'God is harder dan ons lief is'
Kerk Samenleving
ZATERDAG 14 ME11994
HET WEER
Mei lijkt wel zomermaand
Het warme weer van de laatste da
gen deed weer denken aan de mei
maanden van de afgelopen zes ja
ren, die op een enkele uitzondering
na (1991) alle bewondering wisten
te oogsten. Warmte en zonneschijn
waren in de bloeimaanden sinds
1988 zo opvallend, dat je haast
van gloeimaanden kon spreken.
Natuurlijk is de kans op een warme
of extreem warme maand in een
periode van ongekende warmte,
die de jaren 1988-1993 hebben
gebracht, groter dan tijdens nor
male of koele tijdvakken.
Toch scoort mei - samen met de
cember en januari - vergeleken met
de andere maanden van het jaar
het hoogst tijdens de warmte-haus-
se van rond 1990. De cijfers laten
het allemaal duidelijk zien: mei be
gint zich de laatste jaren steeds
meer als een zomermaand te ge
dragen. Qua warmte neemt mei
1992 de eerste positie in van deze
eeuw met een gemiddelde tempe
ratuur van 15.6 graden (normaal
12.3); 1989 komt op de vierde
plaats met 14.6 graden, gevolgd
door 1988 en 1993 als vijfde en
zesde met een gemiddelde van
14.3 graden. 1989 had de zonnig
ste meimaand sinds 1900. De 331
uren zon waren wel heel extreem,
want pas op ruime afsand volgt mei
1919 met 299 uur, gevolgd door
1992 met 289 uur. Mei 1990 be
zet de vijfde positie. En nu maar
hopen dat de mei-editie van 1994
in de voetsporen van zijn zonover
goten voorgangers treedt.
Die zon doet vandaag nog eenmaal d
erg zijn best; daarna wordt het dui
delijk. Koeleren wisselvalliger. Het
kwik overschrijdt op sommige
plaatsen de grens van 25 graden;
dat zou - officieel - de eerste zo
merse dag betekenen.
Vanuit het zuidwesten komt later
op de dag een koufront opzetten.
In een toenemend broeierige at
mosfeer kunnen tegen de avond de
eerste onweersbuien tot ontplooi- I
ing komen.
De depressie, die dagenlang voor 1
de Spaanse kust lag, krijgt zondag
en maandag een uitloper via ons
land naar de Oostzee. In eerste in
stantie wordt de wind zuidwest mei
op zondag nog aanvoer van zachte j
lucht. De buienkans blijft echter
aanwezig. Als het een beetje op
klaart wordt het dan toch nog circa, I
20 graden. Maandag kan de wind
uit allerlei richtingen gaan waaien,;
omdat diverse kernen van lage
druk dichtbij of boven Nederland
liggen. Opklaringen worden door
een bui afgewisseld bij 17 of 18
graden. Koude lucht uit de Pool
streken komt tegen het midden van
de week dichterbij, maar het is niet
zeker of deze ons bereikt.
HET WEER IN EUROPA
UIT DE KERKBLADEN
Hooglied
Dominee J. van Dijken van
de Christelijke Gereformeer
de Kerk in Lisse is momen
teel op vakantie in Italië,
waar hij verblijft op een cam
ping met de naam "Valle Ro
mantica'. Zondag 15 mei is
hij weer terug, en hoopt dan
voor het eerst te preken uit
het bijbelboek Hooglied.
„Mijn kinderen legden
meteen een verband tussen
dit plan en de naam van de
camping", schrijft Van Dij
ken in 'Woord en Leven', het
kerkblad voor de classes Am
sterdam en Haarlem. „Ik had
er zelf nog niet aan gedacht,
maar men zegt dat Idnderen
scherp zien."
Joegoslavië (1)
„Al ongeveer twee jaar lang
horen en zien we dagelijks de
berichten van de burgeroor
log in Joegoslavië", schrijft
redacteur H. Tibben van de
Vrijzinnige Hervormden in
het Oegstgeester kerkblad
Oké. „De strijd tussen
Kroaten en Serven is wat ge
luwd, maar generaal Mladig
heeft kennelijk opdracht ge
kregen de laatste gebieden
waar nog Bosniërs wonen
(door de machteloze Vere
nigde Naties tot 'veilige ha
vens' geproklameerd) op te
ruimen." Welke rol, zo vraagt
Tibben zich af, spelen, of
spelen juist niet de kerken
in dit vreselijke drama. „Het
is geen godsdienstoorlog,
wordt er gezegd. Maar is het
dan helemaal toevallig, dat
de tegenstellingen juist larrgs
kerkelijke grenzen lopen? De
Kroaten zijn katholiek, de
Serven Oosters-Orthodox en
de Bosniërs zijn moslim."
Joegoslavië (2)
Hoe dit ook zij, vervolgt Tib
ben. feit is in ieder geval dat
deze verschillende groepen
sinds het einde van de Twee
de Wereldoorlog onder de
ijzeren hand van Tito hebben
moeten samenleven en daar
van kennelijk weinig of niets
hebben geleerd. „Het is de
afgezette r.k. theoloog Hans
Küng, die de kerken verwijt
deze gedwongen rust niet te
hebben benut om een wer
kelijke verzoening tussen de
volken tot stand te brengen.
En die hebben er toch bijna
een halve eeuw de tijd voor
gehad. Hebben de grootou
ders en ouders aan hun kin
deren niet zo duidelijk de
verschrikkingen van de Duit
se bezetting kunnen over
brengen, dat deze nu zeggen:
'nooit weer'?"
Kennelijk niet, concludeert
Tibben. „De dagelijkse tele
visie-beelden tonen, wat de
huidige generaties elkaar nu
aandoen: het staat mijlenver
af van het Bijbelwoord: 'Heb
uw naaste lief, een woord
dat ongetwijfeld ook voor
komt in de Koran."
Bemesting
Dominee Z. de Graaf stelt in
Hervormd Katwijk aan den
Rijn een nieuwe 'hulp in het
pastoraat' voor. boomkweker
C. van Rijn uit Hazerswoude.
Van Rijn, die De Graaf nog
kent uit zijn vorige gemeen
te, zit momenteel in de eind
fase van zijn studie m.o.-
theologie en wil als vrijwilli
ger graag wat praktijkerva
ring opdoen. Van de Graaf:
„Ik vind het ontzettend fijn
dat hij ons uit de brand komt
helpen. Hij zal wel merken
dat 'onze wei' een beetje lijkt
op een boomkwekerij, met
allerlei soorten bomen en
boompjes, die allen hun ei
gen zorg, bemesting, zon en
schaduw nodig hebben. En
ook dat er nogal eens vuil ge
raapt moet worden."
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgever Damiate bv
DIRECTIE B.M Essenberg, G.P Arnold (adj), J
Kiel (adj);
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj).
OMBUDSMAN: RD. Paauw, tel. dag 9.30-
11.30 uur 071 -356215, of per post.
HOOFDKANTOOR:
Rooseveltstraat82,2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356
REGIOKANTOOR:
Kanaalstraat 26a Lisse
Telefoon 02521 -19353Fax 02521 -19610.
POSTADRES:
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertenties071-323508
Fam. berichten 071-323508
Redactie071-321921
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
ZONDAG 15 MEI 1934
Zon- en maanstanden
Zon op 05.44 Zon onder 21.24
Maan op 09.30 Maan onder00.40
Waterstanden Katwijk
Hoog water 06.41 19.08
Laag water 02.47 14.55
MAANDAG 16 MEI 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 05.42 Zon onder 21.25
Maan op 10.37 Maan onder01.14
Waterstanden Katwijk
Hoog water 07.21 19.48
Laag water 03.27 15.46
-.
Frankfurt half bew.
Genève zwaar bew.
Helsinki zwaar bew
Innsbruck licht bew.
Istanbul onbew.
Klagenfurt onbew
Kopenhagen half bew.
Las Palmas zwaar bew
Lissabon regenbui
Londen onbew.
Luxemburg licht bew.
Rome zwaar bew.
Split half bew./
Stockholm licht bew.
Warschau half bew.
Wenen half bew.
Zurich onbew.
Bangkok weerlicht
Casablanca licht bew.
Los Angeles zwaar bew.
New Orleans half bew.
New York onbew.
Harry Kuitert en zijn bestseller over het algemeen betwijfeld christelijk geloof
DE RECHTER
Eigenlijk zou Harry
Kuitert nog wel
een heel ander
boek willen schrijven. Een
boek over het christendom
voor mensen die geen
enkele band hebben met
het christendom. ,,Ik denk,
dat ik daar te oud voor ben.
Ik vrees dat ik er op termijn
te veel energie voor
kwijtraak."
AMSTELVEEN THEO KRABBE
Dat 'Het Algemeen Betwijfeld
Christelijk Geloof een bestseller
zou worden had de
gereformeerde theoloog, toen
hij eraan begon te schrijven,
niet verwacht. Zeker, het is met
'passie en innerlijke overgave'
geschreven. En in een goede,
heldere stijl. Maar ligt daarin
volgens hem enkel het succes?
„Die vrijmoedigheid, waarmee
een aantal simpele
fundamentele vragen wordt
gesteld. Vragen over of het
allemaal wel waar is, wat de
kerken en onze ouders ons
hebben voorgehouden over het
christelijk geloof, vragen over
het kwaad dat van God komt.
Daar wordt doorgaans in de
kerken snel overheen gelopen.
Dat vertellen mensen me ook,
die op zo'n avond over het boek
komen. Ik heb kennelijk zaken
aan de orde gesteld, waar ze
geen woorden voor hadden,
maar wat hen al heel lang dwars
zat."
Als je 'Het Algemeen
Betwijfeld Christelijk Geloof
leest, zie je het met eigen ogen
gebeuren. Alsof Harry Kuitert
voor zijn boekenkast heeft
gestaan, en van de oude dikke
theologische boeken over
schepping, verzoening, Jezus
Christus, de kerk, het stof heeft
afgeblazen. Alsof hij ze herlezen
heeft, gewikt en gewogen heeft
om ze terug in de kast te zetten
of ze opnieuw in 'gewone
mensentaal' te verwoorden.
Zijn 'Het Algemeen Betwijfeld
Christelijk Geloof is eigenlijk
niets anders dan een
systematische en persoonlijke
speurtocht langs die oude
christelijke (gereformeerde)
traditie, die op het eind van de
twintigste eeuw hoogst
twijfelachtig is geworden. Wat
kan ik er nog mee?, vraagt
Kuitert zich steeds af.
Niet zozeer als theoloog,
meer als christen-gelovige,
heeft hij dit boek geschreven.
En zijn publiek heeft het
verslonden en ervan genoten.
Vooral kerkmensen waren het,
het meest van protestantse
komaf, maar ook veel
katholieken werden er door
geboeid. Kerkmensen die, zoals
Kuitert het zelf formuleert, 'het
al jaren benauwd hebben met
de vragen die nooit aan bod
komen'.
Rustiger leven
Kuitert, dit jaar wordt hij
zeventig, schat dat hij er tot nu
toe zo'n vijftig lezingen op heeft
zitten. Avonden, tot in alle
windstreken van het land, van
Maastricht tot Dokkum, en van
Almelo tot Den Haag. Aan alle
verzoeken om over zijn boek
een spreekbeurt te komen
houden, kan hij onmogelijk
voldoen. „Ik moet oppassen dat
ik me er niet aan vertil.
Uiteindelijk wil ik nu ook wat
rustiger leven."
Die tournee door het land
vindt hij wel noodzakelijk
vanuit éen gevoel van pastorale
verantwoordelijkheid. „Ik besef
heel goed dat ik veel
opgeruimde tuintjes in het
gepolijst en gesneden op de
maat van mensen anno 1994.
„Dan blijft van God niets meer
over dan een tandeloze tijger",
schreef hij al in zijn boek. „Een
God zonder macht, een God die
net zoveel kan als wij zelf. Wat
willen we nog met zo'n God?"
De werkelijkheid van God is
ruiger, harder, zegt hij. „God
gaat ruiger om met zijn
Schepsel dan ons lief is."
Een oplossing voor het
probleem van het kwaad,
waarin God de hand heeft
gehad, heeft Kuitert ook na
vijftig lezingen niet. Geen enkel
theologisch systeem heeft daar
een overtuigend antwoord op.
Maar één ding weet Kuitert wel:
ontdoe je God van het kwaad in
de wereld, dan mist de mens
een relatie met God. Met een
God, waarmee hij kan strijden
en vechten. Ontdoe je God van
het kwaad, dan verwordt het
godsdienstig geloof tot een
levensbeschouwing of een
ideaal. „Voor-mij is de clou van
het christelijk geloof dat er een
God is, die de mens kan
aanroepen. Als God niets aan
het kwaad kan doen, wat voor
zin heeft het dan om Hem aan
te roepen? Dat er in dit gans
heelal een Oor is, die één mens
hoort, als die zijn mond
opendoet, het is eigenlijk te
krankzinnig om te geloven. En
tegelijkertijd oneindig
vertroostend. Maar dat is de
clou van het godsdienstig
geloof, of het nu het
christendom, jodendom of de
islam is. Er is Iemand, die de
arme hoort schreien."
Afscheid
Van de cijfers van het Sociaal
Cultureel Planburau over de
tanende godsdienstigheid in
Nederland en de leegloop van
de kerken heeft de
gereformeerde theoloog niet
echt wakker gelegen. „Wat mij
meer intrigeert is hoe je de
vraag naar God openhoudt.
Niet de antwoorden die kerken
daarop hebben gegeven. Wij
christenen hebben nooit van de
andere godsdiensten een
serieuze zaak gemaakt.
Christendom, jodendom en
islam beroepen zich allemaal
op de Openbaring. Dat loopt
erop uit, dat joden, christenen
en islamieten zich ieder
terugtrekken op hun godsdienst
vanwege het
openbaringskarakter.
Je beroepen op de waarheid
van je godsdienst, omdat het zo
geopenbaard is, is onvruchtbaar
en onhoudbaar, vindt Kuitert.
Als dat de reden is om te
geloven, dan kun je als christen
evengoed overstappen op het
geloof van je buurman, de
islam. De eigenlijke vragen die
de komende honderd jaar
belangrijker zullen worden zijn
niet die van de kerkelijke
scheidslijnen, maar die van de
wereldgodsdiensten, voorspelt
hij. „Niet om ze op een hoop te
gooien, maar we zullen moeten
kijken naar wat de basisvragen
daarvan zijn. Waar zoeken ze
een antwoord op?"
Of Kuitert daarover nog een
boek het licht zal doen zien? Hij
wil niets beloven. Eerst
verschijnt binnenkort een
herziening van zijn boek over
zelfdoding. Hij speelt wel met
de gedachte over een nieuw
boek. Over datgene, waaraan
mensen houvast zouden
kunnen ontlenen in ons
verbrokkelde post-modeme
tijdperk, waarin de grote
verhalen van het christendom,
liberalisme en socialisme
hebben afgedaan. Of hij daar
misschien al de titel van weet?
„Jawel, maar die verklap ik nog
niet."
L lagedruk
H hogedrul
Hij behoorde al tot de meest gelezen Nederlandse theologen. Twee jaar
geleden verscheen van de gereformeerde Hany Kuitert het boek 'Het
Algemeen Betwijfeld Christelijk Geloof. Inmiddels zijn daar zo'n 60.000
exemplaren van over de toonbank gegaan. Het 'Algemeen Betwijfeld
Christelijk Geloof kan dus met recht een absolute bestseller genoemd
worden. Een gesprek met HM. Kuitert, emeritus-hoogleraar ethiek en
inleiding dogmatiek aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Over het
succes van zijn boek, zijn publiek, God en het kwaad, de achterhaalde
verdeeldheid der christelijke kerken. „Ik durfde vragen te stellen die in
de kerk nooit aan bod komen.
Een God zonder macht, een God die net zoveel kan als wij zelf. Wat willen we nog met zo'n
FOTO GPD
Harry Kuitert: „I
God?"
ongerede heb gebracht. Je kunt
niet een kanonschot lossen en
dan maar zien wat ervan komt.
Je moet ter plekke aanwezig zijn
om te zien welke ravage je hebt
aangericht. En om de brokken
op te rapen. Niet om de pijn te
verzachten, maar om uit te
leggen wat je bedoelt."
Niet alleen instemming en
bewondering, maar ook kritiek
viel Kuitert ten deel. Agnostici,
zoals de Leidse rationalist H.S.
Versnel, met wie Kuitert in
debat ging in de Amsterdamse
Westerkerk, verweten hem dat
over de Godservaring niet in
rationele termen te spreken
valt. Dat boek is 'hopeloos
ouderwets' en 'echt
gereformeerd', zo oordeelde hij.
„Ik dacht: nu hoor je het eens
van een ander", zegt Kuitert in
reactie op diens kritiek,
knipogend richting de
behoudende flank van de
protestantse wereld. Die
orthodoxe protestanten vonden
dat er van het christelijk geloof
bij Kuitert niet veel meer over
blijft.
Ook zijn toehoorders in de
vaak volle zalen konden na
afloop soms niet echt
applaudisseren voor de
succesvolle gereformeerde
theoloog. Vooral de gedachte
dat God en het kwaad bij elkaar
horen, konden de kerkse en
randkerkelijke christenen soms
moeilijk rijmen met hun eigen
Godsbeeld. Die verschrikkelijke
oorlog in Bosnië, gewapende
conflicten elders op de wereld,
natuurrampen, heeft God daar
ook de hand in? Telkens kreeg
Kuitert die vraag voorgelegd.
Menig lezer hield het liever bij
de gedachte van de rabbijn
Harold Kushner - de auteur van
'Als het kwaad de goede
mensen treft' - dat God daar
ook niets aan kan doen.
Tandeloze tijger
Dat God er ook niets aan kan
doen en slechts kan meelijden
met zijn schepsel, doet Kuitert
echter af als een te modern
godsbeeld: mak en tam, mooi
Geldig tot en met
maandag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Zaterdag in het noorden
nog zon maar van het zui
den uit toenemende be
wolking en in de zuidelijke
delen van Ierland. Wales
en Engeland later kans op
een regen- of onweersbui.
Zondag ook elders 'n klei
ne kans op een bui, maar
in Schotland waarschijn
lijk droog. Maxima van 13
graden in Schotland tot
21 bij Londen. Zondag
iets lager.
België en Luxemburg:
Zaterdag eerst nog zon
maar van het zuiden uit
toenemende bewolking,
later gevolgd door enkele
regen- of onweersbuien.
Middagtemperatuur onge
veer 21 graden; 'zondag
iets lager.
Noord- en Midden-Frankrijk:
In het noorden eerst nog wat zon maar
van het zuiden uit toenemende bewol
king en enkele buien, soms met onweer.
Middagtemperaturen rond 21 graden
maar aan de kust langs het Kanaal en
kele graden lager.
Portugal:
Zeer wisselvallig met weinig zon en veel
buien, mogelijk met onweer. Maximum
temperatuur rond 17 graden.
Madeira:
Af en toe zon, ook wolkenvelden en een
enkele bui. Middagtemperatuur onge
veer 20 graden.
Spanje:
In het westen half tot zwaar bewolkt en
enkele buien, soms met onweer. In het
oosten perioden met zon en op de mees
te plaatsen droog, maar zondagavond
toenemende kans op een bui. Middag
temperatuur zaterdag van 17 graden in
het noordwesten tot ongeveer 22 elders,
zondag iets warmer.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon, ook wolkenvelden en
een kleine kans op regen. Maximum
temperatuur rond 22 graden.
Marokko: -
Westkust: af en toe zon en vooral aan
het noordelijk deel van de westkust een
enkele bui. Maximumtemperatuur langs
de kust ongeveer 20 graden.
Tunesië:
Droog en vrij zonnig. Middagtempera
tuur aan het strand ongeveer 26 graden,
landinwaarts veel warmer.
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag half tot zwaar bewolkt en enke
le regen- en onweersbuien, later enkele
opklaringen. Zondag perioden met zon,
in de avond in-het westen opnieuw kans
op een regen- of onweersbui. Middag
temperatuur zaterdag ongeveer 21, zon
dag rond 24 graden.
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon en droog. Maximum
temperatuur rond 24 graden.
Italië:
In het noorden zaterdag veel bewolking
en enkele regen- of onweersbuien; zon
dag droger en'meer zon. In het midden
en zuiden overwegend zonnig en droog.
Middagtemperaturen uiteenlopend van
zo'n 22 graden in het noorden tot dicht
bij 30 graden plaatselijk in het zuiden.
Corsica en Sardinië:
Zaterdag nog veranderlijk bewolkt en
•mogelijk een bui maar zondag flink wat
zon en droog. Maximumtemperaturen
rond 25 graden maar op Sardinië plaat
selijk nog wat hoger.
Griekenland en Kreta:
Overwegend zonnig en droog. Middag
temperaturen tussen 25 en 30 graden.
Turkije en Cyprus:
Aan de Turkse westkust flink wat zon en
droog. Aan de zuidkust en op Cyprus ook
wat bewolking en mogelijk een enkele
bui. Middagtemperaturen iets oplopend
tot ongeveer 25 graden.
Duitsland:
Zaterdag eerst nog zon maar van het
zuidwesten uit toenemende bewolking
gevolgd door enkele regen- of onweers
buien; in het noordoosten nog droog.
Zondag wisselend bewolkt en overal
kans op een bui. Middagtemperatuur
tussen 19 en 25 graden. Zondag op de
meeste plaatsen wat koeler.
Zwitserland:
Zatecdag half tot zwaar bewolkt en enke
le regen- of onweersbuien. Zondag meer
zon en op de meeste plaatsen droog. Za
terdag maxima rond 19 graden; zondag
enkele graden hoger.
