ANC heeft haast
met herstelplan
A-sociaal
beleid van
ambtenaren
Feiten Meningen
Amerikanen in defe
markt voor openba;
vervoer Nederlan
Roemenië, de nieuwe 'draaischijf naar het Westen
DINSDAG 24 MEI 1994
OPINIE
Flet probleem 'asielzoekers' heeft zijn lang
ste tijd gehad. Althans wat ons land betreft.
De grenzen gaan dicht, er komt vrijwel nie
mand meer binnen en dus hoeft ook nau
welijks meer voor geld en onderdak te wor
den gezorgd.
Dat wordt de realiteit als ambtenaren van
tien départementen hun zin krijgen. In na
volging van de Franse minister van binnen
landse zaken Pasqua hebben zij gekozen
voor een keihard asielbeleid. Er is nog wel
een verschil. Pasqua streeft met zijn 'immi
gration zero' naar 0,0 nieuwe asielzoekers.
Zover wil de werkgroep onder leiding van
secretaris-generaal Geelhoed van het mi
nisterie van economische zaken niet gaan,
maar veel scheelt het niet.
Met hun voorstel willen de ambtenaren
het beeld van Nederland als gastvrije natie
radicaal veranderen. Dat ontmoedigingsbe
leid is echter de afgelopen maanden al in
gang gezet. Sinds het begin van deze
maand zijn vliegende brigades van de ma
rechaussee vlak achter de grenzen actief om
ongewenste vreemdelingen op te sporen.
Bovendien worden vluchtelingen uit landen
die door Nederland als 'veilig' worden be
schouwd, teruggestuurd. Naar persoonlijke
omstandigheden wordt niet gekeken.
Datzelfde lot is ook de asielzoekers be
schoren, die uit 'onveilige' landen komen,
maar niet over de juiste papieren beschik
ken. Er wordt alleen een uitzondering ge
maakt voor degenen die kunnen aantonen
waarom zij die documenten niet bij zich
hebben. Die aanpak is al onmenselijk, om
dat alleen die vluchtelingen nog kans ma
ken op een verblijfsvergunning die bijvoor
beeld ernstige lichamelijke verwondingen
kunnen tonen als gevolg van martelingen.
De commissie-Geelhoed gaat nog veel
verder. Justitie, die veel strenger te werk
pleegt te gaan, moet de verantwoordelijk
heid voor de onderzoeks- en opvangcentra
voor asielzoekers overnemen van WVC. Bo
vendien moeten alle grenzen dicht. Vreem
delingen kunnen daardoor alleen nog een
asielverzoek indienen bij de Nederlandse
ambassade in het land van herkomst of aan
de grenzen van de Europese Unie. In oor
logsgebieden als Bosnië en Somalië is Ne
derland echter helemaal niet vertegenwoor
digd en juist daar komen veel vluchtelingen
vandaan.
Nu het asielbeleid onlangs is aange
scherpt, doet het vreemd aan om nu op
nieuw draconische maatregelen te nemen
en net als bijvoorbeeld de Fransen voor vrij
wel alle vluchtelingen de buitenspelregel te
hanteren. Het heeft er veel van weg dat niet
de regering, zoals de commissie stelt, achter
de feiten aanloopt, maar de ambtenaren en
dat zij zich met him rapport baseren op oud
beleid. Zo houden de ambtenaren er reke
ning mee dat het aantal asielzoekers dat dit
jaar naar ons land zal komen, zal oplopen
tot maar liefst 70.000 en dat het bedrag dat
met de opvang is gemoeid, tot het jaar 2000
zal stijgen tot acht miljard gulden.
Minister D'Ancona van WVC heeft er het
afgelopen weekeinde in het verdeelde kabi
net terecht op gewezen dat eerst moet wor
den bekeken welke uitwerking de eerder ge
nomen maatregelen zullen hebben. Daar
om, maar ook omdat Nederland niet hele
maal de ogen mag sluiten voor de gevolgen
van het oorlogsgeweld, moet het a-sociale
plan van de ambtelijke werkgroep worden
afgewezen.
JAN PREENEN
iT
Plattelandbewoners voor hun hutje in Transvaal. Minister Slovo denkt de komende vijf jaar 15 miljard gulden nodig te hebben om nieuwe huizen te bouwen.
Terwijl op landelijk niveau het beëdigen van nieuwe bestuurders nog volop aan de gang
is, presenteert het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) van president Nelson Mandela
steeds meer onderdelen van zijn economisch en maatschappelijk herstelplan voor Zuid-
Afrika. Het ANC wil zo snel mogelijk de erfenis van apartheid overboord gooien.
FOTO LEO VOGELZANG
Mandela zal naar venvachting
vandaag, bij de opening van het
nieuwe parlement, het startsein
geven voor wat het ANC 'het bou
wen van een nieuwe natie' noemt.
In zijn 'state of the union' geeft
Mandela zijn visie op de hoofdlij
nen van het beleid van zijn rege
ring van nationale eenheid, die het
land vijf jaar zal besturen.
Mandela zal pleiten voor verzoe
ning en verdraagzaamheid, maar
tegelijkertijd hameren op de
noodzaak dat het leven voor de
gewone mensen moet verbeteren.
Hij zal benadrukken dat zijn rege^
ring de hand op de knip zal hou
den en het land niet in een finan
ciële afgrond zal storten, waarvoor
velen vrezen.
Inmiddels heeft het ANC de
hoofdlijnen van de plannen voor
medische zorg en huisvesting be
kend gemaakt. Het ANC is van
plan om de medische zorg in
Zuid-Afrika grondig te herzien.
Momenteel is de medische zorg in
de steden redelijk, hoewel te duur
voor de allerarmsten. Daarom
moet het gratis worden voor onder
anderen kinderen.
Het ANC wil vooral ook de men
sen op het platteland bereiken,
wat een hele opgave is: Zuid-Afri
ka is zo groot als Duitsland, Frank
rijk en Spanje samen. Het
'gezondheidsplan', zoals het offi
cieel heet, is grondig voorbereid,
in samenwerking met de Wereld
Gezondheids Organisatie (WHO)
en het kinderfonds Unicef van de
Verenigde Naties.
Het plan gaat verder dan zorgen
dat er voor iedereen een dokter is.
Er wordt ook aandacht geschon
ken aan het leveren van schoon
water en riolering voor iedereen,
aan inentingen, en aan voeding.
Uit cijfers van de voedselorganisa-
tie Operation Hunger blijkt dat
vier miljoen zwarten in Zuid-Afri
ka zo ondervoed zijn, dat hun le
ven gevaar loopt.
Het ANC versoepelt ook de regels
voor het plegen van abortus. Vrou
wen kunnen, volgens het voorlopi
ge plan, nu zelf om abortus vra
gen. Het ANC zegt hiermee het
recht van vrouwen te dienen en
het illegaal plegen van abortussen
terug te dringen. Vorig jaar zijn ten
minste 300.000 vrouwen illegaal
geaborteerd. Bij veel vrouwen de
den zich complicaties voor.
Voor de financiering van het plan
gaan de prijzen van tabak en
waarschijnlijk ook alcohol fors
omhoog. Dit moet de staatskas
spekken en de gezondheid dienen,
aldus een praktisch ANC. De mo
gelijkheid wordt onderzocht een
nationaal ziekenfonds op te rich
ten.
Op het gebied van huisvesting zal
de staat investeringen stimuleren
via het afgeven van garanties. Mi
nister Joe Slovo (huisvesting) wil
geld mobiliseren van verzekeraars
en pensioenfondsen voor het bou
wen van goedkope huizen, en die
instituten tegelijkertijd een goed
rendement op de investering ga
randeren. In Zuid-Afrika leven ten
minste 12 miljoen van de 40 mil
joen inwoners in krotten. Slovo
schat de kosten van het huisves
tingsplan in de komende vijfjaar
op ruim 15 miljard gulden.
Mandela maakt vandaag meer
plannen bekend. Vandaag ook ko
men de Eerste en Tweede Kamer
voor het eerst gezamenlijk bijeen.
De opening van het parlement
volgt op de eerste voltallige kabi
netsvergadering van gisteren.
Eind vorige week is de Senaat in
Kaapstad beëdigd. Deze Eerste Ka
mer bestaat uit negentig leden,
tien uit elke provincie. Evenals in
de Tweede Kamer, heeft het ANC
de absolute meerderheid in de Se
naat, met zestig van de negentig
leden. Als een gebaar van verzoe
ning is de voorzitter van deze Ka
mer een lid van het voormalige
blanke minderheidskabinet ge
worden, de conservatieve Kobie
Coetsee. Vice-voorzitter is de
ANC-veteraan Govan Mbeki, die
jarenlang met Mandela als politiek
gevangene op Robbeneiland heeft
gezeten. De beide Kamers gaan
gezamenlijk een nieuwe Grondwej
schrijven.
JOHANNESBURG JOHN VAN SCHAIK
MEDEWERKER
Amerikaanse greyhounds en Britse dubbeldekkers
het Hollandse landschap doorkruisen. Volgende
mer is dat mogelijk al werkelijkheid,' denkt het mi
terie van verkeer en waterstaat. De eerste buiten
landse gegadigden hebben zich al gemeld om in
land openbaar vervoer te gaan exploiteren: Het
rikaanse Vancom Transportation Inc. en het Brits
Stage Coacli Holding.
Het ministerie wil het openbaar vervoer zo snel
gelijk privatiseren. Nederland wordt daarom opg
deeld in vervoerregio's. De besturen van die regio
maken voortaan zelf uit wie de passagiers vervoe
Buitenlandse maatschappijen maar ook touringc
bedrijven zijn van harte welkom in de concurren
strijd die gaat losbarsten. De eerste 'openbare a
steding met contract' wordt volgend jaar n
wacht, zo meldt een optimistische woordvoerder
het ministerie.
Vancom Transportation Inc. uit Chicago is dat oo
want de eerste brief lag begin maart al in Den Ha
op de mat. Korte tijd later maakten twee Amerika
se pleitbezorgers met onvervalst Nederlandse ach
namen een toernee door de lage landen: Terry van
der Aa en Peter Huizenga.
Hugo Schouten, secretaris van de 'club' van geme
ten met eigen openbaar vervoer, heeft met het
rikaanse duo gesproken en ontdekte flink wat vooijna
ouderlijke sentimenten. „Beiden hebben hun 'roofper
in Nederland en dat speelt naast het geld zeker meflac
Er gaat jaarlijks drie miljard gulden om in ons stadjrio
en streekvervoer, dus er valt wat voor ze te halen."
Het Amerikaanse .bedrijf Vancom begon in 1925
één buslijn en is inmiddels uitgegroeid tot eeq vanj
de grootste particuliere vervoerders in de Verenigt
Staten. Het bedrijf vervoert zestig miljoen reiziger;
per jaar in zeventien staten en gebruikt daarvoor
wone bussen, schoolbussen en carpoolersbusjes,
omzet bedraagt een kleine 300 miljoen gulden.
Een andere gegadigde die al informatie heeft opgef"
vraagd bij het ministerie is het bedrijf Stage CoachL.
Holding, een enorme vervoersgigant binnen het Br
se Koninkrijk die al jarenlange ervaring in het buiti
land heeft. Bussen van Stage Coach rijden in Hons
Kong, Nieuw Zeeland, Malawi en Kenya. Nederlanl
se verzoeken om informatie zijn gekomen van Pers
nenvervoer Nederland en Stadsbus Maastricht.
De Nederlandse gemeenten met eigen openbaar v{
voer juichen de concurrentie toe, maar zijn angstig
voor Britse toestanden. „Ze rijden daar met hele oi^e
de bussen. En dan ook nog met liefst vijf of zes verj0'
schillende bedrijven öp dezelfde lijn, zodat tijdens F
spitsuren Files ontstaat bij de halte, 's Avonds na zeP1
sen zijn ze natuurlijk nergens te bekennen. Het is Fe
ook heel gewoon dat lijnen van de ene op de andeiF
dag worden omgegooid en dat er geen bus rijdt onPe
dat de chauffeur ziek is", gruwelt Schouten. „Opeifei
baar vervoer kun je niet zomaar aan het marktme-Jch
chanisme overlaten. Je moet als overheid nog wel F1
een beetje sturen."
'Keiharde afspraken maken' is het motto van de V|ï,
Groep, waarin onder meer het streek- en stadsver-'
voer zijn vertegenwoordigd. Concurrentie is prima,
maar dan moeten er wel spelregels worden vastge-n,
steld. „Zijn wij onze investeringen en aanloopkost! jj
straks kwijt? Houden we bussen over? Worden er [t
mensen op straat gezet? We zijn al een jaar met de iji
minister in de slag om afspraken te maken, maar w.e
komen er niet uit. Ze stapt veel te gemakkelijk over 4
de problemen heen. Het is ondenkbaar dat er vol- ;g
gende zomer al andere maatschappijen in Nederla
rijden", stelt VSN-woordvoerder CoenSleddering.
Hij zet grote vraagtekens bij de bewering van de V
Amerikanen dat ze zoveel goedkoper zijn. „Kennel
hebben ze alleen gekeken naar wat het kost om eei -
bus van A naar B te laten rijden. En dan alleen in drl
Randstad en niet in Drente. Wij betalen zeventig p
cent aan loonkosten. Hebben de Amerikanen soms,1
de goedkoopste CAO, de taxi-CAO, erbij gepakt? W5
betalen bovendien negen miljoen gulden per jaar r
aan het 06-informatienummer voor openbaar ver
voer. Daar moet een nieuwkomer ook aan meebet;^
len."
De VSN Groep heeft verder grote moeite met de tyjkfl
sche Nederlandse manier om de concurrentie te rep
gelen. „Past het opdelen van Nederland in 28 ver- fel
voerregiootjes nog wel bij Europa? Misschien is hetei
beter om ons land in één of twee regio's op te deleip
.Als we met z'n allen zo kleinschalig blijven denken,L
verliezen we de internationale slag. De grote jongeii
in het buitenland staan al te trappelen.
DEN HAAG KARIN SWIERS
WIM STEVENHAGEN
r- fokker m
Vreemdelingen die illegaal via de Bal
kan naar Nederland en andere West-
europese landen reizen, maken vrijwel
altijd gebruik van zeer goed georgani
seerde mensensmokkelaars. Dat blijkt
uit een rapport van de in de Roemeen
se hoofdstad Boekarest gestationeerde
afdeling van de International Organi
zation for Migration (IOM), een inter-
goevernementele organisatie die is ver
bonden aan de Verenigde Naties. De
'aanbiedingen' variëren van 'hulp' op
korte trajecten tot compleet verzorgde
reizen.
In het schemerdonker staat een tankwa
gen langs een verlaten landweg. Terwijl
de chauffeur zijn benen strekt en het
glooiende Roemeense landschap in de
gaten houdt, bewegen zich donkere
schimmen rond de wagen. Geruisloos
klimmen de mannen op de wagen. Als
de laatste in de tank is verdwenen, drukt
de chauffeur zijn sigaret uit. Met ron
kende dieselmotor koerst hij in de rich
ting van de Hongaarse grens.
Zo moet het gegaan zijn, voordat de
Roemeense grenspolitie enkele weken
geleden 43 Pakistaanse verstekelingen in
een lading suiker ontdekte. Hun reisdoel
was West-Europa, maar daar zouden ze
nooit aankomen. De jongemannen wer
den op het nippertje van de verstik
kingsdood gered door de mensen die ze
het meest hadden gevreesd: grenswach
ten. Verder zijn ze een illusie en een
klein fortuin armer. Ieder had duizenden
guldens voor de trip betaald.
Het zijn geen incidenten meer in Roe
menië. Sinds de doorgang door het
voormalige Joegoslavië door oorlog is
gestremd en Polen strenge grenscontro
les heeft, hebben de smokkelaars hun
werkterrein verlegd. Roemenië met
de lekke, eindeloos lange grenzen, chao
tische zeehaven en straatarme, corrup
tiegevoelige bevolking is een ideale
'draaischaaf tussen Oost en West.
De IOM rondde eind vorig jaar een on
derzoek af naar migratiestromen, en
naar mensensmokkel. De uitkomsten
zijn onthutsend: achter de smokkel
schuilen goed geoliede, criminele orga
nisaties die tot alles in staat zijn.
De doorsnee vreemdelingen die Roeme
nië op hun reis naar het Westen door
kruisen zijn jonge, ongetrouwde man-
neji uit landen als China, India, Iran,
Irak, Bangladesh, Sri Lanka en Pakistan.
Een kleiner aantal is afkomstig uit ande
re Oosteuropese landen of Afrikaanse
landen ais Somalië, Soedan, Angola en
Liberia. Favoriete eindbestemmingen
zijn: Duitsland, Griekenland, Italië, Zwe
den, Canada, Amerika en Nederland.
Het profiel van de mensensmokkelaars
wisselt. Van tipgevende landgenoten tot
ware ondergrondse netwerken met ron
selaars in de landen van herkomst, gid
sen, groepsreisleiders, chauffeurs en ver
valsers van paspoorten, visa of stempels.
Op de achtergrond: grote en slimme
breinen die steeds andere wegen uitdok
teren.
Tachtig procent reist via Rusland, Oek
raïne en Moldova naar Roemenië. Het
gaat vaak om Srilankanen, Bengalezen
en Pakistani die al in hun vaderland zijn
opgepikt en gezamenlijk via Singapore
en Moskou in Chisinau (Moldova) aan
komen. Vervolgens steken zij per boot of
zwemmend de rivier Prut naar Roeme
nië over.
Op dé tweede plaats staafde route via
Turkije en Bulgarije naar Roemenië.
Over land (Iraniërs, Irakezen, Turken en
Koerden), zee (verstekelingen uit het
Midden-Oosten, Azië, Afrika) en met het
vliegtuig (alle nationaliteiten) via Mos
kou en dan over Tand naar Roemenië.
Deze route wordt gecontroleerd door
onder andere Turkse criminele organisa
ties.
Hoeveel mensen illegaal via het land van
voormalig dictator Ceausescu reizen, is
onbekend. Aan de oostgrenzen werden
vorig jaar ruim 15.000 illegalen aange
houden. Een bekende stelregel is, dat
achter elke opgepakte illegaal zeker tien
anderen staan die er wel in slagen de
grens te passeren.
Een richtlijn voor het aantal legale, maar
valse doortochten is de hoeveelheid toe
ristenvisa die voor het toeristisch zeer
onaantrekkelijke Roemenië worden af
gegeven. In 1992 waren dat 2.320.000 vi
sa in GOS-lidstaten, 222.000 visa aan
Turken, 193.000 aan Oekraïners en
12.000 aan Chinezen. Daar zaten vol
gens het IOM veel 'valse toeristen' tus
sen die legaal naar het Westen willen
reizen.
Wie geen legale papieren wil of kan ge
bruiken, is aangewezen op criminele or
ganisaties die in tal van landen in het
GOS, Midden-Oosten, Azië en Afrika
'reisbureaus' hebben. Daar kan worden
gekozen uit diverse mogelijkheden. Zo
kost de route Moldova-Roemenië onge
veer 400 dollar. Voor Pakistan-Roemenië
moet 6.000 dollar worden neergeteld. Er
zijn ook complete aanbiedingen. Tegen
10.000 dollar is in Iran bijvoorbeeld een
pakket verkrijgbaar dat bestaat uit een
vals Italiaans paspoort, een toeristenvi
sum voor Duitsland, een vliegticket en
adviezen.
Van Hongarije gaat de reis via Tsjechië
en Slowakije of Oostenrijk naar allerlei
landen in West-Europa. Of verder, wa^
sommigen reizen vanuit Nederland,
gië, Frankrijk of Portugal door naar C&
iiada of de VS, niet zelden als verstek^
lingen in opengebroken scheepscont^
ners. Voor het traject vanuit Roemenifc
naar het Westen komen andere 'specife
listen' om de hoek kijken. Zoals Roe- j
meense en Turkse vrachtwagenchauf
feurs die voor een paar honderd dollafc
best een ritje Parijs willen maken. p
Maar veel West-Europagangers blijver?
meestal korte of langere tijd in Roeme»
nië 'hangen' omdat ze door hun gidsej-
in de steek zijn gelaten, geen geld me|
hebben of wachten op een geschikt mji
ment om verder te reizen. Momenteel
bevinden zich naar schatting 80.000 il
galen in Roemenië. Omdat in het lanc
geen sluitende asielwet en procedures
bestaan en van centrale registratie gee
sprake is, is er geen enkele controle m;
gelijk.
Voor wie dat kan betalen, is ook in R01
menië wat geregeld. De mensensmokli
laars huren zelfs complete flatgebouw
om de vreemdelingen tijdelijk in onde
te brengen. In Oradea, een willekeurig
stad nabij de Hongaarse grens, zijn he
straten waar illegalen met tientallen ii
één appartement samenleven.
Vreemdelingen kunnen soms werk vil
den bij hun in Roemenië wonende lar
genoten. Overal in het land zijn bedrij
jes te vinden van Pakistani, Srilarücane
Chinezen, Indiërs en Bengalezen. Het
IOM noemt de buitenlandse bedrijfjes
'legale bruggehoofden voor illegale im
migratie'.
ORADEA JOLANDE VAN DER GRAAF
