Hongarije keert terug bij oude communisten Buitenland lapanse keizer wil niet laar Pearl Harbor toe Verkiezingen zeggen Colombianen weinig Het kleine leed van de corruptie in Spanje Een uiltje in de zon India's gevangenen mediteren over hun lot ATERDAG 28 ME11994 lbsolute meerderheid bij verkiezingen nog twijfelachtig Szoci no' ('Socialisten nee'). Dat heeft een tegenstander an de socialisten in veelvoud op het voetpad gespoten. 1 iet is een wens die niet in vervulling zal gaan. Dat de iongaarse Socialistische Partij (MSzP) de grote winnaar Jan de verkiezingen wordt, staat vast. De vraag of de 1 Dormalige communisten morgen, bij de tweede ronde, Ie absolute meerderheid behalen, houdt Hongarije ech- er in spanning. 3edapest runa hellinga drresppondent lie kans is zeker niet denkbeel- ig. Bij de eerste ronde begin ïei sleepte de partij eenderde an alle stemmen binnen. In de iveede ronde gaat het om de irecte verkiezingen van indivi- uele kandidaten in ieder kies- istrict. En ook daar staan de i icialisten zeer sterk. In de eer- te ronde eindigden hun kandi aten in 160 van de 174 kiesdis- icten op de eerste plaats. Op zich is dat nog geen ga- jantie op een zetel in het Hon- aarse parlement. Maar hoewel lie andere partijen zich de af- ]t elopen drie weken bezorgd monden over een mogelijke ab- olute meerderheid van de MS- P, zijn ze er niet in geslaagd un krachten te bundelen om 'n meerderheid tegen te hou- en. Partijen hebben geweigerd un kandidaat ten gunste van ndere partijen terug te trekken, Ddat de socialisten nu verdeel- e tegenstanders tegenover zich reten. De verslagen tegenstanders s adden de afgelopen weken tijd enoeg om hun wonden te lik en en de opiniepeilingen nog ens goed te bestuderen. Een s eetje laat is het Hongaars De- - locratisch Forum, tot nu de rootste regeringspartij, er ach- er gekomen dat de opiniepei- ers echt gelijk hadden met hun inderzoeken. Die wezen uit dat de gemiddelde Hongaar geen interesse heeft voor partijen die alleen maar over het verleden praten en dat de kiezers zich bovendien blauw hebben geër gerd aan de overduidelijke 'vui le' campagne tegen de socialis ten op radio en televisie. De enige partij die nog tegen wicht tegen de socialistische macht kan vormen, is het libe rale Verbond van Vrije Demo craten (SzDSz), overigens ook de enige partij die zich vooraf al bereid toonde tot een coalitie met de MSzP. In de campagne van de afgelopen weken heeft de partij sterk benadrukt dat ook tegenstanders van de socia listen er belang bij hebben dat de MSzP straks een sterke coali tiepartner krijgt. Want alleen dan kan de SzDSz tegenwicht bieden tegen de conservatieve krachten die de MSzP zonder enige twijfel in zijn gelederen heeft. Niemand in Hongarije gelooft overigens serieus in de terug keer van het oude systeem. De MSzP is de vroegere communis tische partij niet, en trouwens, die communistische partij heeft zich altijd als de meest hervor mingsgezinde van het hele Oostblok opgesteld. Maar de vraag wat voor partij er straks aan de macht komt, is deson danks gerechtvaardigd. Er zijn oude krachten in de MSzP actief, erkent ook Miklós Tabajsi, parlementslid van de OKYO Rtr/AFP )e Japanse keizer Akihito mijdt ijdens zijn bezoek aan de Vere- ligde Staten komende maand iet gedenkteken ter herinnering an de verrassingsaanval van de spanners op de Amerikaanse narinehaven Pearl Harbor op 7 lecember 1941. In plaats van de ivenplaats zelf te bezoeken, aat de Keizer naar de nationale •egraafplaats Punch Bowl op lawaii, waar talrijke slachtof- ers van de aanval begraven lig- an. Toen in maart de reis van de ceizer naar de Verenigde Staten verd aangekondigd, bleek uit litlatingen van regeringsfunc- ionarissen dat een bezoek aan iet gedenkteken van Pearl- Har- )or waarschijnlijk deel van de eis zou uitmaken. Conservatie- 'e Japanners reageerden ver ontwaardigd. Zij vreesden dat Akihito zich zou moeten veront schuldigen voor de aanval, die -rtoe leidde dat de Verenigde itaten rechtstreeks bij dè Twee sporen heeft verdiend. Om die reden heeft de mogelijke coalitiepartner SzDSz het ook onaan vaardbaar genoemd als Hom de nieuwe premier van Hongarije zou wor den. Een andere belangrijke parlementskandidaat is de vakbondsleider San- dor Nagy, ook een voor- malige communist die al IflRLjï heeft aangekondigd dat mi hij na de verkiezingen i zijn vakbondswerk zal ■■I combineren met zijn par- WÊm lementslidmaatschap. I Die aankondiging doet Jjj^^ ernstige twijfels over de bedoelingen de socialisten met hun economische program ma, dat er op het eerste gezicht zeer liberaal uit ziet en dat forse offers van de samenleving vraagt. „Als we dat programma socialistische partij en een van daadwerkelijk zouden uitvoe- de hervormers van 1989. Op- ren, zouden we binnen twee merkelijk is hoeveel vroegere jaar weg zijn", erkent Tabajsi. communisten in de MSzP op Volgens hem zijn de banden leidinggevende posities zitten, met de vakbonden van groot Partijleider Gyula Hom was mi- belang, omdat die zullen waar- nister van buitenlandse zaken schuwen als een bepaalde poli- De mogelijke coalitiepartner SzDSz wil niet dat oud-communist Guyla Horn, nu leider van de socialistische MSzP, pre mier WOrdt. foto ioap in de laatste communistische regering. Als zodanig was hij ook de man die het IJzeren Gordijn opende voor vluchtelingen en daarmee de aanzet gaf tot de val van het hele systeem. Hij was )e Japanse keizer Akihito hier samen op de foto met zijn vrouw Michi- foto reuter %eriko sucita de Wereldoorlog betrokken raakten. De conservatieven zien de aanval op de haven als de fensieve actie, omdat de Vere nigde Staten een handelsem bargo tegen Japan hadden inge steld. De Japanse krant Asahi Shim- bun was gisteren ongewoon kri tisch over de annulering van het bezoek aan Pearl Harbor. Het Japanse keizerlijk hof wordt er op gewezen dat de Britse konin gin Elizabeth twee jaar geleden meer moed toonde door de Duitse stad Dresden te bezoe ken, die in februari 1945 door de Britten werd gebombar deerd. Bovendien heeft geen enkele Japanse premier ooit het voorbeeld nagevolgd van de Duitse premier Willy Brandt die in 1970 een knieval maakte voor het monument ter herdenking van de joodse slachtoffers van het nazisme in Warschau. Veel landen vinden dat ook Japan zijn excuses aan de door het land omgebrachte slachtoffers zou moeten aanbieden. den haag .-tjabel daling CORRESPONDENT De politiek heeft in Colombia zelden een gevoel van nationale identiteit te weeggebracht. Decennia lang hebben politici elkaar zowel verbaal als lijfelijk bestreden en de belangen van de be volking ondergeschikt gemaakt aan hun eigen privé-interesses. Het is dan ook geen wonder dat de presidents verkiezingen van morgen geen grote geestdrift wekken onder de bevolking. Ruim de helft van de Colom bianen blijft thuis en mijdt de stembus. Omdat in de eerste Tonde zo goed als zeker geen van de kandidaten de absolu te meerderheid behaalt, zal een tweede ronde nodig zijn. Die valt samen met het we reldkampioenschap v«etbal in de Verenigde Staten. De opkomst tijdens El Mundial zou dan nog wel eens zeer laag kunnen uitvallen. „Nie mand verruilt een goal voor een stem", zei zelfs Nobel prijswinnaar voor de litera tuur Gabriel Garcia Marquez onlangs. De Colombianen denken maar aan één ding: voetbal. Hun sterrenteam met Valder- rama, 'de witte Gullit', en de Parmamees Asprilla wordt wereldkampioen. De rol die politici niet kunnen of willen vervullen is voor het nationale voetbalteam weggelegd. Ondanks het lage aanzien van de politiek in het algemeen, heeft de functie van president de afgelopen jaren in het La- tijnsamerikaanse land een ze kere herwaardering gekregen. De huidige president César Gaviria is populairder dan al zijn voorgangers. Onder zijn bewind daalde de inflatie aanzienlijk en groeide de eco nomie sterk. Bovendien ont mantelden militairen het drugkartel van Medellin. Hoe wel nog steeds duizenden linkse guerillastrijders actief zijn, lijkt ook hun geweld te zijn afgenomen. Critici van Gaviria, die in au gustus de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) gaat leiden, verwijten hem dat ook onder zijn bewind de mensenrechten nog steeds fors worden geschonden. Maar wat de Colombianen vooral bezighoudt, is de soci ale kwestie. Gaviria's accent op de vrije markteconomie, met daaraan gepaard gaande privatiseringen van over heidsbedrijven en groot scheepse bezuinigingen, liet weinig ruimte open voor ver betering van de positie van de arbeidende klasse en de aller armsten. Daarin wil de liberaal Ernesto Samper, partijgenoot van de president, verandering bren gen. Grotere overheidsinves teringen in gezondheidszorg en onderwijs, te betalen uit een te verwachten hogere olie-opbrengst. Op econo misch terrein een protectio- nistischer koers: meer subsi dies voor eigen landbouw en industrie. Samper, favoriet bij de pers, belooft de Colombia nen maar liefst 1,5 miljoen banen. De conservatief Andres Pastrana, voormalig burge meester van Bogota, staat in economisch opzicht dichter bij Gaviria. Dat lijkt merk waardig, maar in Colombia zitten politici die tot verschil lende partijen behoren soms meer op één lijn dan met par tijgenoten. De voormalige nieuwslezer wil juist de over heidsuitgaven beperken. De inflatie moet onder de 10 pro cent komen te liggen en Co lombia moet zich bij Nafta aansluiten, de Noordameri- kaanse vrijhandelsovereen komst. Als burgemeester van Bogota deed Pastrana het volgens Colombiaanse waarnemers niet slecht, maar hij moet ook leven met de ongelukkige er fenis van zijn vader, één van Colombia's impopulairste presidenten. De verkiezingen van morgen worden een nek-aan-nek-race tussen de twee kandidaten, die van overige concurrenten weinig hebben te vrezen. Samper heeft volgens de laatste peilingen de beste pa pieren. Colombiaanse com mentatoren riepen hem tot winnaar uit in een recent ge houden televisiedebat met zijn conservatieve tegenstre ver. Beide politici zeggen te willen onderhandelen met drughandelaars en linkse guerrillastrijders, mits die de wapens neerleggen. Samper en Pastrana hebben genoeg van het geweld in hun land. Zij drdmen van een 'gepacificeerd' Colombia. Hun persoonlijke levensge schiedenis is daaraan niet vreemd. Het drugkartel van Medellin hield Pastrana begin januari 1988 een week in gij zeling en Samper werd een jaar later door sluipschutters onder vuur genomen. DEN HAAG TJABEL DALING De talloze corruptieaffaires in Spanje heb ben niet alleen de politiek een slechte naam bezorgd; ze ontregelen ook het dagelijkse leven. Veel Spanjaarden worden geconfron teerd met het kleine leed dat de corruptie veroorzaakt. Neem nu bijvoorbeeld Luis Roldan. Wijn handelaar, dertig jaar, woonachtig in het Madrileense voorstadje Villaconejos (2500 inwoners). Dertig jaar lang was hij redelijk tevreden met zijn eigen naam, zelfs toen bleek dat de directeur van de Guardia Civil een naamgenoot van hem was. Maar sinds kort is er iets veranderd. Ex-politiechef Luis Roldan, die de socia listische minderheidsregering van Felipe Gonzalez onlangs deed wankelen, wordt van grootscheepse belastingfraude en an dere malafide praktijken verdacht. De oud directeur van de paramilitaire politie wilde zich niet voor de rechter en een parlemen taire onderzoekscommissie verantwoorden. Hij dook een maand geleden onder en is sindsdien Spanje's meestgezochte misdadi ger. Wijnhandelaar Roldan plukt nu de zure vruchten van zijn naamgelijkenis. Een bui tenstaander zou zeggen: ach, 'what's in a name'. Maar Roldans tot voor kort bejubel de wijnen dragen zijn eigen (merk)naam: overheerlijke, fruitige en frisse Spaanse wij nen met het etiket Luis Roldén op de fles. Maar de Spanjaarden lusten ze niet meer. „Mensen in de omgeving maakten wel eens grapjes over m'n wijn, maar ze kochten m'n produkten. Restaurants sturen nu de flessen terug. De klanten willen de wijn niet meer", verklaarde de wijnhandelaar deze week in het dagblad El Pais. Sommige Spanjaarden menen dat de wijnzaak eigendom is van de politiechef. Het boze toeval wil dat de burgemeester van een naburig dorpje*'één van de ver dachten is in de kwestie-Roldan. De burge meester zou smeergelden van ondernemers hebben ontvangen die politiekazernes in zijn gemeente zouden herstellen nadat de Baskische afscheidingsbeweging ETA de ge bouwen bij aanslagen had beschadigd. Maar wat de wijnhandelaar het meest stoort, is het feit dat de Guardia Civil al haar orders heeft geannuleerd. De paramilitaire politie wil niets meer met haar voormalige directeur, de eerste burgerchef van de para militaire politie, te maken hebben. Wijn handelaar Roldan: „Ik begrijp de redenen niet waarom ze het contract hebben opge zegd. Het enige wat ik hoor is dat het nu geen goed moment is om flessen uit de wijnkelder van Luis Roldan op tafel van de politiefunctionarissen te zetten. Roldan „ik heb nog nooit chemische produkten gebruikt bij de bereiding van de wijn" is zo langzamerhand doodziek van de grappen en grollen over zijn naam. Die heeft ook nog eens dezelfde letters, alleen in een andere volgorde, als die van het Spaanse woord voor dief (ladron). „Dat is toch onrechtvaardig voor de mensen die deze naam dragen. Ze zijn toch niet alle maal hetzelfde." De vlucht van de ex-politiechef heeft het leven in het Zuidspaanse stadje Roldén, dichtbij Murcia, ook danig in de war ge stuurd. Hordes Spaanse journalisten zijn er plotseling kind aan huis. Een plaatselijke krant schrijft elke dag een speciale column over Spanje's staatsvijand nummer één. Cy nische grappen zijn niet van de lucht in dit dorpje met 2500 inwoners dat leeft van de landbouw en wijnteelt. Maar vrijwel ieder een is het er over eens dat de voortvluchtige Roldén de Guardia Civil een slechte reputa tie heeft bezorgd. „Als ik hem bij een ver keerscontrole zou tegenkomen, zou ik hem meteen arresteren en hem in de handboei en slaan", verklaart één van de leden van het plaatselijke politiekorps tegenover de li berale krant ElMundo. „Toen ik onlangs naar Barcelona belde en de naam van m'n woonplaats noemde, dachten ze dat ik gek was", vertelt een andere dorpsbewoner. In het Noordspaanse dorpje Zizur, waar Roldan één van zijn vele landhuizen bezit, kwam de ex-politiechef op een andere merkwaardige wijze in het nieuws. De 500 dorpsbewoners kozen door middel van lo ting een voorzitter van het plaatselijke co mité dat de verkiezingen voor het Europees parlement moet voorbereiden. En wie, o wie, kwam uit de bus rollen? Jawel hoor, Luis Roldan, de voortvluchtige politieamb tenaar. De beteuterde bewoners wachten in spanning af of hij op 12 juni komt opdagen. De 'soapopera' rond Spanje's meest ge zochte man bereikte pas geleden een op merkelijke climax toen het boulevardblad Interviügespecialiseerd in berichtgeving over blote dames en politici die geen blad voor de mond nemen, pikante foto's van hem publiceerde. Een politiechef die met ontbloot bovenlichaam op een feest een soort buikdans opvoert. Een deel van de Spaanse pers bracht de uitspattingen in verband met wilde orgiën en cocaïnege bruik. Roldans moeder sprong onmiddellijk voor hem in de bres. „Mijn zoon is een vlij tige en leergierige man. Hij rookt niet, hij drinkt niet en hij heeft nog nooit ondeugde lijke dingen gedaan", verklaarde ze voor de Spaanse televisie. tiek maatschappelijk niet meer acceptabel is. Maar hij geeft toe dat juist de bonden een verzamelplaats van oude partijbestuurders zijn, en dat er in het verleden binnens kamers verschillende conflicten ook de eerste minister uit het zijn geweest over de lijn van de Oostblok die een toespraak partij. Aan de andere kant, be hield voor de Raad van Europa nadrukt hij, hebben de bonden en het belang van samenwer- zich de afgelopen jaren zeer re king met de NAVO benadrukte. delijk opgesteld. Er is in Honga- Maar dat neemt niet weg dat rije nauwelijks gestaakt. „Ook Hom ooit lid van het Centraal een man als Sandor Nagy reali- Comité was, in de oude com- seert zich dat we door het tra- munistische partij is opgeklom- nendal moeten om het land er men en daar zijn belangrijkste weer bovenop te krijgen." Sydney 4, Een Australische zwerver knapt een uiltje op een bankje in het centrum van Sydney. Ondanks het feit dat de Australische economie iets aantrekt, ligt het werkloosheidscijfer op tien procent. Veel geld voor zwervers als deze wordt er, in wat ook wel 'het gelukkige land' wordt ge noemd, niet uitgetrokken. foto &epa delhi fctim mcgirk the independent Een onvoorstelbaar schouwpel speelde zich kort geleden af op de binnenplaats van de Tihar- gevangenis van de Indiase stad Delhi. Meer dan duizend man nelijke en vrouwelijke veroor deelden bandieten, verkrach ters, bommenleggers, oplichters en gifmengers (m/v) zaten tien dagen lang in absolute stil te te mediteren. Sommige ge vangenismedewerkers deden mee aan de sessie. Ze zaten met gekruiste benen met de gevan genen onder een gekleurde tent. Andere bewakers zaten te soe zen terwijl de voorzinger zijn mantra's als een horde vliegen liet zoemen in de hete lucht. Geen van de cipiers was gewa pend. Binnen de zwaarbewaakte ge vangenissen in andere landen, waar de opgekropte woede en frustratie onder veroordeelden tastbaar is, zou een dergelijke bijeenkomst zonder toezicht een uitnodiging zijn voor rellen. Wat maakt de Tihar-gevangenis anders? Oppervlakkig gezien is een explosieve situatie in po tentie aanwezig. Gebouwd voor 2.500 gevangenen, is het de grootste gevangenis van Azië, die volgestouwd zit met meer dan 8.500 van de ergste crimi nelen van India. Meer dan 130 buitenlanders zitten opgesloten, de meesten wegens smokkel van hasjiesj en heroïne. Tot voor kort was het bestuur van Tiliar berucht om zijn cor ruptie. Bewakers verkochten drugs en staken het geld in hun zak dat bedoeld was voor het eten van de gevangenen. Voor een paar centen sleepten bewa kers vrouwelijke gevangenen naar de cellen van machtige bendeleiders voor seks. Door een achterstand van meer dan anderhalf miljoen zaken bij het hooggerechtshof, en nog tien miljoen zaken bij lagere recht banken, zitten gevangenen al vijf of soms twintig jaar achter de tralies op hun proces te wachten. Ver schillende bui tenlanders, die zijn gearres teerd voor drugsmokkel, een misdrijf waarvoor men niet op borg tocht wordt vrijgelaten, zweten al twee jaar in Tihar en moeten nog voor de rechter komen. Wat Tihar dèsondanks van een uitbarsting weerhoudt, zijn niet de 500 bewakers. Het is één vrouw. Kiran Bedi (41), een klei ne taaie vrouw, is de algemeen directeur van de gevangenis. Bedi was de eerste politievrouw van India. Voor haar snelle op mars door de gelederen kreeg ze lof en ze hield er vijanden aan over. In haar eentje voor kwam ze dat een hindoestaanse menigte moslims aanviel. Als chef van de verkeerspolitie stel de ze orde op zaken in de chao tische, lawaaiige straten. Totdat ze net één auto van een politi cus teveel liet wegslepen. Ze werd verbannen naar het noordoosten van India, waar de etnische opstand smeult. Daar deed ze het 'te goed', en werd Het geweld werd gevoed door drugmisbruik. We moesten dat wel stoppen zet. Bedi keerde anderhalfjaar geleden naar Delhi terug, naar een baan die velen als uitzicht loos beschouwden: ze kreeg de leiding over de Tihar-gevange nis. Nadat ze in Tihar het roer had overgenomen, gooide ze het corrupte regime van gevange nisfunctionarissen eruit, rolde de bendes op, en maakte een einde aan het binnensmokke len van hasjiesj en heroïne. „Het geweld in Tihar werd ge voed door drug misbruik. We moesten dat wel stoppen", zegt ze. Haar fi- losofie is nieuw in India. De taak van de ge vangenis is volgens haar om te hervormen, niet om te straffen. „Veel mensen denken dat een gevangenis geleid moet worden op de manier zoals je een kudde hoedt. Als je zorgt dat ze niet ontsnappen, heb je succes. Maar we moeten voorkomen dat ze steeds maar weer in de gevangenis terugkeren." Bedi heeft bibliotheken inge richt in de celblokken, er zijn taalcursussen, sportprogram ma's en theatergroepen, alle maal faciliteiten waar ze in In diase gevangenissen nog nooit van hebben gehoord. In april haalde ze vele gevangenen over mee te doen aan een meditatie cursus, bekend als Vipassna, waarin de leerling tien dagen moet zwijgen, en zich moet onthouden van roken, seks en (21), die levenslang uitzit voor moord, zegt: „Dat gevoel dat ik had om iedereen in mijn dorp vooral de politie op een rij te zetten en neer te schieten, die wraakgevoelens zijn verdwe nen." Om de overbevolking en de ein deloze bureaucratische vertra gingen wat te verlichten, heeft Bedi er bij buitenlandse gevan genen op aangedrongen een petitie te sturen naar de presi dent van India, ambassadeurs en een mensenrechtenorgani satie in Delhi met de eis te wor den gevrijwaard van de beproe ving van een lange detentie zonder proces. Buitenlandse ge vangenen, voornamelijk uit Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, Italië, Frankrijk en ver schillende Afrikaanse landen, willen dat speciale rechtbanken worden ingesteld voor overtre ding van de narcoticawet zodat zij sneller kunnen wórden be recht. De petitie van de buitenlanders zou samen met het gelobby van Bedi en mensenrechtenactivis ten wel eens de aanzet kunnen zijn voor het binnen zes maan den opzetten van speciale drug rechtbanken in Delhi. Wat Bedi betreft, haar succes in de Tihar- gevangenis is niet onopgemerkt gebleven. Onlangs werd ze uit genodigd voor een ontbijt met president Clinton in Washing ton. Maar Bedi's jaloerse supe rieuren weigerden haar toe stemming te geven de Tihar-ge vangenis te verlaten. vertaling: luutje niemantsverdriet ze opnieuw op een zijspoor ge- het eten van vlees. Mohan Lal

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 7