Halve eeuw 'vrijgemaakten'
Acht Mei-manifestatie in Zwolle
wellicht laatste zonder bisschoppen
Kerk Samenleving
Bisschoppen: vaart
achter studie naar
vrouwelijke diaken
VRIJDAG 6 ME11994
BUITENLAND KORT
Zuid-Afrika 1
Een aantal vooraanstaande
deelnemers aan het oecume
nische waamemersprograifn-
ma in Zuid-Afrika van de
Zuidafrikaanse Raad van
Kerken, de Bisschoppencon
ferentie van Zuidelijk Afrika
en de Wereldraad van Ker
ken (Empsa) hebben de eer
ste non-raciale verkiezingen
in dat land betiteld als 'vrij
en. eerlijk'. De Zambiaanse
premier Kaurida, leider van
de waarnemersgroep waar
van ook secretaris ds. W. van
der Zee van de Raad van Ker
ken in Nederland deel uit
maakte, constateerde dat de
verkiezingen plaats hadden
tegen een achtergrond van
verdeeldheid, angst en haat.
Volgens hem hebben de ver
kiezingen de Zuidafrikanen,
en vooral de allerarmsten
onder hen, 'achtergelaten in
een verwachtingsvolle crisis'.
Van Nelson Mandela, die
hoogstwaarschijnlijk de
nieuwe president van Zuid:
Afrika wordt, moeten geen
wonderen Worden verwacht,
zo waarschuwde Kaunda.
Zuid-Afrika (2)
Voorzitter A. Aram van de
Wereldraad voor Religie en
Vrede, die eveneens deel uit
maakte van de delegatie,
meende dat er in het Zuid-
Afrika van na dé verkiezingen
een aantal concrete maatre
gelen nodig is, zoals het ont
wapenen van de bevolking.
„Vooral in de provincie Natal
constateerden we de'aanwe
zigheid van enorme aantal
len wapens", aldus Arm.
Mensen moeten volgens
hem worden gestimuleerd
om him wapens in te leve
ren, 'zodat de wonden van
dit land genezen kunnen
worden'. Kerken kunnen
hierin volgens hem een grote
rol spelen.
Grafsteen
De lutherse gemeente in het
Duitse Hechthausen moet op
haar kerkhof een grafsteen
met Germaanse runentekens
dulden. De rechtbank in
Cuxhaven heeft bepaald dat
levens- en dbodstekens van
het Germaanse runenschrift
aangebracht mogen worden
op de grafzerk van een in
1992 gestorven man. De
overledene was actief in
rechtsradicale kringen, waar
het runenschrift veelvuldig
wordt gebruikt. De lutherse
gemeente verweerde zich te
gen het aanbrengen van het
Germaanse schrift met de
mededeling dat volgens dé
begrafenisverordening vorm
en opschrift van de graven
niet strijdig mogen zijn met
het christelijk geloof. De we
duwe van de overledene
maakte bezwaar tegen de af
wijzing en stapte naar de
rechter. De rechtbank oor
deelde echter dat het verbie
den van het gebruik van ru
nentekens niet het juiste
middel is om rechtsradicale
opvattingen te bestrijden.
Nachtwake
Nobelprijswinnaars Moeder
Teresa en Rigoberta Menchu
zullen deelnemen aan een
nachtwake voorafgaand aan
de topontmoeting van de ze
ven belangrijkste industrie
landen (G-7), die begin juli in
Napels wordt gehouden. Sa
men met 25.000 andere
rooms-katholieken zullen zij
bidden voor de wereldvrede.
Allé winnaars van de Nobel
prijs voor de Vrede zijn uit
genodigd voor de wake op 7
juli. „Wij hopen vooral dat
Nelson Mandela in staat is
om te komen", aldus ge
meenteraadslid Amato La-
merti van Napels. Mandela
won dé Nobelprijs vorig jaar
samen met president De
Klerk van Zuid-Afrika.
'Gewone' gereformeerden niet uitgenodigd bij herdenking jubileum kerkgenootschap
De gereformeerd-vrijgemaakten herdenken op 27 augus
tus in Apeldoorn het 50-jarig bestaan van hun kerkge
nootschap, dat is ontstaan uit een breuk met de Gerefor
meerde Kerken in Nederland. Hun voormalige geloofsge
noten zijn voor de grootscheepse herdenking niet uitge
nodigd.
volk', dat doorgaansweinig
contacten onderhoudt met an
dere kerken.
Het kerkgenootschap maakte
zich in 1944 'vrij' van enkele sy
nodebesluiten uit de voorgaan
de jaren, die vooral betrekking
hadden op de leer van de kerk.
Nadat onder anderen prof. dr.
K. Schilder door de synode was
afgezet, kwamen de bezwaar -
„Die vraag is ook helemaal niet
bij ons opgekomen", zegt
woordvoerder ds. W.G. de Vries
van het organisatiecomité, dat
bestaat uit de tien nog in leven
zijnde synodevoorzitters van de
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt. De bijeenkomst is vooral
bedoeld voor 'het eigen kerk-
den op 11 augustus in Den
Haag biieen, waar de Acte van
Vrijmaking werd voorgelezen.
Daarin wordt een*} terugkeer
naar de bijbel en de zeventien-
de-eeuwse belijdenisgeschriften
aangekondigd.
De vrijgemaakten achten zich
de wettige voorzetting van de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland, het kerkgenootschap
dat zij verlieten en waarmee het
sindsdien in hun ogen snel
bergafwaarts is gegaan. Er be
staat geen enkel contact tussen
beide kerken. De gereformeerde
synode beleed in 1988 schuld
voor haar aandeel in'het con
flict, maar deze 'uitgestoken
hand' werd door de vrijgemaak-
„Het ligt heel simpel", zegt
De Vries. „We zouden geen en
kel conflict hebben als men zich
daar aan de Schrift hield. Dat
dat niet gebeurt, is ons groot
verdriet." De vrij geril aakten
hebben bijvoorbeeld onoverko
melijke bezwaren tegen de te
vrijzinnige visie op de bijbel van
de 'gewone' gereformeerden en
hun aanvaarding van homo
seksualiteit.
De herdenking in Apeldoorn
mag nadrukkelijk geen viering
genoemd worden, zegt De
Vries. „Er zijn in onze geschie
denis ook heel veel trieste din
gen gebeurd. Het wordt dus ze
ker geen triomfalistische bedoe
ning." Als gevolg van de Vrijma
king van 1944 zijn veel gerefor
meerde families, vooral in het
noorden en oosten van het
land, op vaak dramatische wijze
verscheurd.
De Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt vormen met onge
veer 120.000 leden na de 'gewo
ne' Gereformeerde Kerken en
de Hervormde Kerk het derde
protestantse kerkgenootschap
van Nederland. De vrijgemaak
ten vormen de achterban van
de politieke partij GPV, lezen
doorgaans het Nederlands Dag
blad en hebben voor hun kinde
ren eigen gereformeerde scho
len gesticht.
UTRECHT. ANP
De Nederlandse bisschoppen
hebbén bij het Vaticaan aange
drongen op 'voortgang in de
studie naar de eventuele wij
ding van de vrouw tot diaken'.
Zij doen dat in antwoord op
vragen van de congregatie van
de clerus, zo blijkt uit Een-twee-
een, het blad van de RK Kerk
provincie.
De bisschoppen onderbou
wen hun aanbeveling niet, maar
wijzen elders in het document
wel op het toenemend priester
tekort dat grote problemen voor
de kerk oplevert. Ook vragen zij,
eveneens op diplomatieke wij
ze, aandacht voor de beperkin
gen van de bevoegdheden van
diakens en de pastoraal wer
kers.
Voor velen - 'priesters, di
akens, pastoraal werkers en vrij
willigers' - zijn de motieven
waarom een diaken de zieken
zalving niet zou kunnen toedie
nen 'niet overtuigend', schrijven
de bisschoppen. „Het toene
mend priestertekort maakt deze
vraag actueler. In de beleving
van velen kan hetzelfde gezegd
worden van de beperkingen die
op dit punt voor de pastoraal
werker gelden."
De bisschoppen wijzen op
meer knelpunten: zo hebben
veel diakens een minder hoge
opleiding dan de pastoraal wer
kers, maar wel meer bevoegd
heden dan deze niet-gewijde
collega's. Ook concurreert de
diaken met vrijwilligers in, de
parochie 'die nogal eens een
behoorlijke scholing hebben
ontvangen'. De bisschoppen
willen dat het Vaticaan nadenkt
over het profiel en de taken van
de diaken.
Het ambt van de zogenoemde
'permanente' diaken werd. in
1972 in Nederland ingevoerd,
nadat het Tweede Vaticaans
Concilie (1962-1965) hiervoor
de mogelijkheid had gecreëerd.
Op dit moment zijn er 183 per
manente diakens actief, voor
het merendeel gehuwd. 'Gewo
ne' diakens mogen niet ge
trouwd zijn; hun wijding gaat
vooraf aan het priesterschap,
dat in de RK Kerk alleen voor
celibatair levende mannen
openstaat.
Eind 1992 vroeg Tiny van
Lieshout als eerste vrouw om
toelating tot de diakenopleiding
van het bisdom Den Bosch.
Toen die haar geweigerd werd,
stapte zij naar de rechter, die
echter de kerkelijke leiding in
het gelijk stelde.
Progressieve rooms-katholieke beweging morgen voor de tiende keer bijeen
Het zal niet lang meer duren
voordat de Nederlandse bis
schoppen de landelijke mani
festatie van de Acht Mei Bewe
ging (AMB) zullen bijwonen. „Ik
denk dat er in de toekomst
meer mogelijk is dan nu het ge
val is", zegt prof. dr. E. Henau,
lid van de commissie die de dia
loog tussen de bisschoppen en
organisaties als de AMB' op
gang moet helpen.
Niet alleen binnen deze com
missie Dialoog, ook op het se
cretariaat van de RK Kerkpro
vincie leeft de gedachte dat de
tiende manifestatie van de
AMB, die morgen in Zwolle
wordt gehouden, wel eens de
laatste zonder bisschoppen kan
zijn. „De algemene verwachting
is dat de bisschoppen volgend
jaar op enigerlei wijze bij de
manifestatie betrokken zullen
zijn", zegt een woordvoerder
voorzichtig.
Traditiegetrouw laten de bis
schoppen het ook zaterdag af
weten op de grootscheepse bij
eenkomst van de rooms-katho
lieke vernieuwingsbeweging,
waarbij ruim honderd groepe
ringen zijn aangesloten. Dit on
danks het advies van de coim
missie Dialoog die hen in een
tussentijds verslag in overwe
ging heeft gegeven om 'in be
ginsel en onder nadere voor
waarden' op de uitnodiging van
de AMB in te gaan.
Commissielid Henau, hoogle
raar aan de katholieke universi
teiten van Leuven en Nijmegen,
gaat zelf wel naar ZWolle. Hij le
vert een bijdrage aan het ronde
tafelgesprek over de vraag 'wie
bepaalt wat een katholiek is',
georganiseerd door de c
sie Mensenrechten in de kerk.
Door zijn deelname en het tus
sentijds advies van de commis
sie Dialoog heeft hij zich in 'een
beetje vervelende situatie' ge
werkt, vindt hij.
De Belgische hoogleraar wei
gert dan ook te reageren op de
afwezigheid van de bisschop
pen in Zwolle. Ook voorzitter
mr. B. Meulenbroek wenst niet
te reageren zolang zijn commis
sie het werk nog niet af heeft.
De bisschoppen hebben laten
weten het 'nog te vroeg' te vin
den om de manifestatie bij te
wonen. Zij wachten liever het
definitieve advies van de com
missie Dialoog af, dat aan het
eind van de zomer wordt ver
wacht.
De AMB heeft de afwijzing
van de uitnodiging 'een gemiste
kans' genoemd, maar bereidt
zich daardoor niet minder en
thousiast voor op de tiende ma
nifestatie, die vanwege het jubi
leum een extra feestelijk tintje
moet krijgen.. Zo zal er voor elk
van de naar "schatting 10.000
bezoekers een koekje-bij-de-
thee zijn, met daarop het AMB-
Over de voorwaarden
der de bisschoppen wellicht
volgend jaar aan de manifesta
tie willen meedoen, tast AMB-
woordvoerder Leon van der
Meer nog in het duister. „Mis
schien moet de rode loper wel
uit", zegt hij. Volgens prof. Hen
au zal vooral duidelijk moeten
worden dat de kerkleiders 'als
bisschoppen worden ontvangen
én niet als eenvoudige gelovi
gen. Zij hebben een bepaalde
onvervangbare verantwoorde
lijkheid en die moet zichtbaar
gemaakt worden'.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Oud Beijefland: J.
van DijkteTholen.
Beroepbaar: R. Brouwer, Van Her-
wijnenplantsoen 152,3431 VM
Nieuwegein, tel: 03402-41762.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Curacao (Ver. Prot.
Gem.): drs. N: de Reus te Ter Aar.
GEREF. KERKEN VRIJGEMAAKT
Aangenomen: naar Zevenbergen:
1 Joh. A. Schelling, kandidaat te.
Kampen, die bedankte voor Baflo-
Warffunr'i.c.m, Pieterburen, voor
Brouwershaven, voorGorinchem
i.c.m. Slie d recht' eh'Vöor Veën-
dam.
Bedankt: voor Dronten-Zuid: J.
Zwartte Winschoten.
NED. GEREF. KERKEN
Bedankt: voor Bunschoten-Spa
kenburg: G. de Lange te Rotter
dam.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: tweetal te Doesburg: J.
Breman te Mijdrecht en J.G.
Schenau te Middelburg.
Bedankt: voor Maarssen en voor
Putten: D.:van der Zwaagte Benne-
kom; voor Haamstede: A.J. Metske
te Broek op Langedijk (evangelisa
tiepredikant).
GEREFORMEERDEGEMEENTEN
Beroepen: te Werkendam: A.J.
Gunst te Tholen; te Aalburg: G.%(
de Leeuw te Barneveld; te Nieu-
werkerk (Z): P. Melis te Nieuw Beij-
erland.
GEREF. GEMEENTEN in NED.
Bedankt: voor Scherpenzeel: F.
MallanteAlblasserda'm.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
Kiel tadj).
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor, Frans
OMBUDSMAnTrXL Paauwftei dag 9 30-
"1.30 uur 071-356215. of per post.
IjfififiüiüjrOOR:
at 82,2321 BM leiden j
OOR:
3, Fax02521-19610.
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel. 071 -128030 bij vooruitbet. (inch BTW)
peracc.giro
HET WEER
HANS VAN ES
Nederland lag gisteren onder e
strook opgehelderde lucht, inge
klemd tussen twee slechtweerzo-
nes. Een wegtrekkende bel koude
lucht boven Duitsland zorgde in de
ochtend nog voor bewolking en in
de zuidoosthoek van het land vie- -
len nog een paar buien. Zoals dat
wel vaker gebeurt in de voorjaars
maanden, was het beste weer voor
de kustgebieden gereserveerd. Er
stond een koele, westelijke stro
ming, waarin 's middags watverdef
landinwaarts nog stapelwolken
voor de zon schoven. Langs de kust
waren alleen de fraaie patronen
van een paar dunne, evenwijdig
aan elkaar lopende banden
schaapjesbewolking te zien
(altocumulus). Het bleef met 13 a
15 graden wellicht wat aan de fris
se kant, maar de felle zon maakte
een verblijf in de buitenlucht alles-.'
zins acceptabel.
De vluchtheuvel met mooi weer
was maar smal en tegen de avond
dook aan de westelijke horizon de
loodgrijze frontale bewolking op
van een warmtefront, waaruit het
boven Engeland urenlang flink had
geregend. De activiteit van het
neerslaggebied werd gestimuleerd
door de vrij grote tegenstellingen
aan weerszijden van dit front. In de
loop van de nacht werd de koele,
20-plusser
droge luchtsoort boven ons land,
vervangen door zeer vochtige, van
subtropische oceaangebieden af-
komstige lucht. Hierbij regende
het enige tijd. Vandaag kan het nog
lang wat druilerig blijven, want de I
voortgang van het front wordt be
moeilijkt doordat een hogedrukcel:
boven het Alpengebied zich schrap
zet. Uiteidelijk wint de warme
lucht het wel, maar de prijs daar
voor is een moeizaam optrekkend
wolkendek.
Morgen lijkt de positieve werking
van het hogedrukgebied pas goed
op gang te komen. Hoe eerder de
zon erbij komt, hoe hóger de mfej
dagtemperatuur zal uitvallen.
Waarschijnlijk krijgt een groot deel
van het land er weer een warme
dag bij met een maximum boven 1
20 graden. En wederom blijft het
bij een enkele '20-plusser'. In de
vochtig-warme lucht lijken de voor1
waarden gunstig voor buienvor
ming. Als dat al niet op zaterdag
avond gebeurt, dan maakt de zon
dag een goede kans op een zomer
se regen- of onweersbui. In de koe^
lere en aanvankelijk bewolkte oce-i
aanlucht worden begin volgende
week geen hogere maxima dan cir
ca 14 graden bereikt. Vanaf dins-
dag is de hoop gevestigd op een
nieuwe weersverbétering.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
In Engeland en Wales pe
rioden met regen, morgen
van het westen uit opkla
ringen. In Ierland en
Schotland wisselend be
wolkt en ,een. enkele bui. -
Maxima ongeveer 13 gra-.
den, in Engeland plaatse
lijk rond de 16 graden.
België en Luxemburg:
Vandaag wolkenvelden en
overwegend droog. Mor
gen eerst perioden met
zon, later van het westen
uit regen of onweer. Maxi
ma vandaag ongeveer 17
graden, morgen maxima
van 19 graden aan zee tot
24 plaatselijk in-Luxem
burg en Jiet oosten van
Noord-
Midden-Frank-
zon, maar vooral
het noorden eerst ook wolkenvelden
en in de Vogezen en Jura plaatselijk wat
regen. Morgen in Normandië en
Bretagne wolkenvelden en plaatselijk re
gen. Elders eerst zonnig maar later van
het westen uit regen- en onweersbuien.
Middagtemperatuur vandaag rond 22
graden, morgen in de oostelijke departe
menten maxima rond 25 graden. Aan de
Kanaalkust liggen de temperaturen be
duidend lager.
Portugal:
Droog en overwegend zonnig, maar
langs de wpstjóist,geleidelijk,megrivÉiij -
kenvelderi eri morgen éen ëntafe5büi.
Middagtèrnp'ératüurvandaag 'van 17
gradea bij'Petto-tot'27 itvde-Algarve,
morgen overal enkele graden lager.
Madeira:
Wolkenvelden, ook nu en dan zon en
vooral zondag mogelijk een bui. Maxima
ongeveer 19 graden.
Spanje:
Vandaag droog en zonnig. Morgen meer
bewolking en aan de Golf van Biskaje af
en toe regen, elders waarschijnlijk
droog. Maxima aan de Golf van Biskaje
dalend naar 15 graden, aan de Costa's
in het oosten en zuiden middagtempera
tuur tussen 23 en 27 graden. Landin
waarts vandaagmiddag temperaturen
tussen 30 en 35 graden, morgen wat
minder warm.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon, vooral aan de noord
zijde van de eilanden ook enkele wol
kenvelden. Droog. Maxima ongeveer 23
graden, op de zuidstranden enkele gra
den hoger.
Tunesië:
Droog en overwegend zonnig. Aan zee.
maxima rond 24 graden.
Zuid-Frankrijk:
Droog en tamelijk zonnig. Morgen in de
loop van de dag in de westelijke depar
tementen enkele regen- of onweersbui
en.' Middagtemperatuur ongeveer 26,'
aan de Atlantische kust ën op het Cen
traal Massief rond 23 graden. Morgen in
het westen flink koeler.
Mallorca en Ibiza:
Droog en tamelijk zonnig. Maxima onge
veer 25 graden.
Italië:
Droog en steeds meer perioden met-zon.
Vandaag in de zuidelijke helft nog een
enkele regen- of onweersbui. Middag
temperatuur ongeveer 22 graden.
Corsica en Sardinië:
Flinke perioden met zon en droog. Maxi
mumtemperatuur oplopend naar onge
veer 24 graden.
Griekenland en Kreta:
Vandaag van 'het westen uit toenemende
bewolking gevolgd door een enkele re
gen- of onweersbui. Ook morgen kans op
een bui en een veranderlijke bewolking.
Maxima aan de meeste stranden,onge
veer 20 graden.
Turkije en Cyprus:
Vandaag zonnig. Morgen veranderlijke
bewolking en een bui, mogelijk met on
weer. Ten oosten van Antalya en op Cy
prus eerst nog zonnig. Middagtempera
tuur ongeveer 20 graden.
Duitsland:
Droog. Eerst nog aan de bewolkte kant
maar geleidelijk steeds meer' perioden
met zon. Middagtemperatuur ongeveer
18 graden, morgen veel warmer en
maxima rond dé 23 graden.
Zwitserland:
Beide dagen droog en steeds meer zon.
Middagtemperatuur oplopend van 21-dp
vandaag tot plaatselijk 26 op morgen.
Oostenrijk:
Flinke weersverbetering. Vandaag nog
kans op een regen- of onweersbui, ver
der droog en een toenemende hoeveel
heid, zonneschijn. Middagtemperatuur
ongeveer 17 graden, morgen ruim boven
de 20 graden.
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
WEERRAPPORTEN
ZATERDAG 7 MEI 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 05.57 Zon onder 21.1
Maan op 04.26 Maan onder 18.G
Waterstanden IJmuiden
Hoog water 02.09 14.39
Laag water 10.08 22.38
Weerrapporten 05 mei 20 uur:
HEINZ
