Over bounty-eilanden
en snorkelparadijzen
Toerisme
Meer toeristen
naar Jersey
ZATERDAG 9 APRIL1994
REDACTIE ROB V
REISBERICHTEN
Kortweg Engeland
Gjelt de Graaf schreef Kortweg Engeland,
een gids met honderden tips voor een
weekendje weg in Engeland. In 80 pagina's
wordt een overzicht gegeven van onder
meer de veerdiensten, overnachtingsmoge
lijkheden en bezienswaardigheden in het
Verenigd Koninkrijk. Verder bevat Kortweg
Engeland een aantal bonnen waarmee kor
ting kan worden bedongen bij meer dan
115 attracties. De brochure is per briefkaart
op te vragen bij: het Brits Toeristenbureau,
Stadhouderskade 2,1054 ES Amsterdam.
Pannekoeken
Wie van pannekoeken houdt, zit in Gelder
land gebakken. Bijna dertig typisch Gelder
se pannenkoekenhuizen staan uitgebreid
beschreven in de gids 'Pannekoeken eten in
Gelderland' die zojuist verscheen. De gese
lecteerde restaurants vallen vooral op door
de sfeer. Enkele zijn gevestigd in voormali
ge boerderijen en herbergen. Het gidsje is
gratis verkrijgbaar bij alle WV-kantoren in
Gelderland en de grotere VW's in de rest
van Nederland.
Viskaart Overijssel
t Overijssel zijn volgens de
provinciale VW zó bekend om hun won
derbaarlijke visvangsten dat zelfs drommen
Engelse en Duitse hengelaars naar het ge
bied komen. Veel besproken zijn vooral de
vangsten van grote karpers in het Twente
kanaal en van brasem en snoekbaars in de
IJssel. Ook de Vecht trekt veel hengelaars.
Daar wordt op de sterke winde gevist. En
Noordwest Overijssel schijnt vermaard te
zijn om z'n vangsten van witvis, snoek en
snoekbaars. Die, en tal van andere uitgele
zen visstekjes staan vermeld op de nieuwe
Viskaart Overijssel die in een oplage van
60.000 exemplaren is verschenen. De full
colour kaart geeft ook informatie over on
der meer verhuur van visbootjes, vispapie-
ren, hengelsportverenigirigen en verant
woord omgaan met het milieu. De kaart
kost 4,50 en is onder andere verkrijgbaar
bij de VW's.
Info: 033 - 634 924.
Amfibievoertuigen
De verkeerstuin in het Autotron. foto pr
In het Autotron Rosmalen kunnen bezoe
kers nu ook een tochtje maken met een
amfibievoertuig. Er staan veertien vehikels
klaar, die plaats bieden aan vier passagiers.
Zoals de naam al belooft, 'rijden' de door
elektromotoren aangedreven karretjes zo
wel op de weg als het water. Ander nieuws
is de verdere uitbreiding van de tentoon
stelling in het museumgebouw. De exposi
tie geeft een beeld van de ontwikkeling van
de auto-industrie sinds Karl Benz in 1885
de eerste 'bolide' ontwierp.
Info: Autotron, telefoon 04192 - 190 50.
Nieuw veer tussen
Denia en Ibiza
Half maart is tussen het Spaanse Denia (bij
Benidorm) en Ibiza een nieuwe veerdienst
geopend. Er varen twee schepen op de lijn:
een snelboot met een capaciteit voor 180
passagiers en een 'ferry' die plaats biedt aan
250 personen en 60 auto's. De twee sche
pen zullen ook Formentera aandoen. De ei
genaar van de rederij hoopt met de dienst
vooral dagjesmensen aan te trekken. Voor
die categorie ook is de speciale snelboot in
gezet.
Per trein dwars
door Australië
Reisorganisatie Incento, in Nederland on
der meer vertegenwoordiger van de Ameri
kaanse spoorwegmaatschappij Am track,
verkoop nu ook tickets voor Australische
bedrijven als Australian National, Westrail
en Queensland Railways. Deze bedrijven
exploiteren onder meer beroemde lijnen als
de Indian Pacific (van Sidney via de Nullar-
bor Plain naar Perth aan de Indische Oce
aan), The Ghan (van Adelaide aan de zuid
kust, naar Alice Springs in het hart van
Australië) en de Queenslander (Brisbane-
Cairns langs de zonnekust van Australië).
Met de Austrailpas kan gebruik worden ge
maakt van alle treinen die 'down under' rij
den. Wie bovendien gebruik wil maken van
de bussen van Australian Coachlines, kan
kiezen voor een Kangaroo Road 'n Rail
Pass.
Info: het ANVR Reisbureau of Incento in
Bussum, telefoon 02159 - 4 85 86.
Hotels zijn
■nKHT - 1 -fJi
r nauwelijks. Wel kan er voor een paar gulden worden overnacht in guest-houses
foto edwin struis
Noord-Sulawesi gaat 'toerisme-gevecht' aan met 'supertrio' Sumatra/Java/Bali
MANADO EDWIN STRUIS
Trans Sulawesi Highway. Klinkt goed, dat
zeker, maar het is duidelijk te veel eer voor
de anderhalfbaansweg die zich door Sula
wesi slingert. Maar hij bestaat voornamelijk
uit asfalt en hij verbindt dorpen en steden
met elkaar, dus dat is mooi meegenomen.
De wereldreis van toen van Ujung Pan-
dang in het uiterste zuiden naar Manado in
het noorden kan nu geklaard worden
binnen een week. Althans als het weer een
beetje meewerkt. In de regentijd kan de
1500 kilometer lange 'snelweg' beter per
boot bedwongen worden.
Maar in de provincie Noord-Sulawesi, één
van de vier provincies die Sulawesi telt, is
de bevolking maar wat blij met de Highway.
Het is weer een stap verder in het proces
dat moet leiden tot de totale ontsluiting van
de provincie. Het steekt de Minahasers, de
bewoners van de streek rond Manado, dat
de meeste buitenlanders niet verder komen
dan het toeristische 'supertrio' Sumatra-Ja-
va-Bali. En de gasten die Sulawesi wèl aan
doen, komen veelal niet verder dan het ge
bied rond Ujung Pandang, de hoofdstad
van dat vreemd gevormde eiland in de
Indonesische archipel, dat vroeger Celebes
heette. Vergeleken met de miljoenenstad
Ujung Pandang, straalt Manado, de hoofd
stad van de provincie Noord-Sulawesi, een
maagdelijke rust uit. De stad die 250.000 in
woners telt, heeft de toerist dan ook weinig
te bieden. De stranden en de haven zijn
dichtgeslibt, in het centrum trekken vooral
de pompeuze standbeelden de aandacht.
De grootste toeristische attractie in Manado
is de toerist zelf. Het 'Hallo mister' is niet
van de lucht. Handen worden onge
vraagd maar wel hartelijk geschud. En
als de Manadonezen merken dat je uit Be-
landa (Nederland) komt, kan je al helemaal
niet meer stuk. Alsof er niet zoiets geweest
is als 400 jaar onderdrukking.
Vleermuis en rat
Het goedkoopste en tegelijk spectaculairste
vervoermiddel is de mikrolet, een onbe
doeld uitstekend geventileerd blauw busje
dat het straatbeeld van Manado beheerst.
Met drie mikroletjes-rijen dik de bocht door
is eerder regel dan uitzondering. Het vehi
kel biedt officieel plaats aan acht personen,
maar voor het dubbele aantal, meestal aan
gevuld met levende etenswaar, draait de
chauffeur zijn hand niet om. Voor een
kwartje kan je heel Manado door en het
woordje 'stop' wordt subiet gevolgd met
een trap op de rem tot groot genoegen van
het achteropkomende verkeer.
De eetgewoontes van de Manadonezen zijn
ook al heel apart. De liefhebber van uit
heemse gerechten komt in Manado volledig
aan zijn trekken. Als de menukaart paniki,
rintek tuuuken tikus vermeldt, ben je verze
kerd van gerechten waar respectievelijk
vleermuis, hond en veldrat in verwerkt zijn.
Echte delicatessen voor de fijnproever, hoe
wel de ingewanden daar weer heel anders
overdenken.
Het winkelen in Manado is een vermoeien
de bezigheid. Twee seconden je pas inhou
den in de nabijheid van een toko kan fataal
zijn. De uitbaters beschouwen dat als het
sein dat er onderhandeld kan worden. Er
wordt een stoel neergezet waarna een keur
van produkten langskomt. Op deze manier
kan een uurtje winkelen makkelijk uitgroei
en tot een transpiratie-rijk dagje shoppen.
Manado moet het duidelijk hebben van zijn
omgeving. Van het eilandje Bunaken bij
voorbeeld. Gelegen op enkele mijlen bui
tengaats van Manado in.de Sulawesi-zee.
En omringd door een rif die door ervaren
duikers omschreven wordt als 'een van de
mooiste ter wereld.' Het zeewater is kristal
helder en heeft een constante temperatuur
van dertig graden. Op heldere dagen is het
Niet ver van de 1500 kilometer lange Trans Sulawesi Highway.
foto edwin struis
mogelijk om dertig meter diep te kijken.
Het 'snorkel-paradijs' is ook voor de niet-
zwemmers te bekijken via een zogenaamde
'glasbodem-boot'. Het uitzicht is adembe
nemend.
Het eiland zelf is ook de moeite waard. Het
lijkt met zijn kokospalmen en zijn hagelwit
te stranden zo te zijn weggelopen uit een
Bounty-reclame. De 3.500 bewoners hou
den zich voornamelijk bezig met vissen.
Om het eiland zo veel mogelijk in de oor
spronkelijke staat te houden, is er een
bouwverbod uitgevaardigd. Hotels zijn er
dus niet, er kan wel overnacht worden in
zogenaamde guest-houses, voor een paar
gulden per nacht.
Het enige vier-sterrenhotel dat Manado be
zit, het Manado Beach hotel, staat achttien
kilometer buiten het centrum aan de Trans
Sulawesi Highway. Een hotel met alles erop
en eraan. In de lounge speelt een authen
tiek orkestje, er zijn tennisbanen, zwemba
den, winkels, een fitness-room, een sauna;
slechts aan één ding ontbreekt het: toeris
ten. Naar schatting 400 man personeel
loopt elkaar dagelijks voor de voeten in hun
zoektocht naar die ene gast die wat wil vra
gen of bestellen.
Het gebrek aan belangstelling kan heel
goed te maken hebben met de voor Indo
nesische begrippen exorbitant hoge kamer-
prijzen. Daar waar een paar kilometer ver-
i hotelkamer tussen de tien en
twintig gulden moet opbrengen, schroomt
het Manado Beach Hotel niet om voor een
standaard-kamer 150 gulden per nacht in
rekening te brengen. De prijzen van de
suites lopen uiteen van 225 gulden (junior)
tot 1000 gulden (presidential).
Maar het Manado Beach hotel krijgt bin
nenkort concurrentie. Nog dit jaar wordt in
Lukapang, in het uiterste noord-oosten van
het eiland, een begin gemaakt met de bouw
het Paradise Hotel Resort. Compleet
met twee hotels (een met vier en een met
drie sterren), een golfbaan, een drijvend
restaurant, een vissershaven en omringd
door fraaie kilometerslange stranden. De
eerste koraalriffen liggen al op dertig meter
uit de kust. Het Resort zal in totaal 450 hec
tare grond in beslag nemen.
Door deze nieuwe voorzieningen hopen de
autoriteiten in Manado meer toeristen te
trekken dan de afgelopen jaren. Vorig jaar
kwamen er rond de 15.000 toeristen naar
noord-Sulawesi. Koplopers zijn nog steeds
de Japanners, met Nederland als goede
tweede nog voor de Amerikanen en de
Duitsers. Ze blijven gemiddeld een dag of
tien, duikers blijven drie weken. De plaatse
lijke autoriteiten verwachten voor dit jaar
een groei van dertig procent.
Om deze te verwachten toeristenstroom in
goede banen te leiden, zal het Sam Ratulin-
gi-vliegveld van Manado ingrijpend worden
verbouwd. Dat heeft ook te maken met de
aanvraag die de vier binnenlandse vlieg
tuigmaatschappijen (Garuda, Sempati,
Merpati en Buraq) hebben lopen voor een
rechtstreekse vlucht Singapore-Manado.
Nu moeten toeristen nog steeds de tijdro
vende omweg via Jakarta 'bewandelen'. Als
die toestemming er komt, zal de start- en
landingsbaan zowel verzwaard als verlengd
moeten worden om de grotere toestellen
veilig binnen te loodsen. In '96 moet de ver
bouwing klaar zijn.
REISBOEKEN
Onderweg naar Compostella, El mar Wan-
delgidsen.Uitgeverij Elmar, prijs 24,50.
Het zal na het herdenkingsjaar 1993 onge
twijfeld wat stiller worden op de wegen
naar Santiago de Compostella in Noord-
Spanje. Pelgrims echter, die via de klassieke
route (Le Puy-Compostella) in alle rust naar
het graf van Jacobus willen wandelen, kun
nen die hoop beter voor goed opgeven. De
kans dat ze hun neus stoten bij volle hotels
is niettemin aanzienlijk geringer dan vorig
jaar. Misschien dat 'Onderweg naar Com
postella' ze bij het vinden van logies
enigszins kan helpen. De auteur verschaft
de wandelaar zo'n 75 adressen van 'refu-
gios' (soms met telefoonnummer) waar het
moede hoofd voor weinig geld te ruste kan
worden gelegd. Ook geeft hij een etappe-in
deling en beschrijft hij de route op heldere
wijze zonder te vervallen in het bekende
gortdroge wandelaars-stijltje. De schrijver
heeft een duidelijke voorkeur voor de na
tuur, maar gaat niet voorbij aan kathedra
len, kerken, kloosters en andere beziens
waardigheden.
Arizona en New Mexico, Insight Guides.
Uitgeverij Cambium, prijs 45,00.
De Insight Gidsen behoren zonder enige
twijfel tot de beste reisboeken die er mo
menteel in de winkel liggen. Als het al niet
de beste zijn. Sinds enige jaren verschijnen
er steeds meer Nederlandse vertalingen van
de Engelse reeks, die al meer dan honderd
delen beslaat. Arizona/New Mexico is
snel geteld het vijftiende. De boeken
worden samengesteld door een team van
journalisten, schrijvers en fotografen dat
het beschreven gebied door en door kent.
De uitvoering van de deeltjes grenst aan het
perfecte. Arizona/New Mexico vormt op die
regel geen uitzondering. Voor deze gids te
kende een ploeg van tien mensen. Het boek
verschaft de gebruiker uitgebreide reisinfor
matie (in een apart katem), veel tips, schit
terende foto's en door middel van gek-
adreerde hoofdstukjes een schat aan
achtergrondinformatie. De kwaliteit van de
plattegronden blijft iets achter, maar is toe
reikend.
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Met supertruck in 100
dagen naar Kaapstad
Bernd Michael Schötz blijft met zijn excen
trieke ideeën de aandacht trekken in de Ne
derlandse reiswereld. Trok hij vorig jaar nog
met de OAD-Jumbocamper van Amster
dam naar Peking, dit jaar onderneemt hij in
eigen beheer BMS Travellers De Grote
Trek: met een supertruck in 100 dagen van
Amsterdam naar Kaapstad, een tocht van
14.000 kilometer. De maximaal 24 avontu
riers die de volledige reis meemaken, moe
ten twintig mille neertellen. Dat is zo'n
tweehonderd gulden per dag.
De Supertruck-met-aanhanger, die dient
als slaapwagen, is een omgebouwde mili
taire MAN-truck. De 320 pk motor drijft
acht wielen aan. De voor alle terreinen ge
schikte combinatie is ruim achttien meter
lang, rijdt één op twee en heeft voor elke
dagrit 1.200 liter diesel aan boord. Het kon
vooi vertrekt op 4 september 1994. Twaalf
passagiers volgen het volledige traject, via
Griekenland, Ethiopië, Kenia, Tanzania,
Botswana en Namibië naar Kaapstad, waar
de tocht op 24 december eindigt. De twaalf
andere reizigers kunnen delen van de route
meerijden. Opstapplaatsen zijn Cairo, Addis
Abeba, Nairobi en Harare. Een dag na aan
komst in Kaapstad gaat het huiswaarts per
vliegtuig.
Kritiek op de alternatieve reisvorm, die
nadelige effecten op het milieu zou kunnen
hebben, wijst Schötz van de hand. „We zul
len nooit de natuur vernielen met onze
truck. De reis heeft ook goede nevendoe
len." Onderweg boren de avonturiers twee
waterputten in Ethiopië. Ook hoopt BMS
Travellers met de winst een deel van een
ziekenhuis in Ethiopië te financieren.
Schötz zelf legt uit eigen zak een gulden per
kilometer bij.
Het aantal Nederlandse toeristen dat Jersey
bezoekt is vorig jaar toegenomen tot 7.10QL
In 1992 waren dat er nog maar 4.800. Peter
Duquemin van het Jersey Tourism ver
wacht voor dit jaar een verdere stijging. On
danks het feit dat ook de stroom bezoekers
uit andere landen steeds groter wordt,
denkt men er op het Kanaaleiland niet aan
de hoeveelheid bedden (22.000) te vergro
ten. Dit om de kwaliteit van de accommo-
datie te waarborgen. Wel zal er een nieuwé
golfbaan worden aangelegd en is er begon
nen aan de bouw van een grotere jachtha
ven. Tussen St. Malo (Frankrijk) en lersey
(St. Heiier) is een nieuw veer geopend. Het
snelle schip dat de dienst onderhoudt, biedt
plaats aan 400 passagiers en 45 auto's. De
oversteek wordt afgelegd in 70 minuten.
Meer info: lersey Tourism in Weesp, tele
foon 02940 - 1 92 72.
