Zeshonderd families 'regeren' Mexico!
Feiten &Meningen
Afrika de dupe
van GATT
Indiase lijkverbrandingen komen in
het nauw door ernstig houttekort
Hoogte alimentatie niet
langer zaak van rechter
VRYDAG 15 APRIL 1994
NIEUWSANALYSE
'Chiapas is niet cle enige plek waar het Mexicaanse volk lijdt'
Rlnp
„In Mexico leeft negentig procent van de bevolking in
armoede. De helft van de beroepsbevolking is werkloos,
zeventien procent van de Mexicanen is analfabeet en
zeker twaalf miljoen kinderen werken in de 'informele
sector' als schoenpoetser of zoiets. Er is een tekort van
zes miljoen huizen, zodat mensen moeten wonen in
kartonnen hutjes. Zeker een miljoen jonge kinderen
zwerven op straat rond. Toch staat Mexico vierde op de
ranglijst van landen met de meeste multimiljonairs. Hoe
dat kan? De politieke en economische macht is in han
den van niet meer dan zeshonderd families die schat -
en schatrijk zijn. En de Mexicaanse politiek is zo door en
door corrupt dat dit ook zo blijft."
I let heeft iets paradoxaals: het GATT-ak
koord zal deze week worden geratificeerd
op het continent dat er het minste aan lijkt
te hebben. Want na de voorlopige onderte
kening in Genève, afgelopen december,
gonsde het in Afrika van twijfel over de ai-
om bewierookte 'doorbraak' in de wereld
handel.
De vraag kwam steeds weer terug. Hebben
de nieuwe GATT-afspraken, die vandaag in
hel'Marokkaanse Marrakech worden gerati
ficeerd, enig nut voor Afrika? ,,Een beetje",
zegt de optimist. „Niets", zegt de cynicus.
Onder het nieuwe wereldhandelsakkoord
verliest Afrika naar schatting jaarlijks 2,6
miljard dollar aan handelsinkomsten.
De Wereldbank en andere internationale
organisaties zeggen dat de moeizaam afge
sloten Uruguay Ronde van de Algemene
Overeenkomst Inzake Handel en Tarieven
(GATT), waardoor de tarieven met zo'n 40
procent worden verlaagd, tot een enorme
impuls van de wereldhandel zal leiden. Het
jaarlijkse internationale handelsvolume zal
met zo'n 300 miljard dollar (600 miljard
gulden) stijgen.
DeTanzaniaanse minister Makwetta (land
bouw) is een van de velen die weinig posi
tieve effecten voor Afrika zien. „De GATT is
onevenwichtig en heeft alleen voordelen
voor de ontwikkelde landen." Makwetta be
schuldigt de geïndustrialiseerde landen er
van Afrika op te zadelen met een akkoord
waarin de prijzen van Afrikaanse exportgoe
deren laag zijn, terwijl de produktiekosten
(onder meer de prijzen van materieel dat
Afrika moet invoeren) zijn gestegen. Het
grootste gevaar voor Afrika is volgens Mak
wetta dat de lokale produkten straks geen
afzetmarkt meer kunnen vinden, omdat
importeren goedkoper is.
Bovendien wordt er van buiten af steeds
minder in ontwikkelingslanden geïnves
teerd, vooral in Afrika. De Wereldbank schat
dat multilaterale investeringen in ontwikke
lingslanden in 1992 slechts 40 miljard dollar
(80 miljard gulden) bedroegen en nog ver
der zullen dalen. Dat dwingt die landen
zich nog dieper in de schulden te steken om'
noodzakelijke uitgaven mogelijk te maken.
Volgens de Afrikaanse Ontwikkelingsbank
(ADB) is de officiële ontwikkelingshulp ge
daald van 27 miljard dollar in 1990 naar 25
miljard dollar een jaar later. Die dalende lijn
is sindsdien niet onderbroken.
Landbouw-functionarissen van de landen
in zuidelijk Afrika, die vijf dagen lang bijeen
waren in Zimbabwe, zijn het erover eens
dat het handelsakkoord hun economieën
dreigt te marginaliseren, vooral omdat die
landen net als de meesten in Afrika sterk
van de landbouw afhankelijk zijn.
„Afrika moet een tweesporenbeleid gaan
vopren", zegt Tobias Takavarasha, secreta
ris van Zimbabwe's minister van landbouw.
„Ten eerste moeten we de economische
hervormingen in eigen land consolideren.
Ten tweede moeten we regionaal gaan sa
menwerken om onze internationale con
currentiepositie te verstevigen."
Een Afrikaanse handelsexpert die anoniem
wil blijven, vermoedt dat de Afrikaanse lan
den een deel van hun toch al sterk inge
krompen economische vrijheid ten grave
hebben gedragen bij het zetten van hun
handtekening onder het GATT-akkoord. Hij
beschuldigt vooral de regeringsleiders van
minachting voor hun volk. Zij hadden in
december het voorlopige akkoord in Genè
ve nooit mogen ondertekenen, vindt de ex
pert.
„Door dat toch te doen, hebben ze aan de
wereld getoond dat het lot van de bevolking
hen niets kan schelen. Kijk naar het geval
lapan of Korea. Hun economieën zullen
voordeel hebben van het akkoord, en toch
demonstreerden de rijstboeren in Genève
voor nog betere afspraken. Wal hebben we
in Afrika gezien? Geen enkele rimpeling,
omdat de politici die hun handtekening
zetten, niet de moeite hebben genomen de
bevolking te informeren over de gevolgen."
Van de 121 lidstaten van de GATT zijn er 36
Afrikaans. De GATT ontstond in oktober
1947 toen 23 westerse landen onder leiding
van de Verenigde Staten gingen praten over
het verminderen van de internationale han
delsbeperkingen. Volgens de handelsexpert
uit Afrika is bijna vijftig jaar later het voor
naamste resultaat van dit overleg dat Afrika
voor de ontwikkelde landen een ideaal
dumpgebied is geworden.
„De landen van de Europese Unie dumpen
nutteloos, vettig vlees in de Sahel-landen,
waardoor de lokale veehouders worden be
nadeeld. Wat zal die landen dan tegenhou
den om andere produkten tegen dumpprij
zen te sturen?"
ABIDJAN-DAR ES SALAAM IPS
Voor Fernando Anaya Imaz is
het allemaal zo helder als glas:
Mexico is er in zijn geheel aller
belabberdst aan toe. Het rijtje
narigheden dat Anaya Imaz op
noemt, lijkt hij inmiddels uit
zijn hoofd te kennen. De over
heid met de regering van
president Salinas voorop
weet de ellende volgens Anaya
Imaz te verbloemen door de
schijn van democratie op te
houden terwijl buiten beeld cri
tici zoals hij de mond wordt ge
snoerd.
Voorzover dat lukt. Anaya Imaz
is namelijk allesbehalve van
plan om zijn mond te houden
over de misstanden in zijn moe
derland. Sterker nog: de organi
satie waar hij lid van is het
Onafhankelijk Democratisch
Front dat zich baseert op de
Grondwet van Mexico stelt
zich onder andere ten doel zo
veel mogelijk informatie over de
repressie in Mexico naar buiten
te brengen. Samen met Pedro
Hernandez was hij onlangs in
Nederland voor een
'informatieronde'.
Eigenlijk zou Antonio Garcia
Lopez met Anaya Imaz meeko
men. Hij is echter 'ergens in
Frankrijk' ondergedoken. Zijn
naam mag, nee moet, van
Anaya Imaz worden genoemd.
„Zo krijgt het onrecht een ge
zicht", meent hij. „Dan kan nie
mand er onderuit."
Als lid van de boerenorganisatie
Emilio Zapata (waarvan de le
den land van rijke grootgrond
bezitters innemen omdat dat in
de opinie van de boeren aan
hen toe behoort) was Garcia Lo
pez betrokken bij een aanval
van Mexicaanse commando's
volgens Anaya Imaz en Her
nandez openlijk gesteund door
de Mexicaanse regering op
één van hun kantoren in Mexi-
co-stad. De actievoerders verde
digden zich en bij die scher
mutselingen vielen aan de zijde
van de commando's twee do
den. Een onderzoek naar de ge
beurtenissen draaide uit op de
arrestatie van een aantal van de
belaagden onder wie Garcia Lo
pez. Direct na zijn vrijlating wist
hij het land te verlaten.
Volgens Anaya Imaz is het 'min
of meer toevallig' dat juist in de
Zuidmexicaanse deelstaat Chia
pas op Nieuwjaarsdag de hel
uitbrak. Het Zapatista Bevrij
dingsleger ofwel de Zapatistas
niet te verwarren met de
hiervoor genoemde boerenor
ganisatie die zich niet van ge
weld bedient nam daar de
wapens op en kwam in opstand
tegen de abominabele leefom
standigheden waar de groten
deels indiaanse bevolking van
Chiapas onder lijdt. „Het is
waar dat in Chiapas relatief veel
indianen wonen. Ze vormen
een bevolkingsgroep die het
meest wordt onderdrukt in
Mexico. Maar in feite is de toe
stand in heel Mexico hetzelfde
en had de opstand ook elders
kunnen beginnen."
Volgens Anaya Imaz hebben de
gebeurtenissen in Chiapas de
provincie weliswaar in de inter
nationale belangstelling ge
bracht, maar tegelijkertijd ook
Een indiaanse vrouw uit een dorpje in de provincie Chiapas wacht met haar kinderen de gebeurtenissen af. Zij
is gevlucht voor het geweld tussen de Zapatista's en het Mexicaanse regeringsleger, foto afp matias recart
de aandacht afgeleid van de
problemen in de rest van Mexi
co. „De hele wereld weet nu dat
Chiapas arm is. Salinas heeft
gezegd dat er in het kader van
het regeringsproject Pronesol
(hulpprogramma voor sociaal
en economisch 'achtergebleven' hetzelfde geld worden alleen de
gebieden) veel geld naar onder grootgrondbezitters er beter
andere Chiapas zal gaan om de
situatie daar te verbeteren.
Maar dat project is gewoon een
prestige-zaak waar de president
zich populair mee wil maken.
Niemand ziet waar het geld van
Pronesol naartoe gaat. Voor
Anaya Imaz en Hernandez heb
ben wel een idee van wat er
moet gebeuren om de situatie
in Mexico te veranderen. Een
van de belangrijkste punten is
voor hen dat de Grondwet
wordrnageleefd. Anaya Imaz:
„Toen Mexico met Canada en
de Verenigde Staten het Nafta-
akkoord sloot (waardoor die
drie landen een vrijhandelszone
gingen vormen red.) heeft Sali
nas een voor de boeren ontzet
tend belangrijk grondwetsarti
kel geschrapt. In dit artikel,
nummer 27, staat vastgelegd
dat gemeenschappelijk grond
gebied wordt beschermd en ge
meenschappelijk eigendom is
van de boeren die het bewer
ken. Artikel 27 is natuurlijk afge
schaft om buitenlandse inves
teerders de gelegenheid te ge
ven zich in Mexico te vestigen.
Maar ook de grootgrondbezit
ters kunnen het land innemen."
De gevolgen van het schrappen
van het artikel zijn volgens
Anaya Imaz even logisch als
verstrekkend. „Een boer zonder
land heeft geen inkomsten en
dus geen voedsel, geen geld om
de huur te betalen en zijn gezin
te onderhouden. Allemaal za
ken die in de Grondwet zijn
vastgelegd maar waar niets van
terecht komt. De Zapatistas
hebben onder andere geëist dat
artikel 27 weer van kracht
wordt. Maar behalve het instel
len van een commissie die de
schade voor de boeren moet
onderzoeken, heeft Salinas nog
niets gedaan."
Anaya Imaz en Hernandez kun
nen nog talloze voorbeelden
noemen waar de regering-Sali-
nas in feite de Grondwet met
voeten treedt. Hernandez ver
wacht dat de Mexicaanse bevol
king de slechte situatie niet veel
langer zal pikken. „Op zeker
acht plaatsen in het hele land is
met aanslagen en demonstra
ties gereageerd op de gebeurte
nissen in Chiapas. Het volk wil
daarmee laten zien dat ze de
zaak waar de Zapatistas voor
strijden een warm hart toedra
gen. (Ook de moord op presi
dentskandidaat Colosio moet in
dit licht worden gezien, red.) En
als er niks verandert in Mexico,
dan heeft het volk naar mijn
idee ook alle recht om in op
stand te komen."
HAARLEM WILLEKE HEL)KOOP
Dit was het tweede en laatste
deel van de miniserie over ar
moede in Mexico. Het eerste
deel stond in de krant van gis
teren.
Bc
Rechters hebben niet langer de vrijheid om
zelf de hoogte van het alimentatiebedrag
voor kinderen van gescheiden ouders vast
te stellen. Volgens een nieuwe berekenings
methode van het ministerie van justitie is
de alimentatie voortaan afhankelijk van het
netto-inkomen van de betaler.
Nu gebeurt het nog regelmatig dat een ge-
scheiderl vrouw die bijvoorbeeld naar de
rechtbank in Zutphen stapt méér alimenta
tie krijgt toegewezen dan haar lotgenote die
naar de rechter in Maastricht gaat. Als beide
vrouwen aanvoeren dat ze om de een of an
dere reden extra geld nodig hebben, kan de
ene rechter daar gevoeliger voor zijn dan de
ander.
Volgens de nieuwe regeling mag de rechter
niet langer persoonlijke omstandigheden
als dure merkkleding laten meewegen in
zijn oordeel. De hoogte van het bedrag
wordt louter nog afhankelijk van het netto
inkomen van de ouder die alimentatie moet
betalen.
„Een goede zaak", vindt Elly Dijkstra,
woordvoerster van de FNV-Vrouwenbond.
„Het gebeurt te vaak dat vrouwen uit wraajc
een extra hoge alimentatie eisen."
Het ministerie van justitie heeft samen met
het Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS) berekent dat ouders gemiddeld 17
procent van hun netto- inkomen besteden
aan één kind. Bij twee kinderen loopt dat
op naar 25 procent en bij drie of meer kost
het kroost 32 procent van het gezinsbudget.
De toverformule die ruzies tussen ex-echt
genoten moet vermijden, luidt als volgt: het
netto-inkomen plus kinderbijslag wordt
vermenigvuldigd met het percentage dat bij
het aantal kinderen hoort (17,25 of 32 pro:
cent). Van dat bedrag trekt de rechter ver-
volgens de kinderbijslag weer af. Wat over
blijft is het alimentatiebedrag. Dijkstra: „Als
een gescheiden man weigert alimentatie te
betalen, kan de vrouw nu makkelijker te-
rugvallen op de berekeningsmethode, om
dat die voor iedereen geldt. De ex-man kan
haar niet langer verwijten dat ze te veel geld
DEN HAAG CARINE NEEFJES
WIM STEVENHAGEN
De traditionele lijkverbranding staat op de tocht.
Langs India's heilige i
dwarrelt rook omhoog van de
brandstapels waar de doden
volgens de bijna 3.000 jaar oude
hindoe-traditie hun reis naar de
wedergeboorte beginnen. Er rij
zen echter steeds meer twijfels
of deze traditie kan worden
voortgezet in een land waar da
gelijks 21.000 hindoes sterven.
De eenvoudige reden: het hout
is op.
Begin dit jaar werden alle cre
matoria in de Indiase hoofdstad
New Delhi bijna een dag geslo
ten omdat er geen hout meer
voorradig was. „Als een hindoe
sterft, sterft er ook een boom",
zegt de milieuactivist Sudhir
Mukhjeree.
Dagelijks gaat er in de traditio.-
nele crematoria 8,2 miljoen kilo
hout in vlammen op, wat neer
komt op 226 hectare bos. Het
hout voor de crematie is
meestal afkomstig uit de bossen
aan de voet van de Himalaya in
het noorden van India.
In een poging een oplossing te
bieden voor het probleem heeft
de regering 25 elektrische cre
matoria gebouwd en er zullen
nog even zoveel bijkomen. De
regering draagt 30.000 roepie
(ruim 1.800 gulden) per maand
bij om de elektriciteit te betalen.
Het grote probleem is echter dat
traditionele hindoes geen ge
bruik maken van de crematoria.
„Nee, nooit. Dit is onze tradi
tie", zegt Kewal Kishore als hem
wordt gevraagd waarom hij zijn
schoonvader niet cremeert in
het crematorium. Terwijl hij
praat laden tien vrachtauto's
boomstammen uit bij het
Nigambodh Ghat-crematorium
aan de oever van de Yamuna-ri-
Lijkverbranding in èen modern
crematorium waar met elektri
citeit wordt gewerkt kost 12 gul
den terwijl vooreen traditionele
begrafenis het tienvoudige, dat
is twee keer een gemiddeld
maandinkomen, moet worden
neergeteld. Ondanks de hoge
kosten blijft de traditionele lijk
verbranding populair. Terwijl
bij het Nigambodh Ghat veertig
vuurtjes smeulen, blijven de ka
mers van het elektrische crema
torium leeg. „We krijgen alleen
maar lijken uit ziekenhuizen die
niemand is komen ophalen",
vertelt Krishna Kumar Gupta, de
conciërge van het 'moderne'
crematorium.
Maar niet alleen de hindoes
kampen met een probleem.
Ook moslims en christenen, die
respectievelijk twaalf en twee
procent van de Indiase bevol
king van 880 miljoen uitmaken,
hebben zo hun moeilijkheden.
Er is namelijk een tekort aan
land om de 3.000 moslims en
500 christenen die dagelijks
sterven, te begraven. De hon
derd jaar oude christelijke York
Begraafplaats in New Delhi ge
bruikt oude graven voor nieuwe
begrafenissen, 'maar alleen van
dezelfde familie', zo voegt be
heerder Ravinder Singh eraan
toe.
De nieuwe ontwikkelingen ver
eisen een nieuwe terminologie.
Zo wordt er gesproken over
'verticale graven', 'snel verval
cryptes' en 'iedereen-in-een fa
miliegraven'. „We maken nu
graven met twee of drie verdie-
foto archief
pingen", zegt Arnold Goodwin,
de voorzitter van de rooms-ka-
tholieke Delhi Begraafplaats
Commissie. „De kerk heeft daar
geen bezwaar tegen."
De christenen wordt ook ge
vraagd of ze in de nieuwe cre
matoria willen worden gecre
meerd zodat enkel een kleine
urn hoeft te worden begraven.
„Het idee is niet erg populair,
maar de dag is niet ver meer dat
we geen land meer hebben voor
begrafenissen", vertelt Good-
Moslim-geestelijken hebben
afgekondigd dat graven niet
langer met beton mogen wor
den omhuld of bedekt. Dit zorgt
ervoor dat de lichamen sneller
vergaan en de graven over
twaalf jaar weer kunnen worden
gebruikt. „Het is pijnlijk om de
doden lastig te vallen, maar we
hebben geen keuze", meent Ni-
sar Ahmed van de moslim-be
graafplaats Panchpir.
NEW DELHI DIUP
AfFA1?& BKlAKMAsl HfÊFTQeew IWIPED
op ve opiRieClJFeKS.?.g.eietj£K>/
TagYWTJES.f/IXEN, g)0£M9Kj EM
v fftJItMAMDgW VÖOE-Pe.
0RINM1MWE.TJ£S""'
».(AU^2A/VISU-MW IPLTE qêjov&J
L VAT èfclKlKMAW PE JUISTE p£e/HI
v ^tooiz. IS-.rrrï
EBLMAWMET"Z^jSlÉOjt
EÊN VOLK- MÊr SIECUT
VSeWEMT Nier BETEK"
~NT
