Cultuur Kunst
'Lag Austin maar in Z.-HollancT
Alle Leidse krullen, kronkels en
zweepslagen samen in een boekje
Slechts 'intermezzo'
bij Reflex geslaagd
Choreografieprijs voor Feri de Geus
'Moriaan nam ondoordachte beslissing'
Vervalser Orléans blijkt
gezochte Appel-vervalser
EXTRA
Toneelgroep Amsterdam
op buitenlandse tournee
lONDERDAG 19 MEI 1994
Lef annemiek ruygrok. 071 -356472. plv -chef jan rijsdam. 071 -356473
heidenaar Ruud van Beek haalt Don McCalister uit Texas naar Leiden
|n een mintgroene Mercu-
-iy Sable, 'deep through the
ïeart of Texas', reed Leide-
ïaar Ruud van Beek on
langs met een aantal vrien
den naar de South by
Jouth West Music Confe
rence in Austin, Texas.
Hoewel de nadruk bij dit
festival vooral ligt op de
roots music' kun je er ook
rednecks uit hun dak zien
gaan op heavy metal. Van
Beek is vooral een liefheb
ber van blues en country-
;wing. Hij ontpopte zich
tijdens de reis als impresa-
io voor één dag en slaagde
erin de groep Don McCa
lister, een van de optreden
de groepen, naar Leiden te
halen. Vanavond treedt de
ze formatie op in het Leid-
Café 'De Zoop' in de
Pieterskerkchoorsteeg.
Prachtige muziek maken
die jongens. Maar zo zijn
er daar nog veel meer. Het
klinkt vreemd, maar je
kunt in Austin sneller een
gitarist vinden dan een
loodgieter."
leiden cees van hoore
Kijk", zegt Van Beek, „sommige
mensen zingen zo mooi, al zin
gen die alleen maar het ABC,
dan nog maakt het me niks uit.
Ik heb honderden platen met
country en blues. Ondoenlijk
om al die teksten te onthouden.
Maar sommige regels blijven
hangen. 'Did you ever see Dal
las from a DC 9 at night?' bij
voorbeeld. De dingen worden in
groots, on-Hollands per
spectief gezien. Zon stad wordt
ineens gereduceerd tot een ont
roerend theelichtje. Ja, denk je
dan, zo heb ik het nog nooit be
keken."
Nu al voor de tweede keer
.reisde Van Beek in maart voor
Idrie weken naar Austin, Texas.
„Austin verdient terecht het
Ruud van Beek: „Je vindt daar makkelijker een gitarist dan een loodgieter!'."
foto hielco kuipers
predikaat van Live Music Capi
tal of the World. Tijdens het fes
tival heerst er een sfeer van gro
te muzikale verbroedering.
'Plug in, man!' hoor je onbeken
de artiesten vragen aan een lo
kale grQotheid als Johnny Reed.
En zo'n man doet dat dan zon
der enig probleem. Ouwe jon
gens krentebrood. Dat werk. En
daar hou ik van. Niemand heeft
kapsones. Daar wordt muziek
nog beschouwd als een levend
gebeuren, waarbij zowel muzi
kanten als publiek laten zien el
kaar nodig te hebben en te res
pecteren."
„De South by Southwest Mu
sic Conference is een beetje te
vergelijken met het North Sea
Jazz Festival hier. Gedurende
vier dagen wordt Austin gedo
mineerd door dit festival. Zo'n
450 groepen treden er op, ver
spreid over 25 podia. Een or
kaan van muziek. Het grote
aanbod is voor de muzikanten
zelf soms niet zo gunstig. Vaak
betekent het dat ook de groot
sten moeten optreden voor een
appel en een ei. Dus lage toe
gangsprijzen en een ongekende
keuze. Voor het publiek is dat
natuurlijk niet gek. Af en toe
dacht ik wel eens bij mezelf: lag
Austin maar in Zuid-Holland!"
„De Texaan is over het alge
meen vriendelijk en makkelijk
benaderbaar. We hebben dan
ook veel mensen leren kennen.
Don McCalister dus ook. Hij
vertelde me dat hij op tournee
ging door Europa en vroeg of ik
misschien in Holland iets voor
hem kon regelen. Dat heb ik
dus gedaan. In Café De Zoop
heb ik een soort privé-concert
georganiseerd, waar mensen
voor de prijs van slechts een
tientje de groep kunnen beluis
teren. Zoiets kan alleen bij dit
soort groepen. Het is echt een
bliksembezoek want al de vol
gende morgen vroeg moet de
groep voor een concert naar
Oostenrijk."
„Deze jongens spelen nog pure
country-swing. De muziek uit
Nashville is glad, gecultiveerd.
Daar heb je dat Jim Reeves-ach-
tige en daar hou ik niet van. Net
alsof je een biefstuk krijgt die is
verdwenen onder een dikke
laag saus. In Texas krijg je pure
biefstuk, om het maar eens
beeldend uit te drukken. Muzi
kanten zoals Don McCalister
willen daar hun eigen stempel
op de muziek blijven drukken
en doen weinig concessies. Zelfs
de beste muzikanten daar heb
ben dan ook moeite om een
goed platenlabel te vinden."
„We hebben na het festival
moeten bijkomen in het Big
Bend National Park in West
Texas. Ik weet nog dat we aan
een dikke Amerikaan vertelden
dat we er naar toe gingen. 'Weet
je wel hoe ver het daar naar toe
is?', zei hij. 'Dat is 'miles and
miles of nothing". Ik zei hem
dat we daar nu juist voor kwa
men."
„Die uitgestrektheid van dat
landschap hoor je terug in de
muziek. Letterlijk ook. 'You
can't get the hell out of Texas',
zingt Gary P. Nunn. Die muziek
heeft een soort weemoed in
zich waarvan ik hou. Eenvoud
ook. Als ik daar ben, besef ik dat
een mens maar een paar dingen
nodig heeft om gelukkig te zijn.
We hadden een auto gehuurd,
dat was net één grote rijdende
geluidsbox. Het is alsof je in een
droom belandt als je door Texas
rijdt. Die eindeloze wegen door
dat droge landschap, die trillen
de hitte boven de weg, al die
verveloze motels. Ik hou van
motels, van hun vluchtige ka
rakter. Heerlijk, 's avonds lang
uit op een stoel, met een Jack
Daniels in de hand, kijken naar
het stof op je laarzen, naar de
woestijn waar de ondergaande
zon zich schramt aan de cactus
sen. Weemoed, verlangen, het
besef van eigen nietigheid - ja,
dat hoor je in die muziek te
rug."
Het optreden van Don McCa
lister in De Zoop begint van
avond rond negen uur.
De gerestaureerde gevelreclame van Romburgh Uzerwaren. Het bijzondere van de muurschildering is dat die
is uitgevoerd in een unieke Jugendstil-belettering. foto hielco kuipers
leiden» jan rusdam
tige stuk zijn bijzonder weinig
boeiende bewegingen verwerkt,
terwijl de toneelachtige omlijs
ting deze nauwelijks interessan
ter maakt. Het'geheel heeft te#
weinig structuur en karakter om
de surrealistische beelden over
tuigend te maken. Er heerst een
lome sfeer, met enkele episodes
van volkomen stilstand en op
andere momenten baldadige
uitbarstingen, die je met veel
vraagtekens laten zitten.
recensie maarten baanders
Programma 3 door Dansgroep Reflex Ge
zien 18/5 LAKtheater. Leiden, aldaar nog
vanavond te zien.
amst6rdam.
1993 uitgebracht in het jubileumprogramma
van Djazzex. De prijs bedraagt 7500 gulden. Het
.Het Amsterdams Fonds voor de Kunst heeft de fondsbestuur heeft voorts de choreografie-op-
aanmoedigingsprijs choreografie 1994 toege- drachten 1994 verleend aan Anouk van Dijk,
kend aan Feri de Geus voor zijn choreografie Janneque Draaisma en Tamara Roso. Zij krijgen
Miles Smiles. Dit ballet werd in de herfst van ieder een honorarium van 10.000 gulden.
Op de hoek Oude Rijn/Dullebakkersteeg is gister
middag een gerestaureerde gevelreclame onthuld
van Romburgh Ijzerwaren. Het bijzondere van de
muurschildering is dat die is uitgevoerd in een
unieke Jugendstilbelettering.
De Jugendstil of Art Nouveau ontstond aan het
eind van de negentiende eeuw vrijwel tegelijk in
heel Europa. In de afgelopen jaren is deze stijl,
met z'n krullen en kronkels, steeds meer in de be
langstelling komen te staan. In Leiden bevindt
zich, behalve de nu gerestaureerde muurreclame,
nog een aantal panden en kunstvoorwerpen die
typische kenmerken van de Jugendstil of Art Nou
veau vertonen. Deze overgebleven voorbeelden
zijn samengebracht in het boekje 'Krullen, lijnen
en zweepslagen. Jugendstil in Leiden' van Petra
Kotterman. Het boekje werd gisteren, aansluitend
op de onthulling van de muurreclame, overhan
digd aan wethouder Van Rij (volkshuisvesting en
ruimtelijke ordening).
Van Rij sprak er zijn verbazing over uit dat de
waardering voor de karakteristieke overgebleven
voorbeelden van de Jugendstil pas de laatste ja
ren algemeen geworden is. Bij de inventarisatie
van panden in de binnenstad, eind jaren tachtig,
werd de vraag of Jugendstil panden op de ge
meentelijke monumentenlijst moesten worden
gezet nog negatief beantwoord. Volgens de wet
houder wordt daar nu gelukkig anders over ge
dacht. In 1895 kon het Leidse publiek voor het
eerst kennis maken met de Jugendstil op een ten
toonstelling in het Stedelijk Museum De Laken
hal. Hoewel de uitbundige stijl aanvankelijk als
schokkend werd ervaren raakte ook Leiden snel
in de ban van de nieuwe kunststroming.
Rond de eeuwwisseling werden veel nieuwe
winkels, en woonhuizen voor de middenstand, in
Jugendstil opgetrokken. Vrijwel gaaf overgebleven
is het winkeltje waarin thans het café De Bonte
Koe gevestigd is. aan de Hooglandsekerkchoor-
steeg. Eén van de opvallendste voorbeelden van
Jugendstil architectuur is het pand Breestraat 146,
met de enorme glazen gevel en de zichtbaar gela
ten ijzerconstructie. Bij de meeste Leidenaren
staat het nog bekend als het pand waarin vroeger
de meubelzaak Pander gevestigd was.
Eén bekend Jugendstilgevel is ook wel die van
het pand Nieuwe Rijn 8-9 (thans Aba-i), dat be
halve een mooie pui ook een portiek met een
fraai Jugendstil tegeltableau heeft.
In het helder geschreven, en fraai uitgevoerde
boekje komen nog vele andere, ook minder be
kende, voorbeelden van Jugendstil in Leiden aan
bod. Het boekje is het derde in de reeks 'Leids
verleden' In de eerdere uitgaven werden de ge
schilderde gevelreclames en gevelstenen in de
stad in beeld gebracht. Het boekje 'Krullen, lijnen
en zweepslagen. Jugendstil in Leiden' is te koop
in de boekhandel voor 15 gulden.
I In het nieuwste programma van
j Reflex is aan alles te zien dat de-
j ze dansgroep iets- nieuws wil
j brengen. Twee van de drie stuk-
ken zijn gemaakt door gastcho-
reografen, die als uitgangspunt
hebben dans te combineren
I met andere kunstvormen.
'The Power of Love' van Mare
I Vanrunxt bestaat uit twee delen
die sterk van elkaar verschillen.
I Deel 1 is een simpele, zoete
dans door twee dansers en drie
danseressen in hoepelrokken
op zwijmelachtige muziek van
Offenbach ('Gaieté Parisienne').
De ironie springt ervan af en,
zoals te verwachten valt, wor
den deze wervelende bewegin
gen doorbroken door kramp-
achtig gezwaai met vuisten en
andere gebaren die erop wijzen
dat deze uiterlijke praal geen
stand houdt. In deel 2 komt de
combinatie van dans met thea
ter duidelijk aan het licht. Er
heerst een geheimzinnige sfeer
waarin allerlei vage rituelen
worden uitgevoerd. Het aandeel
van de dans is minimaal. Ter
wijl ik dit zag vroeg ik me voort
durend af: wat gebeurt hier?
Natuurlijk kan een kunstwerk
zijn eigen wetten hebben die los
staan van wat we van de werke
lijkheid gewend zijn, maar van
die wetten moet dan wel iets op
de toeschouwer overkomen,
bijv. door samenhang in de
beelden. Deze ontging mij.
Doordat het allemaal wat lang
duurde, alles met een doorlo
pende, dodelijke ernst werd uit
gevoerd, boeide het al snel niet
meer. Het laatste gedeelte be
staat uit niets meer dan vijf
langs elkaar heen lopende dan
sers, heel langdurig, totdat het
donker wordt, een einde dat in
mijn ogen volstrekt willekeurig
kwam.
Jappe Claes heeft zijn choreo
grafie 'Etude pour Francois'
vanuit zijn toneelachtergrond
gemaakt. Het lijkt of de dans
aan dit combinatie-experiment
is opgeofferd. In dit raadselach-
Pijpenkabinet dicht, maar volgens Benedit Goes nog niet ter ziele:
den haag anp
En dan is er nog 'Zonder ver
en' van Patrizia Tuerlings, dat
als niet meer dan een intermez
zo wordt aangekondigd. Tussen
de andere stukken is dit welda
dig om naar te kijken. Danser
Tim Galvin en 'gastbeweger' Pe
ter Zegveld laten met simpele,
soms slapstickachtige bewegin
gen het volkomen eigen wereld
je van twee heren zien. Hun ge
baren zijn vreemd, maar je kunt
er zonder moeite in meegaan.
'Zonder veren' is pretentieloos,
komisch, subtiel en biedt zelfs
plaats aan een lichte dramatiek:
precies goed.
inhaalvoorstelling
DE VROUW VAN
DE ZANGER
Brigitte Kaandorp en
Ingeborg Elzevier muzikale
komedie van Paul Haenen
woensdag 25 mei, 20.15 uur
LEIDSE SCHOUWBURG
Tel.071-131943
leiden roderick de smit
Benedict Goes, secretaris van de
stichting die het Pijpenkabinet
beheert, heeft nog hoop. Het
museum aan de Oude Vest is
dan wel gesloten, maar hij is er
van overtuigd dat dit tijdelijk is.
Museum De Moriaan in Gouda
heeft geweigerd de collectie pij
pen over te nemen, „maar dat is
naar mijn idee een ondoor
dachte beslissing."
Museum De Moriaan zou in
het plan van het Pijpenkabinet
een 'Nationaal Pijpenmuseum'
moeten worden, en andere ob
jecten zoals Gouds plateel
(keramiek) elders moeten on
derbrengen. Beheerder Don
Duco van het Pijpenkabinet
heeft een rapport geschreven
waarin hij stelt dat het museum
internationale allure zou krijgen
en een belangrijke toeristische
impuls voor de stad Gouda zou
vormen. De reactie uit Gouda
was dat De Moriaan al een grote
pijpencollectie heeft, en andere
collecties als aardewerk wil be
houden. Bovendien vindt de
museumdirectie dat De Mori
aan niet alleen een pijpenmuse
um moet zijn, maar een meer
algemeen karakter moet heb
ben, zoals nu het geval is.
De besluitvorming in Gouda
is volgens Goes niet echt demo
cratisch. „Zowel onder publiek
,als in de museumwereld is re
gelmatig kritiek te horen op de
presentatie van museum De
Moriaan. Ik denk dat ons voor
stel een goede stimulans voor
het museum zou zijn waar ie
dereen mee gebaat is. Alleen
hebben de directeur en de wet
houder beslist dat het niet door
gaat en daarmee is voor hen de
zaak afgedaan." De hoop om
alsnog naar Gouda te verhuizen
is nog niet verdwenen. „Op kor-
De vorige week in het Franse Orléans aangehouden kunstvervalser
Jan van de Bergen blijkt dezelfde te zijn' als de Nederlandse mees
tervervalser G.J.J. die ervan is verdacht onder meer grafisch werk
van Karei Appel te hebben vervalst. -
Een woordvoerder van de Amsterdamse politie heeft dat gisteren
bevestigd. Nederland zal echter geen uitlevering van J. vragen, om
dat juist begin dit jaar de delicten zijn verjaard, aldus de woord
voerder. Tqt dat moment heeft hij op de internationale opsporings
lijst van Interpol gestaan.
J., die als kunsthandelaar in Amsterdam is opgetreden, werd er
eind jaren tachtig van verdacht grote hoeveelheden vervalste Ap
pels in omloop te hebben gebracht. De politie onderzocht toen hoe
duizenden valse Appels in de kunsthandel konden opduiken. Zij
slaagde er echter niet in J. op te sporen. Met zijn vriendin Ellen vet
rok de vijftigjarige J. zo'n tien jaar geleden naar Frankrijk, waar bei
den vorige week werden aangehouden op verdenking van het ver
valsen en in omloop brengen van werk van onder meer Matisse,
Miró, Dufy, Dali, Chagall, Klimt en Cocteau. Na zijn arrestatie heeft
J. aanvankelijk als zijn naam Van den Bergen opgegeven.
De pijprokersmiddagen van het Pijpenkabinet werden druk bezocht. Don Duco en Benedict Goes (resp. derde
en tweede van rechts) verkassen mogelijk naar Gouda, maar naar welke lokatie en wanneer is nog de vraag. amsterdam anp
archieffoto holvast
te termijn zal het niet gebeuren,
maar in de toekomst kan daar
altijd nog verandering in ko
men."
Subsidie
De gemeente Leiden heeft altijd
geweigerd om aan het museum
een su,bsidie te verstrekken,
„terwijl het maar om een be
scheiden bedrag ging," aldus
Goes. „En we voldeden aan alle
voorwaarden die de Museum
vereniging heeft opgesteld om
voor subsidie in aanmerking te
komen." De richtlijnen van de
Museumvereniging zijn overi
gens nog niet vastgesteld, er is
alleen nog een advies uitge
bracht.
A. van der Ree, van de afde
ling cultuur van de gemeente
Leiden, zegt dat het Pijpenkabi
net wel degelijk subsidie heeft
gekregen, „maar dan op inci
dentele en niet op structurele
basis. Als we een structurele
subsidie geven, zitten we daar
voor een langere periode aan
vast en dat wil de gemeente
niet. We hebben bijvoorbeeld
wel de uitgifte van een catalo
gus gesubsidieerd. Toen het Pij
penkabinet een depot nodig
had en daar een ruimte voor op
het oog had, heeft de gemeente
geregeld dat ze die konden hu
ren. Je kunt dus niet zeggen dat
wij nooit medewerking hebben
verleend aan het museum." Van
der Ree vindt het jammer dat
het Pijpenkabinet gesloten is en
wil verhuizen, „maar je kunt ze
niet vastbinden."
Als het echt niet lukt om in
Gouda te komen, dan moet het
Pijpenkabinet maar naar een
andere gemeente verhuizen,
vindt Goes. „We hopen natuur
lijk dat we een gemeente kun
nen vinden die wel bereid is om
ons te subsidiëren. Maar ook
zonder subsidie kunnen we wel
draaien. Dan moeten we ons op
een plek vestigen waar veel pu
bliek langs loopt, zodat we meer
bezoekers krijgen. De Oude Vest
was toch een beetje te afgele
gen."
Toneelgroep Amsterdam (TGA)
trekt de komende maanden met
de voorstellingen 'Count Your
Blessings' en 'Liefhebber', beide
geschreven en geregisseerd
door Gerardjan Rijnders, langs
een aantal buitenlandse thea
terfestivals. Vanaf 29 mei speelt
TGA op zijn thuisbasis in Am
sterdam 'Sweeney's Waanzin' in
de regie en naar een idee van de
Amerikaanse beeldend kunste
nares Joan Jonas.
De voorstellingen in het bui
tenland worden in het Neder
lands gespeeld. 'Liefhebber', dat
in 1992 in première ging, begint
de toernee in het Spaanse Gra
nada (21 en 22 mei) en wordt
verder opgevoerd in het Finse
Tampere (13 en 14 augustus) en
in Madrid (29 en 30 september
en 1 oktober). 'Count your Bles
sings' uit 1993 wordt op 22 en
23 juni in het Duitse Bonn ge
speeld. Sweeney Astray in de
bewerking van Seamus Heaney
ligt aan de basis van de voor
stelling van Joan Jonas. In het
Stedelijk Museum in Amster
dam zijn momenteel van haar
zes installaties te zien. 'Sween
ey's Waanzin', naar een Kelti
sche sage over de Ierse koning
Sweeney, wordt gespeeld door
Elisabeth Andersen, Pierre Bok-
ma, Janine Huizinga, Titus Mui-
zelaar en Gerardjan Rijnders.
Harry de Wit heeft de muziek
gecomponeerd en Karin Post
danst. De voorstellingen vinden
plaats in het machinegebouw
op het terrein van de Wester
gasfabriek.
