauvignon met de Merlot
ontstaat een perfecte Medoc, die zich
snel heeft ontwikkeld. U kunt deze
Cru Bourgeois dan ook voor 1995 al
genieten.
Chateau Pey Martin
