Akkoord getekend
Palestijnen blijven economisch in de greep van Israël
Buitenland
Generaal en zakenman
werkten akkoord uit
Gonzalez legt rekenschap
af over corruptieschandaal
Clinton waarschuwt
Haïtiaanse junta
Bangladesh door cycloon terug bij af
'Japan was geen agressor
in Tweede Wereldoorlog'
ANC beschuldigt
Inkatha van fraude
Conservatieven stevenen af op verlies
VN-waarnemers mogen
naar explosief Brcko
WOENSDAG 4 MEI 1994
Een militair en een zakenman
hebben de afgelopen maan
den de zware onderhandelin
gen op zich genomen om het
akkoord over Palestijnse auto
nomie uit te werken. Nabil
Shaath van de PLO en gene
raal Amnon Shahak zien van
daag hun werk bekroond met
de ondertekening van de over
eenkomst over zelfbestuur in
Jericho en de Gazastrook.
De 55-jarige Shaath, een
succesvolle zakenman afkom
stig uit Noord-Galilea, geldt als
een beroepspoliticus zonder
ideologische oogkleppen. Hij
werd in 1964 lid van de Fatah -
factie van PLO-leider Arafat en
bekleedde sindsdien hoge
functies in de Palestijnse lei
ding. Shaath geldt als de man
van de praktische oplossingen
voor moeilijke situaties.
Tegenover Shaath zette Is
raël een militair in om over
vrede te onderhandelen. Voor
dat hij zijn uniform aan de
kapstok kon hangen, moest
generaal Shahak eerst een
driedelig pak aanschaffen om
aan de onderhandelingstafel
te kunnen aanschuiven.
De 50-jarige Shahak, plaats
vervangend stafchef van het
Israëlische leger, heeft erva
ring met de Palestijnen. Als
commandant van het centrale
militaire district was hij belast
met de veiligheid op de bezet
te Westelijke Jordaanoever.
Toch oogste Shahak veel lof
voor de wijze waarop hij zich
door de moeizame en zè-
nuwslopende onderhandelin
gen wist te slaan.
Albert op familiebezoek
Stockholm Het Belgische koningspaar is gisteren voor een
driedaags staatsiebezoek aangekomen in Zweden. Koning Albert
(links) maakte met koning Carl Gustav een rondrit door Stock
holm. Voor Albert is het bezoek aan het Scandinavische land ook
een bezoek aan familie. Zijn moeder, de in 1934 verongelukte
koningin Astrid, was een Zweedse prinses. foto ap tobbe
gustavsson
Singapore vermindert aantal stokslagen
Singapore President Ong Teng Cheong heeft besloten dat de
achttienjarige Amerikaan Michael Fay niet zes, maar vier
stokslagen worden toegediend. Fay werd in maart veroordeeld
omdat hij onder andere auto's met verf en graffiti had beklad.
Behalve de stokslagen werden hem een gevangenisstraf van vier
maanden en een boete van 3.700 gulden opgelegd.
Unita: leger doodde 300 burgers
nicosia De Angolese verzetsbeweging Unita heeft het rege
ringsleger ervan beschuldigd gisteren 300 burgers te hebben ge
dood in Ndalatando in het noorden van Angola. Volgens de ra
dio van de verzetsbeweging bestookte het leger de stad en het
gebied eromheen met zware artillerie.
Bekeuring voor 67.000 Moskovieten
moskou In een speciale ééndagsactie heeft de verkeerspolitie
van Moskou meer dan 67.000 overtredingen geconstateerd. Er
werden 89 gestolen wagens in beslag genomen. De 24-uurs actie
-codenaam Signaal- werd uitgevoerd door 1.400 politiemensen.
BARCELONA RUUD DE WIT
CORRESPONDENT
De Spaanse premier Gonzalez
zal volgende week woensdag in
het parlement vragen beant
woorden die te maken hebben
met de affaire-Roldan. De man,
ex-directeur van de Guardia Ci
vil, wordt beschuldigd van het
aannemen van smeergelden en
het verduisteren van overheids-
fondsen en is sinds enkele we
ken voortvluchtig.
Tot nu toe had Gonzalez ge
weigerd in het parlement ver
antwoording af te leggen over
de kwestie. Hij werd daarin ge
steund door zijn socialistische
fractie en de afgevaardigden
van de Catalaans-nationalisti
sche CiU. Nu hij toch reken-
'Tijd dat zij vertrekken
WASHINGTON AFP-Rtr-ANP
De Amerikaanse president Clin
ton heeft gisteren harde taal ge
sproken in de richting van de
Haïtiaanse junta. ,,Het wordt nu
tijd dat zij vertrekken", aldus de
president tegenover verslagge
vers. Clinton zei geen enkele
optie uit te sluiten als op korte
termijn blijkt dat zwaardere
sancties van de Verenigde Na
ties geen effect sorteren en de
militaire machthebbers in Port-
au-Princc blijven zitten. De pre
sident wilde echter niet het be
richt in de Washington Post be
vestigen, dat de VS mogelijk mi
litaire instructeurs naar het
armste land van het westelijke
halfrond gaat sturen.
De waarnemers zouden zoda
nig met wapens uitgerust wor
den dat zij zich kunnen verde
digen tegen aanhangers van het
Rabin en Arafat ruimen laatste obstakels op
Vanmorgen is in de Egyptische hoofdstad Cairo het ak
koord over Palestijns zelfbestuur in Jericho en de Gaza
strook ondertekend. Dankzij Egyptische en Amerikaanse
bemiddeling zijn afgelopen nacht de laatste obstakels
voor ondertekening uit de weg geruimd.
CAIRO Rtr-AFP
Nu het akkoord is ondertekend,
laat Israël zo snel mogelijk Pa
lestijnse gevangenen vrij. Pales
tijnse zegslieden zeiden van
morgen dat het gaat om 1000
gevangenen, 650 uit Gaza en de
rest van de Westelijke Jordaan
oever. De fundamentalistische
Palestijnse organisatie Harnas
heeft in de Gazastrook twee da
gen van nationale rouw uitge
roepen. Harnas verzet zich te
gen het akkoord. De beweging
riep via een aantal moskeeën in
Gaza de
op
vlaggen uit te steken, maar ging
niet zover tot een algemene sta
king op te roepen. Ook de ultra-
nationalistische Israëlische rab
bijn Shlomo Goren riep op tot
een periode van rouw uit pro
test tegen de teruggave van een
deel van Eretz Israël aan de Ara
bieren.
PLO-leider Yasser Arafat en
de Israëlische premier Yitzhak
Rabin, die de overeenkomst
vorig jaar september werd in
Washington reeds een principe
akkoord getekend, dat nu ver
der is uitgewerkt onderteken
den, vonden een oplossing voor
de meeste overgebleven ge
schilpunten. Daarbij ging het
onder meer om de omvang van
de enclave Jericho, een amnes
tieregeling voor Palestijnen die
met de Israëli's hebben gecolla
boreerd, en het tijdstip waarop
Palestijnse gevangenen worden
vrijgelaten. De Amerikaanse mi
nister Christopher (buitenland
se zaken) Christopher en presi
dent Mubarak van Egypte
woonden een deel van de be
sprekingen in het presidentieel
paleis in Caïro bij.
Volgens de Egyptische minis
ter Moussa (buitenlandse za
ken) liet overigens doorscheme
ren dat sommige problemen
nog niet helemaal zijn opgelost.
Zo zal over de omvang van de
enclave Jericho nog nader over
leg noodzakelijk zijn. Arafat
heeft geëist dat het gebied
tweemaal zo groot wordt als de
PLO-leider Arafat en de Israëlische premier Rabin tekenden vanmorgen het akkoord over Palestijnse autono-
54 vierkante kilometer die Israël Ook over de stationering van
aanbiedt. De Israëlische woord- een Palestijnse politieagent bij
voerder Uri Dromi zei dat Israël de Allenbybrug, die Jericho met
de PLO heeft aangeboden de Jordanië verbindt, bestaat nog
omvang van Jericho uit te brei- onenigheid. Dromi zei verder
den van 56 tot 62 vierkante kilo- dat Israël heeft ingestemd met
meter. de vrijlating van 5.000 Palestijn-
foto epa
se gevangenen over vijf weken,
maar dat het de PLO-eis om
ook leden van de fundamenta
listische Harnas hun vrijheid te
hergeven, heeft afgewezen.
D bloemendaal
CORRESPONDENT
Als de Palestijnen in de Gazastrook en Jericho
morgenochtend wakker worden, leven ze in
hun eigen autonome gebied. Maar het zal ze al
snel duidelijk worden dat politiek zelfbestuur
niet hetzelfde is als economische onafhankelijk
heid.
De politie draagt het duidelijkst bij aan het eigen
gezicht van de nieuwe Palestijnse autonomie,
maar het lot van de bevolking is in de ee/ste
plaats afhankelijk van economische welvaart. De
Wereldbank coördineert een hulpprogramma van
twee miljard gulden, bestemd voor de eerste drie
jaar. Het is de bedoeling dat met dat geld de in
frastructuur drastisch zal worden verbeterd. Pas
als de infrastructuur deugt, kan er worden ge
werkt aan de vestiging van nieuwe industrieën.
Vooral wat de economie betreft, zullen de Pales
tijnen in Jericho en Gazastrook afhankelijk blijven
van Israël. Regionaal gezien is Israël een econo
mische reus en de omringende Arabische landen
hebben de Palestijnse autonomie weinig te bie
den.
De economische overeenkomst die Israël en de
PLO vorige week zijn aangegaan, is niet alleen be
doeld om de Palestijnen een steun in de rug te
geven, maar vooral om de Israëlische economie
te beschermen. Want het ongeluk wil dat de Pa
lestijnen hun autonomie vestigen naast het land
met de zwaarste indirecte belastingdruk ter we
reld.
Een fel omstreden zaak was de BTW. De Palestij
nen wilden een aanzienlijk lager percentage dan
de gemiddeld 17,5 procent die in Israël wordt ge
heven. Uiteindelijk zijn de partijen het eens ge
worden over een heffing van tussen de 15 en 16
procent. In de praktijk zal het betekenen dat con
sumptiegoederen in de autonome gebieden iets
goedkoper zullen zijn dan in Israël, maar net niet
zo goedkoop dat smokkel winstgevend wordt.
Wat betreft het heffen van directe belastingen
hebben de Palestijnen de vrije hand. De inwoners
van de Gazastrook en Jericho verwachten dat het
nieuwe bestuur hen zal verlossen van wat ze be
schouwen als een moordende Israëlische belas
tingdruk.
PLO-leider Arafat en zijn economische adviseurs
zullen weinig anders kunnen doen dan toegeven,
maar de verlaging zal minder spectaculair zijn
dan de bevolking hoopt. Het Palestijnse bestuur
zal immers ergens het geld vandaan moeten ha
len om de salarissen van zijn ambtenarenappa
raat te betalen, om nog maar te zwijgen over de
soldij voor de 9.000 man tellende para-militaire
politiemacht.
Het is duidelijk dat velen in de autonome gebie
den vinden dat de PLO hun in de vorm van ba
nen moet terugbetalen voor de in de intifada (Pa
lestijnse opstand in de bezette gebieden) getoon
de loyaliteit. Het is zeer de vraag of Arafat die
druk zal kunnen weerstaan.
Volgens cijfers van de Internationale Arbeids Or
ganisatie (ILOJ is een kwart van de inwoners van
de bezette gebieden werkloos, in de Gazastrook
zelfs 41 procent. Meer dan de helft van de Pales
tijnse bevolking is jonger dan vijftien jaar, wat be
tekent dat een heel leger nieuwe werkzoekenden
in aantocht is. Zolang er in de autonome gebie
den geen industrieën van betekenis zijn en die
situatie zal nog lange tijd duren zal vooral de
Gazastrook sterk afhankelijk blijven van werk in
Israël.
De in de autonome gebieden geproduceerde in
dustriële goederen mogen vrij Israël binnen,
maar de Israëlische boeren maken zich nu al zor
gen over de bepaling dat ook Palestijnse land-
bouwprodukten zonder heffing mogen worden
geïmporteerd. Dat wil zeggen dat de Israëlische
markt straks zal worden overstroomd door goed
kope groenten en fruit. Bij wijze van overgangsre
geling wordt vijf jaar lang een uitzondering ge
maakt voor tomaten, komkommers, aardappelen,
eieren en pluimvee. Het Israëlische ministerie
van landbouw heeft zo wat extra tijd om zich te
bezinnen op compensatiemaatregelen voorde
boeren.
De Palestijnen hadden graag een eigen munt in
gevoerd, onder toezicht van een eigen centrale
bank. Maar Israël heeft zich daar met hand en
tand tegen verzet. Niet alleen omdat dergelijke
instellingen rieken naar Palestijnse soevereiniteit,
maar ook omdat de jonge autonomie al snel zou
worden geteisterd door hyperinfiatie. De discus
sie over de munt blijft doorgaan in een gezamen
lijke economische commissie, maar voorlopig is
bepaald dat in de Palestijnse gebieden de Israëli
sche shekel wettig betaalmiddel blijft, in de prak
tijk samen met de lordaanse dinar.
DHAKA TABIBULISMAN
De verwoestende cycloon die
het zuidoosten van Bangladesh
deze week heeft getroffen, heeft
alle hoop op een voorspoedig
economisch herstel van het
land de bodem ingeslagen. De
ramp betekent dat de voorspel
ling van de overheid dat
Bangladesh dit jaar een econo
mische groei van 6 procent zal
halen, kan worden doorge
streept.
Gedurende de jaren tachtig
leidde een reeks natuurrampen
ertoe dat Bangladesh een arm
land bleef zonder enige hoop op
een betere toekomst. Vanaf
1991 echter zijn ernstige stor
men en watersnoden uitgeble
ven, zodat het optimisme over
het herstel van de economie
langzaam maar zeker de over
hand kreeg.
Tot begin deze week. Hoewel
de schade die de cycloon heeft
aangericht pas over enkele
maanden in kaart zal zijn ge
bracht, maken de eerste berich
ten uit Chittagong en Cox's Ba
zar melding van de gedeeltelijke
verwoesting van huizen, veesta
pel en landbouwgrond.
Functionarissen van de hulp
organisatie Rode Halve Maan
(het islamitische Rode Kruis) in
de hoofdstad Dhaka zeggen dat
er zeker honderd doden zijn ge
vallen en vijfhonderd gewon
den. Volgens een voorlopige
schatting zijn 150.000 mensen
dakloos geraakt.
Maandagavond werden in het
kustgebied windsnelheden ge
meten van tegen de 250 kilome
ter per uur. Enorme vloedgol
ven van tussen de vijf en zes
meter hoog hebben veel van de
laag gelegen eilandjes onder
water gezet. Er bestaat vrees
voor het uitbreken van ziekten
als de stoffelijke overschotten
van mensen en dieren niet snel
worden opgeruimd. Tiendui
zenden mensen dreigen om te
komen van honger en dorst als
noodhulp het rampgebied niet
tijdig bereikt.
Volgens de nieuwe Japanse minister Shigeto Nagano (justitie)
was Japan tijdens de Tweede Wereldoorlog geen agressor, maar
een bevrijder van kolonies. Volgens Nagano was de Tweede We
reldoorlog geen 'agressieoorlog'. Nagano (71) is de tweede minis
ter uit het vorige week aangetreden kabinet van premier Tsuto-
mu Hata die havikentaaJ over de Tweede Wereldoorlog uitslaat.
Eerder zei minister Koji Kakizawa (buitenlandse zaken) dat de
regering zou moeten studeren op een grondwetswijziging om Ja
pan weer een actief leger toe te staan. Sinds de oorlog mag Japan
alleen een klein leger op de been houden voor de verdediging
van het land.
Onregelmatigheden met stembussen
JOHANNESBURG Rtr
schap zal afleggen, krijgt hij on
getwijfeld een motie van wan
trouwen te verwerken.
In politieke kringen in Madrid
wordt niet langer uitgesloten
dat Gonzalez die motie verliest.
De socialistische PSOE kan
slechts blijven regeren omdat zij
wordt gedoogd door de Cata
laanse nationalisten.
De onderzoeksrechter in Ma
drid heeft inmiddels twee jour
nalisten van de krant El Mundo
gedagvaard, omdat zij van hen
te weten wil komen waar ze de
ondergedoken Roldan hebben
ontmoet. Vanuit zijn onder
duikadres had Roldan de jour
nalisten eergisteren laten weten
dat hij hoge ambténaren en po
litieke kopstukken zal meesleu
ren in zijn val.
De Onafhankelijke Kiescom
missie in Zuid-Afrika gaat een
onderzoek instellen naar be
schuldigingen van het Afri
kaans Nationaal Congres
(ANC) van fraude door de In
katha Vrijheidspartij (IFP) in
Kwazulu-Natal. I)at heeft de
commissie vanmorgen be
kendgemaakt.
Commissie-woordvoerder
Cronjé zei: „Het ANC heeft be
schuldigingen geuit over groot
schalige fraude in Kwazulu-Na-
tal. Wij stellen een onderzoek
in." Volgens hem zijn deze
klachten ernstiger dan eerdere
berichten over onregelmatighe
den bij de stembusgang 'omdat
het gaat om beschuldigingen
die de uitkomst van de verkie
zingen zouden kunnen beïn
vloeden'. Wat er precies speelt,
is niet duidelijk, maar volgens
Cronjé gaat het om 'onregelma
tigheden met sommige stem
bussen en hun inhoud'.
De commissie staakte afgelo
pen nacht de bekendmaking
van uitslagen om de procedures
te kunnen versnellen. Op dat
t had het ANC 62,5 pro
cent van de stemmen, de Natio
nale Partij 22,1 procent en Inka
tha 8.3 procent. In Kwazulu-Na-
tal leidde Inkatha met 53,5 pro
cent tegen 32 procent voor het
ANC.
De nieuwe Zuidafrikaanse
president wordt maandag pas
gekozen. De verkiezing van het
staatshoofd door het nieuwe
Zuidafrikaanse parlement is uit
gesteld op verzoek van de Uit
voerende Overgangsraad (TEC)
die toezicht houdt op de over
gang naar een meerderheidsbe
wind. De stemming was voor
vrijdag gepland, maar de trage
stemmentelling noodzaakt tot
uitstel.
Op zaterdag moeten de geko
zen afgevaardigden van de ne
gen regionale parlementen bij
eenkomen en elk tien leden van
de senaat kiezen. Deze parle
menten hadden aanvankelijk
morgen bijeen moeten komen.
De
kies
de
400 afgevaardigden van de Na
tionale Assemblée de president,
i lei kan In de IwanMée .ii
op 250 zetels rekenen.
bewind, zo citeerde de krant
VS-functionarissen.
s zouden moeten
helpen bij de vorming van een
nieuwe politiemacht. Aanhan
gers van de junta dwongen vo
rig jaar met geweld Amerikaan
se militairen terug te keren naar
huis.
De Veiligheidsraad zal deze
week op initiatief van de VS een
beslissing nemen over scherpe
re sancties tegen de junta, die in
september 1991 de democra
tisch gekozen president Jean-
Bertrand Aristide verjoeg. Was
hington wil het huidige vrijwilli
ge olie- en wapenembargo te
gen Haïti uitbreiden tot een ver
plicht handelsembargo. Huma
nitaire goederen als voedsel en
medicijnen zouden niet onder
de verscherpte maatregelen val
len.
Britten kiezen morgen nieuwe gemeenteraden
sarajevo-zagreb.
LONDEN »GPD-Rtr-AI
De Britse kiezers gaan morgen naar de
stembus om nieuwe gemeenteraden en
stadsdeelraden te kiezen. Politieke waar
nemers verwachten een nederlaag voor de
regerende Conservatieve Partij van pre
mier Major die er in de opiniepeilingen
slechter voorstaat dan ooit.
Critici verwijten Major dat hij een grijze,
weinig charismatische persoon is. Zijn par
tij zou geen ideeën hebben en het contact
zijn kwijtgeraakt met wat in de bevolking
leeft. De oppositionele I-abour Partij staat in
de opiniepeilingen op 41 procent. Zij pro
beert de gemeenteraadsverkiezingen aan te
duiden als 'een nationaal referendum over
Major', die naar verwachting volgende
maand een tweede vernederende nederlaag
tegemoet gaat bij de verkiezingen voor het
Europese parlement.
Winnaar wordt behalve Labour naar
verwachting de Liberaal-Democratische
partij van Paddy Ashdown, de derde politie
ke kracht van het land. In de arbeiderswij
ken van Oost-Londen wordt gevreesd voor
1 een overwinning van de neo-fascistische
Britse Nationale Partij (BNP) die de buiten
landers van vooral Indiase en Pakistaanse
afkomst verantwoordelijk houdt voor de
stijging van de criminaliteit.
De Britse fascisten hopen morgen diverse
stadhuizen binnen te marcheren. De British
National Party (BNP) heeft meer kandida
ten gesteld dan ooit tevoren. In een Oost-
londens district, de Isle of Dogs, lijkt hun
zege vast te staan.
Een fascistische overwinning in de Isle of
Dogs zou een siddering van angst losma
ken. De BNP zou zeggenschap krijgen over
een budget van meer dan 110 miljoen gul
den. De partij die alle niet-blanken 'naar
huis' wil sturen, zou op slag huisbaas wor
den van duizenden 'buitenlandse' gezin
nen. En ze zou werkgever worden van hon
derden ambtenaren van Aziatische afkomst.
Maar. zoals een fascisme-expert van de
London School of Economics opmerkte, de
opmars van extreem-rechts in Europa is
goeddeels aan Groot-Brittannië voorbijge
gaan: Zelfs als de BNP wint in de Isle of
Dogs, is dat nog slechts een overwinning in
één district van één gemeente in één stad.
Landelijk gezien de partij heeft slechts
dertig kandidaten gesteld bestaat de BNP
De Bosnische Serviërs hebben
de Verenigde Naties toestem
ming gegeven waarnemers te
stationeren in het gebied rond
de Noordbosnische plaats
Brcko. Ook beloofden de Ser
viërs een staakt-het-vuren rond
de stad in acht te nemen. De
VN zijn bang dat Brcko. gelegen
in de strategisch belangrijke
corridor tussen twee Servische
gebieden, het volgende slagveld
zal zijn. Door het stationeren
van militaire waarnemers in het
gebied hoopt VN-afgezant
Akashi de spanning te vermin
moslims en Kroaten de smalle
doorgang willen innemen om
het Servische gebied in Noord-
Bosnië daarmee af te snijden
van de Servische veroveringen
in het zuiden. L)e corridor is de
enige
de Ser
i de door-
kilometer
materieel
der
De Serviërs zijn bang dat de
'oerlijn v(
viërs in het noordi
Bosnië. Rond Brcko
gang slechts drie
breed. Veel militaii
dat de Serviërs van de omgeving
van Gorazde hebben terugge
trokken is nu bij Brcko gelegerd.
De moslims beschuldigen de
Serviërs ervan de grootste troe
penconcentratie sinds het begin
van de oorlog op te bouwen.
Zelf hebben de Bosniërs inmid
dels 80.000 man in het gebied.
dorp aan de kust van Bangladesh zitten verslagen bij de restanten van hun huizen.
Inwoners
foto afp
