uCultuur&Kunst
Visser: oogappel
Moustaki ingepikt
ÜLering
GOED NIEUWS
Vera Mann is 'Eliza'
in 'My Fair Lady'
Menselijke theepotten en ouwebettende stoeltjes
Rijksmuseum: Deltaplan tot 2000
Aanstekelijke vaudeville van niveau
IDONDERDAG 14 APRIL 1994
Roman Den Doolaard in Albanees
den haag ,,De herberg met het hoefijzer", de roman van A. den
Doolaard die zich afspeelt in Albanië, is zestig jaar na verschij
nen in het Albanees vertaald. De vertaling is in een oplage van
duizend exemplaren verschenen bij een uitgeverij in de Mace
donische hoofdstad Skopje. De roman, die bloekd wraak tot on
derwerp heeft en in 1933 voor het eerst verscheen, heeft in het
Nederlands 38 herdrukken beleefd en werd eerder vertaald in
het Duits, Spaans en Deens. De vertaling in het Albanees is van
Sherefedin Mustafa en is gesubsidieerd door het Produktie- en
Vertalingenfonds. Auteur Den Doolaard is inmiddels 93 jaar.
Kunsthistoricus Bol overleden
Dordrecht In zijn woonplaats Dordrecht is maandagavond
kunsthistoricus LaurensJ. Bol op 96-jarige-leeftijd overleden. Hij
kreeg nationaal en internationaal erkenning voor zijn publika-
ties over de 'kleinere' meesters van de zeventiende eeuw. In
1986 ontving hij de Erepenning van het Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen voor zijn baanbrekende stu
dies over Zeeuwse schilders. Voorts kreeg hij blijken van waar
dering met de Bucheliusprijs en de erepenning van het Konink
lijk Oudheidkundig Genootschap.
Vera Mann gaat naast Paul van
Vliet de hoofdrol spelen in de
nieuwe Nederlandse produktie
van de musical 'My Fair Lady'.
Van Vliet heeft de rol van pro
fessor Higgins, die het bloe
menmeisje Eliza in het kader
van een weddenschap aan een
beschaafd taalgebruik moet hel
pen.
Piet Bambergen neemt de rol
van haar vader, de vuilnisman
Alfred P. Doolittle voor zijn re
kening. Bas Groenenberg, nu
nog te zien in 'Sweeney Todd',
wordt Freddy. Hij is de jongen
die verliefd wordt op Elisa. De
rol van Higgins' moeder gaat
naar Trees van der Donk en Ine
Kuhr wordt mrs. Pearce, de
huishoudster van Higgins. Al
leen over de rol van kolonel Pic
kering, de partner van Higgings
in de weddenschap, wordt nog
onderhandeld.
De regie is in handen van Ed
dy Habbema en uitvoerend pro
ducent is Robin de Levita. Seth
Gaaikema, die in de jaren zestig
de eerste zo succesvolle Neder
landse produktie met Wim Son-
neveld en Margriet de Groot
van een vertaling voorzag, gaat
het libretto van toen waar nodig
herzien.
Daarbij zal ook de vraag een
rol spelen welk dialect Eliza zal
spreken. Indertijd sprak Mar
griet de Groot plat Amsterdams,
iets wat ook goed zou passen bij
Piet Bambergen. Maar een keu
ze voor het Amsterdams bete
kent dat de Vlaamse Vera Mann
zich die bijbehorende tongval
zal moeten eigen maken. Van
daar dat het niet is uitgesloten
dat Eliza Antwerps zal spreken.
'My Fair Lady' is geschreven
door Alan Jay Lerner en gecom
poneerd door Frederick Loewe.
Ze baseerden zich op het to
neelstuk 'Pygmalion' van Geor
ge Bernard Shaw. Deze ontleen
de het gegeven op zijn beurt
aan een verhaal uit de Griekse
mythologie.
'My Fair Lady' werd in de ja
ren zestig met veel succes eer
der in Nederland gespeeld. Wim
Sonneveld had toen de hoofdrol
en Margriet de Groot was Eliza.
Johan Kaart speelde Doolittle.
De opnamen van deze versie
zijn onlangs opnieuw uitge
bracht, nu op cd.
De première van de nieuwe
produktie is op 4 oktober in
Utrecht.
Eerder was er sprake van dat
Vera Mann in de race zou zijn
voor de titelrol in de musical
Willeke.
'Latin Lovezondag in Alphens Parktheater
Als tweede man van Flairck hield Hans Visser aan de
spraakmakende samenwerking met Georges Moustaki, al
weer ruim tien jaar geleden, niet al te beste herinnerin
gen over. Muzikaal klikte het uitstekend, maar zakelijk
raakte de Nederlandse instrumentale groep in het impe
rium van de Frans-Griekse wereldster de weg volledig
kwijt. Pas na allerlei vervelende touwtrekkerijen kregen
zijn speciale gasten hun verdiende loon, waardoor hun
beeld van de romantische troubadour voorgoed danig
werd verstoord.
utrecht louis du moulin
Tegen die achtergrond is het
des te opmerkelijker dat Hans
Visser voor zijn theatertoemee
Georges Moustaki's oogappel
sinds jaar en dag heeft kunnen
strikken: de Chileense zangeres
en percussioniste Marta Con-
treras. Aan haar is dan ook een
voornaam deel van zijn pro
gramma 'Latin Love' opgehan
gen.
Een gouden greep, wijzen de
eerste optredens uit, want haar
inbreng voorziet dit rondje La-
tijns-Amerika' van de gewenste
oorspronkelijkheid en de nodi
ge uitstraling. „Het loopt inder
daad als een speer." bekent de
Utrechtse gitarist, die na de tij
delijke reünie van Flairck (1990)
opnieuw heeft gekozen voor
avonturieren onder eigen vlag,
voorlopig met telkens wisselen
de begeleiders.
Hoe Marta Contreras haar
'vlucht naar de Lage Landen' bij
Georges Moustald heeft ver
kocht, daarover heeft Hans Vis
ser het eerlijk gezegd met haar
nog niet gehad. „Het enige dat
ik weet is dat zij meteen en
thousiast reageerde toen ik haar
benaderde en dat ze ook kon
komen, omdat hij het een tijdje
kalmer aan moest gaan doen.
Of Moustaki het ook echt leuk
zal vinden, zal me een zorg zijn.
Ik kan me voorstellen dat hij
bang is om Marta op deze ma
nier kwijt te raken, want zij
krijgt bij ons zoveel meer speel
ruimte dan ze bij hem gewend
is. Bovendien is Moustaki nu
eenmaal een ouwe zak, die ook
op het podium vooral steunt op
zijn teksten. Bij ons valt er zo
veel meer te beleven," meent
Hans Visser, die er al stilletjes
op rekent dat na de tot eind
april durende concertreis door
Nederland ook nog in andere
landen zal worden opgetreden.
Van de vorige 'Hans Visser
Friends'-toemee (1992-1993,
onder de noemer 'Acoustic
Swing', met de Amerikaanse
jazzzangeres Marian Dolle)
heeft de eigenzinnige instru
mentalist (39 alweer) vooral ge
leerd dat 'elke band zijn eigen
chemie' heeft en dus geduld
moet worden betracht bij het
vaststellen van rolverdeling, re
pertoire en verdere omlijsting.
Eerder, op grond van zijn erva
ringen bij Flairck, had Hans Vis
ser al de conclusie getrokken
dat in zijn concerten het showe
lement nooit zou mogen over
heersen. „Bij Flairck werden er
op een gegeven moment goo
chelaars en andere circustoe
standen bijgehaald om het alle
maal visueel aantrekkelijker te
maken. Ik heb me daar nooit zo
prettig bij gevoeld, dus zul je bij
mij nooit zoveel poespas zien.
Aan de andere kant is het weer
zo dat het heel moeilijk blijft
om instrumentale muziek een
hele avond lang in het theater te
verkopen. Daarom dat ik in de
aanloop naar wat 'Acoustic
Swing' zou worden al gauw ben
gaan denken aan een zangeres.
Die formule bleek te werken en
wordt nu met Marta Contreras
als het ware geperfectioneerd."
Naast haar en zijn drie andere
tijdelijke partners (pianist-per
cussionist Ramses Dunker, bas
sist Wim van Eeuwijk en saxofo
nist Martin Sssbauer) neemt
Hans Visser in 'Latin Love' niet
zelden genoegen met een bijrol.
Een beetje vreemd voor iemand
die maar wat graag zijn eigen
naam uitdraagt en zijn persoon
lijke ideeën in werkelijkheid
omzet, zou je zeggen. „Bij mij
houdt het vervullen van ambi
ties niet meteen in dat ik ook
zoveel mogelijk op de voor
grond moet treden. Ik zie me
zelf niet zozeer als een front-
veel r
gisseur. Het totaal is voor mij
belangrijker dan mijn eigen
aandeel. Het geheel moet klop
pen. daar moet ik mijn plezier
uit kunnen halen. Wat er dan
verder nog gebeurt is voor mij
niet zo belangrijk."
Hans Visser Friends is op
zondag 17 april in het Parkthea
ter, Alphen a/d Rijn (20.30 uur)
De humor van beeldend kunstenaar Jan Snoeck
beeldende kunst
Toen Jan Snoeck vorig jaar een
kunstopdracht kreeg van een
zuivelfabriek, liet hij als gebrui
kelijk zijn fantasie en humor de
vrije loop en kwam zo tot de
zeefdruk 'Miss Holland'. Het is
een kleurrijk, dartel, bizar ge
heel, gevuld met koeien en
mensen. Een typisch 'Jan
Snoeck-ontwerp' zou je zeggen,
maar het ontwerp werd niet se
rieus genoeg bevonden en daar
om afgewezen.
Het werk van Jan Snoeck be
hoort tot de meer bekende vor
men van de omgevingskunst in
Nederland. Bij het voetgangers
tunneltje aan de Wassenaarse
Rijksstraatweg bijvoorbeeld
staan twee van zijn plastieken.
Typerend in al deze werken is
de humor, het heldere, spreken
de kleurgebruik, de elementaire
en gestileerde vormen. Vaak is
de vorm statisch, maar legt
Snoeck er beweeglijkheid in
door de expressieve glazuurtin-
ten in een speelse golfbeweging
over de vorm te laten kruipen.
Naast sculpturen hanteert
Snoeck verscheidene andere
technieken - wandtapijten,
schalen, zeefdrukken - waarin
dezelfde kenmerken terugko
men. Hij gaat niet zover dat hij
deze technieken ook altijd zelf
uitvoert: vaak levert hij het ont
werp, en wordt de uitvoering
door anderen gedaan. Zijn wol
len tapijten bijvoorbeeld wor
den (prachtig) geknoopt door
Tibetaanse monniken. Met die
typische humor vraag je je af of
zij er tijdens het knopen ook om
moeten lachen.
In al die technieken is het
vooral de mens die op allerlei
manieren tot onderwerp en
ontwerp gemaakt wordt. Zoals
bijvoorbeeld in een kring van
stoeltjes. Het blijken kleine
mensjes te zijn die daar samen
geperst als stoel zitten te ouwe-
betten. Hun vaak immense
neuzen prikken naar voren,
waardoor het dus ook als stoel
niet meer bruikbaar is.
Snoeck lijkt er een genoegen
in te scheppen mens en voor
werp tot een bijna onontwarba
re lduwen in elkaar te passen.
Dit gegeven zit ook in veel van
zijn schaaldecoraties en in een
serie zeefdrukken rond het the
ma 'theepotten'. In strakke,
kleurige vlakken uitgevoerd,
krijgt elke theepot iets 'mense
lijks' mee; ze wandelen, ze giet
en zichzelf leeg, ze staan te
pronken.
Het werk is uitgesproken ge
noeg om het leuk of juist niet te
vinden. Voor
zelf niet al te s
het verfrissend.
Adelheid, Anne-Wil, Benny, Blauwe
Maandag, Bootleg Beatles, Fay, Frank,
Hakim, Herman, Gijs, Jasperina, Jenny,
John, Laura, Mathilde, Michèle-Anne, Maxi,
Mini, Olga, Paul, Peter, Remco, Rijk, Seth,
Willeke, Youp enzovoort, enzovoort...
...komen allemaal in het seizoen '94-'95 naar de
LEIDSE SCHOUWBURG
Wie het nieuwe seizoenprogramma op 2 juni a.s.
thuisgestuurd wil krijgen, kan op werkdagen
tussen 10.00 -17.00 uur bellen: 071-131941
N.B. Abonnementhouders en Vrienden van de
Leidse Schouwburg krijgen het
seizoenprogramma automatisch thui
i thuisgestuurd.
Het Rijksmuseum in Amsterdam heeft ook na
1996 jaarlijks een miljoen gulden nodig om de
achterstand op het terrein van registratie en
conservering in te halen. Het rijk moet zeker
tot de eeuwwisseling doorgaan met het lopen
de 'Deltaplan voor het kunstbehoud' omdat
anders nieuwe achterstanden ontstaan. Gevolg
daarvan zou kunnen zijn dat het museum
minder exposities kan houden.
J.P. Filedt Kok, de rijkmuseum-directeur die
is belast met het behoud en beheer van collec
ties, benadrukte maandag tijdens een presen
tatie in het museum dat er inmiddels goede
vorderingen met het Deltaplan zijn gemaakt.
De regering besloot in 1990 zes jaar lang 40
miljoen gulden extra ter beschikking te stellen
voor musea en archieven omdat de achter
standen bij de registratie en conservatie
schrikbarend bleken opgelopen. Het Rijksmu
seum ontvangt sindsdien elk jaar een miljoen
gulden uit deze Deltaplan-middelen maar voor
de periode na 1996 is nog geen geld beschik
baar gesteld.
Het Rijksmuseum is bezig met twaalf con
servatie-projecten en heeft tot 2000 nog acht
nieuwe projecten op het programma staan.
Deze lopen uiteen van herinrichting van de
depots voor de verzamelingen keramiek, glas,
kostuums en oude boeken in de bibliotheek
tot het opnieuw opzetten van prenten en teke
ningen in zuurvrije passepartouts. Geoxydeerd
zilver, beschadigde 19de eeuwse schilderijlijs
ten, verstofte en verwaarloosde marinemodel
len en uitgedroogde meubelen worden even
eens aangepakt.
Essentieel voor de toekomst van het muse- j
um is ook de verbetering van de klimaatbe i
heersing in de depots. Paradepaardje van het
Rijksmuseum in dit verband is de renovatie
van de tot 1996 gesloten Zuid vleugel. De kli
matologische omstandigheden lieten daar zo
te wensen over dat er barsten ontstonden in
onder meer de Japanse kamerschermen en de
schilderijlijsten. In 1994-1995 wordt bovendien
een project ontwikkeld voor de bestrijding van
luchtvervuiling in de tentoonstellingszalen, vi
trines, depots en depotkasten.
Het Rijksmuseum presenteert de resultaten
van het Deltaplan zaterdag en zondag tijdens
het (landelijke) Museumweekend. Vanaf 14.00
uur is een programma met toelichtingen, le
zingen. films en dia-voorstellingen georgani
seerd.
In deze rubriek komen ai of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct,
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
hebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt de
voormalige gastvrouw van
de Hooglandse kerk, Afke
Kastelein, haar
bewondering uit voor 'De
dubbele waarheid', een
abstract beeld waarvoor zij
zelf model stond. „Het
heeft twee kanten. De
extroverte en de introverte
kant van mij."
d}ha£hecèd(hdaftiaxtu
S ik ben nu niet meer
werkzaam voor de
kerk. Maar het is te
groot voor mijn hofje. Ik kan het
niet plaatsen. Als iémand een
tip heeft hoe ik het kan
verduurzamen, dan houd ik me
aanbevolen. Want dan zou ik
het in mijn tuin kunnen zetten.
Het is heel gek gegaan met dat
beeld. Als gastvrouw van de
Hooglandse kerk organiseerde
ik hier ook veel exposities.
Tenslotte krijgt deze kerk steeds
meer een multifunctioneel
karakter. Wel vijftig exposities
heb ik in die acht-negen jaar
dat ik hier werkzaam was,
georganiseerd. In 1985 kwam de
Leidse beeldhouwster Renée
van Lint naar me toe. Zij wilde
graag een kunstmanifestatie in
de Flooglandse kerk houden. Ik
heb veel met haar gepraat over
de manier waarop we dat
zouden aanpakken. En in 1986
kwam de manifestatie
inderdaad tot stand.
Nu moet je weten'dat Renée
van Lint, behalve de Vrije
Akademie in Den Haag, ook
studies filosofie en psychologie
heeft gevolgd. En dat zij wordt
geobsedeerd door het verschil
tussen waarheid en
werkelijkheid.
theater
recensie susanne lammers
The Marriage of Figaro door The Music Theatre London. Gezien
13/4, schouwburg, Leiden
Mozart-opera's lijken op champagne. Tintelend,
ondeugend en zo mooi. Elke aria is een feestje,
waar je bij wilt zijn en anderen bij wilt slepen.
Het Music Theatre London bedacht een, naar
'klassieke' opvattingen, gedurfde vorm van pro
paganda. Ze maakten er een musical van, met be
houd van libretto van Lorenzo Da Ponte en Mo-
zarts aria's, en moderniseerden het kluchtige ver
haal. Graaf Almaviva, de eeuwige schuinsmar
cheerder, werd Sir Cecil, Engels afgevaardigde
voor de EG, en zijn omgeving werd navenant
aangepast. Figaro wil in zijn toekomstige behui
zing niet alleen het bed kwijt, maar ook de tv en
de stereotoren.
Het resultaat is aanstekelijke vaudeville van
hoog niveau. De rolbezetting is perfect, de juiste
typetjes op de juiste plaats: een hypocriete stiff
upper-lip, een sjoemelende Figaro, een hartver-
overende, eenvoudige Susanna en de bedrogen
echtgenote Rosina die altijd een dame blijft.
Mozarts pareltjes worden liefdevol opgewreven
in deze (engelstalige) Marriage of Figaro. De en
scenering is geestig. Effectief is Sir Cecil als hij ten
kantore probeert de verwikkelingen te ontwarren
door middel van zijn pluchen dierentuin. Buiten
die analyse blijft Susanna's nieuwe complicatie,
die op zijn avances in zegt te willen gaan. In
plaats daarvan maakt hij het pluchen hondje, dat
Figaro voorstelde, wraakzuchtig en hardhandig
zijn overwinning duidelijk.
De muzikale ondersteuning is tot het minimum
teruggebracht. Vijf instrumentalisten leggen een
vloertje waarop de acht hoofdrolspelers kunnen
vertrouwen. Het vocale hoogtepunt was de hoop
volle klacht van Rosina, de enige aria ook die
voorafgegaan werd door een recitatief. Dat was
ook het moment dat je je realiseert hoe bitterzoet
deze komedie eigenlijk is. Hoe cynisch het ver
haal van de man die uitgekeken is op zijn eigen
vrouw, die zijn avontuurtjes door de vingers ziet,
omdat ze pog steeds zoveel van hem houdt.
Christina Collier speelt deze rol bepaald ladylike'.
Dit effect wordt nog versterkt door haar klassieke
stem die contrasteert met het moderne geluid
van Liza Sadovy als Susanna. Zij geeft met alle
middelen die ze in huis heeft vorm aan de nieuwe
generatie. De belangen en de klankkleur van de
zangers-acteurs mogen dan uiteenlopen, de sa
menwerking tussen de generaties klinkt harmoni
eus. En na het octet van de finale, als iedereen ge
kregen heeft wat hij verdiende, kun je vaststellen
dat deze opzet werkte.
Ze vertelde mij dat ze een beeld
van mij wilde maken. Daar
stond ik wel van te kijken. Het
beeld is dubbel, heet ook 'De -
dubbele waarheid'. Het drukt
zowel mijn extroverte als mijn
introverte kant uit. In mijn
contact met haar was mijn
trotse, extroverte kant het
sterkst naar voren gekomen.
Dat geregel en zo, daar had zij
natuurlijk in eerste instantie
mee te maken. Dat heeft ze
allereerst verwerkt. Later, toen
zij me beter leerde kennen,
heeft ze pas het introverte deel,
mijn innerlijk verbeeld.
Zij had me eerst gevraagd of ik
het goed vond om in
overdrachtelijke zin - ik hoefde
niet te poseren - voor haar
model te staan. En later heeft ze
me het beeld cadeau gegeven.
Ik was daar heel erg verrast
over. Dat beeld dat ben ik dus.
Dat zijn twee kanten van mijn
karakter. Ik ben er trots op.
Al die tijd dat ik in de
Hooglandse kerk als gastvrouw
heb gewerkt, heeft 'De dubbele
waarheid' hier in de kerk
gestaan. Het diende vaak als
entourage bij andere
tentoonstellingen.
Ik ben alle vrijwilligers die hier
in de kerk werkzaam zijn heel
erkentelijk. Want steeds bij
aanvang van het nieuwe
expositiepanelen werden gewit,
gaven ze mijn beeld ook een
kwastje. Vandaar dat het er nog
zo mooi uitziet.
Het is van gips. Erg breekbaar
dus. Daarom zoek ik een
mogelijkheid om het te
verduurzamen. Sinds een klein
jaar ben ik hier geen gastvrouw
meer. Het mag hier nog wel
even staan, maar eigenlijk zou
ik het toch in mijn
tuin willen zetten.
Want zoals Renée ter
Lint het heeft
vervaardigd, zoals zij
die twee kanten van
mijn karakter heeft
opgepikt, daarvoor
neem ik mijn petje af.^^^^
