'Geen politieke ervaring, maar een krasse knar leert heel snel' Bij de CD kent euforie geen grenzen meer Kiezer wil verbeelding aan de macht 'In Kamer gaan we die tomaat echt gooien' '%l 1994 Uitslag afstraffing van beleid coalitie Boete voor Hans Janmaat WOENSDAG .4 MEI 1994 E Voldoende zelfvertrouwen binnen Algemeen Ouderenverbond Mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten? Menig overtuigd lid van het CDA zal deze prangende vraag vannacht, woelend tussen de lakens, hebben overdacht. Voor Brussel, beminde gelovigen. Gewoon voor Brussel. Als Lubbers omkijkt, schrikt hij van de puinhoop die hij achterlaat. Twintig zetels heeft hij verloren. Erger nog. De Nederland se kiezer heeft zijn stuntelende kabinet in een zompig moeras gedumpt. Van een rian te meerderheid naar een marginale positie, dat is gebeurd. Voorwaar geen glanzend vi sitekaartje voor een man die zich graag laat vergelijken met 'der Macher' Helmut Schmidt. De coalitie der grijze muizen is niet meer. Gelukkig maar. Een nieuw perspectief lonkt. De paarse, CDA-loze combinatie van PvdA, WD en D66. Vooral de voorkeur van de grote winnaar Hans van Mierlo. Stam mend uit een katholiek nest legt uitgere kend hij de bijl aan de wortel van de chris telijke almacht. Lukt het Van Mierlo het christelijke middenveld te fragmentarise ren? De tegenstand zal taai zijn, maar Van Mierlo heeft verbeelding in zijn ransel. Hij kan overtuigen. Het belangrijkste struikelblok op zijn weg naar een paarse coal'tie is de brood nodige sanering van het sociale zeker heidsstelsel. Ai tij dens de campagne wierp Van Mierlo zich op als de make laar tussen PvdA en WD. De afgeblad derde sociaal-de mocraten van Kok willen niet meer aan dat stelsel knutselen. De winnende libera len van Bolkestein maken zich sterk voor een ministelsel. Ik leid de kudde, zegt Van Mierlo, komt allen tot mij. Wie dat met zo veel overtuiging vCTkondigt, moet haast we ten waar de sleutel ligt. Versprak Kok zich gisteravond bij het lijsttrekkersdebat, toen hij emotioneel uit viel richting Bolkestein, nadat de nuchtere liberale leidsman de PvdA sociale onbewe gelijkheid verweet? De echte las in de breuk in denken tussen WD en PvdA zit in de hoogte van het sociale minimum. De WD wil dat aanzienlijk verlagen, PvdA en D66 zijn zover nog lang niet. Een ministelsel, ge baseerd op de huidige uitkeringshoogte, kan Kok, zo weet ook Van Mierlo, niet weer staan. Een paar jaar geleden, na de aardbe ving in zijn partij over de WAO, verdedigde Wim Kok een dergelijke ingreep. Wijze mannen, als Van Dam en Van Kemenade, waren de partijleider toen al voorgegaan. Nu al is gesuggereerd dat Van Mierlo door de koningin maar meteen tot forma teur kan worden benoemd. Er is haast ge boden, het land smacht naar echte leiders die knopen doorhakken. Te hopen valt dat Hare Majesteit deze suggestie verwerpt. De benoeming van een of twee informateurs valt veruit te prefereren. Zij kunnen de hob bels slechten op de weg die de kiezers, ge zien de uitslag, willen gaan: een paarse coa litie. Opvallend verschijnsel was gisteren de opmars van de 'grijze golf en de nederlaag van Groen Links. Het laatste kan verklaard worden uit een tijdens de campagne al in het oog springende trend dat 'milieu' niet meer zo hoog scoort. De kiezer voelt de keerzijde van die milieumedaille in zijn portemonnee. Plaatselijke milieuheffingen zuigen flink wat koopléacht weg. En van compensatie is geen sprake. Ook het duo- lijsttrekkersschap kan Groen Links parten hebben gespeeld. Van dat moderne gedoe wil de kiezer niet weten. Zoals de oudere kiezer het zat is betutteld te worden. Dat gaat verder dan de aantas ting van het staatspensioen, waarover Brinkman struikelde. Er wordt door het par ticulier initiatief, of dat nu van sociaalde mocratische of christendemocratische snit is, over alles, zonder inmenging van de ou deren zelf, beslist. Dat zijn zij spuugzat. Emancipatie houdt niet op bij 55, 60 of 65 jaar. Die ontevreden signalen van de oude ren zijn niet opgepikt. Vandaar dat de Ne derlandse politiek riu is verrijkt met een krachtige bejaardenlobby in de Tweede Ka mer. Een lobby trouwens die zich niet al leen tot bemoeienis met het ouderenbeleid laat beperken. Er zit zoveel verstand, erva ring en evenwicht tussen grijze haren, dat zelfs Kok, Van Mierlo en Bolkestein zich er thuis zouden voelen. Het was een boeiende dag dus. Er is ge schiedenis gemaakt. Door u en mij. Kiezen is een voorrecht. Daar is gelukkig royaal ge bruik van gemaakt. Jammer dat extreem rechts toch nog drie zetels haalde. FRANS NYPELS Enig zelfvertrouwen kan het Al gemeen Ouderenverbond (AOV) sinds de verkiezingsuit slag van gisteren niet meer wor den ontzegd. Beheerst deelt lijsttrekker Jet Nijpels-Heze- mans (46) mee dat het AOV niet per se oppositie wil voeren. „Het AOV is bereid te regeren als het daarom wordt. ge- In theorie zou derenpartij, die vanuit een 'nul positie' zes zetels in de wacht sleepte, de huidige coalitie van CDA en PvdA inderdaad aan een meerderheid in de Tweede Kamer kunnen helpen. In het hoofd van door de wol geverfde CDA'ers en PvdA'ers zal het echter niet zo gauw opkomen een partij, die nog nooit in de groene noch de blauwe bankjes van het parlement heeft geze ten, meteen maar uit te nodigen een minister te leveren. Nijpels, schoonzuster van de Bredase WD-burgemeester en zelf WD-gemeen te raadslid in Eindhoven geweest, is niet ver baasd over de winst van haar partij. Ze had tussen de vijf en tien zetels verwacht. „Ik ben geen vrouw die zomaar wat in het wild roept", zegt de kersver se politica kordaat. Vlak nadat de stembussen gisteravond sloten, werd duide lijk dat het Algemeen Ouderen verbond een van de grote win naars van de verkiezingen zou worden. Bij de eerste opiniepei lingen na zeven uur behaalde de AOV zelfs meer zetels dan Groen Links. „Een nieuwe poli tieke partij die voor het eerst aan de landelijke verkiezingen meedoet en meteen zes zetels binnensleept, het is ongeloof lijk", zegt partijlid G. van de Geijn. In het World Trade Cen tre in Eindhoven, waar de oude renpartij gisteravond bijeen kwam, heerst een tevreden stemming. De hele partijtop komt overigens uit Eindhoven, waar de partij vorig jaar werd opgericht door de 75-jarige Martin Batenburg. De stemming op de bijeen komst was niet overdreven uit gelaten, want de leden hadden al verwacht dat de ouderenpar tij met meerdere zetels in de Kamer zou komen. „Veel oude mensen zijn de huidige politie ke partijen in Den Haag meer dan zat. Wij hebben Nederland opgebouwd, en de heren op het Binnenhof breken onze toe komst af. Dat pikken wij niet", zegt partijlid W. van den Broek. Jet Nijpels is het enige kamer lid van het AOV dat ervaring heeft in de politiek. Voor de overige kandidaten is het poli tieke spel onbekend. Toch heeft de lijsttrekker vertrouwen in haar partijgenoten. „Nummer twee op de lijst had een leiding gevende functie bij een olie maatschappij. Als je kunt on derhandelen met Arabieren, kun je dat ook met parlementa riërs. in de Tweede Kamer". Nummer twee zelf, de 66-jarige Boogaard, voegt eraan toe: „Een krasse knar leert snel". Volgens Boogaard is het geen probleem straks goede inhou delijke debatten te voeren met politici. „Als je weet waar je voor staatv kun je ieder een overtuigen. Dat hebben we nu gezien. Wij hadden geen luxe touringcar tijdens de ver kiezingscampagne, wij hadden geen affiche met een mooie foto van onze lijsttrekker. Het enige wat wij hadden en hebben, is een goed verkiezingsprogram- Het AOV wil straks als eerste de bezuinigingen op het open baar vervoer terugdringen. Nu komt het voor dat bussen niet meer langs bejaardentehuizen komen en ook andere wijken waar veel ouderen wonen over slaan. „Bejaarde mensen raken op die dus de lijsttrekker. Een ander speerpunt is na tuurlijk de AOW. Dé partij vindt dat de AOW-uitkeringen de ont wikkelingen van de lonen moe-, ten volgen. Ze mogen niet wor den bevroren, zoals het CDA wil. Het AOV zou om die reden niet eens met het CDA in één regering willen zitten. „De grote verliezer moet even in de wachtkamer. De christen-de- zijn te lang arrogant geweest. En dat gezeur over normen en waarden zijn we zat", zegt Boogaard fel. Het liefst zou de AOV een regering vormen met D66, WD en PvdA. Ook zijn even oude partijge noot, C. van Wingerden, num mer drie op de lijst, denkt geen moeite te zullen hebben met het werk in de Kamer. Hij is zelfs nooit lid geweest van een politieke partij. Maar ook deze debutant, een van de schrijvers van het partijprogramma, is op timistisch. „Ik heb veel ervaring in het bedrijfsleven. De huidige kamerleden zijn vooral voorma lige ambtenaren van de minis teries. De Tweede Kamer heeft juist mensen uit het bedrijfsle- nodig". Tevreden kiezingsuitslag nip pen de leden Algemeen Ouderen verbond aan een glaasje bier. het SP belooft 'echt socialisme AMSTERDAM Meest opvallende dracht in De Meervaart in Amsterdam is een wit T-shirt met een rode tomaat erop. Het is het beeldmerk van de Socialistische Partij: Stem tegen, stem SP. „Nu we in de Kamer zitten, gaan we die to maat ook echt gooien", zegt een SP-er uit Assen. „Zoals ze dat vroeger deden wan neer een slecht toneelstuk werd opgevoerd. En het toneelstuk van het parlement is slecht. Want er praten partijen die niet waarmaken wat ze beloven. Dat doen wij wel." De SP, al twintig jaar actief en de vijfde partij in ledental in ons land, verzamelt veel mensen die een actieverleden van vaak al tientallen jaren hebben. Vroeger waren ze bij de Kommunistiese Eenheidsbeweging Nederland, de KEN of bij een afsplitsing daarvan. Nu is de SP de katalysator. „We zijn voor de arbeiders en de gewone men sen. We zijn de enige partij in de Kamer waar het woord 'arbeider' nog bestaat." De SP 'scoorde' ongetwijfeld ook onder de oudere PvdA-ers. „Want", zegt het Ass- ense lid, „wij lijken een beetje op de vroege re SDAP, de voorloper. We komen langs de deur, de mensen zien ons. We zitten niet al leen in de bankjes als we zijn gekozen. We voeren actie." Lijsttrekker Jan Marijnissen kan zich mateloos opwinden over de 'veel te hoge lonen' die de hoge heren verdienen, over de wijze van belas ting heffen ('sparen van de hoge inkomens') over het 'a-sociale' beleid in de sociale zekerheid, over de defensie-uitgaven en allerlei andere misstanden die de socialisten constateren. „Ze komen ons nog Tweede man van de Socialistische Partij Remi Poppe beschermt zijn c partij in de Amsterdamse Meervaart. tegen. Wij zijn anders dan die politici die geen compassie hebben met wat ze aanrichten", aldus Marijnissen. De trouwe aanhangers op het partijfeestje in Am sterdam juichen steeds wanneer op de tv te zien is dat in gemeenten waar de SP is vertegenwoordigd, de stemmen landelijk niet alleen zijn behouden, maar vaak verdubbeld. Een echte overwinningsroes is er niet. Wel zijn de partijleden ervan overtuigd dat vanaf nu echt met hun partij rekening moet worden gehouden. Hun partij van het 'echte socia lisme'. Gejuich in een achterafzaaltje van het Congresge bouw in Den Haag. Verscholen achter de naam Ad ministratiekantoor C. Zonneveld, het bedrijf van nummer drie op de lijst, vieren de Centrumdemo craten van Janmaat feest. Rond tien uur, het mo ment waarop de partij nog even op vijf zetels lijkt te komen, kent de euforie geen grenzen meer. Met het zweet glimmend op het voorhoofd dansen volwas sen kerels in het rond, blij als kleine kinderen. Lange manen en kort geschoren koppen, keurige kostuums en tatoeages. Op het eerste gezicht dis crimineert de CD niet op uiterlijk. Toch noemen zowel lijsttrekker H. Janmaat als het Schiedamse raadslid Zonneveld asielzoekers als de eerste 'zaak' die ze gaan aanpakken. En over die valse naam waarmee de partij het verder uitgestorven Congres gebouw binnendrong, zegt de Schiedammer: „Ik heet echt Zonneveld en ik heb echt een administra tiekantoor. Daar is toch niks mis mee?" De directie van het Congresgebouw zegt vantevo- ren niet op de hoogte te zijn geweest van het CD- feestje. pas toen het gezelschap binnen was, merkte personeel de CD'ers op. De CD is er niet uitgegooid 'omdat ze al hadden betaald'. Wel wordt onder zocht of het gebruik van een andere naam juridisch kan worden aangepakt. Janmaat spreekt in het Congresgebouw zijn aan hang toe als een leider. Met woeste armgebaren schildert hij een toekomst waarin Nederland voor de Nederlanders wordt. Nog een beetje nahijgend van zijn uitbarsting, zegt hij: „Dat honderdduizen den Nederlanders de hetze van de pers en andere partijen hebben doorzien en toch op de CD hebben gestemd, zegt mij genoeg. Dit betekent het begin van een andere politiek in Nederland. De stroom asielzoekers moet worden gestopt." Dat zijn partij grote aantrekkingskracht heeft op criminelen als de inmiddels gearresteerde raadsle den Graman (voor brandstichting) en Van der Plas (verzekeringsfraude en wapenbezit) en flink wat undercover-journalisten, zegt Janmaat niets. „Iedereen kan de boel belazeren, bij elke partij." Dat CP'86 niet in de Kamer komt, stemt Janmaat tevreden. „Die club wordt kunstmatig in stand ge houden door het Openbaar Ministerie met als doel de aandacht af te leiden van mijn partij." Janmaat hangt de complottheorie aan: iedereen spant sa men tegen hem en zijn partij. Hij heeft al voor ogen hoe de taken verdeeld wor den binnen de CD-fractie. „Mevrouw Schuurman heeft interesse in verkeer en vervoer en het milieu, Elsthout weet alles van het midden- en kleinbedrijf en Zonneveld heeft verstand van financiën en wil zich ook met de politie bezighouden." Janmaat doet algemene zaken en buitenland. Op dat mo ment weet hij nog niet dat de CD aan het eind van de verkiezingsavond zal terugzakken naar drie ze tels. Zonneveld, die uiteindelijk net een zetel haalt, wordt omhelsd door zijn vriendin. „Alle regeringen tot nu toe dachten dat het allemaal niet op kon. Ge zinshereniging, opa'sr oma's, omes en tantes: alle maal naar Nederland. Nu is er geen plaats meer voor echte asielzoekers". Zonneveld en zijn vriendin zijn de enige CD'ers die tegen middernacht de grote verkiezingsbijeen komst in de hal van de Tweede Kamer bezoeken. Een triomftocht is het niet, maar binnen is binnen. De leiders van de andere partijen hebben hun af keer al meteen na de eerste uitslagen al kenbaar ge maakt „Een zwarte vlek op de uitslag", vindt PvdA- leider Wim Kok. „Het doet me diep pijn dat hun aantal in de Tweede Kamer is verdrievoudigd. Het is een gif dat maar doorvreet. Ik word daar hels ver ontrust van", aldus Kok. WD-leider Bolkestein is 'blij' dat het aantal CD'ers in de Kamer beperkt is gebleven tot drie want de peilingen deden het ergste vrezen. Wel vindt hij het slecht dat er drie CD'ers in de Kamer zitten. Van Mierlo noemt het 'een overwinning voor de democratie' dat het aantal CD'ers in de Kamer beperkt blijft tot drie en Brinkman (CDA) hoopt dat de CD'ers niet voor 'toestanden en taferelen' gaan zorgen. Groen Links-voorman Rabbae geeft de schuld aan Bolkestein. Volgens hem is de komst van drie racisten in de Kamer mede veroorzaakt door degenen die daar nu over klagen. „Door hun uitspraken over vreemdelingen hebben ze ultra rechts in de kaart gespeeld." De CD deed het goed onder de bajesklanten van het Arnhemse huis van Bewaring waar maandag schaduw-verkiezingen werden gehouden. Eén op de vijf gedetineerden stemde op Janmaat en de zij nen. De schaduwverkiezingen zijn gehouden om gevangenen erop te wijzen dat zij wel degelijk mo gen stemmen, sinds de Kieswet in 1989 is gewij zigd. In de gevangenis zelf kan niet worden ge stemd. „Gedetineerden moeten een familielid of kennis machtigen. Velen weten dat niet, daarom hebben we in de bibliotheek partijprogramma's neergelegd, discussies georganiseerd ei verteld dat ze kunnen machtigen." Analyse werkgevers en werknemers: DEN HAAG ANP De regeringspartijen zijn flink afgestraft voor het sociaal-eco nomische beleid dat zij de afge lopen jaren hebben gevoerd. Zo luidt de gemeenschappelijke analyse van de voormannen van de centrale werkgevers- en werknemersorganisaties. Eensgezind ook is de terug houdendheid van Rinnooy Kan (VNO), Stekelenburg (FNV) en Westerlaken (CNV) bij het be antwoorden van de vraag welke samenstelling de nieuwe rege ring zou moeten krijgen. Maar Stekelenburg wil wel kwijt dat hij het beleid vreest dat een co alitie met de WD zou kunnen gaan voeren. „Mijn verwachtin gen daarover zijn niet hoog ge spannen", zei hij gisteren in een reactie. En Rinnooy Kan twijfelt aan de bereidheid van de PvdA om radicale wijzigingen in de sociale zekerheid door te voe ren, zoals zijn organisatie die wil. Stekelenburg verwacht dat de verkiezingsuitslag 'een zekere mate van instabiliteit' met zich meebrengt. Een coalitie van twee maakt immers hoogst waarschijnlijk plaats voor een kabinet van drie partijen. De FNV voorman vermoedt dat de ming of 'concensus' zal veran deren in een zekere mate van vecht-economie en dat heeft consequenties voor de positie van de sociale partners", aldus Stekelenburg. „Dat betekent dat we meer moeten onze eigen kracht. Maar delijk zal men het toch samen met ons moeten doen." Wat VNO-voorzitter Rinnooy Kan betreft moet het advies dat de Sociaal-Economische Raad (SER) onlangs uitbracht voor de middellange termijn, de lei-> draad zijn voor het sociaal-eco nomische beleid van de komen de vier jaar. Centraal in het ad vies staat lastenverlaging en verkleining van het verschil tus sen bruto- en netto-inkomens. Lagere loonkosten leiden tot meer werkgelegenheid, zo is de redenering. Wat het VNO betreft, moet er voor dat doel tenminste 15 mil jard gulden worden bezuinigd. Lasten moeten niet langer over wegend collectief, maar indivi dueel worden gedragen; aldus Rinnooy Kan. De werkgeversor ganisatie mikt daarbij op 'echte' bezuinigingen en niet op ver schuiving van bij voorbeeld be lasting op arbeid naar belasting op energie en milieuvervuiling. Verder verwacht het VNO dat het nieuwe kabinet zorg draagt voor een 'grotere beweeglijk heid' in de sociaal-economische verhoudingen. CNV-voorzitter Westerlaken pleit er vooral voor dat een re geerakkoord de mogelijkheid biedt om in te spelen op veran derende sociaal-economische verhoudingen. „We moeten geen blind, dichtgetimmerd ak koord", zei hij, „maar een pro gramma dat de werkloosheid aanpakt en dat een draagvlak heeft onder de sociale partners. Als het goed is, moeten alle par tijen daartoe in staat zijn." Hans Janmaat, de leider van de Centrumdemocraten, is van daag door de rechtbank in Den Haag veroordeeld tot een boe te van zesduizend gulden we gens het aanzetten tot haat en discriminatie van buitenlan ders. Van de boete is tweedui zend gulden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar. Er was een boete van achtduizend gulden tegen Jan maat geëist. Wil Schuurman, de levensge zel van Janmaat en sinds giste ren ook kamerlid voor de CD, werd veroordeeld tot een boete van 1.500 gulden, waarvan vijfhonderd gulden 1 delijk. Ook zij werd veroor deeld voor het doen van discri minerende uitlatingen. De boete is overeenkomstig de eis. De boete tegen Janmaat staat gelijk aan zestig dagen gevangenisstraf. De rechtbank veroordeelde Janmaat niet tot het rectificeren van de discri minerende uitspraken. Vol gens de rechtbank was dat niet nodig omdat de media zeer veel aandacht aan de zaak hebben besteed. De CD moet een boete van 10.000 gulden betalen, waar van 2.500 gulden voorwaarde lijk is. STEMGEDRAG NAAR LEEFTIJD in procenten mmrtm. CDA1 PvdA DU SCP rJJÊJ Unie 55+ 18-24 mm 16 25-34 mm 20 35-49 17 50-64 t?Ü 27 34 13 21 24 31 24 25 20 22 15 17 22 21 20 9 3 -7 5 5 1 1 3 2 2 2 1 2 1 1 1 1 2 2 2 1 2 6 3 2 2 2 1 2 2 1 1 1 1 1 7 11 1 1 1 2 2 1 100 1 100 1 100 1 "100 100

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2