Het succes van de eenvoud Schokkende documentaire over Iraans staatsterrorisme Zomerkriebels op de tonen van zigeunermuziek 'TV is verworden tot surrogaat-buurvrouw WOENSDAG 25 MEI 1994 Twee oude 'Rock 'n roll kids' vonden elkaar op Songfestival AMSTERDAM GPD en paar maanden ge- I j leden kenden ze al- leen maar van naam. De heren stonden toen nog te boek als solozanger. Sinds kort vormen ze een tweeëenheid. Hun leven is feitelijk in drie mi nuten radicaal veranderd. In Europa en ver daarbuiten zijn Paul Herrington en Charlie Mc- Gettigan beroemd op grond van de winst die ze op 30 april in Dublin behaalden op het Euro visiesongfestival met hun song Rock 'n roll kids. Rock 'n roll kids wordt in Ier land inmiddels goed verkocht. Verwacht mag worden dat het lied van componist/tekstschrij ver Brendan Graham binnen kort daar nummer een op de hitlijst staat. En ook elders wordt de single veel gedraaid op de radio.. Herrington, McGetti- gan en Graham willen niet on bescheiden doen, maar ze had den dat wel verwacht. „Kijk," zegt Brendan met de milde wijsheid die het hebben van vijf dochters in de regel met zich meebrengt: „We hadden voor het Songfestival al het idee dat het lied in deze vorm succes zou hebben. Ook als we niet hadden gewonnen. Maar het is lastig een platenmaatschappij daarvan te overtuigen. Daarom hebben we voor de gelegenheid met z'n drieën een platenlabel gevormd. De single lag al voor de uitzending gereed. Teken aan de wand Dat ze ook het Eurovisie Song festival zouden winnen, hadden de heren niet ingecalculeerd. Daar kun je alleen maar op ho pen. Charlie McGettigan: „De jury's in de diverse landen be staan uit gewone mensen. Dat die in zo groten getale hun stem gaven aan dit liedje is, denkén wij, een teken aan de wand. Veel componisten en tekst schrijvers denken dat je voor het Eurovisie Songfestival vol gens een bepaalde formule moet schrijven. Dat een ge woon, mooi liedje niet meer in de prijzen zal vallen. In zekere zin is dat verwording. Ik hoop dat wij nu het tegendeel hebben bewezen." „Sterker nog", zegt Graham, „we hopen dat we hebben bij gedragen aan een koerswijzi ging, dat er voortaan meer lied jes voor het Songfestival worden gemaakt die niet volgens een vermeend stramien zijn ge schreven. Wij hebben het zo simpel mogelijk gehouden: twee zangers, een piano en een gitaar. Geen groot orkest, geen flitsende lampen, geen show ballet en geen achtergrond koortje. Wij hebben willen aan geven dat het Songfestival veel te veel op visuele effecten is ge richt. Daarnaast hebben we jon ge musici laten weten dat ze zich niet blind moeten staren op geldverslindende produkties. Muziek in de meest simpele uit voering kan ook het hart van mensen raken." Niet goed genoeg Saillant detail: Brendan Graham stuurde Rock 'n roll kids vorig jaar al in naar de Ierse voorron den. Zijn song haalde toen niet eens de landelijke finale. De ju ry vond het niet goed genoeg. Voor de volledigheid: in die jury zat ook Charlie McGettigan. Nu zegt McGettigan: „Ik heb destijds de diverse aspecten die de tekst heeft niet doorgrond. Ik dacht dat het gewoon een nostalgisch liedje over twee oud geworden rockers was. Maar Paul heeft me later op de tristes- se gewezen die er ook in zit, na melijk het onvermogen van twee mensen om heden ten da ge nog met elkaar te communi ceren, hoewel ze elkaar in die tijd hebben ontmoet en samen verder zijn gegaan." Paul Herrington, tot dan aan dachtig toehoorder, acht de tijd gekomen om z'n stem te laten horen. Hij zegt ooit iemand te hebben ontmoet die gloedvol beweerde dat muziek niets an ders is dan behang. „Zoiets doet je pijn als je je hele ziel en zalig heid legt in het maken van mu ziek. Ik zag hem toevallig, nadat we hadden gewonnen. Ik zei te gen hem: dat behang heeft nogal succes gehad. Weer geen reactie natuurlijk. Waar geen gevoel is, verliest de muzikant z'n recht, maar ik blijf het wel ellendig vinden." Brendan Graham: „Het idee dat muziek behang is, heerst bij veel mensen. Het komt ook doordat muziek onderhand overal is, het is doodgewoon. Mensen zijn het door diverse oorzaken onderhand gaan be schouwen als zoiets als buiten lucht. Daarom vinden ze het ook onzin om er voor te moeten betalen." Hij is een van de oprichters en tevens de eerste voorzitter van de Ierse BUMA/STEMRA, de organisatie die opkomt voor de rechten van tekstschrijvers en componisten. „In elk land, dus ook in Nederland, komen die mensen er in de regel be kaaid van af. Ze hebben nauwe lijks een lobby in de politiek, zoals boeren en industriëlen die wel hebben. Het zijn individua listen. ze zijn nauwelijks geor ganiseerd. Niettemin maakt ie dereen gebruik van hun pro- dukten. In de week nadat we hadden gewonnen, riepen alle pub-eigenaren: It's a great day for the country. Maar betalen voor de muziek die ze in hun ei gen etablissement ten gehore brengen: ho maar. Omdat we hadden gewonnen, hadden we af en toe de mogelijkheid om daarop bijvoorbeeld tijdens re cepties publiekelijk te wijzen." De triomf van drie oude rockers op het Eurovisie Songfestival. Links componist/tekstdichter Brendan Graham. Naast hem Paul Herrington en Ch lie McGettigan (rechts). foto En zo heeft het winnen van het Eurovisie Songfestival 1994 allerlei interessante ne venaspecten. Blijft het opmer kelijke feit dat Ierland nu wel erg vaak heeft gewonnen. Je zou haast zeggen dat het iets heeft te maken met de vaak geroem de muziektraditie van Ierland. Charlie: „Natuurlijk is die er. Die gaat terug tot de oude Kelti sche barden. Natuurlijk bestaan in Ierland heel veel verschillen de soorten muziek, maar er is altijd als je goed luistert de zelf de grondtoon te ontdekken, iets mystieks. Nog steeds is muziek in Ierland een levende traditie. Kijk maar op straat, in de pubs." De kroegen waren lange tijd de podia van zowel Paul als Charlie. Nu niet meer, als de voortekenen niet bedriegen. Charlie: „Hadden we elkaar op jongere leeftijd hebben ont moet, we zouden nog niet de bereidheid tot samenwerken hebben gehad. Wie weet had den we dan ieder zo veel ego gehad dat we elkaar in de weg hadden gezeten. Maar ach, de Rock 'n roll kids zijn ouder ge worden. En in geval van 1 ningsverschillen hebben daar een pracht van een va( figuur in Brendan." Brendan: „Ga door Cha vader waardeert wat je zegt... HILVERSUM MONIQUE BRANDT De Iraanse journalist/program mamaker Reza Allamehzadeh is politiek vluchteling. Ruim elf jaar geleden vluchtte hij naar Nederland om aan vervolging te ontkomen. Sindsdien heeft hij artikelen geschreven en enkele films gemaakt over het Iraanse bewind. Met Lies Janssen maakte Reza Allamehzadeh ook de documentaire Holy Crime, Iraans staatsterrorisme in Euro padie de RVU vanavond op Nederland 3 (21.10 - 21.54 uur) uitzendt. De film vormt een schokken de opsomming van terroristi sche aanslagen op Iraanse dissi denten die in Europa verblijven. Niet zo vreemd dus dat de Iraanse ambassade in Den Haag de RVU onlangs heeft verzocht de film niet uit te zenden. De documentaire zou geen goed beeld geven van het land. „We willen best een gesprek aangaan over de firn, maar dan wel pas na uitzending", aldus Gerard Kempers, staflid van de televi- siedienst van de educatieve om roep. Het Iraanse beleid om politie ke tegenstanders ook in het bui tenland uit de weg te ruimen, is al meerdere malen door inter nationale organisaties aan de kaak gesteld. Tijdens een in juni 1993 gehouden conferentie over mensenrechten publiceerden de Verenigde Naties een lijst van 71 moordaanslagen, sinds 1980 beraamd op Iraanse staatsburgers in het buitenland. Niet minder dan 56 keer lukte zo'n anslag. In november 1993 publiceerde Amnesty Interna tional een rapport waaruit ook blijkt dat het Iraanse bewind zich schuldig maakt aan execu ties in het buitenland. Voorbeelden zijn er legio, al dus de documentairemakers. Bijvoorbeeld de aanslag op het Griekse restaurant Mykonos in Berlijn in 1991, waarbij enkele Iraans/Koerdische leiders wer den doodgeschoten. Of de moord op de laatste premier onder de Sjah, Shapour Bakhti- ar, in zijn streng bewaakte huis in Parijs in augustus 1991. Ook vele aanhangers van de Sjah zijn inmiddels in het buitenland vermoord. Dodenlijst Volgens betrokkenen, onder wie de Iraanse ex-president Bani- Sadr, worden de dissidenten in opdracht van het regime in Te heran aan de hand van de do denlijst systematisch vermoord door een speciaal moordcom mando met afdelingen in Bonn, Frankfurt en Wenen. De lijst, gevonden in het huis van een Iraans terrorist, vermeldt de na men van politici, juristen, jour nalisten en mensen met een culturele achtergrond. Velen daarvan zijn inmiddels daad werkelijk vermoord. Een schrijver, wiens naam ook op de lijst staat, werd door de Duitse politie gewaar schuwd. Hij wilde echter niet onderduiken omdat hij dat zin loos vindt: „Het staatsterroris me is een internationaal sys teem geworden. Ze kunnen ie dereen in elk land vermoor den." Toen de Duitse televisie de lijst aan de openbaarheid prijs gaf, ontdekte Rezi Allahmeza- deh tot zijn ontsteltenis ook zijn eigen naam. „Ik was al eerder door in Duitsland woonachtige vrienden gewaarschuwd, maar ik geloofde het aanvankelijk niet zo erg. Natuurlijk ben ik bang, maar het zegt me ook weer niet zoveel. Ik ben niet belangrijk genoeg. Bani-Sadr loopt bij voorbeeld veel meer gevaar. Ik blijf daarom ook doorgaan met het maken van films. Als ik thuis blijf zitten en niets doe, ben ik ook verantwoordelijk. Ik moét iets doen. Er verblijven duizen den Iranezen in het buitenland die vechten tegen het huidige bewind. Ik ben daar één van." Economische belangen Al stapelen de bewijzen zich op, tot nu toe zijn er slechts weinig daders van deze terroristische aanslagen opgepakt. Meestal konden de moordenaars ontko men. Anderen - zoals één van de daders van een eerdere aan slag op Bakhtiar - werden uitge wezen naar Teheran. Betrokke nen die in de film aan het woord komen wijten dit aan het lakse Westerse beleid, dat de Jef Rademakers is Hilversum spuugzat Een van de vele slachtoffers van het Iraanse staatsterrorisme: Shapour Bakhtier, de laatste pre mier onder het bewind van de sjah. foto gpd economische belangen laat pre valeren. „Deze landen hebben er baat bij, anders zouden ze wel optreden", zegt Bani-Sadr. Europarlementariër Jan-Willem Bertens pleit wel voor het ver breken van de diplomatieke banden met Iran. „Iran voert immers een koloniaal bewind tot over de grenzen, op ons grensgebied waar de dissiden ten zich veilig achten." De programmamakers hopen met de film aandacht te krijgen voor de wankele positie van Iraanse vluchtelingen in Euro pa. Lies Janssen: „We vinden het belangrijk dat dit naar bui ten komt. Je ziet het nieuws over zulke aanslagen en moor den meestal in piepkleine be richtjes in de krant terug. Wij willen het systeem erachter aantonen. Deze film is één van de weinige middelen die ons resten om er iets tegen te doen." HILVERSUM GUUS MATER/ANP Verhuisdozen bij Dutch Dream BV, produktiebedrijf van televi sieprogramma's. Ergens rinkelt nog een telefoon. Er wordt niet opgenomen: directeur Jef Rade makers stopt er mee. De laatste afleveringen van Klasgenoten worden binnenkort bij de op drachtgever afgeleverd. Rade makers heeft de wijk genomen naar België; zijn werknemers vonden elders emplooi. De W-criticus, die program mamaker werd. Rademakers is trots op de film met Gerard Walschap, op het Maria-vierluik met Gerard Reve maar ook op de eerste twee seizoenen Pin Up Club. Rademakers: „Ik heb altijd kunst willen maken. Ik vond te levisie maken gelijkwaardig aan het schrijvén van een boek, het regisseren van een speelfilm of het componeren van muziek. Als kind van de twintigste eeuw dacht ik dat we er een artistiek medium bij hadden. Dat is voor mijn gevoel helemaal weg." Naar zijn gevoel heeft televi sie zijn magische kracht verlo ren. „Vroeger was televisie Hollywood in de huiskamer. Te genwoordig is het een surrogaat buurvrouw. Dat is mijn diepe overtuiging. .Het programma van de jaren negentig is niet All You Need Is Love, maar de Vijf- uurshow. Dat is kenmerkend. De functie van surrogaat-buur vrouw is niet een onnuttige functie, maar het is niet mijn Geen hoge dunk Van televisiemakers heeft Rade makers nooit een hoge dunk ge had. Daar is in 25 jaar weinig in verandering in gekomen. „Elke boerelul werkt nu bij de televi sie. Terwijl ik destijds in mijn naïeveteit dacht dat je bijna hoogleraar in Heidelberg moest zijn om bij de televisie te mogen werken." De hoofdredacteur van de Gooi- en Eemlander vroeg hem onlangs of hij een dagelijkse te levisiekritiek wilde schrijven. Een kwartiertje heeft hij getwij feld, omdat de cirkel dan rond zou zijn. Maar op advies van zijn echtgenote heeft hij beslo ten zich niet langer te kwellen. Hij is binnen, voor het geld hoeft hij het niet te doen. Het afscheid van 'Hilversum' is voor Rademakers een enorme opluchting. Hij hoeft niet meer te onderhandelen met omroep bazen, die hij steevast als hon dekoppen betitelt. Hij heeft zich er nooit thuis gevoeld. Eerst was hij de student Nederlands uit Roosendaal met een minder waardigheidsgevoel, later ont wikkelde hij een duidelijke af keer van het omroepmilieu. Hij zegt geen slag om de arm te houden. „Als ik per se iets zou willen, dan kan ik het toch wel maken. Daar heb geen be drijf voor nodig." Drie jaar gele den is hij naar Brasschaat ver huisd. „In culturele zin van het Jef Rademakers: „Elke boerelul werkt nu bij de televisie." woord zijn wij erge flamingan ten. Daar voelen we ons thuis. De belasting heeft de verhuizing naar België bespoedigd." De televisie is veranderd. Zo ook Rademakers. „Ik ben een aantal belangrijke illusies over het bestaan verloren. Dat is minstens zo belangrijk als het feit dat ik een aantal illusies over de televisie heb verloren." Magie Hij vergelijkt het met wat zich óóit met de radio heeft afge speeld. Dat was een wonder. De verwachtingen waren hoog ge spannen. Het medium had ma gie. Radio heeft die spanning verloren, de televisie volgens hem inmiddels ook. Rademakers maakte zijn pro gramma's de laatste tien jaar veelal met Koos Postema. Daar voor werkte hij veel samen met Aad van. den Heuvel. Hij ado reert Postema en zegt met hem de volkse kijk op het leven te delen. „Toch moet je die gene ratie niet al te zeer idealiseren. Als je opnames van Koos of Aad van twintig, dertig jaar geleé ziet. heb je toch wat meer ei passie met de jonge present* ren van nu." f De broek van Corry Brokkk de titel van een boekje wat de kritieken van RademakeiL de Haagse Post zijn gebundT Waarom het intrigerende bd je telkens opduikt kan Rader kers niet verklaren. „Het r misschien twintig stukjes L weest. Daarna heb ik mei werkt aan duizend progri ma's. Ik was oprecht ver# waardigd over mensen L slechte televisie maakten. li, kwam Gerrit Komrij. Hem L het niet slecht genoeg zijn. jj beroerder het was, hoe meer tekeer kon gaan." Rademakers is geen optinL „Mensen verliezen idealenL perspectief. Televisie is of wip een surrogaat voor heel buurvrouw, echtgenoot, E sprekspartner, geestelijke bt leiders, supermarkt. De lef wordt quasi opgevuld door ijs visie. Dat is niet te keren (P een televisiemaker.r Heeft u al een beetje de zomerkriebels, nu we zo af en toe met enige ontblote lichaams delen de terrassen op kunnen en allerlei kleurigs en geurigs fanatiek aan het bloeien is geslagen? En wilt u nóg meer kriebels, nóg meer zwoele zomer voorpret? Dan is het wellicht een goed idee om naar de platenzaak te rennen en uzelf te tracteren op Pure, de nieuwe CD van The Gipsy Boys. Zigeunerjongens? Hangen die niet met betraand ge zicht aan de wanden van zekere smaakvolle interieurs? Jawel, dat ook, maar ze maken ook muziek. Deze Gipsy Boys in elk geval. Woestwilde gitaarmuziek, met een snufje Zuidamerikaans, een behoorlijk vleugje Django Reinhardt, een dosisje flamenco en een tikkeltje of wat 'hotclub jazz de France'. The Gipsy Boys, voorheen bekend als The Gipsy Kicis -maar voor die benaming zijn ze inmiddels letterlijk en figuurlijk te .groot geworden- stammen uit zeer muzikale zigeu nerfamilies. Solist Kaatchie is de zoon van Hansch'he Rosenberg, leider van het zigeu nerorkest Romanesh. Ritme-gitarist Falko Reinhardt is familie van de legendarische Franse zigeunergitarist Django Reinhardt. En bassist Sani van Mullem is familie van het roemruchte Rosenberg Trio, de populairste jazzgroep van Nederland. Geen wonder dus dat de virtuoze neefjes al een indrukwekkende reeks muzikale wapenfeiten op hun naam hebben staan en dat ze na elk optreden met staande ovaties worden onthaald. En nu is er dan ook een fraaie nieuwé CD, die dezer dagen in het Amsterdamse jazz-ca- fé Parker's met veel muzikaal zigeunergeweld werd gelanceerd. Panda was erbij. Boys-fanclub. Hij mikt daarbij zijn namelijk faliekant tegen vooral op de dames. „Want het vliegtuigen, die, zoals bekend, zijn knappe jongens, natuur- wel eens kunnen neerstorten. lijk." Hetgeen volmon dig moet worden toegegeven. Willy ge raakt opgewonden als hij in het publiek de jeugdig meeswin- gende Firn Jacobs ontdekt. Zou het niet lollig zijn als oom Pim een nummertje meepingelde met de zigeunerneefjes? Maar Pim wil niet. Willy: „Pim speelt al tijd op zeker. Hij doet niet mee als hij niet van tevoren precies weet wat er gespeeld gaat worden. Jam mer." Het Wereldje Ruim voor aanvang van de feestelijkhe den zindert het in Parker's al van het bruisend zi geunerbloed. Echt' en nep, wat een nogal komische combinatie oplevert. Enige Amsterdamse zigeunermuziek-minnende da mes hebben zich voor de gele genheid gehuld in zwierige rok ken en floddersjaals en zich daarbij rijkelijk behangen met gouden oorbellen, formaat rioolbuis. Desondanks vallen ze volkomen in het niet bij de massaal vanuit hun woonwa- PANDA DE L'ISLE gens toegestroomde familiele den van The Gipsy Boys, die de namaak-concurrentie op ver bluffende wijze wegblinken en schitteren. De nep-zigeunerin nen hebben trouwens een denkfoutje gemaakt bij hun kle dingkeuze, want in Parker's blijkt overduidelijk dat wijd en flodderig geheel uit is in de zi geunermode. Strak is de bood schap. Ultra-strak, beter gezegd. De dames familieleden van de muzikanten zijn allen knelvast omhuld door bontgekleurd stretch tricot, vol boeiende splitten en gedurfde uitsnijdin gen op cruciale plaatsen. De bij passende kapsels zijn gitzwart dan- wel witblond, de super hooggehakte schoenen zilver dan wel goud. Zelden zag het interieur van een jazzcafé er zo spectaculair uit. Terwijl The Gipsy Boys op het podium opzwepend op hun gi taren staan te rammelen en het publiek zich tegoed doet aan zi geunergehaktballetjes in zigeu- nersaus, is hun donkerbebrilde manager Willy bezig met enige ledenwerving voor de Gipsy Reputatie The Gipsy Boys ma ken ondertussen hun reputatie van 'fabu leus en virtuoos' meer dan waar. De bbmvolle zaal gaat uit zijn dak, om maar eens een mo derne uitdrukking te gebruiken. En bij elk nummer wordt er en thousiast geklapt, gejoeld en ge stampt. De jongens zijn al aar dig internationaal aan het door breken, vertelt Willy. Ze traden Amerika. Tot die tijd moet Ame En moeders wil is wet, dus die tour nees gingen mooi niet door. De pla tenmaatschappij was wel een beetje boos, maar accep teerde het feit dat zigeuners zich weliswaar graag en veel verplaatsen, maar liever niet door de lucht. Hoe moet dat dan ver der met de interna tionale carrière van de boys? Michel Damen, hun producent: „Tja, wat niet kan, kan niet. Dat die jongens en hun fa milie gelukkig zijn, is belangrijker dan zakelijk succes. Zo werkt dat bij hen, dat is hun cultuur. En je moet natuurlijk nooit je afkomst ver loochenen. We nemen er dus rustig de tijd voor. Als de jon gens er over een tijdje wèl aan toe zijn, en als de moeders hun toestemming geven om te vlie gen, kunnen we altijd nog naar op in Frankrijk, Duitsland en België. Aanbiedingen van ver der weg, onder andere uit Mon treal en Los Angeles, moesten helaas worden afgeslagen. De moeders van The Gipsy Boys rika maar naar ons toekomen." Toetje Inmiddels is onder luid applaus Het Rosenberg Trio gearriveerd en is het tijd voor de officiële uitreiking van de CD. Stochelo Rosenberg, oom van de moeder van bassist Sani en de schoon zoon van.., nou ja, één grote fa milie, spreekt de hoop uit dat de muziek van hun jonge con currenten een nieuwe populaire trend zal worden. En heel, heel hartelijk gefeliciteerd met deze geweldige CD. Als toetje worden we getrac- teerd op een overdonderend Fiesta Gitarra van Het Rosen berg Trio en The Gipsy Boys ge zamenlijk, nog versterkt door 'little Jimmy Rosenberg', een al evenzeer getalenteerd jonger broertje dat het binnenkort vast en zeker óók helemaal gaat ma ken. De zaal swingt en stampt, de strak getricotteerde Gipsy Mothers swingen zowat van hun stoelen af en Motta Rein hardt, de moeder van Falko (die de CD van haar zoon dag en nacht draait) pinkt ontroerd een traantje weg. Zigeunerminnend Amsterdam swingt bijkans de zaal uit bij zoveel gitaargeweld. Men zou met plezier zo nog wel de hele nacht willen doorgaan, maar er bestaat nu eenmaal zo iets als verplichte sluitingstijden waardoor dit helaas niet tot de mogelijkheden behoort. Nog één laatste nummer en dan een oprecht zigeunerafscheid: „In de hoop dat u allemaal die CD zult aanschaffen, slaap wel en sweet, sweet gipsy dreams. Pure van The Gipsy Boys. Voor een lange, hete zomer. 'Little* Jimmy Rosenberg droomt ervan in de voetsporen te treden vlti zijn beroemde familieleden. foto frankfaf rl

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 12